تحقیق در مورد اثرات تنش شوری بر جنبه های مورفولوژیكی و عملكرد دو رقم كلزا

توضیحات

 تحقیق در مورد اثرات تنش شوری بر جنبه های مورفولوژیكی و عملكرد دو رقم كلزا دارای 37 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد تحقیق در مورد اثرات تنش شوری بر جنبه های مورفولوژیكی و عملكرد دو رقم كلزا  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی تحقیق در مورد اثرات تنش شوری بر جنبه های مورفولوژیكی و عملكرد دو رقم كلزا،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن تحقیق در مورد اثرات تنش شوری بر جنبه های مورفولوژیكی و عملكرد دو رقم كلزا :

اثرات تنش شوری بر جنبه های مورفولوژیكی و عملكرد دو رقم كلزا

چكیده:
كلزا (Brassica napus) گیاهی است دانه روغنی از خانواده چلیپائیان (Cruciferae) با نام تجاری .Canola مقدار كم اسیدهای چرب اشباع در بذر این گیاه باعث شده كه بعنوان یك منبع مهم روغن خوراكی در میان دانه های روغنی مورد استفاده قرار گیرد. در این تحقیق ارقام okapi (بردبار به شوری ) و symbol (حساس به شوری) این گیاه در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه ای، تحت 5 تیمار مختلف شوری شامل 0، 3، 6، 9، 12 دسی زیمنس بر متر (ds/m) مطالعه گردیدند

. در شرایط آزمایشگاهی، درصد و سرعت جوانه زنی بذرها و رشد دانه رستها اندازه گیری شد. در شرایط گلخانه ای نیز عوامل (فاكتورهای) رشد در مرحله رویشی، زایشی و محصول دهی اندازه گیری شدند. نتایج آزمایشها نشان داد كه در شرایط آزمایشگاهی، درجه شوری 3 دسی زیمنس بر متر آثار مفیدی بر رشد كلزا در هر دو رقم دارد، در حالیكه در تیمارهای سنگین تر بویژه 12 دسی زیمنس بر متر، سرعت و درصد جوانه زنی، رشد دانه رستها و فاصله تارهای

كشنده تا نوك ریشه كاهش می یابد. با اعمال تیمارهای شوری در محدوده 12 تا 20 (ds/m)، غلظت حد آستانه جوانه زنی در شرایط آزمایشگاهی برای رقم okapi، 14 و برای رقم symbol، 13 ds/m تعیین گردید. در این ارقام تاثیر تنش شوری بر مرحله جوانه زنی نسبت به مراحل بعدی نمو كمتر می‌باشد. در شرایط گلخانه ای، شوری خاك تا میزان 3 دسی زیمنس بر متر، بر رشد رویشی و محصول دهی هر دو رقم تاثیری نداشت ولی با افزایش میزان شوری، بیشتر از این

حد آستانه، افزایش وزن زی توده تر به خشك، ضخامت برگها، طولانی شدن پلاستو كرون، ضخیم شدن اگزین دانه های گرده و افزایش وزن هزار غلاف مشاهده گردید. در حالیكه تعداد برگها، شاخه ها، طرحهای اولیه گل، گلها, تعداد و طول غلافها, تعداد دانه در هر غلاف و وزن هزار دانه كاهش یافت. بیشترین اثر باز دارندگی در تیمار dsm-112 و در رقم symbol بیشتر از okapi بود. شاخص های طول غلاف، پلاستو كرون و تعداد گلها بیشتر از سایر ویژگی ها تحت تاثیر تنش شوری قرار گرفتند.

واژه های كلیدی: تنش شوری، كلزا، جوانه زنی، عملكرد

Abstract
Rapeseed (Brassica napus L.) is an oil-seed plant belongs to cruciferae family, with commercial name “Canola”. because of its low saturated fatty acid contents, canola is becoming increasingly source of edible oil among oil seeds. In this study, two cultivars of Canola, okapi (tolerant cv.) and symbol (sensitive cv.) were studied under five salinity treatments including 0, 3, 6, 9, 12 dsm 1, in laboratory and green-house conditions. in the laboratory, percentage and rate of germination and growth of seedlings, were assayed. in green-house conditions, growth parameters were

measured in vegetative, generative and harvesting phases. the results showed that percentage and rate of germination, growth of seedlings and distance of root hairs from root tip, were decreased by salt solutions especially by 12 dsm-1. however these parameters, were increased by 3 dsm-1 treatment. Also by treating with salt solutions in the range of 12-20 dsm-1 ,threshold concentration for germination was determined as 14 dsm-1 for okapi and 13 dsm-1 for symbol. Morever it was determined, in these cultivars, the effect of salinity stress, on germination phase is less than

other phases. in green-house conditions, vegetative growth and yield of both cultivar were unaffected by soil salinity up to 3 dsm-1. but increasing in salinity levels above this threshold, increased the ratio wet/dry biomass, thickness of leaves, plastochronic periode, thickness of pollen exine, weight of 1000- pod. otherwise number of leaves, branches, flowers, flower primordiums, pods and length of pods, number of seeds in per pod, and weight of 1000-seed were decreased. the most inhibitory effect was in 12 dsm-1 treatment and for symbol was more than okapi. The length of pods, plasto chronic periode and number of flowers were affected by salt stress more than others

Keywords: slat stress, canola, germination, yield.

مقدمه
در طول تاریخ، تنش های محیطی حاصل از غلظتهای بالای نمك در خاك، یكی از جدی ترین عوامل محدود كننده تولید محصولات كشاورزی به ویژه در گیاهان حساس به شوری بوده است. در حال حاضر شوری خاك بر تولیدات كشاورزی در بخش بزرگی از نواحی كم باران دنیا اثر می‌گذارد. ( zhang 200l). روش متداول برای تولید محصول در نواحی كم باران، استفاده از ارقام مقاوم به شوری، اصلاح آب و خاك برای رفع نیاز محصول زراعی و یا انتخاب ارقام اصلاح شده ژنتیكی است. ( Puppala. 1999).

جوانه زنی یكی از حساس ترین مراحل زندگی یك گیاه زراعی در برابر شوری است. عدم جوانه زنی در خاكهای شور اغلب نتیجه غلظتهای بالای نمك در منطقه ای است كه بذر در آن كاشته شده است، زیرا محلول نمك حركت رو به بالا داشته و به دنبال آن تبخیر در سطح خاك انجام می‌شود. (Bernstion 1974). این نمكها در جوانه زنی و رشد گیاهان زراعی اختلال ایجاد می‌كنند (Fowler 1991 ). نتیجه تحقیقات مختلف نشان داده است كه رشد دانه رستها و گیاهان، سطح برگها و زی توده ریشه و ساقه در پاسخ به شوری خاك كاهش می‌یابد Redmann 1994)). خاك و آب شور اثرات زیانباری بر میزان محصول كلزا دارند.
Puppala 1999))

كلزا (Brassica napus L. ) از خانواده براسیكاسه بوده و در 53 كشور از 6 قاره دنیا و در مساحتی حدود 2/42 میلیون هكتار كشت می‌شود و میانگین محصول آن 1451 كیلوگرم در هكتار می‌باشد. قاره آسیا به تنهایی 1/59 درصد سطح زیر كشت كلزا اما فقط 6/48 درصد تولید دنیا را دارد. (yadava 2004 ). تحمل به شوری گونه های خانواده كلمیان (از جمله كلزا) بین خانواده غلات با بیشترین تحمل و خانواده باقلاییان با كمترین تحمل قرار می‌گیرد (Arshad 2001). كلزا یك گیاه تغییر یافته ژنتیكی با مقدار پایین اوروسیك اسید (<20g/kg) است كه بطور وسیعی در تولید پلیمرها و روغن استفاده می‌شود. مقدار كم اسیدهای چرب اشباع

(<70g/kg) باعث افزایش مصرف كلزا در میان دانه های روغنی مهم شده است. Puppala 1999)) روغن كلزا هم اكنون سومین منبع روغن خوراكی بعد از سویا و نخل روغنی می‌باشد. 1996) starner). هم چنین از این گیاه ماده قابل تجزیه ای بدست می‌آید كه می‌تواند بعنوان یكی از اجزای پلاستیك بكار رود. برای این منظور سه ژن تولید كننده پلاستیك از یك باكتری خاكزی به كلزا منتقل می‌شود. كلزا در تهیه گازوئیل زیستی نیز استفاده می‌شود ( Tickell 2000).

بررسی چگونگی اثر شوری بر روی گیاهان از سالها قبل بوسیله پژوهشگران دنبال شده و به نتایج قابل توجهی رسیده است. اما هنوز نكات ناشناخته زیادی در مورد عملكرد ناشی از شوری Nacl بر روی گیاهان بویژه گیاهان استراتژیك نظیر كلزا كه كشت آن در كشور رو به گسترش است، باقیمانده است. در این پژوهش اثر غلظتهای متفاوتی از Nacl بر روی جوانه زنی و رشد دانه رستها همچنین برخی ویژگیهای مورفولوژیكی و عملكرد ارقام حساس و بردبار به شوری كلزا بررسی گردید.

روش بررسی
در این تحقیق دو رقم كلزا مورد استفاده قرار گرفت: رقم بردبار به شوری (okapi) و رقم حساس به شوری .(symbol) بذر این ارقام از مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان تهیه گردید. به منظور بررسی اثر Nacl بر جوانه زنی و رویش بذرها، در آزمایشگاه ابتدا بذرها با هیپوكلریت سدیم 7% به مدت 20 دقیقه سترون شده و سپس در ظروف پتری محتوی ماسه استریل كشت شدند. برای هر تیمار 4 پتری در نظر گرفته شد و در هر پتری 25 بذر كشت شد.

غلظتهای مختلف محلول كلرید سدیم با هدایت الكتریكی (EC) 0، 3، 6، 9، 12 (ds/m) تهیه و به هر پتری حدود 7 میلی لیتر محلول اضافه شد. پتریها در دمای0c 25 قرار داده شدند. درصد رویش و سرعت رویش بذرها ثبت و مقایسه شد. پس از 5 روز، دانه رستهای حاصل جمع آوری شده و طول ریشه چه، طول محور زیر لپه (ساقه چه) و فاصله بین تارهای كشنده تا نوك ریشه، در ارقام مورد آزمایش اندازه گیری و ثبت شد. برای تعیین غلظتی كه در آن جوانه زنی بذر ارقام فوق متوقف می‌شود، غلظتهای بالاتر محلول كلرید سدیم در دامنه 14 تا 20 (ds/m) تهیه شد و بذرهای دو رقم كلزا توسط این محلول ها تیمار شدند. چون در تیمار ds/m 3 اثر افزایشی در جوانه زنی و رشد دانه رستها مشاهده گردید، برای مشخص نمودن غلظتهائی كه ممكن است چنین اثر تحریكی را داشته باشند، آزمایشهای جوانه زنی با شوری 2و 4 (ds/m) نیز انجام شد.

آزمایشهای مربوط به كاشت و تیمار دهی در گلخانه صورت گرفت. این آزمایش در 5 گروه انجام شد. یك گروه شاهد بدون دریافت محلول كلرید سدیم و چهار گروه دیگر با محلولهای نمكی 3، 6، 9، 12 دسی زیمنس بر متر تیمار شدند. در گلخانه، گلدانهائی با ارتفاع 50 سانتیمتر تهیه شد. ظروف محتوی محلولهای كلرید سدیم با غلظتهای متفاوت نیز آماده شدند.پس از كاشت بذرها، گلدانها هر 4 روز یكبار آبیاری ‌شدند. در طول دوره رشد گیاهان عوامل رشد مانند تعداد برگ، ضخامت برگ، شاخه دهی، پلاستوكرون، وزن زی توده تر به خشك برای بررسی وضعیت عمومی‌رشد اندازه گیری و میانگین آنها در سه تكرار محاسبه شد. در مرحله گلدهی نیز فاكتورهای این مرحله مانند شروع گلدهی، تعداد طرحهای اولیه گل، تعداد گلهای هر بوته و ضخامت اگزین دانه گرده اندازه گیری و مقایسه شد. در مرحله برداشت محصول تعداد و طول غلافها، وزن هزار دانه، وزن هزار غلاف و دانه بندی اندازه گیری و میانگین آنها در سه تكرار ثبت شد.

برای اندازه گیری وزن زی توده خشك، گیاهان سه ماهه ابتدا توزین شده، سپس به مدت 48 ساعت در دمای 0C80 آون قرار گرفتند و بعد مجددا وزن شدند.
برای تجزیه و تحلیل آماری داده ها از نرم افزار spss و از آزمون تجزیه داده های یكطرفه (ANOVA TEST) استفاده شد. در صورت وجود اختلاف معنی دار بین گروهها، برای تعیین گروههایی كه این اختلاف بین آنها وجود دارد از آزمون مقایسه بین میانگین ها (تست دانكن) با سطح معنی دار 05/0 استفاده شد. رسم نمودارها با نرم افزار Excel انجام شد.

نتایج و بحث
آزمایشهای مربوط به شروع رویش، سرعت جوانه زنی، تعداد و درصد دانه های گیاهان رویش یافته بیانگر این است كه دانه های شاهد پس از جذب رطوبت متورم شده و جوانه زنی آنها در دمای اتاق 00C25 از حدود 8 ساعت پس از كاشت آغاز و بهینه سرعت جوانه زنی 22 ساعت پس از كاشت دانه ها است. از این نظر بین دو رقم symbol،و okapi تفاوت زیادی وجود نداشت. از 16 تا 22 ساعت پس از كشت، در رقم okapi درصد رویش دانه ها از 45 به 100% و در ر قم symbol از 60 به 100% رسید. در تیمار ds/m3 در هر دو رقم اثر افزایشی بر درصد جوانه زنی بذرها مشاهده گردید. بطوریكه در این تیمار، 16 ساعت پس از

كاشت، در ارقام symbol و okapi نسبت به گیاهان شاهد به ترتیب 20 و 45% افزایش جوانه زنی وجود داشت (شكل 2 و 3). در تیمار 2 درصد جوانه زنی در حد شاهد بود و در تیمار 4 كاهش درصد جوانه زنی نسبت به گیاهان شاهد در هر دو رقم مشاهده گردید (شكل 1 ). غلظت حد آستانه جوانه زنی (غلظتی كه در آن درصد جوانه زنی به كمتر از 50% شاهد كاهش می‌یابد) در ارقام symbolو okapi در شرایط آزمایشگاهی بترتیب 13 و 14 دسی زیمنس بر متر تعیین گردید.
با افزایش غلظت كلرید سدیم، سرعت جوانه زنی كاهش یافت. در هر دو رقم شروع جوانه زنی 8 ساعت پس از كاشت در شاهد بود در حالیكه در تیمار 12، شروع رویش به 12 و 10ساعت پس از كاشت بترتیب در ارقام symbolو okapi رسید. در تیمار 20 ، جوانه زنی هر دو رقم در حد صفر بود (شكل 1).

با افزایش درجه شوری، طول ساقه چه و ریشه چه كاهش یافت (جدول 1). میزان كاهش طول ریشه چه در هر دو رقم، بیشتر از ساقه چه بود بطوریكه در رقم متحمل به شوری، طول ریشه چه در تیمار 12 نسبت به شاهد 70 درصد و در رقم حساس 96 درصد كاهش نشان دادند. (شكل4 و جدول 1)، در حالیكه طول ساقه چه در این ارقام بترتیب 21 و 30 % نسبت به شاهد كاهش داشتند.

رشد دانه رستها در هر دو رقم در تیمار 3 در مقایسه با گیاهان شاهد افزایش نشان داد. بطوریكه در رقم okapi ریشه چه 50 و ساقه چه حدود 100 درصد افزایش نسبت به شاهد داشتند. این اعداد در رقم symbol بترتیب 17 و 86 درصد بود ( شكل 4 و 5)
فاصله بین تارهای كشنده تا نوك ریشه با افزایش غلظت NaClكاهش پیدا كرد. در رقم okapi از 5/11 میلیمتر در شاهد به 4 میلیمتر در تیمار 12 رسید. در رقم symbol این مقادیر بترتیب 75/10 میلیمتر و 25/4 میلیمتر بود. (جدول 1 و شكل 6).

جدول 1- اثر درجات مختلف شوری (Ec) بر جوانه زنی و رشد دانه رستها در دو رقم كلزا. اعداد نشان دهنده میانگین انحراف معیار می‌باشند.
درجات شوری (dsm-1) درصد جوانه زنی طول ساقه چه (cm) طول ریشه چه (cm) فاصله تارهای كشنده تا نوك ریشه (mm)
okapi
0 0 100
76/0 85/3
2/1 87/10
81/0 5/11
3 0 100
2/1 12/8*
5/2 15*
52/0 75/7*
6 0 100
62/0 72/3
87/0 15/11 87/0 25/7*
9 5/2 94*
61/0 05/3
4/1 55/6*
62/0 75/5*
12 2/4 94*
3/0 72/1*
86/0 72/3* 1/2 4*
Symbol
0 0 100
33/0 57/4
92/0 87/11 3/5 75/10
3 0 100
2/1 45/8*
81/0 8/13
2/3 5/8
6 0 100
72/0 62/5
87/0 75/8* 6/2 25/7
9 2/4 82*
22/0 47/2* 56/0 32/4* 82/0 25/4*
12 4/3 80*
15/0 5/1*
21/0 22/2* 1/1 25/4*
اعداد دارای علامت(*) اختلاف معنی دار در سطح 5% (p< 0/05) با گروه شاهد دارند.

دو رقم مورد آزمایش، در مرحله جوانه زنی نسبت به مراحل بعدی نمو، تحمل بیشتری به شوری داشتند. ردمان (1994) نیز نشان داد ارقام Legend , HcN92 كلزا، در مرحله جوانه زنی نسبت به مراحل بعدی نمو، به شوری بردبار تر می‌باشند، زیرا احتمالا رشد در مراحل اولیه بوسیله ذخایر موجود در بذر حمایت می‌گردد.
كاهش درصد و سرعت جوانه زنی هر دو رقم در درجات شوری بالا dsm-112 می‌تواند نتیجه اثرات اسمزی، سمیت یونی، محدودیت مواد غذائی در خاك یا تركیبی از این عوامل باشد. 1994).(Radmann
بطور كلی بعضی مراحل نموی در گیاهان نسبت به تنش شوری حساس ترند. به عنوان مثال در برنج، رشد دانه رستها، بقای آنها و باروری بترتیب توسط مقادیر شوری بیشتر از 9/1 و 5/3 و 5/4 دسی زیمنس بر متر تحت تاثیر قرار می‌گیرد. (2000 Zeng). تحقیقات دیگر نیز نشان می‌دهند، در ارقام مختلف كلزا، تفاوت در حساسیت به شوری وجود دارد و تنوع چشمگیری در جوانه زنی بذر بین ارقام كلزا در شرایط تنش شوری گزارش شده است (Puppala 1999, zhang 1994).

افزایش درصد جوانه زنی بذر و رشد دانه رستها كه در شوری 3 دسی زیمنس بر متر، در هر دو رقم مشاهده گردید، احتمالا به این دلیل است كه در این غلظت، نسبت k+ Na+/ در حد مناسبی برای فعالیتهای متابولیكی بوده و بنابراین این درجه شوری اثر بهینه در جوانه زنی و رشد داشته است. ( Munns 1993).

همانطور كه اعداد جدول 2 نشان می‌دهد تیمارهای شوری موجب كاهش تعداد برگها در هر دو رقم شده و بیشترین كاهش مربوط به تیمار 12می‌باشد. رقم حساس به شوری (symbol) كاهش بیشتری را نشان می‌دهد (شكل 7). ضخامت برگها تحت تاثیر محلولهای نمكی افزایش یافته، بطوریكه در تیمار 12بترتیب 22 و 28درصد افزایش نسبت به نمونه های شاهد در ارقام symbol و okapi مشاهده گردید. (شكل 8). زمان پلاستوكرون نیز با افزایش غلظت محلول نمكی، در هر دو رقم افزایش پیدا كرد. رقم بردبار (okapi) بیشتر تحت تاثیر تیمارهای شوری قرار گرفت، بطوریكه در Ec، 12 دسی زیمنس بر متر، زمان پلاستوكرون به حدود دو برابر نمونه شاهد افزایش پیدا كرد. (شكل 9).

برای دریافت اینجا کلیک کنید