مقاله بررسي تأثير مشاوره گروهي با رويکرد تحليل رفتار متقابل بر سازگاري دانش آموزان دختر مقطع متوسطه در word دارای 115 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله بررسي تأثير مشاوره گروهي با رويکرد تحليل رفتار متقابل بر سازگاري دانش آموزان دختر مقطع متوسطه در word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه و مقالات آماده و تنظیم شده است
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
چکیده
فـصـل اول
کلیات تحقیق
مقدمه
بیانمسئله
ضرورت و اهمیت مسئله تحقیق
اهداف پژوهش
فرضیههای پژوهش
متغیرهای پژوهش
تعاریف متغیرها(مفهومی و عملیاتی)
تعریف نظری مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل
تعریف عملیاتی مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل
تعریف نظری سازگاری
تعریف عملیاتی سازگاری
فصل دوم
ادبیات و پیشینه تحقیق
مقدمه
بخش اول: سازگاری و مبانی نظری آن
تعریف سازگاری
عوامل موثربرسازگاری
انواع سازگاری
روشها یا اشکال سازگاری
ملاکهای سازگاری مطلوب
ویژگیهای افراد سازگار
بخش دوم: تحلیل رفتار متقابل
نظریه تحلیل رفتار متقابل
مبانی نظری تحلیل رفتار متقابل
الگوی حالات نفسانی
موقعیتهای روانی و طرحهای زندگی
آسیب شناسی روانی
الف : آسیب شناسی ساختی
ب: آسیب شناسی کارکردی
هدف درمان در تحلیل رفتار متقابل
فرآیند گروهی در رویکرد تحلیل رفتار متقابل
مشاوره و درمان
الف : تحلیل درمان ساختار
ب: تحلیل درمان تبادلها
ارزشهای مشاوره گروهی
جمع بندی مطالب
بخش سوم: مروری برپیشینه تحقیق
مطالعات صورت گرفته در داخل کشور
مطالعات صورت گرفته در خارج از کشور
تحلیل و نتیجه گیری سازگاری از دیدگاه تحلیل رفتار متقابل
فصل سوم
روش اجرای تحقیق
مقدمه
روش تحقیق
جامعه آماری تحقیق
نمونه و روش نمونه گیری
ابزاراندازه گیری و روایی وپایایی آن
پرسشنامه سینهاوسینگ
پایایی پرسشنامه سینهاوسینگ
روایی (اعتبار) پرسشنامه سینهاوسینگ
روش تجزیه و تحلیل دادهها
شیوه اجرا ومراحل انجام پژوهش
گزارش جلسات مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل اطلاعات
مقدمه
اطلاعات توصیفی مربوط به مشخصات دموگرافیک نمونههای تحقیق
تجزیه و تحلیل دادهها
فرضیه اصلی
فرضیه فرعی اول
فرضیه فرعی دوم
فرضیه فرعی سوم
فرضیه فرعی چهارم
فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
مقدمه
یافتههای پژوهش
الف : نتایج حاصل از توصیف داده ها
ب: بحث و تفسیر نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل فرضیه ها
پـیشنـهادات تحقیق
الف- پیشنهادهای برخاسته از پژوهش
ب- پیشنهادات برای انجام تحقیقات بعدی
محدودیتها
منـابـع
منابع فارسی
منابع لاتین
پیـوست
- احمدی ، سید احمد. (1375) روان شناسی نوجوانان و جوانان. اصفهان : انتشارات مشعل
- اسلامی نسب ، علی. (1373) روان شناسی سازگاری. تهران : سازمان چاپ و نشر بنیاد
- امین ، حامد. (1379) مطالعه کارکردهای مهارتی ارتباطی به کمک آموزش کارگاهی تحلیل تبادلی در بین کارشناسان اداره کل منابع طبیعی استان فارس . پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز
- برک ،لورای . (1383) روانشناسی رشد . ترجمه سیدمهدی ، یحیی. جلد اول ، تهران : نشر ارسباران
- برن ، اریک. (1370) بعد از سلام چه می گوئید . ترجمه قراچه داغی ، مهدی. تهران : نشر البرز
- برن ، اریک . (1373) تحلیل رفتار متقابل . ترجمه فصیح ، اسماعیل . نشر فاخته
- توکلی ،محمد باقر . (1376) . بررسی رابطه اشتغال مادران با سازگاری اجتماعی و عملکرد تحصیلی فرزندان آنان در مقطع تحصیلی ابتدای شهرستان سنندج . پایان نامه کارشناسی ارشد . دانشگاه آزاد اسلامی
- پورافکاری ، نصرت الله . (1373) فرهنگ جامع و روان شناسی – روان پزشکی . جلد اول . تهران انتشارات نوبهار
- پوردهقان ، حمیدرضا. (1383) بررسی میزان سازگاری تحصیلی و سبک هویت دانشجویان دانشگاههای تهران . پایان نامه کارشناسی ارشد . تهران : دانشگاه تربیت معلم
- جونز، ون و استوارت ، یان . (1385) . روش های نوین در روان شناسی تحلیل رفتار متقابل . ترجمه دادگستر . بهمن . چاپ چهارم . تهران : نشر دایره
- خدایی خیاوی ،سیامک . (1376) بررسی تاثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل در کاهش اضطراب دانش آموزان دبیرستانهای پسرانه شهرستان مشکین شهر . پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره . تهران . دانشگاه ، تربیت معلم
- حاجی سید نصیر ، مهین سادات . (1381) بررسی تاثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر منبع کنترل و خود پنداره دانشجویان دختر دانشگاههای تهران . پایان نامه کارشناسی ارشد . تهران ، دانشگاه الزهراء
- در ویزه ، زهرا. (1383) مقایسه رابطه همدلی مادران و دختران نوجوان با اختلالهای رفتاری (سازگار ، ناسازگار) در تهران. مطالعات روانشناختی . تهران : دانشکده علوم تربیتی دانشگاه الزهراء
- زعفری ، مهدی . (1377) بررسی خدمات مشتری در شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران «هما» از دیدگاه تحلیل رفتار متقابل . پایان نامه کارشناسی ارشد روان شناسی . تهران : دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرکز
- ساعتچی ، محمود. (1377) مشاوره و روان درمانی ، نظریه ها و راهبردها . تهران : نشر ویرایش
- ستوده ، هدایت اله . (1378) روان شناسی اجتماعی . تهران : انتشارات آوای نور
- سیف، علی اکبر . (1376) تغییر رفتار و رفتار درمانی (نظریه ها و روش ها). تهران : نشر دوران
- شافر ، لارنس و فردریک . (1367) روان شناسی سازگاری . ترجمه پورمقدس ، علی تهران : انتشارات مشعل
- شفیع آبادی ، عبداله . (1377) پویایی و مشاوره گروهی . تهران ، انتشارات رشد
- شفیع آبادی ، عبداله ، ناصری ، غلامرضا. (1380) نظریه های مشاوره و روان درمانی . چاپ هشتم . تهران ، مرکز نشر دانشگاهی
- شهسواری ، محمد هادی . (1382) بررسی رابطه تعاملهای درونی خانواده با رشد قضاوت اخلاقی و سازگاری دانش آموزان پسر سال اول شهر اراک . پایان نامه کارشناسی ارشد . تهران ، دانشگاه تربیت معلم
- طهرانی ، فاطمه . (1384) بررسی تاثیر آموزشی مهارت های ارتباطی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر افزایش رضایت زناشویی زنان ساکن شهر اصفهان . پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره . تهران : دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن
- عیدیان ، فاطمه (1385) بررسی و مقایسه رابطه بین سازگاری و عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر دبیرستانهای شهرستان اسفراین در سال تحصیلی 85-84 پایان نامه کارشناسی ارشد . تهران : دانشگاه شهید بهشتی
- فرقدانی ، آزاده . (1383) . بررسی رابطه بین هوش هیجانی و سازگاری اجتماعی دانشجویان دوره کارشناسی دانشکده علوم تربیتی دانشگاه علامه . پایان نامه کارشناسی ارشد . تهران : دانشگاه علامه طباطبائی
- فنونی – طلعت السادات . (1380) بررسی رابطه بین خود پنداره و سازگاری اجتماعی با پیشرفت تحصیلی دختران متوسطه منطقه 10 آموزش و پرورش شهر تهران . پایان نامه کارشناسی ارشد . تهران : دانشگاه تربیت معلم
- کدیور ، پروین . (1383) روان شناسی تربیتی . تهران ، انتشارات آوای نور
- گلادنیک ، ساموئل (1382) خانواده درمانی ، تاریخچه ، نظریه و کاربرد. ترجمه بهاری ، فرشاد و همکاران . تهران : انتشارات تزکیه
- مکنتی ، پگاه . (1384) بررسی تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد شناختی – رفتاری بر سازگاری اجتماعی دختران نوجوان ساکن مراکز شبانه روزی شرق تهران . پایان نامه کارشناسی ارشد . دانشگاه آزاد اسلامی (واحد علوم و تحقیقات)
- نوابی نژاد ، شکوه . (1383) نظریه های مشاوره و روان درمانی گروهی . تهران : انتشارات سمت
- نور بالا ، احمدعلی و محمدیان شعر باف، حمیدرضا . (1376) مقایسه تاثیر دو روش درمانی گروهی با رویکرد تحلیل روانی و شناختی بر افزایش سازگاری اجتماعی . فصلنامه دانشور. شمار (16-15)
- وظیفه شناس ، حمید. (1380) مقایسه عزت نفس ، سازگاری اجتماعی و هوش دانش آموزان دارای پدر با دانش آموزان فاقد پدر مقطع متوسطه شهرستان اسفراین . پایان نامه کارشناسی ارشد . تهران ، دانشگاه آزاد اسلامی
- هرگنان والسون (1382) مقدمه ای بر نظریه های یادگیری . ترجمه سیف ، علی اکبر . تهران : انتشارات دوران
- هریس ، تامس آ . (1379) وضعیت آخر . ترجمه فصیح ، اسماعیل . تهران : نشر زریاب
- یمینی دوزی سرخابی ، محمد . (1371) تحلیلی بر ناسازگاری دانش آموزان دردور ابتدایی . فصلنامه تعلیم و تربیت ، شماره 4
- Albrecht , M, (1995) Blackwell handbook of adolescence, Blackwell book of development psychology, ma, 290-
- Boekaaerts, M(2002) bringing about chery in classroom: strengths and weakness of the self-regulated learning approach, leanhny and instruction , N, 12,589,
-Elabedour, sabman (2004) . The effect of polygamous marital structure on behavioral , emotional and academic adjustment children , clinical child and family psychology review , vol ,
- Hallbrook, chuck L.(1990) . friendships in middle school: influences on motivation and school adjustment journal of education psychology . p
- jhon s, christive(1985), Ethnic identity and the academic adjustment of children from Menican and Europeall Backgrounds . development psychology :p.799-
- Lazarus , R,(1976). Patterns of adjustment International student Edition
- Lipschitz, E.R. and Itzhaky , H(2005). Social support mastery , self –esteem and individual adjustment amony at- risk youth . child and youth care forum p329-
-Murray , C. and Malmyren ,K.(2005). Implementiny a teacher – student relationship program in a high poverty urban school : Effects on social , emotional and academic adjustment and lesson learned . journal of school psychology . p 137-
-schoroeder , D (1990) the role of sense of shool belonginy and jender in the academic adjustment of latin adolescents. Journal of youth and adolescence p619-
در این فصل ابتدا مواضع نظریه پردازان در رابطه با موضوع مورد پژوهش (مشاورهگروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل و سازگاری اجتماعی، عاطفی و آموزشی) مورد بحث و بررسی قرار میگیرد و سپس تحقیقات عملی انجام شده در ارتباط با موضوعات مورد نظر، بیان میگردد
واژه سازگاری در لغتنامه دهخدا به معنای موفقیت در کار، حسن سلوک و .. به کار رفته است. مفهوم سازگاری از واژه انطباق در زیستشناسی گرفته شده است که یکی از پایههای نظریه تکامل داروین[1] (1895) است و به ساختارهای بیولوژیکی و فرایندهایی که زنده ماندن انواع موجودات را تسهیل میکند، اشاره دارد. (به نقل از لازاروس[2]، 1974)
بنابه تعریف، سازگاری یک ساختار فیزیولوژیکی یا کالبد شناختی، یک فرایند زیستشناختی، یا یک الگوی رفتاری است که در طول تاریخ به بقا و تولید مثل کمک کرده است (ویلسون[3]، 1975) سازگاری از راه انتخاب طبیعی به وجود میآید و باید قابل انتقال از راه توارث باشد (هرگنهان و السون[4]، ترجمه سیف، 1383)
سازگاری در قاموس روانشناسی عبارت است از رابطهای که هر ارگانیسم با توجه به شرایط پیرامون محیطش، با محیط برقرار میکند. این اصطلاح معمولاً به سازگاری روانشناختی یا اجتماعی اشاره دارد و با اشاره به معنای ضمنی مثبت آن وقتی به کار گرفته میشود که فرد در یک فرایند مستمر و پرمایه برای ابراز استعدادهای خود و واکنش نسبت به محیط و در عین حال در جهت تغییر آن به گونهای مؤثر و سالم، درگیر است (ربر[5]، 1995، به نقل از فرقدانی، 1383)
مک دانلد(1985) میگوید: «وقتی می گوئیم فردی سازگار است که پاسخهایی که او را به تعامل با محیطش قادر میکند، آموخته باشد و به طریق قابل قبول اعضای جامعه خود رفتار کند تا نیازهای او ارضا شوند. یک فرد در یک موقعیت اجتماعی خاص میتواند خود را به راههای گوناگون با آن موقعیت تطبیق دهد یا سازگار کند»( فنونی، 1380)
سازگاری فرایندی است در حال رشد شامل توازن بین آنچه افراد میخواهند و آنچه جامعهشان میپذیرد. یا به عبارت دیگر سازگاری یک فرایند دو سویه است. از یک طرف فرد به صورت مؤثر با اجتماع تماس برقرار میکند و از طرف دیگر اجتماع نیز ابزارهایی را تدارک میبیند که فرد از طریق آنها تواناییهای بالقوه خویش را واقعیت میبخشد (نیوکا و کپل[6]، 1991، به نقل از فرقدانی، 1383)
سازگاری به فرایندهای روانشناسی که مردم را با تغییرات روزمره هماهنگ میکند، اشاره دارد و آنها را مورد بررسی قرار میدهد (وایتن و لیویید، 1997 به نقل از شهسواری، 1382). سینهاوسینگ در سال 1993 از سازگاری تعریفی ارائه کردهاند: سازگاری عبارت است از ثبات عاطفی و جسارت در روابط اجتماعی و نیز علاقه به تحصیل و مدرسه در فرد، که به صورت سازگاری عاطفی، سازگاری اجتماعی و سازگاری آموزشی دیده میشود (سینهاوسینگ، 1993، ترجمه کرمی ، 1377)
سه کانون اصلی سازگاری، خانواده، مدرسه، و دوستان است
خانواده به ویژه مادر نخستین و مهمترین نقش را در رشد شخصیت، فرایند اجتماعی شدن و سازگاری فرد بر عهده دارد، زیرا محیط خانواده، نخستین محیطی است که در آن کودک،از کیفیت تعاملات انسانی آگاهی مییابد. پژوهشهای انجام شده نشان میدهد که عوامل و روابط خانوادگی از جمله ارتباطات عاطفی درون خانواده بر رشد شخصیت و سازگاری فرد تأثیری بسیار مهم و حیاتی دارد (هک[7]، 2000؛ به نقل از درویزه، 1383)
همچنین پژوهشگران دریافتهاند کودکانی که در ساختارهای خانوادگی غیر سنتی زندگی میکنند، سازگاری ضعیفی را به صورت رفتارهایی مانند پرخاشگری و رفتارهای ضد اجتماعی، مشکلات ارتباطی، میزان بالای ترک تحصیل، مصرف مواد مخدر و الکل – نشان میدهند. مشابه همین نتایج در بررسی بر کودکان طلاق و فرزند خواندهها و نیز کودکانی که با یکی از والدین زندگی میکنند، به دست آمده است. (البجیور[8] و همکاران، 2004)
با رضایت زناشویی برخورد و درگیری بسیار بالای والدین دانشآموز و ارتباط و دلبستگی ضعیف بین دانشآموز و پدر و مادرش میتواند بر سازگاری تحصیلی و شخصی و نیز سلامت روانشناختی او تأثیر منفی داشته باشد (گردس[9]، 1994؛ به نقل از عیدیان، 1385)
به طور کلیگویی محیط خانواده مهمترین عامل سازگاری کودک است. عواقب ناشی از تربیت توأم با خشونت و سردی در همان سالهای اولیه زندگی ظاهر میشود و دوران مدرسه و حتی نوجوانی و بزرگسالی را تحت تأثیر قرار میدهد(کدیور، 1382)
مدرسه به خاطر مشخص نمودن وظایف و حقوق افراد و انتقال ارزشهای اجتماعی یکی از مراکز مهم اجتماعی شدن فرد تلقی میگردد. یک سلسله هنجارهای رفتاری وجود دارد که انتظار میرود افراد در جامعه بزرگتر خود را با آن هنجارها سازگار کنند. در جامعه کوچک مدرسه نیز هنجارهایی از این قبیل وجود دارد. زمانی که فرد بتواند خودش را با آن هنجارها و انتظارات وفق دهد سازگاری صورت پذیرفته است (ستوده، 1378)
مدرسه در دوره کودکی به منزله موقعیت و شرایط جدیدی است که کودک باید خود را با آن سازگار کند. کودکانی که نتوانند خود را با شرایط تازه سازگار کنند در دورههای دیگر نیز اغلب دچار مشکلات عاطفی و رفتاری خواهند شد. تقریباً 20 درصد کودکان دبستانی دچار انواع اضطراب شدید و غیر قابل کنترل میشوند. خوبی مدرسه نمونهای از آن است. (برک[10]، 2001، ترجمه سیدمحمدی، 1383) بطور کلی شاخص سازگاری در مدرسه، اولاً رضایت ذهنی فرد از ارتباطات فردی و شخصی و ثانیاً عملکرد تحصیلی دانشآموز در مدرسه است (اسکات[11]، 1989؛ به نقل از عیدیان)
در اواسط کودکی، اجتماع همسالان بستر بسیار مهمی برای رشد میشود تماس با دوستان نقش مهمی در درک دیگران و آگاهی از خود و دیگران ایفا میکند. این تحولات به نوبه خود به ارتقای کیفیت تعامل با همسالان کمک میکند و در سالهای دبستان بیشتر نوع دوستانه میشود. در راستای این تغییر، پرخاشگری، مخصوصاً حملات بدش کاهش مییابد (رابین، بوکوسکی و پارکر[12]، به نقل از برک 2001، ترجمه سید محمدی، 1383)
کودکان طردشده، ناخشنود و منزوی هستند، پیشرفت تحصیلی و عزت نفس[13] کمی دارند، معلمان و والدین آنها را مبتلا به مشکلات هیجانی و اجتماعی ارزیابی میکنند. طرد همسالان در دوران کودکی با عملکرد تحصیلی ضعیف، ترک تحصیل، رفتار ضد اجتماعی و بزهکاری در نوجوانی و مجرم بودن در اوایل بزرگسالی رابطه نیرومندی دارد (برک 2001، ترجمه سید محمدی، 1383)
گروه از طریق اعطای پاداش و یا انتقاد و تحریم در مقابل همنوایی یا ناهمنوایی، به عبارتی سازگاری یا ناسازگاری اعضاء با هنجارهای گروه تأثیر بسیار نیرومندی را بر رفتار و شخصیت اجتماعی آنها اعمال میکند. این نوع سازگاری هم توسط دیگران و هم توسط پذیرش از طرف دیگران و نیز میزان رضایت فرد از روابط با دیگران ارزیابی میشود (ستوده، 1378)
اسکات، 1989، به نقل از فرقدانی، 1383 انواع سازگاری را به این صورت تبیین میکند
الف) سازگاری تحصیلی ب) سازگاری بین فردی یا اجتماعی ج) سازگاری خانوادگی سینهاوسینگ (1993) نیز سازگاری را به صورت الف) سازگاری آموزشی ب) سازگاری اجتماعی ج) سازگاری عاطفی توصیف کردهاند
1- سازگاری عاطفی : واکنش کودک درسالهای اول زندگی خود مربوط به اطرافیان و اغلب عاطفی است. این گونه واکنش ها در ابتدا کلی است و نمی توان دقیقا بر آن ها نام یکی از حالات مشخص عاطفی را گذارد. همراه با جریان عمومی رشد در تمامی زمینه ها ، تظاهرات عاطفی مربوط به هر یک از حالات عاطفی به مرور مشخص تر و اختصاصی تر می شوند. در واقع یادگیری و کسب تجربه باعث می شود که بین تظاهرات عاطفی و محیط اجتماعی سازش به وجود آید. توجه و پشتیبانی از کودک باعث می شود که او به استقلالی که مورد نیازش است دست یابد. به تدریج که کودک بزرگتر می شود همراه با رشد کلامی وشکل گیری شخصیتی او و کسب تجربه ویادگیری ، تظاهرات عاطفی کودک راهی اجتماعی تر و متناسب تر برای بروز می یابند. همراه با کاسته شدن حالات عاطفی غیر منطقی کودک در صورت لزوم تظاهرات عاطفی او تغییر شکل می دهند تا متناسب با موقعیت اجتماعی شوند و امنیت او را به مخاطره نیندازد ( وظیفه شناس ، 1380)
2- سازگاری اجتماعی : به وضعیتی گفته می شود که افراد یا گروهها رفتار خود را به تدریج و از روی عمد و یاد غیر عمد تعدیل می کنند تا با فرهنگ موجود سازگاری نمایند مانند رعایت عادتها ، عرف و تقلید . به عبارتی آن نوع واکنشهایی است که شخص برای رعایت محیط اجتماعی از خود نشان می دهد وآنها را به علت هماهنگی شان با معیارهای اجتماع و پذیرفته شدنشان از طرف آن ، اساس رفتار خود قرار می دهند( آکسفورد[14]، 1980، به نقل از توکلی ، 1376)
در حیات اجتماعی افراد متمدن ، سازگاری اجتماعی حتی از پاسخ گفتن به احتیاجات بدنی هم مهمتر است انسان علاوه بر جنبه فیزیولوژیکی که دارد یک موجود اجتماعی است. چنان چه کودک احساس نا امنی کند و یا دانشجوئی خود را تنها حس نماید و یا شخصی خود را شکست خورده بپندارد، لازم است به نحوی خود را با محیط سازش دهد. فرق اساسی بین سازگاری ازنظر فیزیولوژیکی و اجتماعی آن است که در طی جریان اول تنها یک راه جهت برقرارکردن تعادل از دست رفته وجود داردو حال آنکه در جریان دوم عدم برقراری تعادل با وجود ناراحتی و پریشانی شخص باعث مرگ او نمی شود ولی دائما انسان با آن دست به گریبان است. مثلا شخص گرسنه چنان چه غذا به او نرسد فوت می کند ولی شخصی که احتیاج به محبت دارد با داشتن زندگی پررنجی به حیات خود ادامه می دهد( شافر، ترجمه پور مقدس ، 1367)
منظور از سازگاری اجتماعی داشتن رابطه صحیح و مطلوب با دیگران است. انسانی که از نظر اجتماعی رشد یافته است با دیگران سازگاری بیشتری داردو می فهمد که هرچه روابطش با دیگران بهتر و سالمتر باشد میزان موفقیت و رضایتش بیشتر است ( وظیفه شناس ، 1380)
راجرز[15](1954) به نقل از کاظمی ، معتقد است افراد براساس تصوری که از خود دارند رفتار میکنند. در واقع سازگاری اجتماعی انسان نیز بازتابی از خود پنداره وی تلقی می شود. کسانی که دارای خود پنداره ی مثبتی هستند توانایی سازگاری اجتماعی بیشتری از خود نشان میدهند
سازگاری اجتماعی یعنی سازگاری شخص با محیط اجتماعی خود، سازگاری ممکن است با تغییر دادن خود و یا محیط به دست آید ( پورافکاری ، 1373)
3- سازگاری آموزشی : جریان شکل گیری خود پنداره تحصیلی از این قرار است. اگر دانش آموز در فعالیتهای مختلف آموزشگاهی ، در اکثر موضوع های درسی و درطی چندین سال متوالی ، احساس شایستگی کند و از سوی دیگران کار وفعالیتش به طور مثبت ارزیابی شود یک احساس کلی شایستگی در وی – حداقل در ارتباط با یادگیری موضوع های درسی – ایجاد می شود. به همین منوال ، اگر کوششهای یادگیرنده در فعالیتهای آموزشگاهی با شکست مواجه شودو از دیگران ارزیابی منفی دریافت کند در او نسبت به توانایی اش دست کم در رابطه با یادگیری آموزشگاهی یک احساس عمیق عدم شایستگی ایجاد می شود هرچند که ممکن است در این قاعده پاره ای استثناها یافت شود اما اکثر دانش آموزان نهایتا به یک نظر مثبت یا منفی نسبت به خود به عنوان یک یادگیرنده می رسند(سیف ، 1376)
سیف (به نقل از وظیفه شناس ، 1380) دراین باره می گوید: اگر محیط مدرسه برای دانش آموزان شواهدی که حاکی از شایستگی و لیاقت او در کار مدرسه باشد، در طی چندین سال ، خصوصا در سالهای نخست تحصیل فراهم آورد و این تجارب موفقیت آمیز در چهار ، پنج سال بعد نیز تکرار شوند برای مدت نامحدودی در فرد نوعی مصونیت در برابر بیماری های روانی ایجاد می شود. چنین فردی قادر خواهد بود تا بدون تحمل رنج وعذاب بربحران ها و فشارهای شدید زندگی غلبه کند
احساس شایستگی او و مهارتهای شخصی و فنی اش که بعضی از آن ها را در مدرسه آموخته است وی را قادر خواهد کرد تادر مقابله با موقعیت های بحرانی زندگی ، روش های واقع بینانه ای را به کار برد. البته این تامین سلامت روانی حاصل از موفقیت های چشمگیر در فعالیتهای مدرسه برای همه شاگردان پیرو یک قانون معینی نیست
دانش آموزانی که زیر فشار والدین و دررقابت شدید با سایر همکلاسی های خود در گرفتن نمرههای بالا توفیق می یابند غالبا شخصیتی نامتعادل ، وسواسی ، مضطرب دارند
اسکات (به نقل از فرقدانی ، 1383) انواع سازگاری را به این صورت عنوان می کند : 1- سازگاری تحصیلی ، 2- سازگاری بین فردی یا اجتماعی ، 3- سازگاری خانوادگی
جریان شکلگیری خود پنداری تحصیلی از این قرار است که اگر دانشآموز در فعالیتهای مختلف آموزشگاهی، در اکثر موضوعهای درسی و در طی چندین سال متوالی، احساس شایستگی کند و از سوی دیگران کار و فعالیتش به طور مثبت ارزیابی شود یک احساس کلی شایستگی در وی حداقل در ارتباط با یادگیری موضوعهای درسی ایجاد میشود. به همین منوال اگر کوششهای یادگیرنده در فعالیتهای آموزشگاهی با شکست مواجه شود و از دیگران ارزیابی منفی دریافت کند در او نسبت به تواناییاش دست کم در رابطه با یادگیری آموزشگاهی یک احساس عدم شایستگی ایجاد میشود (سیف، 1376)
سازگاری با مدرسه میتواند به اجزایی تقسیم شود که اهم آن اجزاء عبارتند از: رضایت از مدرسه و حضور و پافشاری بر آن، رقابت در نظر معلمان، نمرات پیشرفت تحصیلی، علاقهمندی معلمان به دانشآموزان، قضاوت معلم در سازگاری دانشآموز با مدرسه و غیره
بیکرو دسایریک (1984) سازگاری تحصیلی را به عنوان داشتن نگرشهای مثبت نسبت به اهداف تحصیلی وضع شده، کامل کردن شروط تحصیلی، مؤثر بودن تلاش برای رسیدن به این شروط و نگرش مثبت به محیط تحصیلی تعریف کرده است. (بالتر[16]، 2002؛ به نقل از عیدیان، 1385)
در میان حیطه های مطرح شده، سازگاری اجتماعی را میتوان به عنوان عمومیترین و اساسیترین جنبه سازگاری در انسان مورد بررسی قرار داد. مکانیسمهایی هست که با آنها یک فرد توانایی تعلق به گروه را مییابد لازمه این امر بروز تغییراتی در فرد است که موجب یکپارچه شدن مکانیسمهایی میشود که توسط آنها، گروه یک عضو جدید را میپذیرد(یمینی دوزی، 1371)
سازگاری اجتماعی بر این ضرورت مبتنی است که نیازها و خواستههای فرد با منافع و خواستههای گروهی که در آن زندگی میکند، هماهنگ گردد و حتیالمقدور از برخورد و اصطکاک مستقیم و شدید با منافع و ضوابط گروهی جلوگیری به عمل آید
سازگاری اجتماعی دربرگیرنده ارزیابیهای عینی است،بدین معنی که ارزیابیهای ذهنی از میزان رضایت فرد از ارتباط با دوستانش ناشی میشود و ارزیابی عینی به معنی پذیرش فرد توسط همسالان وی است. به عبارت سادهتر برای مشخص کردن این نوع سازگاری باید هم به خود فرد و هم به گروه دوستان و همسالان و محیط وی توجه نمود تا درک بهتری از سازگاری اجتماعی به دست آید. (اسکات، 1989، به نقل از فرقدانی، 1383)
مکانیسمهایی است که توسط آن یک فرد احساس امنیت و اعتماد نسبت به اعضای خانواده خصوصاً والدین مییابد و با آنها ارتباط درستی برقرار میکند. این نوع سازگاری از طریق رضایت کودکان از خانوادههایشان و درجه دوستی آنها با والدین ارزیابی میگردد. از یافتهها چنین بر میآید که سازگاری خانوادگی با سازگاری آموزشی ارتباط نزدیک دارد و سازگاری اجتماعی نیز با سازگاری عاطفی مرتبط است و ابعاد سازگاری بر یکدیگر تأثیر گذاشته و از یکدیگر تأثیر میپذیرند(کریستیان، مور و زبل[17]، 1990 به نقل از درویزه، 1383)
ویژگیهایی را برای خانوادههای سالم که اعضای آن کاملاً سازگار هستند در نظر گرفتهاند، اعضای این خانوادهها خود را وقف خانواده و اعضاء آن میکنند، از نظر اجتماعی با یکدیگر ارتباط دارد، اوقاتی را برای هم اختصاص میدهند، عقاید مذهبی قوی دارند، یکدیگر را تشویق و ترغیب مینمایند، وظایف و نقشهای مشخصی دارند (گلانیک، ترجمه بهاری، 1382)
واکنش کودک در سالهای اول زندگی خود مربوط به اطرافیان و اغلب عاطفی است. این گونه واکنشها در ابتدا کلی است. همراه با جریان عمومی رشد در تمامی زمینهها، تظاهرات عاطفی مربوط به هر یک از حالات عاطفی به مرور مشخصتر و اختصاصیتر میشوند. به تدریج که کودک بزرگتر میشود همراه با رشد کلامی و شکلگیری شخصیتی او و کسب تجربه و یادگیری، تظاهرات عاطفی کودک راهی اجتماعیتر و مناسبتر برای بروز مییابند. (وظیفهشناس، 1380)
به نظر میرسد به تعداد انسانها روشهای حل مشکل یا سازگاری وجود دارد، اما میتوان به اصول کلی و اولیه جهت یکسان سازی روشهای سازگاری دست یافت. در اینجا به طرق مختلف جهت دستیابی به سازگاری اشاره میشود
1- سازش از طریق دفاع و مقاومت 2- سازش از طریق حمله و هجوم 3- سازش از طریق ترسهای غیرمنطقی 4- سازش از طریق فراموشی و عقب راندن مسائل 5- سازش از طریق بیماری جسمی 6- سازش از طریق اختلالات روانی و رفتاری 7- سازش از طریق مکانیزمهای دفاعی 8- سازش از طریق بروز تنش 9- سازش به شکل بحرانهای روانی (اسلامینسب،1373)
در جای دیگر طرقی را که شخص برای سازگاری با محیط و برقرار کردن تعادل از دست رفته هنگام وجود احتیاج ارضاء نشده به کار میبرد میتوان به پنج دسته تقسیم کرد
1- سازش از طریق دفاع 2- سازش از طریق گریز 3- سازش از طریق ترسهای غیرمنطقی 4- سازش از طریق مریض شدن 5- سازش از طریق اضطراب (شافر، ترجمه پورمقدس، 1367)
معیارهای معینی برای ارزیابی کفایت سازگاری یک فرد نسبت به محیط ابداع شدهاند. برای مثال ویژگیهای زیر برای ارزیابی به عنوان پیشرفت و سازگاری خوب اهمیت زیادی دارند
1- آسودگی یا آرامش روانشناختی[18]: یکی از ضروریترین علائم ناتوانی در سازگاری این است که شخص از لحاظ روان شناختی به گونهای احساس ناراحتی نماید که ممکن است حالتهای افسردگی[19]، اضطراب[20] وسواس فکری[21]، اندیشه مربوط به گناه (احساس گناه) یا ترس از بیماری و ; را در بر گیرد. فردی که بتواند از اختلالهای روانی رها باشد، مطمئناً از سازگار خوبی برخوردار میباشد
2- کارایی شغلی: هر فرد باید برای برخورداری از سازگاری بهنجار در محیط شغلی از کارایی و کفایت لازم برخوردار باشد
3- پذیرش اجتماعی: بعضی از افراد از نظر اجتماعی مورد پذیرش هستند، یعنی افرادی هستند که دیگران آنها را به راحتی میپذیرند، اینگونه افراد در سازگاری موفقتر هستند
4- نشانههای جسمانی:یک شخص بهنجار دارای سازگاری خوب باید از نظر جسمانی نیز نسبتاً آرامش نسبی داشته باشد یعنی اینکه نباید از نشانههای جسمانی متعدد آزاردهنده رنج بکشد. (شوهان، به نقل از فرقدانی، 1383)
تالن[22] (1989) نیز معیارهای زیر را برای سازگاری مطلوب بر میشمارد
الف) احساسهای ذهنی خوب: شخصی که از سازگاری خوبی برخوردار است باید از ترسهای روان رنجوری و اضطراب رها باشد و از لحظ روان شناختی احساس آسودگی و آرامش فکری داشته باشد
ب) پیشرفت شخصی و اجتماعی: فرد باید برای سازگاری بهتر تواناییهای بالقوه خود را برای منفعت شخصی و رفاه جامعه تا جایی که امکان دارد شکوفا کند و از آنها به نحو احسن استفاده نماید
ج) توانایی کار کردن:بر این اساس سازگاری به عملکرد فیزیکی و فعالیت ذهنی مناسب و متناسب با قابلیتهای فرد اطلاق میشود. (فرقدانی، 1383)
برای شناخت سازگاری باید ویژگیهای افراد سازگار را بشناسیم. بسیاری از روانشناسان ویژگیهای زیر را نمودار سازگاری خوب میدانند
1- کارآمدی ادراک[23]: افراد سازگار در تفسیر وقایع و همچنین نسبت به تواناییهای خود واقعبین هستند. آنها ادراک نادرستی از گفتار و کردار دیگران و تواناییهای خود ندارند. بدین معنی که خود را همیشه بیشتر یا کمتر از آنچه هستند یا توانایی دارند، ارزیابی نمیکنند (اتکینسون[24] و همکاران، ترجمه براهنی، 1378)
2- عزت نفس: افراد سازگار برای خود، شأن و احترام قائل هستند و خود را با ارزش و مورد قبول اطرافیان میدانند و به این دلیل در روابط اجتماعی متکی به خود هستند. آنها به راحتی میتوانند روابط نزدیک و رضایتبخش با دیگران برقرار کنند (وظیفهشناس، 1380)
3- توانایی کنترل رفتار خود[25]: افراد با سازگاری خوب اطمینان دارند رفتار خود را کنترل می کنند و این احساس توانایی در خود، انگیزه افراد در برقراری روابط خوب و محبت با دیگران است (وظیفه شناس، 1380)
4- توانایی تحمل و مقابله با ناکامی[26]: فرد سازگار در وضعیتهای متعارض و مواقع ناکامی قادر به شناخت و پذیرش و تصمیمگیری مناسب خواهد بود و از پذیرفتن مسئولیت واهمه ندارد (وظیفهشناس، 1380)
5- انعطاف پذیری[27]: فرد سازگار به خوبی میتواند خود را با موقعیتهای مختلف و گاهی متضاد وفق دهد و حداکثر انعطاف پذیری را در رفتارهای اجتماعی و شخصی بروز دهد (توکلی، 1376)
6- احساس امنیت[28] (اعتماد به دیگران): فرد سازگار نسبت به دیگران بدبین نیست و به دیگران اعتماد دارد و به همین دلیل قادر به برقراری ارتباط و میل به رابطه اجتماعی در او زیاد است (توکلی، 1376)
نظریه تحلیل رفتار متقابل توسط اریک برن (1961) روانپزشک و روانکاو کانادایی تربیت شده در مکتب فروید، بنیانگذاری شد. این نظریه نشئت گرفته از کندی رویکرد روانکاوی در درمان مشکلات مردم بود. از نظر تاریخی، این نظریه توسعه و ارائه روانکاوی است که مفاهیم و فنون آن به ویژه برای درمان گروهی طرحریزی شده است. برن متوجه شد که مراجعان او با به کارگیری این نظریه، بهبود قابل ملاحظهای یافتهاند. برن اعتقاد دارد که بیشتر مفاهیم این رویکرد را از گفتههای مراجعان گرفته و تنظیم نموده است؛ زیرا معتقد است تصویر «خود» هر فرد از تجارب کودکی او با والدینش شکل گرفته است و نتیجهگیری میکند که حالت «خودِ کودکی» متفاوت از حالت «خودِ رشد یافته» است. وی بعدها دریافت که دو حالت رشد یافته دیگر وجود دارد:
یکی حالت والدین فرد که آنرا حالت «خود والدینی» نام گذاشت و دیگری بخش منطقی و عقلانی فرد که آنرا حالت «خود بزرگسالی» یا «خود بالغ» خواند (نوابینژاد، 1383)
تحلیل ساختی – محاورهای[29]، نظریهای منظم و هماهنگ درباره شخصیت و پویائیهای اجتماعی ارائه میدهد که از تجربه بالینی و شکلی از درمان عقلانی و عملگرا[30]استنتاج شده است این نوع درمان به کار اکثریت عظیمی از بیماران روانی میآید. مزیت مهم این روش است که به سهولت به وسیله بیماران درک میشود و به طور طبیعی با وضع آنان تطبیق میکند این روش همچنین میتواند توانایی بیمار را در تحمل و کنترل اضطرابهایش به سرعت افزایش دهد و روند عملکرد مرضی او را محدود کند ( شفیعآبادی، 1375)
بطور کلی نظریه تحلیل ساختی – محاورهای که در آن بر چگونگی روابط متقابل و حالتهای مختلف شخصیت (حالتهای من[31]) تأکید میشود. فکر جدیدی نیست، بلکه در گذشتههای بسیار دور که انسان همواره میخواسته است که به چگونگی روابطش با خود و دیگران پی ببرد و پویائیهای آنرا شناسایی کند، ریشه دارد. (کرسینی به نقل از شفیعآبادی، 1375) در حوزه کاربرد عملی، تحلیل رفتار متقابل یک نظام روان درمانی قوی و محکم دارد و در نتیجه در درمان انواع اختلالات روانی، از مشکلات روزانه گرفته تا روان پریشیهای بسیار عمیق، بکار میرود. این نظریه، روشهای درمانی برای درمان فردی، گروهی و خانوادگی ارائه می دهد و از آنجا که شیوه تحلیل برن اولین مرتبه در موقعیتهای گروهی بوجود آمد، از نظر عملی بهترین شیوه گروه درمانی محسوب میشود (جونز و استوارت[32]، ترجمه دادگستر 1385)
اریک برن به سه نوع حالت نفسانی اعتقاد دارد که آنها را تحت عنوان «حالتهای من» معرفی میکند. حالتهای من سهگانه او عبارتند از:«حالت من والدینی» «حالت من بالغ» و «حالت من کودکی». به نظر برن حالتهای من نقش نیستند، بلکه واقعیتهای روانی هستندآنها پدیدههای طبیعی وابسته به فیزیولوژی هستند و مغز انسان است که سازمان دهنده زندگی روانی است و تولیدات آن به شکل حالتهای «من» سازماندهی و اندوخته میشود. هر یک از این حالتها برای ارگانیزم انسان ارزش حیاتی خاص خود را دارد. تحلیل ساختی این فرض را پیشنهاد میکند که حالات من را میتوان طبقهبندی و روشن کرد و در مورد بیماران روانی چنین شیوهی عملی خوب و قابل اعمال است. در واقع این نظریه اعتقاد دارد که نظامهای مختلف شخصیت، درست همانند اعضای مختلف مغز و بدن به محرکهای گوناگون واکنشهای متفاوت نشان میدهند. در حقیقت، هر یک از این نظامها محیط را به تبع وظیفهشان به نحو متفاوتی درک میکنند و سپس به این محرکها واکنش مناسبی نشان میدهند. همچنین این سه جنبه شخصیت نسبت به یکدیگر هم واکنش نشان میدهند و تأثیرات مثبت و منفی زیادی بر یکدیگر میگذارند. رشد روانی از همان سالهای اولیه زندگی کودک شروع میشود، کودک به شدت تحت تأثیر محیط اجتماعی است و شخصیت او به نحو خاصی سازمان مییابد. طبق نظریه تحلیل تبادلی چگونگی تشکیل و تکامل حالات مختلف شخصیت کودک بدین شرح است (برن، ترجمه قراچهداغی، 1370)
1- حالت من کودکی: حالت من کودکی مجموعهای از احساسات، نگرشها و طرحهای رفتاری است که بقایایی از دوران کودکی خود فرد هستند. حوادث درونی، یعنی پاسخهای کودک به آنچه که میبیند و میشنود و نیز تأثیرات کودک از والدینش در حالت من کودکی او ثبت و ضبط میشوند. چون کودک در سنین اولیه زندگی فاقد قوه گویایی است، اکثر عکسالعملها یش در تبادل اعمال دیگران به صورت احساسات تظاهر میکند. در این دوره کودک کوچک است، وابسته است و برای نیل به مقاصدش قادر به سخن گفتن نیست. از سویی کودک ذاتاً میخواهد که با شلوغی و سر و صدا و حرکت خواستههایش را برآورده کند و احساساتش را بروز دهد. از طرف دیگر عوامل محیطی، خصوصاً والدین از او میخواهند از این فعالیتها چشمپوشی کند و رضایت آنها را تأمین کند. چنین کسب رضایتی برای کودک خردسال به معمایی بدل میشود و او هیچگاه نمیتواند به ارتباط بین علت و معلول پی ببرد. ماحصل چنین عملی برای کودک چیزی جز احساسات منفی نخواهد بود به همین مناسبت که کودک خردسال نتیجه میگیرد که من خوب نیستم و چنین خاطرهای در مغزش ثبت میشود و به سادگی زدوده نخواهد شد. هر فردی ممکن است در لحظهای از زندگیش به حالت «من کودکی» منتقل شود البته در حالت «من کودکی» اطلاعات مثبت زیادی وجود دارد که خلاقیت، کنجکاوی علاقه به دانستن، اصرار به تجربه کردن و احساس کردن از خصوصیات آن است و کودک بر آن اساس واکنش نشان میدهد
2- حالت من والدینی: حالت من والدینی مجموعهای از احساسات و نگرشها و طرحهای رفتاری است که ویژگیهای مشابه همین در والدین هم وجود دارد. و شامل مجموعه انبوهی از وقایع خارجی و تحمیلی غیرقابل سؤال در مغز است که توسط فرد در خلال سالها اولیه زندگیش حاصل شده است و معمولاً پنج سال اولیه زندگی را در بر میگیرد. این حالت من را بدان دلیل والدینی میگویند که بر اثر مشاهده رفتار و اعمال والدین و منعکس کردن آنها در شخصیت حاصل میآید. از این رو اگر والدین همواره با یکدیگر در حال جنگ و نزاع باشند، کودک نیز این حالت را در خود ثبت خواهد کرد. و در واقع کودک تمام نصیحت گوییها، قوانین و مقرراتی را که از والدینش شنیده و یا دیده است، در این قسمت ثبت و ضبط میکند. بدون وجود دخالت من والدینی حالت من کودکی خواهد مرد و از این رو حالت من والدینی نجات بخش زندگی است. از خصوصیات دیگر حالت من والدینی آن است که چیزی میگوید و به چیز دیگری عمل میکند. حالت من والدینی دو وظیفه برعهده دارد: اول آنکه فرد را قادر میکند تا به نحو مؤثری در مقام پدر یا مادر کودکان واقعی عمل کند و از این رو موجب بقای نسل انسان میگردد و ارزش آن از این لحاظ بوسیله پرورش کودکان به خوبی نشان داده شده است و به نظر میرسد افرادی که در کودکی یتیم شدهاند مشکلات بیشتری داشته باشند تا بچههایی که تا سنین نوجوانی در خانوادههای از هم پاشیده نشده بزرگ شدهاند. ثانیاً این حالت من پاسخهای زیادی را به حالت خودکار در میآورد و این عمل تا حدود زیادی از اتلاف وقت و انرژی جلوگیری میکند
3- حالت من بالغ: این حالت من بوسیله مجموعهای از احساسات، نگرشها و طرحهای رفتاری خود مختار مستقل توصیف میشود که با واقعیت موجود منطبق و هماهنگی دارند و در واقع وظیفه اصلی من بالغ منظم کردن فعالیتهای من کودکی و من والدینی و واسطه شدن عینی میان آنهاست. شروع واقعی من بالغ در سن ده ماهگی میباشد که در چنین سنی کودک درمییابد که با توجه به تفکر و آگاهی خودش میتواند کاری را انجام دهد. این تحقیق خود آغازی برای شروع حالت من بالغ به شمار میرود کودک در این مرحله درصدد است که شخصاً موفق شود تفاوتهای بین حالات آموخته شده قبلی را با آنچه که واقعی است و اکنون تجربه میکند، تشخیص دهد. حالت من بالغ با حالت من والدینی که اصولاً قضاوت کننده و تقلید گراست تفاوت دارد. و با حالت من کودکی که بر اساس تفکرات غیرمنطقی عمل میکند نیز مغایر است، حالت من بالغ همانند کامپیوتری است که اطلاعات حاصله از سه منبع یعنی من والدینی، من کودکی و خود من بالغ را جمع آوری کرده و آنها را مورد بررسی قرار میدهد تا معلوم شود که آیا هنوز هم معتبر و علمی هستند یا نه، در نتیجه آنها را میپذیرد یا رد میکند
همه این سه جنبه شخصیت ارزش زیادی برای زندگی و بقا دارند و تجزیه و تحلیل و سازماندهی مجدد زمانی ضرورت مییابد که یکی از آنها تعادل سالم را به هم میزند. در غیر این صورت، به هر یک از آنها یکسان توجه و احترام میشود و هر یک در یک زندگی کامل و ثمربخش جای معقول و مناسب خویش را دارد
یک کودک در همان سالهای اولیهزندگی و معمولاً در سه سال اول زندگی خود، نسبت به نوع وضعیت زندگی و در رابطه با جهان اطرافش، تصمیم میگیرد. وضعیت زندگی نیز محصول یا نتیجه تصمیماتی است که کودک در پاسخ به واکنش والدین نسبت به آشکارسازی احساسات و نیازهای اولیه وی و چگونگی این نوع واکنشها اتخاذ میکند (و ولافرو براون[33] 1979، به نقل از ساعتچی، 1377)
وضعیت زندگی که به شیوه واکنش والدین در سالهای اولیه زندگی بوجود میآید، بصورت یکی از اجزای اصلی قصه زندگی فرد در میآید (ساعتچی، 1377) فرد ممکن است یکی از چهار وضعیت زندگی را قبول نماید
1- من خوب نیستم – شما خوب هستید. این وضعیت، وضعیت کلی اوائل کودکی و برداشت منطقی نوزاد از تولد و دوران نوزادی است که اگر نیازهای کودک برآورده، نشود ممکن است تصمیم بگیرد که تقصیر یا دلیل چنین نقص یا کمبودی خود او میباشد. این وضعیت بسیار شایع است و به آن وضعیت افسردهساز[34] نیز گفته میشود. افرادی که در آن وضعیت هستند ممکن است بیشتر اوقات گرفتار احساس گناه، افسردگی نابسندگی و ترس باشند در واقع این موقعیت، موقعیت فرد افسردهای است که احساس میکند در مقایسه با دیگران ناتوان است و معمولاً احساس قربانی شدن دارد و از موقعیت دیگران حمایت میکند (هریس[35]، ترجمهفصیح، 1379)
2- من خوب هستم – شما خوب نیستید. اگر با یک کودک بدرفتاری بشود، ممکن است تصمیم بگیرد دیگران خوب نیستند که در اینصورت این تصمیمگیری در اصل نوعی دفاع بر علیه احساس خوب نبودن است. افرادی که در این وضعیت هستند، غالباً دیگران را سرزنش میکنند، به دیگران اعتماد ندارند و نسبت به جهان اطراف خود نیز با ناکامی و خشم پاسخ میدهند گاه به آن وضعیت پارانویایی گفته میشود. (ساعتچی، 1377) موقعیتی است که در آن افراد مشکلات خود را برون فکنی میکنند و دیگران را به خاطر آن سرزنش و تحقیر کرده و پیوسته آنان را مورد انتقاد قرار میدهند. این افراد در نقش یک برتر عمل میکنند و به این طریق میخواهند حس خوب بودن را در خود حفظ کنند (نوابینژاد، 1383)
3- من خوب نیستم_ شما خوب نیستید. اگر کودک به میزان شدیدی از نوازش محروم شود یا نوازشهایی که دریافت میکند، بطور افراطی منفی باشد. ممکن است تصمیم بگیرد که من خوب نیستم و شما نیز خوب نیستید. چون در این مورد هیچگونه منبعی برای نوازش مثبت کودک وجود ندارد ممکن است کودک دورههای اولیه زندگی خود تسلیم شود و احساس نومیدی کند. (ساعتچی، 1377) در این وضعیت رشد «من بالغ» متوقف میشود زیرا یکی از ابتداییترین وظایفش یعنی دریافت نوازش، مختل شده است (هریس، ترجمه فصیح، 1379) اشخاصی که این وضعیت را میپذیرند احتمال اینکه عاقبت کارشان به بیمارستان روانی، زندان یا گورستان کشیده شود از دیگران بیشتر است (شفیع آبادی، 1375)
4- من خوب هستم – شما خوب هستید. این وضعیت احتمالاً منعکس کننده آن است که چگونه کودک وارد جهان اطراف خود میشود. سه وضعیت اول همه ریشههای ناآگاهانه دارند و برپایه احساسات هستند اما وضعیت آخر بر پایه تفکر، ایمان و قول و قرار خود شخص برای عمل است و تصمیمگیری یکی از این حالات شاید اولین کار «بالغ» است که میخواهد مفهوم و معنایی بر این زندگی پیدا کند (هریس، ترجمه فصیح، 1379)
برای دریافت پروژه اینجا کلیک کنید