مقاله ارتقای اثر بخشی مطالعات مهندسی ارزش با استفاده از مدیریت ریسك

توضیحات

  مقاله ارتقای اثر بخشی مطالعات مهندسی ارزش با استفاده از مدیریت ریسك دارای 16 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله ارتقای اثر بخشی مطالعات مهندسی ارزش با استفاده از مدیریت ریسك  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله ارتقای اثر بخشی مطالعات مهندسی ارزش با استفاده از مدیریت ریسك،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله ارتقای اثر بخشی مطالعات مهندسی ارزش با استفاده از مدیریت ریسك :

ارتقای اثر بخشی مطالعات مهندسی ارزش با استفاده از مدیریت ریسك

چكیده
مهندسی ارزش ابزار موثر تصمیم سازی برای مدیران می‌باشد. مطالعات ارزش فرصت‌های مناسبی برای كاهش هزینه طول عمر، بهبود كیفیت، بهبود ساخت‌پذیری، كاهش زمان ساخت، افزایش طول عمر و گاه تركیب موارد بالا در اختیار قرارمی‌دهد. تحت فشار قرارگرفتن مدیران در پذیرش و اعمال تغییرات پیشنهادی از یك سو و مسوولیت ایشان در قبال حوزه تحت اختیار به همراه ریسك و ابهام ذاتی گزینه‌های پیشنهادی از سوی دیگر اغلب این افراد را در وضعیت دشوار قرار می دهد. از اینرو مدیران زیادی بدلیل ابهام در مورد مقدار ریسك گزینه‌های ارائه شده در مطالعات ارزش از قبول انجام این مطالعات سرباز زده یا در طول مطالعات مقاومت می‌نمایند. از اثرات این تصورات می‌توان به انتخاب گزینه‌های كم‌خطرتر و اغلب كم ارزش‌تر، رد گزینه‌های خلاقانه، عدم تناسب ریسك در

تصمیم‌ها و پروژه‌ها و در نهایت تاخیر در تصمیم‌گیری اشاره كرد. در این مقاله به اثر بكارگیری مدیریت ریسك در مطالعات ارزش و شفاف‌سازی ذهن مدیران نسبت به اثرات طرح مبنا و گزینه‌های پیشنهادی و اقدامات چهارگانه حذف، تسكین، انتقال و پذیرش ریسك یا تركیبی از اقدامات با اشاره به چند مطالعه موردی بررسی می‌شود و در نهایت روش پیشنهادی تلفیقی و تحلیل کیفی ریسک به کمک AHP را تلفیق مهندسی ارزش با مدیریت ریسك بعنوان نتیجه این نوشتار، ارائه می‌گردد.
كلمات كلیدی: مهندسی ارزش، مدیریت ریسك، تحلیل ریسك،‌AHP،

1- مقدمه

مدیریت ریسك و مهندسی ارزش هر دو پدیده‌های نوظهور و جدیدی در ایران هستند. در ایران از طرفی با توجه به بحران‌های مكرر و كمبود روزافزون منابع، مدیریت نوین ناگزیر از استفاده از تمامی ابزارها و توانایی‌های خویش در جهت دستیابی به اهداف می‌باشد. تقریباً تمام مدیران به‌دنبال ابزاری هستند تا خطرات و پیامدهای ناشی از تصمیمات را تا حداقل ممكن كاهش دهد. مدیریت ریسك ابزار جدیدی است كه در زمان كوتاه توانسته است جایگاه مناسبی برای خود پیدا كند. غیر از ابزارهای كمی‌سازی ریسك كه به‌دلیل محاسبات پیچیده مانع فراگیری همگانی آن می‌شوند، ابزارهای ساده و بررسی كیفی ریسك، ساده و برآمده از تفكر منطقی می‌باشد.

تركیب عوامل مختلف طرح در پروژه‌های عمرانی به صورتی پیش‌بینی شده است كه اغلب ریسك‌ها به عوامل غیر‌تصمیم‌گیر منتقل می‌شود. با تركیب سه عاملی (كارفرما، مشاور و پیمانكار) كه تركیبی معمول و جا افتاده می‌باشد، ریسك‌های طراحی به مشاور طرح و ریسك‌های اجرا به پیمانكار انتقال می‌یابد. در تركیب‌های چهارعاملی ریسك‌های مدیریتی به مدیریت طرح و ریسك‌های باقیمانده مدیریت به این دو عامل نیز انتقال می‌یابد. ظهور مهندسی ارزش و اجباری‌شدن آن در طرح‌های پرهزینه و پیچیده، به‌دلیل ماهیت دگراندیش آن و تفكر خارج از چهارچوب عادات و

روش‌های معمول و پذیرفته شده، موقعیت دشواری برای كارفرما ایجاد می‌كند.
توجه به این نكته ضروری است كه در فرآیند تصمیم‌گیری برای اجرای پروژه‌ها باتوجه به اینكه در كشور ما دولت، كارفرما و تصمیم‌گیر اجرای بسیاری از پروژه‌های عظیم می‌باشد، در بسیاری از مواقع محافظه‌كاری و ریسك‌گریزی غیرمنطقی مدیران دولتی سبب انتخاب گزینه‌های پرهزینه و كم ارزش گردیده است. دلیل این محافظه‌كاری و ریسك‌گریزی معقول ریشه در ریسكی كه مدیران

از گزینه‌های مختلف متصورند، باید جستجو نمود. این ریسك‌های تصوری به‌همراه عدم آگاهی و دانش نسبت به طرح‌های پیشنهادی و ریسك‌های عناصر مختلف این طرح‌ها سبب انتخاب گزینه‌های نابهینه و از بین رفتن فرصت‌ها می‌گردد.

2-تحلیل و مدیریت ریسك

تعاریف مختلفی از ریسك ارائه شده است كه می‌توان از مهمترین آن به موارد ذیل اشاره نمود]1[:
1 اتفاق افتادن احتمالات واقعه‌ای نامطلوب
2 رویدادی كه با احتمال شناخته شده‌ای روی می‌دهد.
3 امكان حادث‌شدن واقعه‌ای نامعین از پیش برنامه‌ریزی نشده كه ماهیتی منفی در آن نهفته (صدمه‌زا و مخرب) بر حسب احتمال وقوع آن واقعه و شدت عوارض و پیامدهای آن

واقعه
4 معیاری برای تعیین احتمال و شدت وقوع یك پدیده مخرب كه بصورت كمی توسط رابطه ذیل بیان می‌گردد:
احتمال وقوع* عواقب وقوع = ریسك
مدیریت ریسک یكی از بخش‌های اصلی و جدانشدنی حرفه مهندسی می‌باشد. این مدیریت، فرآیندی سیستماتیك جهت تعریف، تحلیل و پاسخگویی ریسك سیستم‌ها می‌باشد]2[. وظیفه مدیریت ریسك افزایش احتمالات و دوره تكرار رخدادهای مطلوب و كاهش احتمال وقوع رخدادهای نامطلوب و یا كاهش شدت اثرات منفی وقایع نامطلوب را دارا می‌باشد]1[. این فرآیند را می‌توان یك فرآیند تصمیم‌گیری، جهت انتخاب و اجرای با صرفه‌ترین تكنیك‌ها و اقدامات در رویارویی با ریسك‌های مختلف سیستم جهت به حداقل رساندن آن ریسك در سیستم دانست. مدیریت ریسك درباره حذف، كاهش، انتقال عواقب منفی حوادث و بهره‌جستن از فرصت‌های احتمالی سخن می‌گوید.
دلایلی را كه معمولاً برای بكارگیری مدیریت ریسك برمی‌شمارند عبارتند از:
• حداقل‌رساندن بحران‌ها
• حداقل‌ رساندن مسایل غیر منتظره و مشكلات
• افزایش میزان موفقیت و یا كاهش شكست‌ها
• انجام هزینه‌ها و برنامه زمانی كار مطابق برآوردها و پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته.
می‌توان فرایند مدیریت ریسك را به مراحل زیر طبقه بندی نمود]3‍[:
o برنامه‌ریزی مدیریت ریسك
o تعریف ریسك
o تحلیل كمّی و یا كیفی ریسك و رتبه‌بندی ریسك‌ها
o ارزیابی ریسك و مقایسه با ریسك‌های قابل قبول جامعه
o برنامه‌ریزی پاسخ و مقابله با ریسك

o كنترل و نظارت ریسك
مدیریت ریسك دربرگیرنده ارزیابی ریسك‌های سیستم و قیاس با ریسك‌های دیگر سیستم و با ریسك‌های قابل قبول اجتماعی است كه از این ارزیابی جهت تعیین مكانیزم‌های كاهش شدت ریسك و یا مهار ریسك سیستم با در نظر گرفتن مسایل اقتصادی و فنی استفاده می گردد. ریسك قابل‌قبول اجتماعی پاسخی به نیاز جامعه برای برآورد كمّی ریسك تحمیلی و ابزاری برای برآورد ارزش جانی بدون استفاده از ارزش مادی می‌باشد]4[.
انتخاب بهترین تكنیك‌ها برای مدیریت ریسك یكی از مراحل پر اهمیت فرآیند تصمیم‌گیری می‌باشد. در مرحله نظارت بر بهبود برنامه مدیریت ریسك، مدیریت توانایی بررسی روش بكارگیری و اجرای تكنیك‌های انتخاب شده را بدست می‌دهد(شکل1).

شكل1- نمونه‌ای از ساختار مدیریت ریسك سدها]1[

منشا ریسك‌ها را می‌توان در وجود محدودیت و نقص در آگاهی، دانش، تجربه، اطلاعات و وجود عدم قطعیت در آینده دید. عدم قطعیت در هر سیستمی به عنوان یك واقعیت شناخته شده است
محدودیت جدی برای اعمال مناسب عدم قطعیت‌ها در تحلیل ریسك وجود دارد. این محدودیت‌ها تحلیل ریسك را میان روش‌های قطعی (عدم قطعیت ناچیز) و روشهای فازی (بدون كنترل برعدم قطعیت) قرار می‌دهد. در حقیقت تحلیل ریسك به‌عنوان تلفیقی از قضاوت مهندسی و علم، امكان ارزیابی همسنگ شرایط نامطلوب را فراهم می‌سازد و امكان بررسی عمیق‌تر و همه جانبه‌تر ایمنی سیستم‌ها را ممكن می‌سازد و در گستره وسیعی تمامی عواملی كه ایمنی سیستم را تهدید نموده و یا آنرا بهبود می‌بخشد، شامل می‌گردد. گام‌های مختلف تحلیل و بررسی ریسك یك پدیده شامل موارد ذیل می‌باشد:
1 شناسایی تمام ریسك‌های وقایع نامطلوب اثرگذار در یك سیستم( استفاده از چك‌لیست، مشابهت با سیستم‌های مشابه، طوفان ذهنی و ;)
2 برآورد احتمال رخداد واقعه‌های نامطلوب
3 برآورد عواقب شكست و یا خسارات ناشی از واقعه نامطلوب.
4 محاسبه ریسك
5 اولویت بندی ریسك‌های مؤثر بر سیستم
برای مقایسه و رتبه بندی ریسك‌ها می‌توان از مكانیسم ماتریس رتبه بندی ریسک و یا درخت حوادث بهره جست(شکل2و3)]5[.

شكل2- ماتریس رتبه بندی ریسك

شكل3- درخت حوادث برای زلزله (عامل تخریب سد)
3-مهندسی ارزش
مهندسی ارزش شیوه‌ای نظام‌یافته است كه در آن با سازمان‌دهی گروه‏های میان رشته‌ای، جوانب مختلف كاركردها و هزینه‏ها در تمام طول عمر طرح مورد بررسی قرار می‌گیرد و تلاش می‌شود تا با شناسایی و حذف هزینه‏های غیرضروری، كوتاه‌كردن زمان اجرا و یا بهبود كاركردهای قابل

دست‌یابی از اجرای طرح، در نهایت مجموعه دستاوردهای حاصله نسبت به هزینه صرف شده افزایش یابد. این توضیح لازم است كه بررسی‌های مهندسی ارزش تنها به مرحله طراحی و ساخت طرح‏ها محدود نمی‌شود، بلكه می‌تواند در مراحل بهره‌برداری و نگهداری نیز مورد استفاده قرار گیرد و یا در مراحل ابتدایی طرح، حتی اهداف راهبردی طرح را نیز بازنگری و یا تكمیل كند.
طرح‏كاری متدولوژی ارزش ارائه شده توسط انجمن بین‌المللی مهندسی ارزش آمریكا (SAVE) شامل سه دوره مهم از فعالیت‏ها‌ است:

1 پیش‌مطالعه
2 مطالعه ارزش
الف. فاز اطلاعات
ب. فاز تحلیل كاركرد
پ. فاز خلاقیت
ت. فاز ارزیابی
ث. فاز توسعه
ج- فاز ارائه
3 پس‌مطالعه

3- نمونه مطالعات
در مطالعه سد ونیار كه در بالادست شهر تبریز قرار داشت، گزینه برتر مطالعات كه از طریق كاهش تمهیدات و میزان سیلاب طراحی حاصل گردیده بود، از طریق اقدامات حفاظتی چند‌لایه همچون خاكریزهای شسته‌شونده و استفاده از تخلیه‌كننده تحتانی در مواقع سیلابی و نیز توجیه اقتصادی ریسك سیلاب هزار ساله به جای حداكثر سیلاب محتمل حاصل گردید (نمونه تلفیق).
در عوض در مطالعه ارزش یك پست برق، به دلیل وجود ریسك‌های تصوری و غیرواقعی ناشی از عدم حضور متخصص سازه در مطالعه، كلیه گزینه‌های طبقاتی و امكان كاهش هزینه‌های ناشی از آن حذف گردید (نمونه‌ای از عدم تلفیق).
4- اثرگذاری مهندسی ارزش بر ریسك پروژه‌ها
بكارگیری مهندسی ارزش با روش معمول به دلایل زیر خود موجب افزایش یا كاهش ریسك می‌گردد(جدول1):

جدول3- اثرات مهندسی ارزش بر روی ریسک
افزایش ریسك كاهش ریسك
• ایجاد وقفه احتمالی در روند توسعه پروژه
• كوتاه‌مدت بودن مطالعات و اتكاپذیری كم نتایج

• محدود بودن دامنه اطلاعات تیم
• ارائه گزینه‌های نهایی در حد طراحی شماتیك
• ایجاد اختلاف احتمالی بین عوامل طرح
• مطرح كردن ایده‌های نو و گزینه‌های متفاوت از معمول
• اشتباهات احتمالی در فرآیند مهندسی ارزش
• مطرح‌كردن ایده‌های نو • توان انتخاب پروژه‌های پرخطر و تمركز جهت برطرف سازی آن
• توان تمركز بر ارتقاء ایمنی به‌عنوان یكی از اهداف
• استفاده از تیم چند تخصصی
• تجمیع و نزدیك‌سازی عوامل طرح
• اضافه‌كردن آرای متخصصان خبره به طرح
• ایجاد همدلی بین عوامل طرح
• شفاف‌سازی اهداف

• تحلیل تطبیقی طرح و اهداف

5- مزایا، معایب و محدودیت‌های استفاده از مدیریت ریسك در مهندسی ارزش
مزایا و محدودیت استفاده از ابزارهای مدیریت ریسك در فرآیند مهندسی ارزش به صورت زیر می‌باشد(جدول2):

جدول 2- مزایا و معایب كاربرد مدیریت ریسك در مطالعات ارزش
مزایا معایب
• افزایش جامع‌نگری در مطالعات
• جلوگیری از تصمیمات غیرمنطقی

• شفاف‌سازی مطالعه
• افزایش اتكاپذیری نتایج
• قابل دفاع بودن گزینه‌ها
• كمك به فرآیند مدیریت ریسك در پروژه

• مشخص‌شدن میزان ریسك گزینه‌های پیشنهادی برای تسهیل در تصمیم‌گیری مدیران
• تسهیل تصمیم‌گیری
• در نظرگرفتن عدم قطعیت‌ها • كندكردن روند مطالعات در اثر محاسبه ریسك
• نیاز به متخصصان یا پشتیبانی بخش‌های تخصصی ویژه
• هزینه‌های بالای مدل‌سازی‌های ریسك

این درحالی‌ست كه تنها محدودیت تلفیق دو روش، عدم امك

ان كمی و دقیق‌نمودن ریسك در زمان كوتاه مطالعات ارزش می‌باشد. كمبود اطلاعات و داده‌های پیش‌نیاز تحلیل ریسك نیز ابزارهای تحلیل ریسك را محدود و نادقیق می‌نماید. در صورت جمع‌آوری و تحلیل آنها قبل از شروع مطالعات ارزش و در یك برنامه از پیش تعیین‌شده می‌توان این نقیصه را تا حد زیادی جبران نمود.

6- نقش ابزارهای ریسك در فرآیند مهندسی ارزش
نقش ریسك در فرآیند مهندسی ارزش را می‌توان بصورت زیر خلاصه نمود: (شكل 4)

شكل 4- فرآیند تلفیقی مهندسی ارزش و مدیریت ریسك
اكنون به تفصیل امكان و روش تلفیق این دو روش بیان می‌گردد:
6-1- پیش‌كارگاه
6-1-1- انتخاب تیم
مطالعه مهندسی ارزش از دیدگاه احاطه بر موضوع مورد مطالعه با دعوت از عوامل طرح و متخصصان تكمیلی كه در عوامل موجود نمی‌باشند سعی می‌نماید دامنه مطالعات خود را آنقدر وسیع نماید كه پیشنهادات مطالعه عملی و نتیجه بخش باشد. مشابه این جلسات در مدیریت ریسك پیش‌بینی گردیده است. در این جلسات از تمام گروه‌های تاثیرپذیر در پروژه، نماینده یا نمایندگانی شركت می‌نماید و ریسك‌های پیش‌رو را بیان می‌نمایند. مجموع دانسته‌های افراد به تیم كمك می‌كند سرفصل ریسك‌های پروژه را شناسایی كنند. این عناوین با استفاده از روش‌های كمی كردن ریسك نیز قابل دستیابی با دقت بالا هستند. یكی از این ابزارها درخت حوادث می‌باشد.
تیم مدیریت ریسک معمولاً استراتژی‌های ذیل را دنبال می‌كند]6[:
• شناسایی ریسك‌ها و بحران‌های بالقوه
• تحلیل اثر و وسعت ریسك‌ها به سیستم
• انتخاب بهترین تكنیك مدیریت ریسك ‌
شناسایی ریسک‌ها به کمک تحلیل ریسک میسر می باشد؛ ازاینرو تحلیل ریسك هر سیستم را از اركان اصلی مدیریت ریسك شمار می‌آید. پس ضروریست ریسك و تحلیل ریسك به گون

ه‌ای دقیق تبیین گردد]7[.
باشناسایی گروه‌های ذی‌نفع از دیدگاه ریسك پروژه می‌توان نمایندگان گروه‌هایی كه با ریسك زیادی مواجه هستند را به صورت پاره‌وقت (به‌خصوص در سمینار پیش مطالعه و فاز اطلاعات و ارزیابی) با تمام وقت به عضویت تیم درآورد.

6-1-2- تعیین مبانی مطالعه
چهارچوب مطالعات كه با توافق اعضای تیم تعیین می‌گردند را مبانی مطالعه می‌نامند.
• الف- اهداف مطالعه
اصولاً هدف از مطالعات ارزش بهبود یكی از پارامترهای هزینه، زمان، كیفیت و ریسك می‌باشد. در عین حال یكی از دغدغه‌های مدیران و كارفرمایان امكان افزایش مخاطرات درصورت بهبود سه عامل اول می‌باشد. بنابراین با شناسایی مسایل و فرصت‌ها باتوجه به نوع پروژه و نیازهای آن می‌توان اقدامات چهارگانه مدیریت ریسك را در قالب بهبود ایمنی جزء اهداف مطالعه ارزش گنجاند.
• ب- تعیین محدوده مطالعه و ذی‌نفعان
می‌توان همانطور كه در بخش انتخاب تیم بیان گردید ذی‌نفعان و گروه‌های تاثیرپذیر را به خوبی شناسایی و از اطلاعات آن‌ها استفاده نمود.
• ج- تعیین معیارهای ارزیابی
ریسك به‌عنوان یكی از معیارهای ارزیابی می‌تواند امتیاز و وزن‌ زیادی را به خود اختصاص دهد. اصولاً یكی از پایه‌ای‌ترین اهداف در پروژه‌ها به‌دست‌آوردن یك فرصت یا رفع یك تهدید است كه هر دو جنبه‌های مثبت و منفی یك عامل هستند.
• د- تعیین محدودیت (محدودیت‌های) مطالعات
در این مرحله عامل محوری در قبول ریسك قابل قبول اجتماعی (SAR) است كه می‌تواند در تعیین محدودیت‌های مطالعات نقش داشته باشد.

6-2- كارگاه

6-2-1- فاز اطلاعات
در صورت محاسبه تلفات و احتمال وقوع حوادث در مطالعات پیش كارگاه، می‌توان نمودار پارتو ریسك را رسم نمود. بارسم نمودار پارتویی ریسك نقاط تمركز تیم را علاوه بر نقاط پرهزینه، برنقاط پرریسك نیز تمركز داد. بنابراین در كنار مدل هزینه می‌توان مدل ریسك را تعیین نمود كه مدل ریسك در تعیین كاركردهای با ریسك بالا (فاز تحلیل كاركرد) بسیار موثر است.

6-2-2- فاز تحلیل كاركرد و خلاقیت
بعد از ترسیم نمودار تحلیل كاركرد سیستمی، كاركردهای پرهزینه، پرریسك و پرفرصت می‌توانند جهت ایده‌پردازی انتخاب گردند. تحلیل ریسك و نیز كمی كردن تخمینی آن می‌تواند دید مناسب‌تری به تیم در انتخاب كاركردهای بهبودپذیر ایجاد نماید. پیشنهاد می‌گردد در پروژه‌های زیربنایی (مرتبط با عموم مردم، كاركرد «حفظ (یا ارتقاء) ایمنی» به‌عنوان یك كاركرد ثانویه ذكر گردد.

6-2-3- فاز ارزیابی
در فاز ارزیابی، ایده‌هایی كه امكان‌پذیری آن‌ها تایید شده است مورد بررسی و انتخاب قرار می‌گیرند. ایده‌های پرمخاطره به شدت در معرض حذف شدن قرار می‌گیرند. مناسب است این كاركردها پس از شناسایی از دیدگاه‌های چهارگانه مدیریت ریسك مورد بررسی قرار گرفته با برگزاری یك نشست ایده‌پردازی تكمیلی ترمیم قرار گیرند.

6-2-4- فاز توسعه

فاز توسعه كه محل تركیب ایده‌ها، توسعه و مقایسه گزینه‌ها می‌باشد زمان مناسب برای تحلیل ریسك گزینه‌ها نیز می‌باشد. همچنین در مقایسه گزینه‌ها می‌توان از ماتریس مقایسه دو دویی ریسك‌ها و گزینه های منتج از آن به جای استناد به ریسك تصوری استفاده نمود.
ریسك تصوری بسته به نوع تفكر و دیدگاه هر شخص نسبت به ریسك، سطح مشخصی از ریسك را پذیرا می‌باشد. بطور مثال در استفاده از هواپیما جامعه ریسك آن را قبول كرده است و از این وسیله با وجود خطرات معلوم مورد استفاده اکثر مردم واقع می گردد (ریسك قابل قبول اجتماعی) ، اما در مورد همین وسیله افرادی در جامعه هستند كه حتی با علم بر این كه جامعه این ریسك را قبول كرده است، حاضر به پذیرفتن آن نیستند و یا احساس خطر بسیار بیشتری نسبت به سایرین می‌كنند. ]1[

6-2-5- فاز ارائه
در مهندسی ارزش در فاز ارائه معمولاً 2 تا 3 گزینه جهت تصمیم‌گیری به كارفرما ارائه می‌‌شود. مسأله مهم برای تصمیم‌گیری كارفرما میزان ریسك هركدام از گزینه‌ها می‌باشد با تلفیق مدیریت ریسك در این بخش می‌توان گزینه‌ها را با ریسك‌های مربوط (مثلاً ریسك بالا، متوسط و پایین) ارائه كرد در اینصورت با دو گزینه با سه سطح ریسك 6 گزینه به كارفرما ارائه می‌شود.
6-3- پس از كارگاه
در گام پس‌كارگاه ضمن تكمیل گزینه‌ها، نتایج مطالعه به مدیریت ارائه می‌گردد. با تحلیل و كمی‌كردن ریسك یكی از پیشنهادات تیم به مدیریت می‌تواند تدوین برنامه عمل مدیریت ریسك باشد. همزمانی این دو فرآیند می‌تواند زمان توسعه پروژه را كاهش دهد.

6-3-1- برنامه‌ریزی جهت پاسخ به ریسك‌های سیستم
برای پاسخگوئی به ریسك‌های مؤثر بر سیستم می‌بایستی پاسخهای مناسب و ممكن تهیه و مورد بررسی قرار گیرند. این پاسخها می‌تواند در سطوح و قالب‌های مختلف ارائه گردند.
1- ممانعت از وقوع ریسک : با حذف منبع ریسك زا و یا حذف خسارات ناشی از وقوع
2- تسكین اثرات ریسک : اتخاذ روش‌های جهت كاهش عواقب منفی ریسك و یا افزایش وقوع حوادث مثبت
3- انتقال ریسک : تحمیل عواقب ریسك از یك زیر سیستم به یك زیر سیستم دیگر(بیمه)
4- پذیرش ریسك
در نهایت با بررسی گزینه‌ها بهترین قالب پاسخ به ریسك انتخاب می‌گردد و این بستری برای تدوین طرح عمل ریسك می‌شود.

6-3-2- اجرای طرح عمل ریسك جهت پاسخ به ریسك‌های سیستم
مهم‌ترین بخش یك فرآیند مدیریت ریسك، فاز اجرای طرح می‌باشد. در این فاز اثرگذاری برنامه‌ها و اقدامات مدیریتی همراه با اقداماتی جهت ارزیابی و پایش ریسك و كارایی مدیریت ریسك می‌باشد. این اقدامات می‌بایستی در این فاز بصورت مستمر در دوره‌های از پیش تعیین شده صورت پذیرد.
7- نحوه محاسبه ریسك در كارگاه‌های مهندسی ارزش
از نقاط ضعف استفاده از تحلیل و مدیریت ریسك در كارگاه‌های مهندسی ارزش زمان‌بر بودن محاسبه ریسك است. باتوجه به اینكه در كمّی‌سازی ریسك‌ها، وجود عدم قطعیت‌های مختلف و عدم احاطه كامل به نقاط شكست طرح‌ها از یك طرف و از طرفی دیگر پیچیده‌بودن برآورد احتمال علل مختلف شكست سبب گریز تصمیم‌سازان و عدم تمایل تصمیم‌گیران گردیده است؛ از اینرو، تحلیل كیفی ریسك فارغ از مشكلات مذكور می‌تواند ابزاری مناسب و كارآ جهت تحلیل ریسك بكارگرفته شود. بكارگیری A.H.P در تحلیل كیفی ریسك، سرعت بالایی را می‌تواند به تحلیل‌ها ببخشد.
در این روش پیشنهادی جهت كاهش اثرات ریسك تصوری تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران در فرآیند تصمیم‌سازی در فاز توسعه مهندسی ارزش، به‌جای استفاده از معیار ریسك، از دو معیار احتمال وقوع شكست و عواقب ناشی از شكست طرح استفاده شده است. روش كار بدین شكل است كه پس از اینكه انواع ریسك‌های شكست طرح از نظر هر كدام از معیارهای فوق جداگانه مقایسه گردیدند، در نهایت عناصر نظیر به نظیر هر دو ماتریس مقایسه در یكدیگر ضرب گردیده و ماتریس مقایسه ریسك را تشكیل می‌دهد و ادامه ارزیابی‌ها به كمك ماتریس مقایسه ریسك صورت می‌گیرد. جهت مقایسه دو به دو مخاطرات از جدول (3) استفاده می‌گردد.

جدول 3- مقیاس امتیازدهی در مقایسه دو به دو مخاطرات
امتیاز میزان اهمیت
1 مساوی
2 مساوی تاكمی بیشتر
3 كمی بیشتر
4 كمی تا خیلی بیشتر
5 خیلی بیشتر
6 خیلی تا خیلی خیلی بیشتر
7 خیلی خیلی بیشتر
8 خیلی خیلی بیشتر تا بی‌نهایت بیشتر
9 بی‌نهایت بیشتر

7-1- مطالعه موردی استفاده از مدل ریسك در مهندسی ارزش
در یك مطالعه فرضی سد، توسط تیم مخاطرات ذیل، مهم‌ترین علل شكست سد شناسایی شده‌اند:
1- هیدرولوژیكی
2- فرسایش داخلی
3- شكست سازه‌ای
4- زلزله
5- اقدامات خرابكارانه
ماتریس مقایسه مخاطرات با معیار احتمال در جدول (4) بیان شده است.

جدول4- ماتریس مقایسه مخاطرات از نظر احتمال وقوع
مخاطره 1 2 3 4 5
1 1

2 5 1 4

3 2
1

4 7 5 8 1 2
5 9 2 8
1
جمع 24 45/8 5/21 97/1 74/3

با توجه به عواقب هر کدام از مخاطرات مذکور شکست سد می باشد, خسارات یکسانی را تحمیل می نماید؛ از اینرو درایه های ماتریس مقایسه مخاطرات یک می باشد؛ پس ماتریس معیار ریسک مشابه جدول(4) خواهد بود.

8- تحلیل و نتیجه‌گیری
به‌كارگیری ابزاری مانند مدیریت ریسك می‌تواند علاوه بر شفاف‌سازی تلاش در جهت راهكار برای كاهش اثرات ناخواسته اطمینان كارفرما و عوامل پروژه را تاحدی جلب نموده هر چه سریع‌تر و سرعت پذیرش نتایج را افزایش دهد.
در حقیقت كاربرد ابزارهای رایج و سریع تحلیل و مدیریت ریسك درفرآیند مهندسی ارزش می‌توان با انجام كار سیستماتیك و مبتنی بر كارگروهی، گزینه‌های خلاقانه‌ای ارائه داد كه با حفظ یا ارتقاء كیفیت و حفظ همسنگ‌سازی و كاهش ریسك، هزینه طول عمر كمتری را صرف نماید.

در این مطالعه در جهت كاراتركردن مهندسی ارزش از طریق تحلیل و مدیریت ریسك استفاده از ریسك در مراحل و فازهای مختلف مهندسی ارزش آورده شده است. (شكل 4) همچنین با استفاده از مقایسه دودویی مدل ریسك در كنار مدل هزینه جهت استفاده در تعیین كاركردهای منتخب در مدت زمان كم تعیین می‌گردد.

مراجع
]1[کریت کارا, بولتن مطالعه مبانی تحلیل ریسک سدها, پروژه ضوابط سیلاب طراحی سدهای بزرگ ایران- طرح علاج بخشی سد دز تابستان 1382
]2[خسروی الحسینی، م. اخوان خرازی، م.” مدیریت ریسك در پروژه های خطوط لوله”.

[3] Davison M, Vantine WL. ,Understanding Risk Management: A Review of the Literature and Industry Practice.
[4] Lind, Niels, Time effects in criteria for acceptable risk, Reliability Engineering and System Safety 78(2002) 27-31.
[5] Bier,V.M., On the state of the art: risk communication to the public, Reliability Engineering and System Safety 71(2001) 139-150.
]5[ حسین مهدیخانی, مدیریت ریسك و اهمیت آن در مدیریت بلایای طبیعی, نشریه عمران دانشکده عمران دانشگاه صنعتی شریف, در دست چاپ.
]6[ کریت کارا, بولتن مطالعات مبنایی پیرامون ریسک, بحران, مدیریت ریسک و بحرا

ن, پروژه مدیریت خشکسالی مبتنی بر مدیریت ریسک, پاییز 1384
]7[ کریت کارا, بولتن کاربرد تحلیل ریسک در ایمنی سدها, پروژه ضوابط سیلاب طراحی سدهای بزرگ ایران- طرح علاج بخشی سد دز, تابستان1382

برای دریافت اینجا کلیک کنید