مقاله ابوالوفا بوز جاني در word

توضیحات پروژه

 مقاله ابوالوفا بوز جاني در word دارای 22 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله ابوالوفا بوز جاني در word  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه و مقالات آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ريختگي احتمالي در متون زير ،دليل ان کپي کردن اين مطالب از داخل فایل ورد مي باشد و در فايل اصلي مقاله ابوالوفا بوز جاني در word،به هيچ وجه بهم ريختگي وجود ندارد

بخشی از متن مقاله ابوالوفا بوز جاني در word :

ابوالوفا بوز جانی

اـ ابوالوفا بوز جانی 0
ابوالوفا محمدبن یحیی بن اسماعیل بورزجانی
(ریاضیدان و منجم معروف ایرانی (328ـ 388)

یكی از مفاخر علمی ایران و از بزرگترین ریاضیدان دوره اسلامی بوده است بنا به گفته ابن ندیم وی در روز چهارشنبه اول ماه رمضان سال 328 در شهر بوزجان (تربت جام فعلی) تولد یافت. علم عدد و هندسه را نزد عموی خود ابوعمرو مغازبی و دایی خود ابوعبدالله محمد بود هندسه آموخت. در سال 348 یعنی در سن بیست سالگی به عراق مهاجرت كرد و تا آخر عمر در بغداد می زیست.

ابن ندیم تاریخ درگذشت ابولاوفای بوزجانی را ذكر نكرده زیر كتاب الفهرست او تقریبا” 10 سال پیش از فوت بوزجانی اتمام پذیرفته است. ابن اثیر در كتاب الكامل فی التاریخ تاریخ درگذشت بوزجانی را سال 387 نوشته و ابن فلكان در وفیات الاعیان از وی نقل كرده است. اما ابن قضی تاریخ درگذشت بوزجانی را سوم ماه رجب سال 388 ثبت كرده است.

بوزجانی بدون تردید یكی از مشهورترین منجمان و مهندسان زمان خود بوده است این مطلب از قضاوتی كه معاصران وی و مورخان بعدی درباره او كرده اند كاملا” پیداست. ابن ندیم در كتاب الفهرست كه تقریبا” ده سال پیش از فوت بوزجانی آن را به
پایان رسانیده شرح احوال و آثار او را به تفصیل آورده و ابن فلكان كه در حدود سه
قرن بعد از بوزجانی می زیسته در كتاب و فیات الاعیان كه درباره مشاهیر نوشته و

فقط از چند تن از مهندسان نام برده، ترجمه حال بوزجانی را آورده و او را یكی از مشاهیر در علم هندسه نامیده و نوشته است كه او را در این علم استخراجات غریبه است و افزوده شیخ ما كمال الدین الوالفتح موسی بن یونس كه در علوم هندسه و حساب قدح اعلی و ید طولی داشت در وصف كتابهای ابوالوفا مبالغه داشت و در اكثر مطالعات خویش بر آنها اعتماد می كرد و قول ابوالوفا را در اثبات مقاصد خود حجت می آورد و چند كتاب از تالیفات ابوالوفا نزد وی بود و ابوالوفا را در استخراج اوتار تصنیفی نیكو و سودمند است.

بوزجانی گاهی در كارهای علمی با معاصر خود بیرونی بوسیله مكاتبه شریك مساعی می كرده است بیرونی در كتاب تحدید نهایات الاماكن نوشته است كه در سال 387 هنگامی كه او در خوارزم و بوزجانی در بغداد كسوفی را با قرارداد قبلی با هم رصد كرده و نتیجه را مقایسه كرده اند.
همچنین بیرونی در چند موضوع از آثار خود از رصد های بوزجانی یاد كرده و یا به مناسبتی از او نام برده و ازجمله در همان كتاب تحدید نهایات الاماكن نوشته است كه ابوالوفا در محسبطی خود آورده كه چندین سال به رصد میل اعظم پرداخته و آن را مساوی با 23 درجه و 35 دقیقه یافته و بیشتر رصدهای ابوالوفا در ایام عزالدوله (بختیار بن معزالدوله) در باب التبن بغداد انجام شد و بیشتر آنها در سالهای 365 و 366 صورت گرفته است.
ابوعلی حبوبی كه معاصر بوزجانی بوده و ظاهرا” در حدود خوارزم می زیسته نیز با
بوزجانی مكاتبه داشته و دستوری برای محاسبه مساحت مثلث از او خواسته بوده و بوزجانی جواب او را در رساله مختصری داده بوده است و نیز ابونصر عراق در مقدمه رساله ((ا الفلكیه)) از نامه ای كه بوزجانی به ابوعلی حبوبی در خصوص مسائل علمی نوشته بوده یا د كرده است.

اینكه بعضی از مولفان بوزجانی را استاد ابونصر عراق دانسته اند درست نیست .
اهمیت آثار ریاضی بوزجانی
الف) مثلثات
اهمیت آثار ریاضی بوزجانی بواسطه سهم بسزایی است كه وی در پیشرفت علم مثلثات دارد. كتاب اعمال هندسی وی نیز بدیعترین كتاب و جالبترین اثری است كه در دوره اسلامی درباره هندسه عملی پدید آمده است.

بخش مهمی از كتاب محسطی بوزجانی را می توان كتاب جامعی درباره علم مثلثات دانست كه در آن دستورهای مهم مثلثات چه در مثلثات مسطح و چه در مثلثات كروی ثابت شده و در مسایل متعدد و متنوع مورد استعمال قرار گرفته است. در مثلث مسطح بوزجانی صحت روابط زیر را ثابت كرد و آنها را به كار بسته است .

بوزجانی این دستور را چنین بیان كرده است : (محاسبه جیب مجموع دو قوس و جیب تفاضل آنها به فرض آنكه هر یك از آن دو قوس معلوم باشد.جیب هر یك از دو قوس را در جیب تمام قوس دیگر كه بر حسب دقایق شصتگانی بیان می كنیم ضرب كرده اگر مطلوب جیب مجموع باشد آنها را با جمع و اگر مطلوب جیب تقاضل باشد آنها را از هم كم می كنیم. در مثلث قائم الزاویه كروی بوزجانی دستورهای زیر را به دست آورده و آنها و را به كار بسته است (در این دستورهای B زاویه قائمه فرض شده است).

قدما این رابطه را كهالمروزه به قضیه سینوسها معروف است ((شكل منحنی)) و گاهی نیز در قانون الهیئه ؟؟ می نامیدند. وجه تسمیه آن به ((شكل منحنی)) این است كه این رابطه منجمان را از به كار بردن ((شكل قطاع)) كه به كار بستنش مشكل است بی نیاز می ساخت. البته كشف این رابطه بین ابونص عراق و بوزجانی و خنجدی و كوشیار حیلی كه همه از ریاضیدانان ایرانی و معاصر یكدیگر هستند مورد بحث است. بیرونی در كتاب مقالید علم الهئیه شرحی در این باره نوشته و حق تقدم را در این باره با استاد خود ابونصر عراق دانسته است با این حال ظاهر امر این است كه ابونصر عراق و بوزجانی هر یك جداگانه و مستقل از یكدیگر به این شكل دست یافته اند.

بوزجانی روشی نیز برای محاسبه جیب نیم درجه ابداع كرده و در محبسهای خود جیب و سهم و ظل مستوی و معكوس زوایای صفر تا نود درجه را رد 15 دقیقه به 15 دقیقه تا رابعه و خامسه (دستگاه شصتگانی) حساب كرده و آنها را در جدولی ثبت نموده است. و اگر نتایج محاسبات وی را به دستگاه اعشاری تبدیل كنیم تا هشت رقم

اعشاری آنها با مقدیر واقعی است. برای تهیه جدولهای ؟؟؟ وظل بوزجانی شعاع دایره را واحد اختیار كرده و اگر چه این فكر بدیع در بعضی از آثار بیرونی نیز دیده می شود ظاهرا” بوزجانی نخستین كسی است كه آن را عملی كرده است. بوزجانی بعد

از بیان روابطی كه بین خطوط مثلثاتی موجود است می نویسید: ((واضح است كه اگر شعاع دایره را واحد بگیریم نسبت جیب تمام قوس به جیب آن مساوی با ظل مستوی (كتانژانت) خواهد بود)). كارادو نوشته است كه گویی این عبارات را یكی از ریاضیدانان زمان ما به رشته تحریر درآورده است.
ب) هندسه:

كتاب اعمال هندسی بوزجانی مربوط به هندسه عملی است و در بین كتابهایی كه مسلمانان در هندسه تالیف كرده اند بی نظیر است. در این كتاب سه مطلب مهم زیر بخصوص جلب توجه می كند:
یك : ترسیمات مختلف هندسی به وسله خط كش و فقط یك گشادگی دهالنه پرگار (كه از ابتدا تا انتهای ترسیم ثابت نگاه داشته می شود) . این ترسیمات به قول وپكه نخستین نمونه یك نوع از مسائل هندسی هستند كه در دوره رنسانس (سده های چهاردهم تا شانزدهم میلادی) عده ای از مهندسان را به خود مشغول داشت و از نیمه دوم سده هجدهم به بعد نیز چندین مهندس عالی مقام درباره آنها آثاری بوجود آوردند.
دو : تحل كامل و بدیع مساله زیر:

تقسیم یك مربع به عده معلومی مربعات یا تشكیل یك مربع با عده معینی از مربعات به وسیله پهلو به پهلو قرارد دادن آنها و بدون استفاده از قضیه قیثاغورث.
وپكه می نویسد كه مطالعه این مبحث از كتاب اعمال هندسی بوزجانی تاثیری را كه

بررسی كتاب دیوفنطس وی داشته است ظاهر می سازد و از طرفی كه بوزجانی مساله ای را مطرح می سازد و آن را مورد بحث قرار می دهد می توان دانست كه رابطه هایی كه بین این مساله و بعضی از مطالب مربوط به نظریه اعدا موجود است از نظر وی پوشیده نبوده است.
سه : ساختن چند وجهیهای منظم او جند وجهی نیم منظم ) به طریقه ای غیر از روشهای متفاوت اقلیدس و پاپوس بكار بسته اند. به وجهی كه به قول وپكه اگر قبول كنیم این مسئله (( استرئومتری)) در دست مهندسان مكتب اسكندریه در حال ركود نمانده بود ناچاریم بپذیریم كه مسلمانان نیز وا گذاشتن آن به صورتی كه آن را از مكتب مذكور فرار گرفته بودند اكتفا نكردند بلكه توانستند آن را به وجهی بدیع كه قابل عرضه كردن به مورخان علوم است مورد بررسی قرار دهند .
علاوه بر سه مطلب فوق كتاب اعمال هندسی بوزجانی از جهات دیگر نیز جالب توجه است و باید مطالب آن را چداگانه مورد برسی قرار داد.

ج ) حساب:
كتاب حساب بوزجانی كه عنوانش كتاب فی مایحتاج الیه الكتاب و العامل من علم الحساب است از جهت تاریخ علم حساب اهمیت دارد. این كتاب چنانكه از نامش پیداست . بیشتر مربوط به حساب عملی است و دارای هفت منزل و هر منزل آن دارای هفت باب است وبه همین جهت آن را كتاب المنازل السبع نیز می نامند .
بوزجانی در سه منزل اول این كتاب تعاریف و قاعده های مربوط به نسبت و ضرب و

تقسیم و مساحت را كه در زمان او معمول بوده مدون نساخته و هر جا دیگران درباره آنها اشتباهی مرتكب شده بودنده اند آنها را تصحیح كرده است چهار منزل دیگر كتاب او مربوط به حساب عملی است در كتابهایی یوشكویجی و فرهنگ زندگینامه علمی درباره كتاب حساب بوزجانی بحث شده است. مباحثه در آكادمی علوم فرانسه راجع به بوزجانی :

در سده نوزدهم میلادی بحث مفصلی در آدكامی علوم كشورر فرانسه درباره كتاب محسبطی بوزجانی درگرفت كه چند تن از دانشمندان فرانسوی در آن شركت داشتند. این بحث از اینجا شروع شد كه در 28 ماه فوریه سال 1836 لویی آمالی سدیو در آكامی علوم فرانسه اداعا كرد كه ابوالوفای بوزجانی، منجمی كه در سده دهم مسلادی می زیسته، اختلاف سوم حركت ما را كه واریاسیون نامیده می شود ( و تا آن موقع كشف آن را به تیكو براهه نسبت می دادند) كشف كرده بوده است سدیومتن عربی قسمتی از كتاب المحسطی ابولاوفای بوزجانی را كه به زعم او مشتمل بر كشف مذكور بود با ترجمه فرانسوی آن در اختیار آكادمی علوم فرانسه گذاشت و آكادمی هیاتی را مامور بررسی این نكته شگفت انگیز تاریخ نجوم كرد و این دو سوال ذكر شده است چرا منجمان مسلمان بعد از وی از بآن سخنی به میان نیاورده اند؟ ثانیا” آیا قسمت مورد بحث از كتاب محبسطی بوزجانی بعد از زمان نیكو براهه به نسخه خطی كتاب بوزجانی ملحق نشده است.

این بحث از سال 1836 تا 1871 در فواصل زمانی مختلف از سر گرفته شد و بالاخره

هم به نتیجه نرسید اینكه بالاخره در ماه ژوئن سال 1892 كارا دو موضوع را از نومورد بررسی قرار داد و نظریه خود را درباره آن در مقاله ای در روزنامه آسیایی منتشر ساخت و نشان داد كه نظریه سدیو درست نبوده است.

آثار موجود ریاضی بوزجانی:
1ـ كتاب مایحتاج الیه الكتاب و العمال من علم الحساب ـ كتاب المنازل السبع تفطی نام این كتاب را به صورت المنازل فی الحساب آورده است و در دره الاخبار نام آن به صورت المنازل ذكر شده و صاحب آن كتاب نوشته است : (( ابوالوفای بوزجانی از واصلان محل اعلی بوده است در ریاضیات و حساب و دلیل بر آن تصنیف اوست معنون به ((منزل)) و زیجی كه ساخته است و حكیمی الجیب وقانع بوده است)).

این كتاب دارای هفت منزل و هر منزل آن دارای هفت باب است و ترجمه فارسی عنوانهای منازل آن از این قرار است منزل اول : در نسبت ، منزل دوم در ضرب و تقسیم، منزل سوم در مساحت، منرل چهارم در اعمال خراج ، منزل پنجم در تصدیف (صرافی) و مقیاسها (تقسیم به نسبت) ، منزل ششم در انواع گوناگون حساب كه مورد احتیاج دوایر دولتی است و منزل هفتم در معاملات تجار .
بوزجانی این كتاب را به نام عضدالدوله دیلمی تالیف كرده است.

وپكه عنوانهای منازل و بابهای این كتاب را به زبان فرانسوی ترجمه كرده و قسمتهایی از آن كتاب توسط پژوهندگان مورد بررسی قرار گرفته است چند نسخه خطی از این كتاب در لندن و قاهره و رامپور و اسكوریال موجود است . احمد سلم سعید ان در سال 1971 میلادی متن عربی این كتاب را با مقدمه ای مفصل درباره تاریخ علم حساب (در 60 صفحه و تعلیقات بسیار مفید ( در 68 صفحه ) به چاپ رسانیده است.
2ـ كتاب فی مایحتاج الیه الصانع من اعمال الهندسه
نام این كتاب در الفهرست و تاریخ الحكماء نیامده ولی نسخه خطی نفیسی از آن كه برای كتابخانه الغلیك نوشته شده بود در كتابخانه ایاصوفیا ( به شماره 27535 ) در استانبول موجود است. یك نسخه خطی ناقص از آن در كتابخانه امبروزیان واقع در شهر میلان هست كه سوتر آن را بررسی و قسمتهایی از آن را به زبان آلمانی ترجمه كرده است.
شرحهای كتاب اعمال هندسی:
بر كتاب اعمال هندسی بوزجانی دو شرح نوشته شده است:

یك: شرح الاعمال الهندسیه (عربی) این شرح را كمال الدین این یونس نوشته و نسخه خطی آن به شماره 5357 در كتابخانه آستان قدس رضوی موجود است.
دو: فتوحات غیبیه ( فارسی)
مولف این شرح محمد باقر یزدی است و نسخه خطی آن به شماره 5371 در كتابخانه آستان قدس رضوی موجود است
3ـ رساله فی تركیب عدد الوفق فی المربعات
این رساله مربوط به تركیب مربعات وفقی است و یك نسخه خطی آن در ایاصوفیا موجود است.

4ـ جواب ابی لوفا محمد بن الوزجانی عما ساله الفقیه الوعلی الحسن بن حارث الحبوبی عن ایجاد مساحه المثلث بدلاله الاضلاع بدون معرفه الارتفاع . ابوعلی حبوبی از بوزجانی خواسته بوده كه دستوری برای محاسبه مساحت مثلث بدون بكار بردن ارتفاع آن تعیین كند و بوزجانی این رساله مختصر را در جواب او نوشته است یك نسخه خطی (در دو صفحه) از این رساله در جز و مجموعه ای در دمشق موجود است. داده و آن را به زبان انگلیسی ترجمه كرده و با تاریخچه مختصر مساله و حل آن و همچنین فتوكپی صفحات متن رساله در مجله ی تاریخ علوم عربی جلد 3 ، سال 1979 انتشار داده اند.

در دستور بوزجانی a,b,cاندازه های اضلاع مثلث هستند. البته در رساله مذكور دستور بدون بكار بردن رمزها و اصطلاحات كنونی و فقط بوسیله عبارات عربی بیان شده است . مولف بعد از اثبات دستور فوق در دستور دیگر نیز برای تعیین مساحت مثلث بر حسب اضلاع آن می دهد كه البته با دستور فوق معادل است .
6ـ رساله فی السنبه و التعریفات:

نسخه خطی این رساله در كتابخانه مجلس و نیز در جزو یك جنگ در كتابخانه شخصی آقای حسن عراقی در تهران موجود است (سرگین).
خاطر نشان می كنم كه موضوع باب اول از منزل اول كتاب المنازل السبع بوزجانی كه ذكر شده در شماره یك آثار ریاضی بوزجانی گذشت عبارت است از ((فی معنی النسبه و …)).

5ـ المدخل الی صناعه الارثماطیقی
نسخه خطی این رساله در رامپور موجود است و نیز نسخه ی خطی رساله ای با عنوان رساله الارثماطیقی در تاشكند هست.
7ـ رساله فی جمع اضالع المرجحات و المكتبات:
این رساله را بوزجانی در پاسخ ابوبشر 0(یا یحیی) این سهل منجم تكوینی نوشته است و نسخه آن در كتابخانه آستان قدس رضوی موجود است.
8ـكتاب المحبسطی:
سوتر نوشته است كه شاید كتاب محبسطی ابوالوفای بوزجانی و كتاب زیج واضح او یك كتاب واحد بوده باشد و یا اینكه ذیج واضح جدوالی بوده كه همراه محسبطی بوزجانی مورد استفاده واقع می شده است ولی چون محبسطی بوزجانی به صورت ناقص موجود است و كتاب زبج واضح او از بین رفته است نمی توان در این باره تحقیق كرد. كمدی نوشته است كه بیرونی در وسائل خود طوری از این دو كتاب نام برده كه گویی دو كتاب جداگانه بوده اند.
یك نسخه خطی از قسمتی از محبسطی بوزجانی در كتابخانه ملی پاریس موجود است این نسخه سابقا” در جزو كتابهای كتابخانه شاهرخ بوده ، زیرا در چند صفحه آن مهری با عبارت در متن قرانه كتب السلطان الاعظم شاهرخ بهادر ) دیده می شود . همین نسخه ناقص بود كه مورد استفاده سدیو واقع شد و درباره آن گزارشی به آكادمی علوم فرانسه تسلیم كرد ).

بوزجانی خود در مقدمه محبسطی آن را چنین تعریف كرده است:
(( هر چند این موضوع را عده ای از دانسمندان متقدم مانند ابرجس و ابلو ینوس و بطلیموس و غیره پیش از این مورد توجه قرار داده اند، در این كتاب ما روشی اتخاذ كرده ایم كه هیچیك از آنان نكرده اند . ما راه وصول به این معلومات را ساده تر و كوتاهتر كرد كم و روشهای متداولی كه برای متعلمان دشوار بود مانند شكل قطاع و نسبت مولفه، اجتناب ورزیدیم و چنان كردیم كه از نزدیكترین و ساده ترین راه بتوان این معانی را، كه پیش از این وصول به آنها بسیار دشوار بود،

به دست آورد. علاوه بر این به روشهایی كه قدما برای رسیدن به هر یك از این معلومات ایراد كرده بودند اكتفا نكردیم،، بلكه راههایی تازه و برهانهایی جدید آوردیم و همچنین معانی دیگری كه در علم هیات مورد احتیاج شدید است و قدما آن را ذكر نكرده بودند و به آنها افزودیم. و نیز استدلالهای هندسی را از اعمال حسابی جدا ساختیم تا اگر مهندس و محاسبانی باشند كه هر یك به فن دیگری آشنایی نداشته باشد بتوانند به تنهایی كتاب را مورد استفاده قرار دهند و كسی كه در هر دو فن دست دارد از هر دو بهره مند گردد و برای هر یك از موضوعها مثالی آورده ایم تا مبتدی از آن كمك بگیرد و كسی كه در اعمال حساب كار آزموده نیست آن را نقطه اتكایی قرار دهد . و همچنین جداول را با دقت كامل فراهم آوردیم و آنچه را اهل این فن قبلا” تهیه كرده بودند تصحیح كردیم. پس اگر كسی كه به این كتاب نظر می افكند در جوابهای مسایل اختلافی درباره ثانیه های و ثالثه ها با آنچه مورد قبول است، مشاهده كرد نباید در صحت این كتاب

شك كند علت این اختلافات تقریبات زیادی است كه در محسابه جیبها (سینوسها) و وترها و ضلعها (تانژانتها) كه اصول اعمال حساب هستند به كار برده ایم.
مدتها دانشمندان مغرب زمین گمان می كردند كه محسبطی بوزجانی ترجمه المحبسطی بطلیموس است ولی بعدا” سدیو و كارادو و وپكه درباره این محبسطی مقالاتی نوشتند و اشاره دادند كه محبسطی بوزجانی كتابی است مستقل.
دانشمندان دوره اسلامی این محبسطی را به نام ابوالوفای بوزجانی می شناختند و در آثار خود از آن نام می بردند مثلا” بیرونی در كتاب تحدید النهایات الاماكن نوشته است و ابوالوفا در محبسطی خود گفته است كه سالها ی فروان رصد كرده….)).

المحبسطی بوزجانی به سه جنس و هر جنس به مقالات و هر مقاله به انواع وفصول تقسیم می شود و عنوان جنس اول آن چنین است : در الامورالتی ان یقدم ذكرهای لحركات الكواكب و عنوان این جنس با عنوان مقاله اول از كتاب الكامل كه ابن ندیم به بوزجانی نسبت داده شباهت دارد و از این روست كه دانشمندان غربی گمان كرده اند كه شاید این محبسطی با كتاب الكامل و یا با زیج الواضح یكی باشد.

به نظر كارادوو می توان محبسطی بوزجانی را به سه بخش عمده تقسیم كرد (هر چند این تقسیم با تقسیم خود ابوالوفا متفاوت است) كه بخش اول آن شامل علم مثلثات است و بخش دوم آن روش به كار بردن دستورهای مثلثاتی درباره رصد هاست و بخش سوم مربوط به نظریه سیارات است.
نام محبسطی بوزجانی در فهرستی كه ابن ندیم از تالیفات بوزجانی بدست داده نیامده

است . علت این امر این است كه ابن ندیم كتاب الفهرست را در سال 377 به پایان رسانیده و حال آنكه در محبسطی ابوالوفا از رصدهایی كه در همان سال صورت گرفته گفت و گو شده است و بنابراین به احتمال قریب به یقیین تالیف محبسطی بوزجانی بعد از سال 377 پایان یافته. این فرض با فرض اینكه محبسطی بوزجانی یا كتاب الكامل یا زیج الواضح او كه نامشان در الفهرست آمده است یكی باشد منافات دارد.
2 ـ جمال الدین صاحد تركستانی
جمال الدین صاعد بن مصدق سعدی تركستانی
(زنده در 712)
دانشمند و ریاضیدان و استاد كمال الدین فارسی و به قول او ((افضل الحكماء الماخرین )) بود وكمال الدین فارسی كتاب البصائوفی اختصار تنقیح المناظر را به نام او نوشت و در كتاب تنقیح المناظر او را استاد خود نامید. وی در سال 712 به تالیف می پرداخته است.
اثر ریاضی موجود وی : العلائیه (درحساب)
نسخه خطی این كتاب در اپسالا موجود است . ابوالحسن علی بن محمدبن كیخسرو بهمنی كتابی در حساب دارد كه ممكن است شرح الغائیه باشد.

3ـ جوهری
عباس بن سعید جوهری
ریاضیدان و منجم (اواخر سده دوم و اوایل سده سوم)
در زمان خلافت مامون (198ـ218) شهرت و اعتبار داشت. ملخمی خبیر و ریاضیدانی عالی قدر بود و بیشتر به هندسه می پرداخت. ولی نخستین كسانی بود كه در جهان اسلام به رصد پرداخته اند. درصد های نجومی كه در سال 214 در بغداد و در سال 217 در دمشق صورت گرفت شركت داشت.
ابن ندیم در الفهرست دو كتاب به نام وی ثبت كرده است : كتاب تفسیر كتاب اقلیدس و كتاب الاشكال التی زادها فی المقاله الاولی من اقلیدس. این دو كتاب ظاهرا” از بین رفته. وی مولف زیجی نیز بوده كه مفقود شده است.

اصل عباس بن سعدی معلومم نشد اگر چه بعضی او را بدون ذكر ذلیل از اهل فاراب معرفی كرده اند.
آثار موجود ریاضی وی : 1ـ اصلاح كتاب اقلیدس
اصل این كتاب از بین رفته است . اما نصیر الدین طوسی در رساله در الشافیه عن الشك فی خطوط المتوازیه قسمتی از این كتاب را از قول عباس بن سعید نقل كرده است . در فرهنگ زندگی نامه علمی توضیحاتی درباره این قسمت خواهید یافت. نشاید این اصلاح الكتاب اقلیدس همان تفسیر كتاب اقلیدس بوده كه نام آن را ابن ندیم آورده است.

برای دریافت پروژه اینجا کلیک کنید