تاثیر اندیشه حافظ در اشعار هوشنگ ابتهاج

فهرست مطالب

چکیده    1   
فصل اول:کلیات  پژوهش
بخش اول:مقدمه       3
بخش دوم : ضرورت و اهمیت موضوع     4
بخش سوم :پیشینه¬ی پژوهش    4
بخش چهارم : سؤالات    4
بخش پنجم: فرضیه      5
بخش ششم : روش تحقیق    5
بخش هفتم : معرفی منابع    5
علایم اختصاری    6
فصل دوم بخش اول : حافظ
2-1-1-زندگی نامه     8
2-1-2-غزلیات حافظ    10
2-1-3-اندیشه‌های حافظ
2-1-3- عرفان    13
2-1-4- عشق
 2-1-4-1- آسمانی     16
2-1-4-2- زمینی     18
2-1-5-عشق و رندی     19
2-1-6-رندی     24
2-1-7-قلندری وملامتی    26
2-1-8- مدح و ستایش     29
 2-1-9- تقلید    31
2-1-10- جبر    32
2-1-11-  افکار خیام گونه     33
2-1-12- اخلاق     34
2-1-13-اندیشه اجتماعی     36
2-1-14- حافظ(خواجه – حافظ - ثروت یا فقر)    39
2-1-15- موسیقی و عروض وقافیه     39
2-1-16- منسوبات    40
2-1-17-  خواجه و تصوف    40
2-1-18-  حافظ و قرآن     41
2-1-19-طنز در شعر حافظ    42
2-1-20-عناصراساطیری در شعر حافظ    43
بخش دوم
هوشنگ ابتهاج
2-2-1- .زندگی نامه     46
2-2-2-سایه وشعر و شاعری     47
2-2-3-.زبان و فکر سایه     51
2-2-4- نو آوری در شعر سایه     54
2-2-5-  عشق     56
2-2-6- امید     57
2-2-7- -تقلید     58
فصل سوم
بررسی دیدگاه‌های مشترک
3-1-  عشق
3-1-1-عرفانی    62
3-1-2- زمینی    69
3-2-رندی     72
3-3 -نظربازی     74
3-4 -قلندری     76
3-5- خوشباشی     77
3-6- اظهار دلتنگی     79
3-7- بی ا عتباری روزگار    80
3-8- پند
3-8-1-  پند و نصیحت کردن     82
3-8-2- پند پیرو مرشد     84
3-9- خطاب النفس    85
3-10- تفاخروخودستایی     86
3-11- صبرو صبوری     88
3-12- طلب و درخواست     89
3-13- وفاداری     91
3-14-  همت عالی     93
3-15- خردگرایی     94
3-16- جبر    95
3-17- دم عیسوی     96
3-18- آیین مهرگان    97
3-19- اجتماعی
3-19-1- ستایش آزادی     98
3-19-2- انتقاد از جامعه     101
3-19-3- گزارش تاریخی ازحوادث     103
3-19-4- تکریم و مدح معاصران     104
3-19-5-  تکریم وطن     106
3-20- امثال     107
3-21- تقلید     109
3-22- توصیف    110
3-23- نماد    112
نتیجه گیری     116
منابع و مآخذ    117       


چکیده
بررسی و تحقیق درحوزه ی فکر و اندیشه ی اندیشمندان و تأثیر آن برافکار و ذهن دیگران کاری سخت است، اماعشق  و علاقه ی محققان ادبی آنهارا وادار می کند وهمواره در شعر شعرای بزرگ و نویسندگان این مطلب یعنی تأثیرو تأثر وجود داشته است شعر حافظ، شاعر نامدار شعرسبک عراقی و سایه شاعر عصرحاضرکه عنوان دار لقب «حافظ زمانه» تلفیق دهنده  سبک کلاسیک و نیمایی نیز از این امر مستثنی نیستند.
در این پایان نامه سعی شده که جلوه هایی از تأثیرات شعر و اندیشه حافظ بر شعرو اندیشه سایه که بیشتر ازجهت مختصات فکری و مختصات ادبی است، مورد بررسی قرار گیرد.
آغاز پایان نامه بیان کلیاتی در موضوع پایان نامه است بعداً ذکر زندگی نامه ی مختصری از دو شاعر و بعدشرح دیدگاه های فکری مشترک هر دوشاعر و آرمانهای آنها نظیر عشق، ستایش آزادی، وطن و... که همراه با مثال که بیانگر افکار و اندیشه های دو شاعر و تأثیر پذیری سایه ازحافظ بزرگ است.


فصل اول

کلیات  پژوهش

بخش اول:مقدمه  
بخش دوم : ضرورت و اهمیت موضوع
بخش سوم :پیشینه¬ی پژوهش
بخش چهارم : سؤالات
بخش پنجم: فرضیه 
بخش ششم : روش تحقیق
بخش هفتم : معرفی منابع


1ـ1ـ مقدمه
ادبیات به عنوان یک پدیده اجتماعی- که ارتباطی  تنگاتنگ و جدا ناپذیر با زندگی اجتماعی- و براساس زمینه ی تاریخی و اجتماعی که نویسنده یا شاعر را تحت تأثیر قرار می دهد بررسی می کند. با این توضیح باید قبول کرد که عواملی مانند  اقتصاد و سیاست که فرهنگ یک جامعه و اجتماع را تحت شعاع خود قرار می دهند و آن را متحول می کنند، به طور مستقیم بر ادبیات آن عصر نیز تاثیر گذار خواهند بود. اگر چه ممکن است بیانش غیر مستقیم و محقّق باشد .«کتب منثور و دواوین  شعری ، مشحون از مسائلی است که منبعث از روحیه ی نویسندگان و  شعراست که متناسب با محیط اجتماعی  و رویه ی زندگانی وضع اجتماعی  جامعه ی روزگار آنان بوده است ، که با مطالعه ی  آنها به اوضاع و احوال روزگار و عادات و حالات و طرز تفکّر و برخورد اندیشه ها و رفتار مردم مانند روابط زن و شوهر، آموزش و پرورش ، محیط اجتماعی، وضعیت زنان، صفات نیک و بد مردم کوچه و بازار و روابط افراد جامعه با یکدیگر پی می بریم ».
  (نیک خواه ، 1388: 2)
 در این پایان نامه سعی بر آن است که اندیشه های دو شاعر که هر کدام در عصر و زمان خود صاحب نام و آوازه ای بودندو در دوره ی متفاوت زندگی کرده اند مورد بررسی قرار گیرد. حافظ شاعر بلند آوازه ی ایرانی که متعلق به دوره ایست که بدان کلاسیک می گوییم و هوشنگ ابتهاج  شاعر دوران معاصر است .و این بررسی ما را درشناخت هرچه بهتر شخصیت هاو اندیشه های دوشاعر راهنمایی خواهد کرد. و در ورای این بررسی و آرا می توان به آرمان های اصلی و مهم هر دو شاعر نیز پی برد و هدف شاعران را در بیان این اندیشه ها و انعکاس آن در شعرشان عنوان کرد. طبیعتاً بیان کامل افکار  و ترسیم تصویر واقعی شخصیت شاعر و شرایط محیطی، اجتماعی و سیاسی عصر هر شاعرممکن نخواهد بود. زیرا وسعت دید و اندیشه¬ی هر دو شاعر بیش از آن است که در این تحقیق ارائه شده است و ما تنها  به ارائه ی گوشه ای از آن بسنده می کنیم و می¬خواهیم نشان دهیم  که تأثیری که شعر و اندیشه بر اندیشه و شعر هوشنگ ابتهاج نهاده شده است چیست؟ و اینکه اندیشه ها در هر دوره مربوط به یک نمود خاصی بوده اند مثلاً آزادی در شعر کلاسیک رهایی از بند تعلق و آزادی در عصر معاصر رهایی وطن و انسان از استعمار می باشد.
ابتدا کلیاتی را به عنوان هدف از نوشتن پایان نامه عنوان کرده شده است . و بعد فصل دوم را به آشنایی مختصر بازندگی و  اندیشه شعر شاعران بیان نموده شده  و در فصل سوم به بیان دیدگاه  ها و نظرات مشترک هر دو شاعر اشاره شده است و  در فصل چهارم به نتیجه گیری پرداخته شده است .
1ـ2ـ اهمیت و ضرورت تحقیق 
ادبیات و اندیشه های ارائه شده درآن جدای از زندگی ما  انسان ها نیست پس هدف آشنایی با اندیشه حافظ به عنوان شاعر کلاسیک و هوشنگ ابتهاج شاعر معاصر و بهره مندی دوستداران شعر و ادب فارسی از اندیشه های ارا ئه شده و استفاده از آن ها می باشد.


منابع و مأخذ
1 قرآن کریم
2ـ ابتهاج  هوشنگ، 1378، سیاه مشق، کارنامه ، تهران.
3ـ 1371، سیاه مشق ، زنده رود، تهران، چاپ اول.
4ـ ، 1378 ، راهی و آهی، انتشارات سخن، تهران، چاپ اول.
5ـ ، 1385، تاسیان ، نشر کارنامه ، تهران.
6ـ ، 1387، آینه در آینه (گزیده شعر) ، نشر چشمه، تهران، چاپ شانزدهم .
7ـ ، 1332، شبگیر، ؟،؟.
8-اسلامی ندوشن،1374،ماجرای پایان ناپذیرحافظ،یزدان،تهران،چاپ دوم
9-بهشتی شیرازی احمد،1371،شرح جنون،روزنه،تهران.
10-حافظ شمس الدین محمد،1378،دیوان حافظ،قرائت گزینی هاشم جاویدوبهاالدین خرمشاهی،نشروپژوهش فرزان،قم،چاپ اول.
111381،دیوان حافظ خوش کلام،بامقدمه حسین بهزاداندوهجری،سمن،تهران،چاپ ششم.
12-  خرمشاهی بهاءالدین، 1380، حافظ نامه ، انتشارات علمی و فرهنگی ، تهران، چاپ دوازدهم، بخش اول .
13- 1380، حافظ نامه ، انتشارات علمی و فرهنگی ، تهران، چاپ دوازدهم، بخش دوم .
14ـ ،  1382، حافظ حافظه ماست ، قطره، تهران.
15ـ ، 1373، حافظ ، طرح نو، تهران.
161368،چارده روایت،پرواز،تهران.
17-درگاهی محمود،1373،شعرواندیشه حافظ،ستارگان کرمان،تهران.
18ـ دشتی علی، 1352، کاخ ابداع، مجله یغما، تهران.
191381،نقشی ازحافظ،امیرکبیر،تهران،چاپ هفتم.
20ـ رزاقی شانی علی ، 1388،  فرهنگ کنایان دیوان خواجه شیراز، نشرتیرگان، تهران، چاپ اول .
21ـ رزّار علی اکبر،  1386،  جمع پریشان، نشر قطره، تهران.
22-ذوالنور رحیم،1362،درجستجوی حافظ،زوار،تهران.
23ـ ساور سفلی سارا، 1387، ای عشق همه بهانه از توست ، انتشارات سخن، تهران، چاپ اول.
24ـ سجادی جعفر، 1374، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، طهوری، تهران، چاپ پنجم.
25ـ سجادی سید ضیاء ا لدین، 1376، مقدمه ای بر مبانی و  عرفان و تصوف، انتشارات سمت، تهران.
26سودی محمد،1362،شرح سودی بر حافظ ،ترجمه عصمت ستار زاده ،نشر انزلی ،ارومیه.
27ـ شمیسا سیروس ، 1388، یادداشت های حافظ، علم ، تهران، چاپ اول.
28-صابری پری،1380،رندخلوت نشین،سخن،تهران.
29ـ غنی قاسم، 1386، تاریخ عصر حافظ ، زوار ، تهران ، چاپ اول.
30-قیصری ابراهیم،1380،ابیات بحث انگیز دیوان حافظ،توس،تهران.
31ـ قراگوز لو محمد، 1379، شیوه ی شهر آشوبی ، ایران جام، تهران.
32-معین محمد،1369،حافظ شیرین سخن،انتشارات معین،تهران.
33ـ مرتضوی منوچهر، 1384، مکتب حافظ، ستوده ، تبریز، چاپ چهارم.
34ـ نفیسی سعید ، 1345، سرچشمه ی تصوف در ایران ، کتاب فروشی فروغی ، تهران چاپ سوم.
35ـ نیک خواه سیمرا، 1388، پایان نامه(تحلیل وبررسی وضعیت اجتماعی زن دردوره مغول وتیموری از دیدگاه شش تن از شعرای این دوره) ، دانشگاه محقق اردبیلی.
36-نیک نام مهرداد،1367،کتاب شناسی حافظ ،انتشارات علمی و فرهنگی،تهران، چاپ اول.
37-نیاز کرمانی سعید،1370،پیرماگفت خطا برقلم صنع نرفت،باژنگ،تهران.
38-هروی حسینعلی،1368،مقالات حافظ،کتاب سرا،تهران.
39ـ هژیر عبدالحسین ، 1345، حافظ  تشریح ، سازمان انتشارت اشرقی ، تهران،  چاپ سوم.
40-همایونفرخ،1352،حافظ خراباتی،؟،؟.
41ـ یاحقی جعفر،  1377، چون سبوی تشنه، انتشارات  جامی، تهران.
42ـ سایت :  iran .comwww.navay
43ـ سایت : www.tebyan.net
44ـ سایت : www.seemorgh.com


Abstract

 the study and research about the ideas and thoughts of the scholars and their impact on the minds of others is hard work, but the love of literature researchers is forced them to do it, and always this matter,the influence and being influenced, has been existed in the great poets and writers" poetry. Hafiz"s poetry, famous poet of Iraqi style, and Sayeh"s -contemporary poet, who was dubbed as "Today"s Hafiz" that Combined the classical  and Nimayi style - are not excepted from this matter.
In this thesis,it is attempted to stady displays of influence.of hafezs thonght and poem on sayehs thought and is available in mental scope and literary coordinates.
The beginning of thesis is abeut general explan ation of its subjet.latter,two poets brief/short biographies are mentioned/explain and then their cammon mental viewpoints and aims are described sueh as love, praise/ worship of freelom and homeland ,These cases inses include examples that twopoet"s thouyht and their minds are explained with examples and Thet Thesis shows keywords: Hafes , sayeh , thouyht , love , freedom.