دانلود مقاله راههای تقویت مشاركت مردم در توسعه ی صنعت گردشگری در استان خوزستان با word

توضیحات

  مقاله راههای تقویت مشاركت مردم در توسعه ی صنعت گردشگری در استان خوزستان با word دارای 104 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله راههای تقویت مشاركت مردم در توسعه ی صنعت گردشگری در استان خوزستان با word  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله راههای تقویت مشاركت مردم در توسعه ی صنعت گردشگری در استان خوزستان با word،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله راههای تقویت مشاركت مردم در توسعه ی صنعت گردشگری در استان خوزستان با word :

چکیده
انسان پیشرفته امروز ی به دلیل انگیزه ها و دلایل متعالی تری چون آشنایی با فرهنگ و تمدنهای دیگر، ملاقات دوستان و اقوام و … اقدام به سفر و مسافرت می نماید . اقدام و اشتیاق انسان به مسافرت در دنیای كنونی، صنعت بزرگی به نام «صنعت جهانگردی» را به وجود آورده است كه منبع درآمد بسیاری از كشورها محسوب میشود .
در جهان حاضر توسعه و پیشرفت رمز ماندگاری و حیات پویا و مقتدرانه ملتها ، جوامع ، فرهنگها و تمدنها به شمار می رود . بـدون تـوسعه و حـركت در سیـر تعالـی و ترقی نمی توان فقط به افتخارات گذشته متكی بود .

لذا توسعه صنعت گردشگری به وسیله ایجاد انگیزه و بررسی راه های تقویت مشاركت مردم در این توسعه، برای این صنعت امری حیاتی است.
امروزه گردشگری و صنعت جهانگردی منبع درآمد بسیاری از كشورها محسوب می شود و بسیاری از آنها از این منبع درآمد برای ایجاد اشتغال، رشد بخش خصوصی و حركت در مسیر توسعه اقتصادی استفاده می كنند.

لذا پژوهشگر در این تحقیق برآن است تا بتواند راه های تقویت مشاركت مردم در توسعه صنعت گردشگری – گردشگری داخلی- را مورد بررسی قرار دهد. به همین دلیل با توجه به مبنای نظری تحقیق از پرسشنامه ی محقق ساخته به منظور سنجش وضعیت موجود گردشگری و نقش رسانه ها و اعتماد مردم به دستگاههای امنیتی و قضایی و نیز اعتماد به نظام جمهوری اسلامی ایران در توسعه این صنعت استفاده شد.

جامعه نمونه این مطالعه 200 نفر از شهرستانهای( شوش، آبادان، دشت آزادگان، رامهرمز و اهواز) می باشد.
هدف كلی این پژوهش شناسایی راههای تقویت مشاركت مردم در راستای توسعه صنعت گردشگری در استان خوزستان است.

نتایج بدست آمده نشان داد :
فرضیه اصلی:اعتماد مردم به نظام حاكم ،دستگاه قضایی و امنیتی و اطلاع رسانی رسانه ها بر تقویت مشاركت مردم در توسعه صنعت گردشگری موثر است.
فرضیه فرعی اول: اعتماد مردم به نظام حاكم برجامعه بر تقویت مشاركت مردم در توسعه صنعت گردشگری موثر است
فرضیه فرعی دوم: اعتماد مردم به دستگاه قضایی و امنیتی بر تقویت مشاركت مردم در توسعه صنعت گردشگری موثر است
فرضیه فرعی سوم: اعتماد مردم به اطلاع رسانی رسانه ها بر تقویت مشاركت مردم در توسعه صنعت گردشگری موثر است
نتایج بدست آمده نشان داد

1- ایجاد جو اعتماد در كشور نسبت به نظام حاكم می باشد . به عبارت دیگر در پرتو اعتماد و اعتقاد به نظام جمهوری اسلامی مردم می توانند با طیب خاطر و اطمینان كامل سرمایه هایشان را در زمینه توسعه صنعت گردشگری بكار اندازند همچنین گردشگران نیز با احساس امنیت كامل مكانی را جهت گردشگری انتخاب می نمایند.
2- تحقیق حاضر نشان می دهد كه پاسخ دهندگان به پرسشنامه معتقدند كه افزایش امنیت داخلی و اجرای عدالت و انصاف و قانون گرایی باعث تقویت مشاركت مردم در این صنعت می شود .

3- همچنین در این تحقیق نشان داده شده است كه بطور كلی رسانه ها در زمره عوامل تاثیر گزار بر مشاركت مردم در رشد صنعت گردشگری می باشد . تبلیغات مناسب در زمینه معرفی راههای سرمایه گذاری مردم و بخش خصوصی ، همچنین تهیه برنامه ها و گزارشات تخصصی در زمینه معرفی و اعلام حمایت دولت از بخش خصوصی ، همچنین تهیه برنامه ها و گزارشات تخصصی در زمینه معرفی و اعلام حمایت دولت از بخش خصوصی و همچنین حمایت دولت از مشاركت مردم در زمینه این صنعت و ا سوی دیگر معرفی جاذبه های هر استان در زمینه گردشگری از عوامل موثری میباشد كه می تواند باعث تقویت مشاركت و سرمایه گذاری مردم در این صنعت می باشد . اطلاع رسانی در عمق مشاركت نهفته است .

فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه
انسان پیشرفته امروزی به دلیل انگیزه ها و دلایل متعالی تری چون آشنایی با فرهنگ و تمدنهای دیگر، ملاقات دوستان و اقوام و … اقدام به سفر و مسافرت می نماید .
اقدام و اشتیاق انسان به مسافرت در دنیای كنونی، صنعت بزرگی به نام «صنعت گردشگری» را به وجود آورده است كه منبع درآمد بسیاری از كشورها محسوب میشود . گردشگری در بسیاری از كشورهای بزرگ و كوچك جهان، یکی از بزرگترین و سود آورترین صنایع است شاید بتوان به جرأت گفت كه گردشگری و اقتصاد توریسم امروز به یكی از اصلی ترین اركان اقتصاد تجاری جهان تبدیل شده است به نحوی كه بسیاری از توسعه سازان از این صنعت با عنوان توسعه پایدار یاد می كنند كه در تاریخ اقتصاد جهان ، قرن بیست و یكم را به نام خود فتح خواهد كرد .

در جهان حاضر توسعه و پیشرفت رمز ماندگاری و حیات پویا و مقتدرانه ملتها ، جوامع ، فرهنگها و تمدنها به شمار می رود . بـدون تـوسعه و حـركت در سیـر تعالـی و ترقی نمی توان فقط به افتخارات گذشته متكی بود ، بلكه همراهی سابقه و تجربه ذی قیمت گذشته را باید مبنایی برای دستیابی به رسالتها و مقاصد دوربرد مدنظر قرار دارد .

2-1- بیان مسئله
امروزه گردشگری و صنعت گردشگری منبع درآمد بسیاری از كشورها محسوب می شود و بسیاری از آنها از این منبع درآمد برای ایجاد اشتغال، رشد بخش خصوصی و حركت در مسیر توسعه اقتصادی استفاده می كنند. جهانگردی و گردشگری یكی از بزرگترین و متبوع ترین صنایع محسوب می شود و در آمد آن در سال 2001 بالغ بر 43 میلیارد دلار بوده است . كشور ما نیز با رفع موانع موجود در زمینه گردشگری و تقویت راههای مشاركت مردم در زمینه توسعه صنعت گردشگری میتواند سهم قابل قبولی از این درآمدها را به خود اختصاص دهد .
امروزه توسعه و پیشرفت رمز حیات پویا و مقتدرانه ملتها ، جوامع ، فرهنگها و تمدنها به شمار می رود ما در دورانی زندگی می كنیم كه تغییر درآن شتاب گرفته است .
حوادث و رویدادهای سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و فناوری تكنولوژی تصور ما را درباره جهان دگرگون كرده است .

كشور ایران با پیشینه تمدن كهن و جاذبه های متنوع و موقعیت برجسته اقلیمی ، ضمن آنكه خواهان منافع اقتصادی از جمله اشتغال زایی و در آمد ارزی است بر حفظ ارزشهای متعالی و هویت فرهنگی تمدن خود تأکید دارد و الگوی سفر را از اندیشه ها و آموزه های قرآنی و احادیث مستند دریافت میدارد .

با این وجود كشور ایران از لحاظ در آمدهای حاصل از گردشگری در جایگاه، مناسبی قرار نداشته و نتوانسته از پتانسیلهای مثبتی كه در زمینه گردشگری وجود دارد استفاده نماید .
از سوی دیگر سازمانهای دولتی و خصوصی كه در این زمینه متولی امور می باشند نیز اقدامات مثبتی را در زمینه جذب توریسم انجام نداده اند و یا بسیار ضعیف عمل كرده اند .
گردشگری بعنوان یك صنعت در آمد زا و رونق دهنده چرخهای اقتصادی كشور در ارتباط بین ملل و اقوام در جهان نقش مهمی دارد . از طرفی نباید گردشگری و ایرانگردی را تهدید علیه ارزشها دانست ، بلكه باید آن را در جهت رونق اقتصادی، تقویت هویت و وفاق ملی، فرصت مغتنمی تلقی نمود و عاملی برای صلح و همزیستی میان ملل و گفتگوی تمدنهای مختلف كه

ثبات و امنیت را به ارمغان می آورد، مورد نظر داشت . جهانگردان به ایران می آیند تا تمدن كهن ایرانیان را كه غنا بخش تمدن جامعه بشری بود و در تاریخ هر ملتی به شیوه ای نقش آفرینی نموده است را ببینند . تعارض بین ارزشهای دینی و فرهنگی با ترویج صنعت گردشگری در كشور وجود ندارد . بنابراین جهانگردان نه تنها تهدید نیستند بلكه فرصت اند . و نباید ضعف مدیریت علمی و برنامه ریزی صحیح مسئولین را با تهدید تلقی كردن گردشگران توجیه نمود . باید با پژوهش و برنامه ریزی، آموزش و بازاریابی بخشهای خصوصی و دولتی و همچنین با بازكردن راههای مشاركت مردم در جهت جذب توریسم و ارتقای صنعت گردشگری سهم بیشتری از درآمد صنعت گردشگری جهانی با حفظ هویت و ارزشها را به خود اختصاص داد .

صنعت گردشگری فرهنگی ترین حوزه اقتصاد است . كارشناسان اقتصادی معتقدند كه گردشگری تنها بخشی از مجموعه عظیم اقتصاد است كه در حد بسیار زیادی با رگه های فرهنگی گره خورده است چون از یك سو تا حد مطلوبی موجبات آشنایی فرهنگها، تمدنها، ن‍ژادها ، سرزمینها، اقوام و گویش های مختلف را با یكدیگر فراهم می سازد و از سوی دیگر نیز می تواند یكی از منابع كسب در آمد برای كشورهای مختلف باشد این كه گفته می شود : «اقتصاد توریسم بهترین محرك برای كشورهایی است كه به دلیل تك محصولی بودن یا محدود بودن منابع در آمد ، دارای اقتصاد خموده هستند » ، به سمتی می رود تا توسط بسیاری از كشورهای در حال توسعه به یكی از بزرگترین واقعیتهای اقتصادی تبدیل شود .

به نظر می رسد كه كشورهای صاحب نفت و یا كشورهای دیگری كه تنها یك منبع درآمدی در اختیار دارند باید از كنار صنعت گردشگری به راحتی عبور نكنند چون عامل بسیار مهمی برای تنوع درآمد آنها است در این مورد برخی از كشورهای حوزه خلیج فارس با اتكا به صنعت توریسم و تجهیز زیرساختهای آن توانسته اند طی سالیان گذشته پذیرای تعداد زیادی از گردشگران جهانی باشند به طوری كه بسیاری از كارشناسان اقتصادی ، توفیق این كشور ها در حوزه تجارت را ناشی از موفقیت آنها در صنعت توریسم می دانند. با توجه به اینكه ایران در حال حاضر به صورت بالقوه یكی از كانونهای توریستی جهان به شمار می آید و دارای جاذبه های فراوانی است توجه و تاكید برای گسترش این صنعت علاوه براینكه از نظر فرهنگی و سیاسی دارای منافع بسیاری است موجب رونق اقتصادی و اشتغال زایی و افزایش درآمد ملی نیز می شود

و از آنجا كه استان خوزستان یكی از استانهایی می باشد كه دارای پیشینه تاریخی و فرهنگی طولانی است و از نظر اقتصادی نیز، توسعه صنعت گردشگری در این استان می تواند موجب شكوفایی و رونق بخشهای اقتصادی از یك سو و ایجاد اشتغال و فرصتهاتی جدید شغلی از سوی دیگر كه این خود مستلزم مشاركت همه جانبه مردم در حمایت از این صنعت است .طبعا” تا ما نتوانیم ظرفیتهای گردشگری موجود رابه هموطنان خودمعرفی نماییم،

با توجه به مطالب فوق، پژوهش حاضر می كوشد كه نسبت به شناسایی عوامل تأثیر گذار بر مشاركت مردم در جهت توسعه صنعت گردشگری(گردشگری داخلی ) در این استان اقدام نموده و راههای تقویت مشاركت مردم در توسعه و رشد این صنعت را بررسی نماید .

با در نظر گرفتن اهداف تحقیق، می توان سئوالات زیر را باتوجه به فرضیات مطروحه مورد توجه قرار داد :
1-افزایش اعتماد مردم به ارگانهای امنیتی چه رابطه ای با مشاركت آنان در توسعه صنعت گردشگری دارد ؟
2-اعتماد مردم به نظام جمهوری اسلامی چه رابطه ای با مشاركت آنان در توسعه صنعت گردشگری دارد ؟
3-رسانه ها چه نقشی در تقویت مشاركت مردم در توسعه صنعت گردشگری دارند ؟

3-1- پیشینه تحقیق
پیرامون گردشگری و اهمیت آن پژوهشهای زیادی در داخل و خارج از كشور صورت پذیرفته است ، همچنین تحقیقاتی بصورت كلان پیرامون مشكلات توریسم در ایران توسط عده ای از دانشجویان ، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، معاونت سیاحتی بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی و ; صورت گرفته است . ولیكن در جامعه آماری مورد نظر با این عنوان قبلاً تحقیقی انجام نشده است . ذیلاً به سه نمونه پایان نامه تحصیلی اشاره می شود :
1-محمد طاهر قمیشی در پایان نامه خود با عنوان «ارزیابی عملكرد امداد خودرو ایران در بهبود فرآیند گردشگری و صنایع خودرو سازی و قطعه سازی در استان خوزستان .
2-پایان نامه آقای مسعود غلامی با عنوان «بررسی وارزیابی عوامل مؤثر بر توسعه صنعت گردشگری در ایران در رشته كارشناسی ارشد مدیریت اجرایی، در این پژوهش تأثیر متغیرهای ضریب امنیت (بعد داخلی و خارجی) امكانات و خدمات گردشگری، سیستمی واحد در زمینه بازاریابی و تبلیغات و هماهنگی در سازمانهای درگیر در توسعه صنعت گردشگری مورد آزمون قرار گرفته شده است .
3-پایان نامه ای با عنوان «بررسی اثر بخشی مدیریت گردشگری فرهنگی» توسط خانم روزیتا رضاپور نوشته شده در این پژوهش به شناسایی و رفع چالشهای موجود در مسیر توسعه این صنعت پرداخته شد تا وضعیت كنونی را بهبود بخشند .

4-1- اهمیت و ضرورت تحقیق
یكی از مسایل عمده ای كه فرایند جهانی شدن را در مركز توجه انسان قرار داده است تأثیر بالفعل و نیز بالقوه آن در عرصه فرهنگ و زندگی اجتماعی است بی شك با گسترش ارتباطات فرهنگی بین كشورها اختیار دولتهای ملی در این زمینه به طور فزاینده ای كاهش می یابد .
در حال حاضر جهانی شدن بیشتر ابعاد سیاسی ، فرهنگی و اجتماعی این فرایند كلی را مورد توجه قرار می دهد از این رو گسترش و توسعه ارتباطات جهانی بسیار حائز اهمیت است فرایند جهانی شدن معمولاً چهار حوزه فنی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی را تحت الشعاع قرار می دهد در حوزه فرهنگی این فرایند ارتباط بسیار نزدیكی با فرهنگ گردشگری برقرار می كند .

گردشگری طی دهه های اخیر از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است . در سال 1950 تعداد گردشگران بین المللی 25 میلیون نفر و درآمد گردشگری بین المللی نیز 2/1 میلیارد دلار بوده است در سال 2003 تعداد گردشگران بین المللی به 691 میلیون نفر و درآمد آن به 1514 میلیارد دلار بالغ گردید (سازمان جهانی گردشگری ، 2004)
مطالعات انجام شده توسط آژانس های بین المللی وابسته به سازمان ملل نشان می دهد كه تا سال 2010 تعداد گردشگران بین المللی به رقمی بالغ بر یك میلیارد نفر خواهد رسید .
براساس گزارش سازمان جهانی گردشگری (wto) و برنامه چشم انداز توریسم در سال 2020 میلادی تعداد گردشگری در سراسر جهان در سال 2020 میلادی به یك میلیارد و 600 میلیون نفر خواهد رسید و سهم منطقه خاورمیانه پس از منطقه شرق آسیا بالاترین میزان رشد توریسم را در جهان دارا خواهد بود . بنابراین با توجه به مطالب فوق پژوهشگر این موضوع را برای تحقیق برگزیده است .

5-1- اهداف تحقیق
با توجه به اینكه گردشگری و صنعت گردشگری یكی از بهترین منابع كسب درآمد برای كشورها می باشد و باعث اشتغال زایی، رونق اقتصادی، تحصیل ارز، تبادل فرهنگها و نزدیكی ملل به یكدیگر می شود از این رو شاهدیم كه طی سالیان گذشته بسیاری از كشورهای جهان با درك موقعیت برتر صنعت توریسم در الگوهای مختلف توسعه اقتصادی در پی آن هستند تا امكانات گردشگری خود را گسترش دهند .

كشور پهناور ایران نیز با داشتن یك میلیون و 200 هزار تپه و پنجاه هزار اثر تاریخی و منابع طبیعی متبوع جزء ده كشور برتر دارای جاذبه های توریستی و 5 كشور اول در زمینه تنوع و جذابیت اكوتوریسم دنیاست . برای رهایی از تكیه بر درآمدهای نفتی راهی جز حركت به سمت گردشگری وجود ندارد .
هدف كلی این پژوهش شناسایی راههای تقویت م

شاركت مردم در راستای توسعه صنعت گردشگری در استان خوزستان است.
اهداف فرعی تحقیق حاضر به قرار زیر است:
1-بررسی میزان اعتماد پاسخگویان نسبت به ارگانهای امنیتی و قضایی
2-بررسی میزان اعتماد مردم به نظام جمهوری اسلامی و مشاركت آنها در توسعه صنعت گردشگری
3-بررسی نقش رسانه ها در ایجاد مشاركت مردم در توسعه صنعت گردشگری

6-1- سوالات تحقیق
1-6-1- سوال اصلی تحقیق:
راههای تقویت مشاركت مردم در توسعه صنعت گردشگری در استان خوزستان كدامند؟
2-6-1- سئوالات فرعی تحقیق:
افزایش اعتماد مردم به ارگانهای امنیتی، اعتماد به نظام جمهوری اسلامی ایران و اطلاع رسانی رسانه ها

7-1- فرضیات تحقیق
1-7-1- فرضیه اصلی:
هدف از ارایه فرضیات این پژوهش ، شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه مشاركت مردم در توسعه صنعت گردشگری می باشد .

2-7-1- فرضیه فرعی
به نظر می رسد از طریق افزایش ضریب اعتماد مدرم به ارگانهای امنیتی و قضائی، اعتماد به نظام جمهوری اسلامی ایران و اطلاع رسانی رسانه ها می توان بر مشاركت مردم در توسعه صنعت گردشگری تأثیر گذاشت.

8-1- متغیرهای تحقیق
1-8-1- متغیر های مستقل
– راههای تقویت مشارکت مردم
2-8-1- متغیر وابسته
– توسعه صنعت گردشگری در استان خوزستان

9-1-روش تحقیق
این تحقیق یك تحقیق توصیفی –تحلیلی است زیرا بر اساس نظر خواهی از افراد ، نتایجی بدست آمده كه متغیرها را بر آن اساس به هم سنجیده و همبستگی آنها را محاسبه می نمائیم .
روش تحقیق فرایندی نظام مند ، برای یافتن پاسخ یك پرسش یا راه حل یك مسئله است .
در این تحقیق تلاش می شود تا با استفاده از روش تحقیق میدانی ، پاسخی برای پرسشهای مورد نظر یافته و پس از آن به شناسایی عوامل مؤثر در ایجاد مشاركت مردم در توسعه صنعت گردشگری بپردازیم .
در ضمن روش نمونه گیری بصورت خوشه ای و طبقه ای می باشد .

10-1-قلمرو تحقیق :
1-10-1- قلمرو موضوعی :
الف . مفاهیم ، واژه ها با اصطلاحات مربوط به گردشگری
ب . موضوعات مرتبط با توریسم و گردشگری(داخلی)
ج . شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه مشاركت مردم در توسعه صنعت گردشگری

2-10-1- قلمرو مكانی(جامعه آماری) :
قلمرو مكانی این تحقیق شهرهای استان خوزستان می باشد . و مراكز و سازمانهای معتبر گردشگری كه در این استان مستقر می باشند مورد نظر است .

3-10-1- ته است . قلمرو زمانی :
اطلاعات لازم با توجه به زمان اعلام شده در طرح تحقیق در طی حدوداً 12 ماه و با توجه به تجارب محقق در این زمینه ، اخذ و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرف

11-1- روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه
ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق پرسشنامه خود ساخته ای است كه با استفاده از فرمول كوكران 200 نفر از كل استان خوزستان مورد پرسش قرار گرفتند.

12-1- موانع و محدودیتهای تحقیق
به نظر می رسد كه این تحقیق نیز مشابه بسیاری از تحقیقاتی كه در حوزه علوم انسانی و در زمینه های اجتماعی انجام شده با محدودیتهای متعدد جوامع شده است كه از این جمله میتوان به موارد زیر اشاره كرد:
الف) چون هدف شناسایی عوامل موثر بر تقویت راههای مشاركت مردم در توسعه صنعت گردشگری(گردشگری داخلی) است وجود افراد متخصص و مجرب كه با جزئیات این صنعت تجربی آشنا باشند می توانست برای این تحقیق مفید واقع گردد. محرمانه تلقی شدن برخی از اطلاعات از دید ایشان از محدودیتهای این تحقیق بود.
ب) عدم درك و اهمیت و جایگاه طرح تحقیق، ضعیف بودن ساختار و تشكیلات، سطح پائین تحصیلات، مرتبط نبودن رشته تحصیلی برخی مدیران سازمانها، عدم اعتقاد و باور علمی و عملی به مفید بودن چنین پژوهشهایی باعث می گردد كه حداقل همكاری را در هنگام انجام طرح تحقیق را با محقق به عمل آورند.

13-1- تعاریف واژه ها و اصطلاحات
1-13-1- گردشگری(پارسائیان، علی ، اعرابی ، سید محمد، 1377)
گردشگری عبارت است از اقامت خارج از منزل برای مدت یك شب یا بیشتر با هدف گذراندان تعطیلات ، بازدید دوستان و اقوام شركت در همایش های تجاری با هر هدف دیگری به جزء اموری از قبیل تحصیل شبانه روزی با استخدام نیمه دائم . »
2-13-1- گردشگر
گردشگر كسی است كه به منظور تفریح، بازدید از نقاط دیدنی ، معالجه ، تجارت ، ورزش و زیارت به كشور دیگر سفر كند مشروط بر این كه مدت اقامت از 24 ساعت كمتر و از 6 ماه بیشتر نباشد و در فاصله ای كمتر از 70 كیلومتر انجام نگیرد .
3-13-1- مسافر : (داروند زاده 1381)
مسافر به شخصی اطلاق می گردد كه بین دو یا چند محل مسافرت كند.
4-13-1- جاذبه های تاریخی : (سایت chn، 1383)
مجموعه آثار باستانی و یادمان های تاریخی است كه از گذشته های دور و گذر ایام مصون مانده و به عنوان میراث مشترك ملی به یادگار مانده است و جهانگردان را به خود جذب می نماید .
5-13-1- جاذبه های طبیعی : ( همان منبع)
مجموعه مظاهر و پدیده های طبیعی است كه به صورت خدادادی در كشور وجود دارد و جهت ایجاد آنها تلاش و سرمایه گذاری خاص انجام نشده است مانند كوه، جنگل ، سواحل دریا، كویرو ;
6-13-1- صنعت گردشگری :
مجموعه ای از شركتها ، مؤسسات ، سازمانها و سایر منابعی كه فعالیتهای گردشگران را از طریق فراهم نمودن خدمات ، حمایت می كنند .
7-13-1- مشاركت: (گرافت و كلاری ، 1991)
مشاركت را توانایی و فرصت تأثیر گذاردن افراد برروی فرآیندهای تصمیم گیری تعریف می كنیم كه مستلزم یك درگیری فعال و مداوم است
8-13-1- امنیت :
امنیت از ریشه امن بوده و با كلمه تأمین هم خانواده می باشد و مجموعه عوامل و شرایطی را كه موجب می شود مردم نوعی تأمین خاطر و عدم نگرانی نسبت به زمان حال و آینده خود و جامعه شان (در زمینه آسایش و آرامش) احساس كنند را امنیت اجتماعی قلمداد می كنیم .

9-13-1- اعتماد به نظام: (صفدری ، 1374 : 48)
باید گفت هر نهاد سیاسی در جامعه كاركرد و وظیفه تحقق اهداف را برعهده دارد و مردم در جهت تحقق اهداف فردی و جمعی ، اعتماد خود را در نظام سیاسی سرمایه گذاری می كنند و این خود به معنای مشروعیت یك نظام سیاسی از یك سو و تداوم و حمایت مردم از سوی دیگر خواهد بود .
تداوم این مبادله به نفع هر دو طرف خواهد بود ، مردم با سرمایه گذاری اعتماد خویشتن در پی تحقق اهداف جمعی و فردی خود می باشند و نظام سیاسی نیز در مواضع قدرت قرار می گیرند اما این مبادله دوجانبه زمانی دچار ركود می گردد ، كه مردم حاضر نباشند كماكان اعتماد خود را در حاكمیت سرمایه گذاری كنند و یا به عبارتی روشنتر اعتماد خود را نسبت به نظام سیاسی از جنبه های متعدد از دست میدهند ، تحقق این امر كه با نوعی نارضایتی از سیاستمداران و روند برنامه های اجرایی همراه است ، به افول حمایت از نظام سیاسی انجامیده و این به معنای از دست رفتن مشروعیت نظام سیاسی و تحقق ركود قدرت می باشد .
10-13-1- رسانه ها :
به مجموع تشكیلات و سازمانهای اطلاع رسانی اعم از سازمان صداو سیما و مطبوعات و جراید گفته می شود و این سازمانها و تشكیلات نقش بسیار مهمی را در زمینه اطلاع رسانی به مردم در جهت معرفی و شناسایی جاذبه های توریستی و همچنین در معرفی ثبات اجتماعی برای جذب جهانگردان ایفاء می نماید .
11-13-1- پژوهش در صنعت گردشگری : (داروند زاده ، 1381)
عبارتست از بررسی مسایل مربوط به سفر و گردشگری به صورتی منظم ، عینی و منطقی
12-13-1- سازمان جهانی جهانگردی : (سایت chn،1383)
یكی از بزرگترین و مهمترین سازمانهای بین المللی گردشگری است كه دفتر مركزی آن در مادرید اسپانیا قرار دارد . 133 كشور جهان در آن عضویت داشته و حدود 300 سازمان بخش خصوصی و عمومی به آن وابسته هستند و این سازمان نهاد اجرایی از سازمان توسعه متعلق به سازمان ملل است . ایران از سال 1342 به عضویت اتحادیه بین المللی سازمانهای رسمی مسافرتی درآمد كه بعداً به سازمان جهانی جهانگردی یا wto تغییر نام یافت و اكنون جزء اعضای كامل این سازمان به شمار می رود . هدف از تاسیس این سازمان ترویج و توسعه گردشگری می باشد .

فصل دوم: ادبیات پژوهش

1-2- مقدمه
سابقه گردشگری به دیرینگی حضور انسان در كره زمین می رسد .هرچند اهمیت یافتن آن از نظر مسایل اقتصادی، اجتماعی – فرهنگی و دوران شناسی بیش از چند دهه سابقه ندارد .
اساساً در گذشته ضرورتهای گردشگری مطرح نبود اما امروز با گسترش ارتباطات و زندگی در دنیای صنعتی، گردشگری از اهمیت ویژه ای برخوردار شده است .
امروز سمت و سوی حركت سیطره جهانی به سمتی است كه تفكرات تصمیم گیران بیش از تنازعات سیاسی و نظامی به ارتباط بین مردم و دولت ها به عنوان عاملی در جهت توسعه كشورها معطوف شده است .
ارتباط میان مردم و فرهنگ ها تأثیری شگرف را در پی دارد ، از این رو است كه كارشناسان براین باورند كه قرن آینده ، قرن قومیت ها و ملیت ها و تقسیم بندی جهان براساس فرهنگ و مذهب خواهد بود در چنین شرایطی نیاز به ارتباط بین اجزای مردم بیشتر احساس می شود و در این میان است كه صنعت گردشگری به عنوان بهترین عامل گسترش ارتباط میان مردم نمود پیدا می كند در جهان كنونی، گردشگری (توریسم) به یكی از مهمترین فعالیتهای اقتصادی در سراسر جهان تبدیل شده است .

هم اكنون گردشگری بیش از هر فعالیت اقتصادی دیگری در جهان ، حركت سرمایه ها و انتقال پولها در مقیاسهای محلی ، منطقه ای ، ملی و بین المللی موجب می شود و هزینه های گردشگری به مراتب بیشتر و سریعتر از تولید ناخالص ملی و صادرات جهانی كالا و خدمات رشد می یابد . بر اساس گزارش سازمان جهانی جهانگری و سازمان تجارت جهانی از سال 1992 تا 1994 میانگین افزایش درآمد حاصل از گردشگری بین المللی از ارزش صادرات جهانی در خدمات بازرگانی فراتر رفته است .
در سال 1996 درآمد گردشگری اندكی بیش از 8 درصد از ارزش كلی صادرات كالاها و تقریباً 35 درصد از كل ارزش صادرات جهانی خدمات را شامل می شده است در سال 1997 در آمد جهانی بیش از یك سوم ارزش تجارت جهانی در بخش خدمات را تشكیل داده است . (سایت chn، 1383)

برای درك اهمیت گردشگری خوب است به اظهار نظر سازمان جهانی گردشگری در این مورد توجه داشته باشیم . سازمان جهانی گردشگری اعتقاد دارد : «صنعت گردشگری تا سال 2005 یكی از فعالترین و پردرآمدترین صنایع جهان خواهد شد و درآمدی بالغ بر 9700 میلیارد دلار را به خود اختصاص خواهد داد . در صورتی كه افزایش نرخ خدماتی همچون حمل و نقل در همین سطح باقی بماند از سال 2000 تا 2005 هر سال 750 میلیون نفر به سیاحت خواهند پرداخت و به تبع آن از سال 1990 تا 2005 حدود 40 میلیون شغل ایجاد می شود و تعداد افراد شاغل در این صنعت به 157 میلیون نفر بالغ خواهد شد . (wto ، 2004)

بنابراین و بی تردید این صنعت در قرن حاضر اولین شاخص اقتصادی هر كشوری خواهد بود و این بدان معنا است كه صنعت گردشگری از نظر میزان سرمایه گذاری و اشتغالزایی نقش مؤثری را در تامین منافع ملی كشورها و نیز در بخش اقتصاد ، فرهنگ و ; خواهد داشت اما نقش و سهم كشور ایران در گردشگری جهانی چیست ؟ ایران با برخورداری از سوابق افتخار آور، آثار مهم و برجسته تاریخی و فرهنگی، طبیعت جذاب و تنوع شرایط اقلیمی یكی از ده قطب اصلی گردشگری در جهان است با وجود این نتایج آمارهای مربوط به سهم ایران از درآمدهای جهانی گردشگری نومید كننده است .

كشور ایران با داشتن جاذبه های قابل توجه ، از جایگاه مناسبی در بازارهای جهانی گردشگری برخودار نیست و این در حالی است كه در طول دو دهه اخیر، تمام تلاش مدیران اجرایی كشور بر این بوده كه كشور را از وابستگی به درآمدهای نفتی نجات دهند . مطمئناً گسترش فعالیتهای گردشگری، یكی از مهمترین راه ها برای وصول پیش گفته است .

از افتخارات ایرانیان این است كه مسلمان بوده و دارای پشتوانه فرهنگی غنی و چند هزار ساله در طول تاریخ می باشند . خوشنامی و سابقه نیكو در مهمان نوازی و محبت نسبت به مسافران و افراد غریبه ای كه به كشور ایران سفر كرده اند از نقاط قوت ملت ایران بوده است . تاریخ سیاسی كشور ایران در طول دو سده گذشته و نقش منفی دولت های استعمار گر موجب شده است كه در حال حاضر، اغلب مردم ایران نسبت به كل غربی ها ذهنیتی منفی و مشكوك داشته باشند این بیگانه ستیزی به حوزه گردشگری نیز تسری پیدا كرده است . گردشگری با تأمین یك دهم تولید ناخالص داخلی و اشتغال، بزرگترین منبع ایجاد این عناصر اقتصادی در جهان است . كارشناسان اقتصاد جهانی پیش بینی می كنند كه این تأثیرات و تبعات اقتصادی به طور مستمر رشد یابد و در قرن بیست و یكم، گردشگری به موتور محرك اقتصاد جهانی تبدیل شود .

در عصر تكنولوژی و ارتباطات و در عصری كه صنعت و فن آوری برزندگی سایه افكنده است و انسان امروزی گرفتار مشكلات فراوان می باشد سفر گریز گاهی مناسب به شمار می آید . یافتن محیطی مناسب برای تفریح و مردمی كه با آنها قرابت فرهنگی وجود داشته باشد مغتنم است .
امروزه گردشگری و صنعت گردشگری یكی از اصلی ترین اركان اقتصاد تجاری جهان تبدیل شده است به نحوی كه سیاستگذاران توسعه از این صنعت با عنوان محور توسعه پایدار یاد می كنند كه در تاریخ اقتصاد جهان ، قرن بیست و یكم را به نام خود فتح خواهد كرد .

كارشناسان اقتصاد معتقدند كه گردشگری بخشی از مجموعه عظیم اقتصاد است كه در حد بسیار زیادی بارگه های فرهنگی گره خورده است . چون از یك سو تا حد مطلوبی موجبات آشنایی فرهنگها ، نژادها ، سرزمین اقوام و گویش ها و غیره را با یكدیگر فراهم می كند و از سوی دیگر نیز میتواند یكی از بهترین منابع كسب درآمد برای كشور های مختلف باشد از این رو مشاهده می شود كه طی سالیان گذشته بسیاری از كشورهای جهان درك موقعیت برتر صنعت توریسم در الگوهای مختلف توسعه اقتصادی در پی آن هستند تا امكانات گردشگری خود را گسترش دهند .
هم اكنون بسیاری از كشورهای در حال توسعه دچار كمبود شدید منابع ارزی هستند و به همین سبب از تأمین اعتبارت لازم برای طرحهای عمرانی و ایجاد اشتغال ناتوانند در واقع مشكل اصلی اینست که اقتصاد آنها اغلب تك یا دو محصولی بوده و در آمدهای ارزی آنها نیز از فروش همان یك یا دو محصول به دست می آید . امكان تحریم از كشورهای امپریالیستی و میزان آسیب پذیری كشورهایی كه دارای اقتصاد تك محصولی هستند بسیار زیاد است . یكی از راههای درمان بیماری اقتصاد كشورهای صاحب نفت یا كشورهایی كه تنها یك منبع درآمدی در اختیار دارند تنوع بخشیدن به منابع كسب در آمد ارزی است این كشورها نباید از كنار صنعت گردشگری به راحتی عبور کنند، چون مولفه های بسیار مطلوبی برای تنوع درآمدی آنان است . البته برخی از كشورهای حوزه خلیج فارس نیز با تكیه بر صنعت توریسم و تجهیز زیرساخت های آن توانسته اند طی سالهای گذشته ، پذیرای تعداد زیادی از گردشگران جهانی باشند به طوری كه بسیاری از كارشناسان اقتصادی توفیق این كشورها در حوزه تجارت را ناشی از موفقیت آنان در صنعت توریسم می دانند .
صنعت گردشگری پدید آورنده درآمد، كار و اشتغال است گردشگری منبع اصلی درآمد برای مردم استانها و نواحی است كه مناظر طبیعی ، آب و هوا و جاذبه هایی دارند كه فاقد ارزش اقتصادی است و یا بالفعل اقتصادی نیستند و از طریق توسعه صنعت گردشگری اقتصادی می شوند . مثلاً از نیروی انسانی غیر شاغل استفاده می كند، از سواحل و بیشه های و جنگلها ، از كوه ها و چشمه سارها و رودخانه از شن زارهای كویری بهره می برد علاوه بر آن گردشگری منبع مهم درآمد برای دیگر بخشهای اقتصادی و دست اندركاران امور دیگر است .
خصوصیات پیچیده صنعت گردشگری نشان می دهد كه نظم و انضباط ویژه ای می باید در حوزه مطالعات و بررسی آن منظور شود . این نظم و انظباط بخصوص می باید در زمینه مسائل اقتصاد گردشگری، توسعه یا عدم توسعه گردشگری، جغرافیای گردشگری، مدیریت و بازارهای گردشگری، روانشناسی گردشگری و سایر روابط مرتبط با گردشگری منظور گردد .
براساس آمارهای رسمی ارائه شده از سوی سازمان جهانی گردشگری (wto) ، در سال 1998 شمار گردشگرانی كه از مرزهای كشور گذشته اند بالغ بر 625 میلیون و 236 هزار تن بوده كه از رشدی برابر 3/2 درصدد نسبت به سالهای 1997 و 1996 برخوردار است .

طی سال 2002 میلادی سهم ایران از تعداد گردشگران منطقه خاورمیانه فقط 7/5 درصد بوده است براساس آخرین آمار ارائه شده از سوی سازمان جهانی گردشگری در میان مناطق مختلف جهان كشورهای اروپای غربی با بیش از 141 میلیون نفر مسافر رتبه اول را در صنعت توریسم به خود اختصاص داده اند . براساس همین گزارش، كشورهای اروپای جنوبی نیز با 131 میلیون جهانگرد رتبه دوم را در گردشگری كسب نموده اند سهم توریسم منطقه خاورمیانه در كل جهان 1/3 درصد با 27 میلیون و 600 هزار مسافر است كه از این تعداد تنها یك میلیون و 584 هزار نفر یعنی 7/5 درصد به ایران تعلق دارد. (wto ، 2004)

كشور ایران به لحاظ وسعت، قدمت و موقعیت خاص جغرافیایی و جاذبه های گوناگون تاریخی و طبیعی كه دارد می تواند با تقویت صنعت گردشگری در توسعه اقتصادی، اجتماعی كشور كمك شایان توجه و مؤثری نماید .

گردشگری ضامن توسعه اقتصادی پایدار و ایجاد اشتغال است صنعت گردشگری با درآمد سالانه چند صد میلیارد دلاری در جهان از جمله صنایعی است كه به خوبی با صنایعی نظیر نفت ، خودرو سازی و ; رقابت كند . كشورهای دارای جاذبه های گردشگری به لحاظ جلوه های طبیعی ، فرهنگ تمدن كهن و آثار باستانی و مذهبی ، استعداد و توانایی بسزایی در جذب جهانگردان دارند كه با سرمایه گذاری مناسب در بخشهای نرم افزاری و سخت افزاری این صنعت و حفظ جایگاه امنیتی خود در جهان میتوانند سالانه میلیاردها دلار از این صنعت حافظ محیط زیست، كسب درآمد كنند .

كشور ایران یكی از 10 كشور عمده جهان به لحاظ جاذبه های گردشگری می باشد كه این امر به لحاظ جلوه های طبیعت ، آثار باستانی و اماكن مذهبی است . با این وجود از لحاظ كسب درآمد ارزی از صنعت گردشگری تقریباً هیچ موقعیتی در بعد بین المللی ندارد .
با این وصف شناسایی علل و یافتن راهكارهای مناسب جهت جلب گردشگران و انجام برنامه ریزی مناسب ( سرمایه گذاری و ;) جهت تقویت مشاركت مردم در زمینه رشد صنعت گردشگری از اهمیت بسزایی برخوردار است .

تعداد جهانگردان ورودی به ایران در سالهای اخیر به طرز چشمگیری افزایش یافته و از نظر رشد جهانگردان ورودی، ایران در رده های اول كشورهای جهان قرار گرفته است ورود جهانگردان به ایران در سالهای 1999 میلادی 1/31 درصدو در سال 2000 معادل 7/28 درصد رشد داشته و اكنون – سال 2001- دومین كشور جنوب آسیا از نظر رشد تعداد ورود جهانگردان و در آمد بخش گردشگری است در سال 2000 میلادی بالغ بر 4/1 میلیون جهانگرد به ایران سفر كردند و درآمد صنعت گردشگری ایران به 800 میلیون دلار رسید.(اجلاس هماهنگی وزیران جهانگردی كشورهای اسلامی ،1380)

در این پژوهش كوشش گردیده تا ضمن معرفی صنعت گردشگری ، عوامل مؤثر بررشد توسعه این صنعت و همچنین عوامل مؤثر بر تقویت مشاركت مردم در جهت رشد صنعت گردشگری در استان خوزستان با توجه به درجه اهمیت آنان مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد .

به گفته برخی كارشناسان، صنعت گردشگری در سالهای آینده توسعه سریعی خواهد یافت و در آمد حاصل از آن به 2000 میلیارد دلار در سال خواهد رسید چنانچه بتوان سهم ایران را در این صنعت به یك درصد ارتقاء دهیم ، سالانه در آمدی معادل 20 میلیارد دلار كسب خواهد شد كه به آسانی با در آمد نفتی كشور برابری می كند در توسعه صنعت گردشگری بهره برداری از فرصتها جهت به سود رساندن سرمایه گذاری های انجام شده، حایز اهمیت است . مجمع عمومی سازمان جهانی گردشگری در اكتبر 1999، «صلح و گفت و گوی تمدنها» را به عنوان شعار روز جهانی گردشگری در سال 2001 برگزید .

این انتخاب از یك سو توجه عموم را به تأثیر انكار ناپذیر گردشگری در برقراری و تحكیم صلح در میان ملت ها و تقویت ارتباطات فرهنگی و تجربی میان ملل جهان جلب كرد و از سوی دیگر بحث گفت و گوی تمدن ها كه ایران آغازگر آن بوده است را بار دیگر در جهان مطرح ساخت برای ایران كه چنین بحث جدی را در سطح بین المللی آغاز كرده است، مشاركت فعال در تمام عرصه های مربوطه به ویژه گردشگری یك فرصت ارزشمند است .

2-2- تعاریف و اصطلاحات گردشگری
1-2-2- تعریف گردشگری
گردشگری در دنیای امروز یكی از بهترین ابزارهای تعامل و تبادل فرهنگی است . انسان پیشرفته امروزی به دلایل متعدد و برای ارضای نیازهای گوناگون خود اقدام به سفر و مسافرت می نماید . در راستانی این مسافرتها، انسان امروزی سعی دارد سری هم به كره ماه بزند ! اقدام و اشتیاق انسانها به مسافرت در دنیای كنونی صنعت بزرگ به نام گردشگری را به وجود آورده كه منبع درآمد بسیاری از كشورها محسوب می شود به طوری كه میزان پذیر ش توریسم در سال 2001 بالغ بر 463 میلیارد دلار بوده است .
– مجموعه مسافرت هایی را كه یه یك مقصد مورد نظر و بدون انگیزه اقامت طولانی انجام می پذیرد فعالیت توریستی یا گردشگری می گویند .
– گروهی به «گردشگری» به عنوان یك فعالیت اقتصادی می نگرند و در نتیجه آن را یك صنعت می دانند براساس این دیدگاه گردشگری عبارت است از : بررسی عرضه و تقاضا در زمینه امكانات اقامتی ، پذیرایی و خدمات جانبی برای كسانی كه خارج از منزل خود به سر می برند و همچنین، بررسی الگوهای هزینه و ایجاد شغل كه از آن ناشی می شود .» (شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی، 1383)
– گروهی نیز آن را با دید فنی نگریسته و براساس آن تعریفی ارائه داده اند . از این جمله است تعریفی كه در پژوهش با عنوان «پژوهش در گردشگری داخلی» در انگلستان برای جمع آوری اطلاعات صورت گرفته است .

(گردشگری عبارت است از اقامت خارج از منزل برای مدت یك شب یا بیشتر با هدف گذراندان تعطیلات ، بازدید دوستان و اقوام، شركت در همایش های تجاری با هر هدف دیگری به جزء اموری از قبیل تحصیل شبانه روزی با استخدام نیمه دائم . » (پارسائیان، علی ، اعرابی ، سید محمد، 1377)
گروه دیگر تعاریف ، بازتاب دیدگاه كسانی است كه گردشگری را عامل روانشناختی به شمار آورده اند . «گردشگری ابزاری است كه مردم به وسیله آن در زمان فراغت از فشارهای شغلی و الگوهای روزمره زندگی در منزل با تجربه وضعیتها و مكانهای تازه منافع روانشناسی كسب می كنند. (الزامی ، مهدی ، زهره 1373)

بطوریكه می توان گفت كه گردشگری به معنای مسافرت فرد و اسكان او در مكانی خارج از محیط معمولی ولی بمدت كمتر از یكسال و به منظور تفریح، كار و یا مقاصد دیگر است .
بنابراین گردشگری زیر مجموعه ای از مسافرت است هنگامی كه مسافرت را انتقال از مكانی به مكان دیگر تعریف كنیم گردشگری كلیه بازارهای مسافرتی جهان را تحت پوشش خود و در چهار چوب خدمات رسانی موقت به گردشگران قرار میدهد.
– گردشگری: مجموعه فعالیتهای افرادی كه به مكانهایی خارج از محل زندگی و كار خود به قصد تفریح، استراحت وانجام امور دیگری مسافرت می كنندو بیش ازیكسال متوالی درآن مكان ها نمی مانند.

2-2-2- تعریف گردشگر
در سال 1964 میلادی در كنفرانس بین المللی ترانسپورت، گردشگری و یا توریست را این گونه تعریف كرده اند.
« گردشگر كسی است كه به منظور بازدید از نقاط دیدنی، معالجه، تجارت، ورزش و زیارت به كشور دیگر سفر كند مشروط بر اینكه مدت اقامت از 24 ساعت كمتر و از شش ماه بیشتر نباشد ودر فاصله ای كمتر از 70 كیلومتر انجام نگیرد.»

«سازمان جهانی جهانگردی » تعاریف زیر را كه مورد قبول كمیسیون آمار سازمان ملل قرار گرفته ارایه داده است كه ما نیز آنها را مبنا قرار میدهیم:
گردشگر: كسی كه حداقل یك شب دراقامتگاه عمومی یاخصوصی درمحل مورد بازدید به سر برد . مسافران و مسافرت های زیر در آمار گردشگری وارد نمی شوند :
پیله وران مرزی، مهاجران موقت و دایم، چادر نشین ها و عشایر ، مسافران عبوری مانند مسافران قطارها و كشتی ها كه از یك كشور عبور می كنند حتی اگر یك شب نیز در آن كشور بمانند ، پناهندگان اعضای نیروهای مسلح ، دیپلمات ها (wto 2004)
3-2-2- مسافر
– هر فردی كه سفری بین دو یا چند كشور و یا دو یا چند مكان در داخل كشور محل اقامتش انجام دهد .
– مسافر به شخصی اطلاق می گردد كه بین دو یا چندمحل سفر می كند.
4-2-2- گردشگر
بازدید كننده ای كه حداقل یك شب بصورت جمعی یا خصوصی در مكانی داخل و یا خارج از كشور اسكان داده شود . (داروندزاده 1383)
5-2-2- بازدید كننده
به هر فردی كه به مكانی غیر از محل زندگی خود سفر كند و هدف اصلی اش كسب درآمد در مكان مورد نظر نباشد بازدید كننده می گویند . (همان منبع)
6-2-2- تور
سفره های گروهی كه پیشاپیش مسافران تمام مخارج اسكان ، حمل و نقل خود را می پردازند تور نامیده می شود در این قبیل سفره ها تمام خدمات اسكان و حمل و نقل و برآوردن بعضی از نیازهای اساسی مسافران برعهده شركت گردشگری میباشد .

3-2-تاریخچه گردشگری
با بررسی تاریخ گذشته ، مردم در تمدنهای ماقبل تاریخ فقط برای بدست آوردن غذا و دوری از خظر و یا نقل مكان به مناطقی كه دارای آب و هوایی بهتر بود اقدام به سفر می كردند . در دوره های بعد، انگیزه تجارت و تبادل كالا به علل فوق اضافه شد . با گسترش امپراطوریهای باستان ، مسافرتهای رسمی دولتی كه حاصل آن اعزام نمایندگان حكام به مكانهای دوردست ، جهت جنگلها و یا دریافت مالیات و خراج بود نیز شروع گردید . در دوره حكومت خانواده های سلطنتی در مصر مسافرت با قصد تجارت و تفریح انجام می شد و ;
با مطالعه تاریخ گذشته به خاطرات و سرگذشت كسانی بر می خوریم كه به نقاط مختلف جهان سفر كرده و مدت زمان كوتاه یا بلندی را بین اقوام مختلف به سر برده و نحوه زندگی، آثار هنری ، صنایع و دیگر خصوصیات آنها را دیده یا شنیده اند و پس از مراجعه به وطن آنها را به رشته تحریر در آورده و یا برای دیگران بیان نموده اند كه سینه به سینه به نسل های بعدی منتقل گردیده است .

این مطالب حاكی از آن است كه گردشگری با انگیزه های مختلف از دیر باز بین انسانها رواج داشته و آثار مكتوب و به جامانده از این گردش ها ، به نسل های مختلف بشری در شناختن تاریخ و جغرافیای مكانی و شرایط زندگی و حكومتی گذشتگان كمك كند . علاوه بر این گاهی فعالیت برخی از جهانگردان در سرنوشت جوامع و اقدام مختلف و حتی جهان كم و بیش تاثیر داشته است ، از جمله سفرهای دریایی «كریستف كلمب»كه این ماجراجوی شجاع و بی باك به منظور رسیدن به كشور هند از طرف مغرب دست به سفرهای متعدد دریایی زد و پس از تلاش و تحمل سختی و مرارتهای فراوان ، پابه سرزمینی نهاد كه بعدها نام آمریكا به خود گرفت و موجب بوجود آمدن تحول بزرگی در تاریخ معاصر جهان شد .

ایران در ردیف كهن ترین تمدن های جهان قرار دارد و به همین دلیل و نیز به خاطر وجود آب و هوای متنوع و جاذبه های طبیعی زیبا و متعدد از مهمترین مراكز گردشگری دنیا به حساب می آید و از میان 12 مكانی كه یونسكو در جهان آنها را به عنوان «میراث تمدن جهانی» به رسمیت شناخته و ثبت كرده است سه مكان در ایران قرار دارد . كشور ایران از گذشته های دور به جهت موقعیت سوق الجیشی و تاثیری كه حكومت های حاكم آن بر منطقه و جهان معاصر خود داشته اند ، مورد بازدید جهانگردان قرار گرفته كه از مشهور ترین آنها میتوان «هردوت و گزنفون» از مورخین یونان باستان ، «ماركوپولوی ونیزی»،« ابن بطوطه بغدادی» را نام برد .

از منابع كلاسیك در زمینه امور سیاحت میتوان به آثار متعددی مانند سفرنامه «ژان شارون» فرانسوی كه در حدود سالهای سلطنت شاه سلیمان صفوی به ایران آمده در پنج جمله كلیه امور و روابط اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی ، جامعه ایران را در آن زمان تدوین و ترسیم نموده است و همچنین «یاكوب ادوارد پولاك» كه در سفرنامه پولاك ،درباره ایرانیان و ایران در سال 1865 میلادی به بررسی پرداخته اشاره كرد . «ژان باتیس تاوارینه» از دیگر سیاحان فرانسوی است كه سفرهای متعددی به ایران زمین نموده و در حدود سالهای سلطنت لوئی چهارم و سیزدهم باشاهان كشور فرانسه مأموریتهای گوناگونی در ایران داشته در زمینه های مختلف مانند امور سیاسی، اقتصادی ، ارتباطات و غیره در ایران آن روزگار مطالعاتی انجام داده

است . حاصل این بررسی ها در سفر نامه یك جلدی او كه در كتابخانه های معتبر دنیا موجود است درج گردیده است و خاطرات آنان بیانگر بخشی از تاریخ اقوام و گذشتگان ایران می باشد . در مقابل ، بزرگانی از ایران هم وجود داشته اند كه با سفرهای خود به سایر نقاط جهان مجموعه ای از دیده ها و شنیده ها را جمع و منتشر كرده اند كه از جمله میتوان به دو كتاب گلستان و بوستان كه نتیجه سالها گردشگری سعدی بوده اشاره كرد و یا سفرنامه ناصر خسرو كه حاوی نكات مفیدی از گشت و گذار وی در كشورهای مختلف می باشد اشاره كرد . (شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی ، 1381)

4-2- گردشگری در جهان اسلام و قرآن كریم
امروزه گردشگری به یكی از فعالیتهای مهم اقتصادی دنیا تبدیل شده است و بسیارند كشورهایی كه از این رهگذر بیشترین درآمدملی خود را تامین می كنند . در این میان جهان اسلام از نظر جاذبه های گردشگری به واقع در ردیف بهترین ها قرار دارد . صرفنظر از بستر جغرافیایی مناسب جهان اسلام برای گردشگری باید توجه داشت كه قبل از هر چیز تعالیم حیات بخش اسلام ، مسلمانان را به دیدن سرزمین های مختلف تشویق كرده است .
متاسفانه تا كنون به جز چند كشور از این منابع عظیم و موهبت های الهی بهره برداری مناسب نكرده اند و لذا جهان اسلام هم در درون خود و هم در عرصه بین المللی زیان های فراوان مادی و فرهنگی را متحمل شده است .

توجه به ویژگیهای جوامع اسلامی مانند اهمیت نهاد خانواده و نقش قوی عواطف و اخلاق در تار و پود آن ، می تواند انواع جدیدی از گردشگری را تاسیس كه هرچند در قالبهای سنتی مورد توجه است ، ولی به صورت سیستماتیك و مدرن مورد توجه كارشناسان نبوده است .

سهم جهان اسلام از صنعت گردشگری در سال 1999 با بیش از 51 میلیون جهانگرد ورودی به كشورهای اسلامی ، رقمی بالغ بر 27 میلیارد دلار بوده است .
در حال حاضر 21 درصد جمعیت مسلمانان به زبان عربی گفت و گو می كنند كه ساكنان 18 كشور اسلامی را تشكیل می دهند .
این درحالی است كه 1/5 درصد ملل مسلمان به یكی از دوزبان فرانسه یا انگلیسی و 5/1 درصد نیز به یكی دیگر از زبان های اروپایی تكلم می كنند . و 2/14 درصد هم علاوه بر زبان خاص خود به یكی از زبانهای اروپایی صحبت می كنند .
امروزه اهتمام جدی سازمان كنفرانس اسلامی و نهادهای ذیربط آن به موضوع گردشگری و مشاركت هرچه فعالتر تمامی اعضای آن در این زمینه از دیدگاه فرهنگی و اقتصادی انكار ناپذیر است و امید می رود كه تصمیمات این نشست با اتخاذ راهكارهای مناسب اجرایی و عملیات با هدف پیشبرد اهداف امت اسلامی و تحقق آرمان های مشترك به منصه ظهور برسد .
میزان درآمد جهانی صنعت گردشگری در سال 2000 معادل 476 میلیارد دلار بوده است كه نشانگر اهمیت اقتصادی این صنعت است كه بعد از صنعت نفت و صنعت خودرو در ردیف سوم صنایع مهم جهان قرار دارد . متأسفانه سهم جهان اسلام از این مبلغ 476 میلیارد دلار درآمد جهانی خیلی ناچیز و تنها حدود 7 درصد است و از حجم عظیم 3/698 میلیون نفر جهانگرد بین المللی كه سازمان جهانی گردشگری در سال 2000 برآورد كرده است تنها حدود 50 میلیون نفر به كشورهای اسلامی وارد شده اند و البته اكثریت هم مسلمان بوده اند .
كشورهای اسلامی برای گذار از معضلات فرا روی صنعت گردشگری ، نیازمند اتخاذ سیاستهای میان مدت و بلند مدت در سطح ملی و تدوین روش هایی برای توسعه گردشگری و مشاركت دادن بخش خصوصی هستند .

رشد و توسعه صنعت حمل و نقل ، توسعه بانك اسلامی ، تسریع در صدور روادید ، اصلاح دیدگاههای منفی نسبت به جهانگردان و ایجاد امكانات و تسهیلات را می توان به عنوان مهمترین عوامل رشد و توسعه صنعت گردشگری در كشورهای اسلامی بر شمرد .
وضعیت این صنعت و خدمات مربوط به توریسم و نوع برخورد كشورهای اسلامی در عرصه گردشگری جهانی و بحث آموزش در بخش گردشگری از دغدغه های اصلی كشورهای اسلامی است .

صنعت گردشگری در دنیای اسلام از اشكال مختلفی برخودار است كه بررسی منافع اسلامی در این صنعت و چگونگی توسعه گردشگری در كشورهای اسلامی در رقابت با سایر كشورها ضروری به نظر می رسد . از سوی دیگر سیرو سفر در جهان به منظور كشف حقایق هستی و تفریح در صنع الهی و عبرت از آثار به جا مانده ملل و گذشتگان از نظر اسلام، یك پدیده مطلوب به حساب می آید از این رو در بیش از بیست آیه شریفه قرآن مجید ، سیرو سفر مورد سفارش قرار گرفته و به صیغه امر آمده است .
«قل سیروا فی الارض فانظر و اكیف بداالخلق ثم الله ینشی النشاه الاخره» (سوره مباركه عنكبوت ، آیه 20) «بگو به مردم كه در زمین سیر كنید و ببینید چگونه خلقت شروع شد . سپس خداوند نشات آخرت را ایجاد خواهد كرد و حیات فانی را به حیات ابدی پیوند دهد»

«قد خلت من قبلكم سنن فسیرو افی الارض فانظرو اكیف كان عاقبه المكذبین» (آل عمران 137)
«پیش از شما مللی بودند و رفتند پس گردش كنید در زمین تا ببینید چگونه هلاك شدند آنان كه وعده های خدا را تكذیب كردند.»
«افلم یسیروا فی الارض فیكون لهم قلوب یعقلون بها او اذان یسمعون بها»(سوره مباركه حج،آیه 96) «آیا این كافران در روی زمین سیر نمی كنند تا دل هایشان بینش و هوش یابد و گوششان به حقیقت شنوا گردد.»

در قرآن كریم و در آیات مباركه،خداوند توجه انسان های هر عصر و زمان را به دو نكته معطوف كرده است.اول ،آن كه در تاریخ حیات انسانی بر روی زمین،اقوام و گروه های انسانی و اجتماعی مختلفی پدید آمده و زندگی كرده اندكه هر كدام قوانین و آداب و رسوم خاصی داشته اند.

دوم،آن كه هر كدام از این اقوام و گروه ها دارای سرنوشتی نیك یا بد بوده اند.سرنوشت ملت های مجاهد و با ایمان،پیشرفت،توسعه و سربلندی و سرنوشت ملت های كافر و ظالم و ستمگر،نابودی و خسران بوده است.و این مطلبی است كه در جای جای كره زمین مصداق داشته و آثار و مكتوبات باقی مانده از تمدن های بشری كه در زمان های مختلف زندگی می كردند،گویای این مطلب است و می توان گفت،گردشگری در همه ادیان الهی مطرح بوده و پیامبران(ع )به آن اشاره داشته اند.اسلام و ادیان الهی هدف از گردشگری را عبرت گرفتن از سرگذشت عاقبت كار اقوام گذشته می دانند،نه گردش و تفریح محض.انبوه سفرنامه های باقی مانده رجال اسلامی گذشته مؤید همین مطلب است. (پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی،1380).

حضرت علی (ع ) پیشوای شیعیان اسلام برای گردشگری پنج خاصیت را ذكر فرموده اند،كه از آن جمله می توان به افزایش علم و آگاهی گردشگر به سبب دیدار از وادی ها و سرزمین های گوناگون و آشنایی با دانشمندان و اندیشمندان مختلف اشاره كرد.

5-2- گردشگری در دنیای حاضر
گردشگری با شکل جدید از اوایل قرن 16 میلادی ، یعنی زمانی كه انقلاب صنعتی اروپا را فرا گرفت نمود پیدا كرد . بروز مسائل گوناگون شغلی و فرهنگی موجب شد تا استفاده از اوقات فراغت و توجه به سیر و سفر به منظور دور شدن از مسائل و مشكلات گروهی و جسمی ناشی از اشتغالات فكری و فیزیكی ، افزایش پیدا نماید .
از اوایل قرن 17 میلادی اصطلاح توریست در جامعه فرانسه رایج گردیده و در مورد جوانانی به كار برده می شد كه برای تكمیل تحصیلات و كسب تجربه های لازم زندگی مسافرت می كردند و كم كم به سایر جوامع اروپایی نیز وارد شد و به مسافرینی اطلاق می شد كه هدف آنها از مسافرت ، گردش ، استراحت و آشنایی با فرهنگ مردم سایر كشورها بود .
طبق آخرین داده ها در سال 1999 فرانسه درصدر كشورهای توریست پذیر جهان قرار داشته است و بعد از آن به ترتیب كشورهای اسپانیا ، آمریكا ، استرالیا ، چین ، انگلیس ، مكزیك ، كانادا ، لهستان ، اتریش ، آلمان ، فدراسیون روسیه ، چكسلواكی ، مجارستان ، پرتغال و; قرار داشته اند. (زاهدی ، شمس السادات ، 1376 : 38)

توجه به ارزش و بعد اقتصادی گردشگری پس از جنگ جهانی دوم آغاز گردید زیرا ساختار اقتصادی و صنعتی اكثر كشورهای اروپایی تقریباً نابود شده بود و نیاز مالی زیادی برای بازسازی آنها وجود داشت . مساله گردشگری به عنوان یك عامل مهم در آمد مورد توجه قرار گرفت ُ، و دولت ها در جهت گسترش همه جانبه آن اقدام به سرمایه گذاری مالی و انسانی مناسب كردند . این كار با توجه به پیشرفت وسایل محل به تحول بزرگی در سیروسفر به وجود آورد . تغییر و تحولات سریع امكانات ارتباطی مساله گردشگری را به صنعتی با قابلیت بهره دهی بالا تبدیل كرد و ظرفیت پذیرش سرمایه گذاری در آن افزایش یافت و امروزه این صنعت نه تنها به منبع مهمی برای كسب درآمدهای ارزی و ناخالص ملی برخی كشورها تبدیل شده ، بلكه در زمره عوامل توسعه كشورها قرار دارد و اكنون با توجه به عواملی مانند گسترش ارتباطات ، افزایش اطلاعات ملتها از یكدیگر ، توسعه صنعت حمل و نقل، علاقه مندی عموم جوامع بشری به آشنایی با آثار سایر ملل و پی بردن دولت ها به بازدهی اقتصادی صنعت توریسم این صنعت از نظر اهمیت اقتصادی پایگاه سوم را در دنیا دارد .

در دوره رنسانس مسافرت به قصد تحصیل و فراگیری علوم مختلف شكل گرفت . اما انقلاب صنعتی در غرب را باید نقطه آغاز مسافرت و گردشگری به مفهوم امروزی آن دانست . گردشگری در كشورهای توسعه یافته او صنعتی پس از جنگ جهانی دوم رشد چشمگیری یافت . بهبود اقتصادی ، توسعه شبكه حمل و نقل سریع و ارزان و وجود وقت آزاد بیشتر برای مردم ، همگی عواملی مؤثر براین رشد بودند بسیاری از صاحب نظران پیشرفت خارق العاده از تكنولوژی های ارتباطات و اطلاعات در عصر حاضر را عاملی برای گسترش بیش از پیش صنعت گردشگری در سالهای آتی میدانند .

در سطح جهانی كشورهای توسعه یافته و صنعتی ، توریست مزیت محسوب می شود كه شامل كشورهای اروپایی ، امریكایی ، شرق آسیا، پاسفیك می گردند . تقریباً بیش از نیمی از توریستهای جهان از كشورهای اروپایی و از هر 5 نفر توریست ، یك نفر دارای ملیت آمریكایی بوده است . كشورهای آسیایی شرقی ، پاسفیك نیز سهمی برابر با 14 درصد از كل جهانگردان را به خود اختصاص میدهند .(همان منبع)

6-2- اَشكال گردشگری
1-6-2- گردشگری با انگیزه ماجرا جویان
كه معمولاً در گروههای كوچك و برای یادگیری و كسب تجربه در مورد ویژگیهای خاص یك منطقه صورت می گیرد . این نوع جهانگردان به طور مشخص خود را درگیر فعالیت های غالباً خطرناك می كنند . كه این فعالیتها شامل شكار حیوانات وحشی ، سفرهای بلند مدت و طولانی در مناطق دور افتاده ، پیاده روی، كوه پیمایی وقایق سواری است .
بعنوان جنبه ای از علاقه خاص به گردشگری ماجرا جویان در نظر گرفته شود .
2-6-2- گردشگری روستایی

گروههای كوچك از جهانگردان در روستاهای سنتی و غالباً دور افتاده یا در نزدیكی آنها اقامت می كنند و درباره زندگی روستایی و محیط محلی شناخت پیدا كرده و روستائیان مالك تسهیلات گردشگری هستند و از مسافران پذیرایی می كنند .
3-6-2-گردشگری بوم شناختی (اكوتوریسم)

جهانگردانی كه در مناطق طبیعی همراه با راهنماهای محلی پیاده روی یا قایق سواری می كنند و راهنماها به آنها درباره گیاهان و جانوران و محیط زیست توضیح می دهند. این نوع از گردشگری در حال حاضر توجه عده زیادی را جلب كرده است زیرا تأكید بر حفظ و نگهداری محیط زیست و یادگیری درباره طبیعت است .
با توجه به تبعات مختلف فرهنگی و اجتماعی گردشگران خارجی در كشورهای اسلامی ،تاكید بر جنبه های محیطی و جغرافیایی طبیعی ممالك اسلامی، همگام و همراستا با سرمایه گذاری در جهت جذب گردشگر طبیعت می تواند آینده بهتری را برای برنامه ریزی منسجم در جهت توسعه صنعت اكو توریسم و بالطبع رشد اقتصادی و افزایش مراودات فرهنگی ترسیم نماید.

دین مبین اسلام هم در قرآن و هم در سنت به كرات به بعد تبادل فرهنگی و تعامل صلح آمیز ناشی از سفر اشاره فرموده است.
توریسم بستر مناسبی را برای ارزش های انسانی فراهم می سازد و در صورتی كه كشورهای مسلمان در این زمینه آگاهانه قدم بردارند،می توانند از طریق توریسم بخشی از پیامد های اسلامی را به ملت های جهان كه جویندگان حقایق معنوی و فرهنگی هستند انتقال دهند. (میرابزاده،پرستو،1375)
در این بین از آنجا كه گردشگری نوین در جهان اسلام رویكردهای متناسب با فرهنگ و حساسیت های اجتماعی و اخلاقی خود را می طلبد،نوع جدیدی از گردشگری یعنی اكو توریسم یا گردشگری طبیعت بر پایه توانمندی های محیطی ممالك اسلامی می تواند بیانگر گوشه ای از اقتدار،فرهنگ و تمدن جهان اسلام باشد.
در میان گزینه های مختلف نظام جهانی گردشگری ،اكو توریسم با اهداف ماهوی آن،یعنی حفاظت از محیط زیست ، التزام به توسعه جوامع محلی و احترام به ویژگی های فرهنگی جوامع میزبان از جمله گزینه برنامه ریزی می باشدكه دارای بیشترین سازگاری با مفهوم توسعه پایدار است و حتی می توان گفت كه بیشترین سازگاری را با نظام های سیاسی دارا می باشد.

اگر برخی از گرایشات گردشگری جهانی دارای زیان هایی در زمینه تخریب محیط زیست و تعارضات فرهنگی در جوامع میزبان می باشد.اكو توریسم به علت تعهد ذاتی آن به حفاظت از عرصه های طبیعی و تقویت فرهنگ ها مناسب ترین گزینه گردشگری برای برنامه ریزان توسعه به ویژه در كشورهای در حال توسعه است كه دارای منابع قابل توجه فرهنگی و طبیعی برای جذب گردشگر از سراسر نقاط دنیا می باشند.

اگر مشكلات فرهنگی، طبق عقیده بسیاری از پژوهشگران داخلی بزرگترین عامل بازدارنده صنعت گردشگری در جوامع مسلمان است.این نوع گردشگری به علت ویژگی ذاتی آن یعنی احترام به فرهنگ و سنن اقوام مختلف ، می تواند بیشترین تناسب را با خصوصیات فرهنگی جوامع میزبان داشته باشد.و بالطبع كمترین تعارض را ایجاد می نمایدو در نهایت می توان این ادعا را داشت كه توسعه بخش اكو توریسم در كشورهای اسلامی با عنایت به رعایت اصول پایداری و پاسداری از حساسیت های اجتماعی،اقتصادی،فرهنگی و به ویژه در رأس همه طبیعی، می تواند از بهترین راهكارهای بهبود وضعیت صنعت گردشگری منطقه باشد. (نشریه سفر و طبیعت،1382)
4-6-2-گردشگری حمل و نقل آبی

مسافرت با كشتی های تفریحی ، قایقرانی در رودخانه ها و كانال ها ، تمام این ها در برخی مناطق دنیا بسیار محبوبیت دارند . برای این نوع گردشگری احداث اسكله ، بار اندازها ، لنگرگاهها و ایجاد امكانات و خدمات مرتبط آنها ضروری است .
5-6-2- گردشگری مسكونی

احداث انواع مختلف مسكن و ایجاد امكانات و خدمات مرتبط با استفاده از این خانه ها به عنوان محل اقامت برای جهانگردانی كه تعطیلات یا دوران بازنشستگی خود را میگذرانند .
6-6-2-گردشگری مذهبی
به مسافران زایر به اماكن مهم مذهبی مانند سفر حج به مكه و بازدید و اسكان و اراناسی در هند و ; در بعضی كشورها بسیار مهم است . زائران مذهبی غالباً خواهان برخودرداری از امكانات و خدمات توریستی هستند .

7-6-2- گردشگری قومی
این نوع گردشگری كه در اینجا به كار رفته است به اشخاص اشاره می كند كه محل تولد خودشان یا اجدادشان بازدید كنند . برخی از كشورها اشخاص را كه به كشورهای دیگر مهاجرت كردند را تشویق می كنند تا از موطن خویش به عنوان نوعی مهم از بازار توریستی بازدید كنند .
8-6-2-گردشگری نوستالوژیك
این نوع گردشگری مرتبط با اشخاص است كه از جاهایی دیدن می كنند كه قبلاً در آنجا فعالیتی داشته اند . بازدید آمریكایی ها و ژاپنی ها از كشورهای كه در طول جنگ جهانی دوم در آنجا جنگیدند مثال خوبی از گردشگری نوستالوژیك است . این نوع گردشگری ممكن است فقط برای مدتی محدود در ناحیه ای حایز اهمیت باشد . (رضا زاده ، مهران 1382)

7-2- گردشگری با توجه به هدف
گردشگری با توجه به اهداف مختلف گردشگری به گروههای زیر تقسیم می شود:
1-7-2-گردشگری فراغتی و سرگرمی
این دسته از مسافرت ها به منظور استراحت و استفاده از مواهب طبیعی و برای تمدد اعصاب انجام می گیرد . برای كشور و مناطقی كه در مجاورت مراكز صنعتی و اداری قرار دارند این نوع گردشگری اهمیت ویژه ای دارد . زیرا در عصر حاضر وجود زندگی ماشینی و شهر نشینی متمركز ، جورسیستمهای قالبی و استاندارد و مكانیزه در رشته های صنعتی و تولیدی احتیاج شدیدی را به استراحت و تمدد اعصاب روشن می كند . جهانگردانی كه به منظور فراغت از كار و استراحت و مداوا در حال حاضر بخش بزرگی از بازار گردشگری بین المللی را به خود اختصاص میدهد و برای توسعه این نوع گردشگری و استفاده از بازار گردشگری بین المللی را به خود اختصاص می دهد و برای توسعه این نوع گردشگری و استفاده كشور از ظرفیت بازار آن اقداماتی خاص باید انجام گیرد كه می توان به پاره ای از آنها اشاره كرد :

الف – فراهم كردن تسهیلات ویژه در مقررات ورود و خروج مانند ویزاهای گردشگری ، گمرك ، تشریفات اقامتی و مسافرتی جهانگردان در كشور .
ب – توسعه و ایجاد مراكز سرگرمی و فراغتی و استراحت و مداوا از طریق سیستم برنامه ریزی منظم و اجرای برنامه های وی‍‍ژه تأسیسات و تسهیلات گردشگری .
ج- فراهم نمودن وسایل و تسهیلاتی كه در حال حاضر مورد نیاز جوامع صنعتی و اداری است زیرا تعداد زیادی از جهانگردان افرادی می باشند كه در صنعت ، تجارت و مدیریت فعالیت می كنند و در هنگام مسافرت نیز اغلب مایلند كه از امكانات تماس با مراكز خود برخوردار گردند .
2-7-2- گردشگری فرهنگی ، اجتماعی و مذهبی

مسافرت هایی كه به منظورآشنایی با فرهنگ،مذهب وآداب ورسوم مردم كشورهای مختلف صورت می گیرد شامل دسته های گوناگون می باشند :
– مسافرت هایی كه به منظور بازدید از بناها و اماكن تاریخی كشوری صورت می گیرد .

– مسافرت هایی كه به منظور تماشای جشنواره ها و فستیوال های هنری ، جشن های ملی و بطوریكه مراسمی كه مربوط به آداب و سوم و مذهب خاص یك كشور انجام می گیرد .
– مسافرت هایی كه به منظورشركت درمراسم مذهبی و یا بازدید از اماكن مقدسه و متبركه صورت می گیرد . مانند عبادت های سالانه ، بازدید و زیارت قبور امامان و مشاهیر علم و ادب در كشورهایی مانند ایران ، عربستان سعودی ،عراق ، سوریه و فلسطین كه بازار گردشگری مذهبی را از نظر دیانت ملیت تشكیل می دهند .

تعداد كسانی كه در مراسم مذهبی و بازدید از اماكن مربوطه شركت می نماید توده عظیمی را تشكیل می دهند كه می توانند به نحو مطلوبی منبع تغذیه صنعت گردشگری كشور باشند . گردشگری در این بازارها ، بعلت وجود عقاید عمیق مذهبی و تمایل درونی افراد نسبت به امور مذهبی می تواند بسیار راحت و سریع عمل نماید . (كیانمهر ، محمد ولی 1381)
از روشهای موفق و مؤثر پیامبر (ص) برای انتشار اسلام ، بهره گیری از موقعیت توریستی شهر مكه بود . در ماههای حرام ، كافران از سرزمینهای دور و نزدیك و از طوایف مختلف، برای برگزاری مراسم حج به مكه می آمدند . پیامبر (ص) از این فرصت به خوبی استفاده كرده و آیین اسلام را برآن عرضه می كردند . آموزه های اسلام با بیان دلنشین پیامبر در بسیاری از افراد مؤثر می افتاد و در بازگشت به میان قوم و قبیله خود از پیامبر و آئین او به نیکی سخن می گفتند و افرادی از قبیله خویش را شیفته دیدار با پیامبر می كردند . از این طریق پیامبر توانست در دل تمام قبایل جایی بازكند و پیروانی به دست آورد .

با توجه به اینكه مسجد و اماكن مذهبی از مهمترین مكانها بوده و همیشه مورد احترام قرار گرفته به همین جهت اكثر مسافران و هیأتهایی كه به انحاء مختلف به مكه یا مدینه می آمدند سراغ مسجد را می گرفتند . اماكن مذهبی محل پذیرش این مسافران و گردشگران بود .
«ابن عربی» در فتوحات مكیه می گوید كه در هیچ شهری جز به مسجد جامع نرفت تادر آنجا دور افتادگان و جهانگردان همانند خود را ملاقات نماید و با آنان انس بگیرد .
مسجد در طول تاریخ از اهمیت و جایگاه ویژه ای در میان مردم برخوردار بوده و از مهمترین پایگاههای مهم اجتماعی محسوب شده است.با توجه به این امر در اكثر نوشتار جهانگردان ذكری از مسجد شده است . در حال حاضر یكی از جلوه های گردشگری در سرزمین پهناور جهان اسلام اماكن مذهبی و مساجد هستند كه مورد توجه ویژه جهانگردان است . سالانه هزاران تن از مسلمانان گردشگری را با نیت زیارت اماكن مقدسه و حضور مساجد مهم و قدیمی و آشنا شدن با تاریخ كهن و بنای آنها آغاز می كنند .
بافت قدیمی توأم با معماری اصیل و هنری كم نظیر و عناصر تشكیل دهنده آن ، گنجینه با ارزش به شمار می آیند . كه نمایانگر روند تاریخی حیات اجتماعی و عبادی این اماكن مقدس است . با مطالعه و شناخت این ویژگی ها، جهانگردان و گردشگران می توانند به زوایا و ابعاد غیر مدون و ناشناخته ای از کارکردهای متنوع مساجد پی ببرند . بررسی و شناخت ویژگی های عناصر تشكیل دهنده شهرهای قدیمی كشورهای اسلام همانند مساجد جامع و مساجد محله ای بازار و ارگ میتواند برخی از زوایای مبهم و ناشناخته تاریخ و فرهنگ غنی اسلامی را آشكار نماید و تا حد قابل توجهی كمبود منابع و اسناد مدون تاریخ اجتماعی و هنر را جبران كند . نگاهی عمیق به سیر تحول مساجد در شهرهای اسلامی بر اهمیت این بناهای مذهبی و حفظ آن در جهت صنعت گردشگری می افزاید. (پژوهشگاه فرهنگی و هنر اسلامی 1380)

تعدادی از مساجد معروف در كشورهای اسلامی وجود دارند كه به عنوان مكانی زیارتی برای مسلمانان مشخص می شوند و هر سال تعداد بی شماری از گردشگران مسلمان با انگیزه زیارت این اماكن مقدس به آن رجوع می كنند . مساجدی چون مسجد الاقصی – مسجد النبی – مسجد الاحرام- مسجد دوقبلتین – مسجد سهله – و ; كه سالانه پذیرای تعداد بی شماری از گردشگران مسلمان می باشد .

بیشترین تعداد گردشگرانی كه به ایران سفر می كنند . انگیزه های مذهبی دارند و برهمین اساس میتوان با برنامه ریزی دقیق ، میزان رضایت آنان را در سطح بالایی قرار داد .
بیش از 250 میلیون نفر شیعه در دنیا وجود دارد كه تنها با جذب یك درصد از این افراد به كشور عنوان گردشگر مذهبی میتوان حجم زیادی از گردشگران مورد انتظار كشور را تامین كرد .
بیشترین دیدار گردشگران مذهبی از شهر مشهد صورت گرفته و براساس مستندات موجود نیز استان خراسان دارای بالاترین آمار بناهای تاریخی مذهبی كشور است . ایلام با داشتن 10 بنا كمترین سهم را از آثار تاریخی مذهبی كشور به خود اختصاص داده است در این میان تهران 171 مورد بیشترین تعداد امامزاده های كشور و هرمزگان با یك امامزاده كمترین تعداد آنها را در خود جای داده است همچنین براساس آمار اعلام شده از سوی رئیس ستاد ویژه بقاع متبركه و اماكن مذهبی، خراسان بیش ترین تعداد آرامگاه ها و مساجد را در خود جای داده است در مورد بناهای مذهبی غیر اسلامی ، آذرباییجان غربی با 24 كلیسا و یزد با 27 مورد كنیه و تعداد زیادی آتشكده در راس قرار گرفته است . (موظف رستمی 1382)
بنابراین یكی از فعالترین بخشهای توریستی در ایران گردشگری زیارتی است و دلیل آن هم تعداد بیشمار زیارتگاههای دینی مذهبی در سرتاسر ایران است . بطوریكه تعداد بیش از 4774 زیارتگاه مذهبی اسلامی در ایران وجود دارند .

3-7-2-گردشگری ورزشی
سال 2004 از سوی سازمان جهانی گردشگری سال توریسم ورزشی نام گرفته است . در حالی سال توریسم ورزشی نامیده شده است كه بیشترین آمار گردشگری جهان در طبیعت گردی و زیر شاخه های متنوع آن یعنی توریسم ورزشی – توریسم كوچ ، توریسم بیابان ، توریسم روستایی و ; می باشد و پیش بینی می شود رشد 2/4 درصد به 7/6 درصدی آن تا سال 2010 ، 10% افزایش داشته باشد. (فرهنگ و هنر 1383)
توجه به توریسم ورزشی یكی از دغده های اصلی تمامی كشورهای دنیاست ، تا آنجاكه بیشترین توان و ظرفیت مالی خود را صرف ایجاد امكانات و تسهیلات ورزشی درجه اول برای شهروندان خود و در درجه بعدی برای جذب جهانگردان كشورهای دیگر می كنند .
كشور ایران با تنوع آب و هوایی و اقلیمی ، نمونه بسیار مناسبی برای تحقق و رشد توریسم ورزشی در جهان است . چرا كه مثلاً وقتی در جنوب یك گردشگر قایق سواری می كند در شمال نیز یك نفر می تواند اسكی كند و یا در بیابانهای لوت ، صحرا نوردی كند و یا حتی در جنگلهای شمال جنگل گردی كند این تنوع اقلیمی كه فاكتور مناسبی برای دیگران محسوب می شود نیازمند رشد و تقویت است .
اهمیت گردشگری ورزش در آن است كه جهانگرد برای یك نوبت یا دو نوبت به محل ورزش مسافرت نمی نماید بلكه اگر تسهیلات وخدمات ارائه شده مطلوب باشدورضایت توریست ورزشكار جلب گردد شاید ده هابارمسافرت جهانگردبه منطقه های ورزشی تكرار گردد این خود بالاترین حد فروش كالا خدمات گردشگری را تامین نماید .

4-7-2- گردشگری تجارت و كسب و كار
این دسته از جهانگردان را افرادی تشكیل می دهندكه به منظور انجام امور تجاری و شغلی اقدام به مسافرت مینماید با در نظر گرفتن حجم بالای تجارت و معاملات بین المللی میتوان اهمیت این نوع گردشگری را تشخیص داد بازرگانی كه برای بررسی بازار اجناس خود مسافرت می كند نماینده ای كه برای عقد قرارداد تجاری سفر میكند و فرشنده ای كه برای عرضه كالا و خدمات به شهرهای مختلف می رود از جمله كسانی هستند كه گردشگری تجاری را تشكیل میدهند .
بازار گردشگری تجاری از نظر شناسایی بازاری است مخفی كه میتوان با وسایلی كه در سایر بازار ها استفاده می شود آن را تحت تأثیر قرار داد شاید مناسب ترین روش شناسایی و تسخیر این بازار ارائه خدمات بهتر و مجهز بودن مهمانخانه ها و هتل ها باشد .
5-7-2- گردشگری سمینارها و كنفرانسها
توسعه اقتصادی و پیشرفت علوم و فنون موجب پیدایش تخصیص و مهارت در هر رشته از فعالیت بشری گردیده است بطوریكه آگاهی از چگونگی پیشرفت های علمی و فنی و استفاده از آن به نحو كامل از عهده یك واحد اقتصادی و یك ملت و گروه بخصوص خارج است . بنابراین مهمترین نتایج در رشته های علمی و صنعتی با تبادل افكار و نظریات متخصصین و همكاری های بین المللی حاصل می گردد .
این تبادل افكار در كنفرانس ها و كنگره های ملی و بین المللی كه از طرف سازمان های مختلفی ترتیب داده میشود و به انجام می رسد لذا مسافرت متخصصین رشته های علمی و صنعتی اقتصادی و اجتماعی و ; برای شركت در كنفرانس های منطقه ای ، ملی و جهانی ، گردشگری كنفرانسها را تشكیل می دهد . كنفرانس های گردشگری بازارهای گردشگری خاص را بوجود می آورند كشورهایی كه مایل هستند از این بازارها استفاده نمایند باید از نظر كنفرانس های بین المللی و ارائه تسهیلات لازم جهت این قبیل اجتماعات آماده و مجهز باشند .
جهانگردانی كه در این گروه از گردشگری قرار دارند از نظر كیفیت بهترین نوع گردشگری بشمار می آیند .
زیرا اشخاصی كه به این كنفرانس ها فرستاده می شوند از افراد عالیرتبه و سرشناس كشورهای مختلف و واحدهای مربوطه می باشند . از نظر قدرت مالی و پرداخت نیز در سطح بالایی قرار دارند و محل اقامت آنان باید متناسب با قدرت پرداخت آنان و حیثیت سازمان های مربوطه به آنها باشد .
در هرکنفرانس بین المللی تعداد کثیری از خبرنگاران و تهیه کنندگان خبر و نیز دستگاههای تبلیغی مانند رادیو و تلویزیون سرازیر می شوند که با توجه به قدرت پخش اخبار در سطح منطقه ، کشور و بین الملل ، نتایج شگرفی عاید صنعت گردشگری آن می شود .

مسئله اساسی در انواع گوناگون گردشگری آن است که هر کشور باید به کمک اطلاعات و بررسی های آماری خصوصیت گردشگری و سهم بازار خود را از بازار گردشگری تشخیص دهد و در زمینه توسعه و گسترش این بازار بکوشد و همچنین اگر شرایط استفاده از انواع دیگر گردشگری نیز در کشور مهیا است به تدریج آن را توسعه داده با استفاده از روش های گوناگون عرضه های گردشگری خود، بازار این نوع گردشگری را تسخیر کند . استفاده یک کشور از کلیه بازار انواع گردشگری مشکل است . بنابراین کسب تخصص در جذب برخی از انواع گردشگری از اهمیت ویژه ای برخوردار است .

8-2- اهداف توسعه گردشگری
1-8-2-فراهم نمودن چارچوبی به منظور افزایش استاندارد زندگی مردم از طریق سود اقتصادی حاصل از گردشگری.
2-8-2- توسعه زیر ساختها و فراهم نمودن تسهیلات تفریحی برای گردشگری و ساکنین محلی
3-8-2-حصول اطمینان از تناسب نوع تسهیلات با اهداف منطقه .
4-8-2-توسعه برنامه ای که با فرهنگ، جامعه و اهداف اقتصادی دولت و مردم کشور مهمان پذیر هماهنگ باشد .
5-8-2-فراهم سازی رضایت گردشگری(زاهدی ، شمس السادات1377)

9-2- مزایای عمده گردشگری
1-9-2- فرصت اشتغال را برای کارکنان ماهر و غیرماهر فراهم خواهم نمود زیرا صنعتی کاربر است .
2-9-2- ارز خارجی مورد نیاز را تأمین خواهد کرد .
3-9-2-در آمد ناخالص ملی را افزایش خواهد داد .
4-9-2- درآمدها را بطور کلی افزایش می دهد .
5-9-2-توسعه زیر ساختها را ضروری خواهد کرد که تحقق این امر به گسترش بازرگانی و صنعت محلی کمک خواهد کرد .
6-9-2-حفاظت و بهبود محیط زیست را ضروری می سازد .
7-9-2-موجب تنوع فعالیتهای بخش اقتصادی در جامعه می گردد .
8-9-2- موجب مطرح شدن منطقه در جهان شده و تصویر جالبی از آن بدست میدهد .
9-9-2- فرایند نوگرایی را تسهیل می نماید .
10-9-2- تسهیلات گردشگری و تفریحی را برای مردم محلی نیز فراهم می آورد .
11-9-2- به خارجیان شانس آشنا شدن با مناطق یا کشورهای کمتر شناخته شده را می دهد.(بعقوب زاده ، رحیم 1383)

10-2- برخی از نقاط ضعف گردشگری
1-10-2- موجب افزایش تقاضا می گردد و انتظارات جدیدی را مطرح می سازد که باید به آنها پاسخ داده شود .
2-10-2-گاهی اتلاف منابع در آن به حدی است که منافع اقتصادی حاصله را جبران نمی سازد .
3-10-2-نقدینگی را از توسعه اقتصادی به بخشهای دیگر منتقل می سازد بخشهای که شاید چندان مورد نیاز نیستند .
4-10-2- موجب بروز مشکلات اجتماعی مانند فساد ، و افزایش جرائم می گردد .
5-10-2-محیط طبیعی را ضایع و تباه می سازد .
6-10-2-به محیط فرهنگی لطمه می زند .
7-10-2-نظم فعالیتهای جامعه میزبان را در خصوص خاص بهم می زند .
8-10-2-به افزایش قیمت زمین، کالاها ، خدمات دامن می زند .
نتیجتاً جهانگردی همراه با درمان همه مشکلات نیست و حتی توسعه بیش از حد آن ممکن است آلودگی محیط زیست و سایر مشکلات را بوجود آورد تعداد زیاد جهانگرد می تواند بر زندگی کشور میزبان و همینطور برخود جهانگردان اثرات زیان بخشی داشته باشد . جهانگردان را نمی توان بعلت چنین پیامدهایی مورد سرزنش قرار داد زیرا صنعت جهانگردی یکی از مهمترین صنایع اجتماعی و اقتصادی است لکن مقامات و مسئولین دولتی می بایست مزایای جهانگردی را در مقابل معایب آن مورد سنجش و بررسی قرار دهد . وتوسعه جهانگردی می بایست با پیروی از سیاستی که دقیقاً برنامه ریزی شده است ، دنبال گردد. (خبرگزاری ایسنا1383)

11-2- گردشگری در ایران
1-11-2- جاذبه های گردشگری در ایران
در ایران صنعت گردشگری بطور رسمی از دهه دوم سده 1300 شكل گرفت اما گردشگری قدمتی چند صد ساله دارد . می گویند زمانی كه عكاس باشی به همراه مظفرالدین شاه سینما توگرافی را وارد ایران كرد كلید رونق این پارامتر اقتصادی را زدند و در آن زمان تصاویر مستندی از نقاط گردشگری ایران به كشورهای دیگر ارسال شد و به آرامی كاروان های بزرگتری از توریست های بین المللی را وارد سرزمین ایران نمود . اما بطور رسمی و برای نخستین بار در سال 1314 اداره ای به نام «اداره جلب سیاحان خارجی و تبلیغات» در وزارت داخله تاسیس و انجام امور مربوط به گردشگری به اداره فوق محول شد.
در همین سال هیأت دولت دستور تاسیس «كانون جهانگردان ایران» را صادر كرد كه وظیفه تسهیل مسافرت گردشگران را به عهده داشت . این كانون كه به طور رسمی در بهمن ماه 1317 به ثبت رسید تورهای گوناگونی را در داخل كشور برای بازدید گردشگری ترتیب میداد . در سال 1320 اداره جلب سیاحان به «شورای عالی گردشگری » تغییر نام داد و در سال 1333 شورای عالی گردشگری و اداره امور گردشگری تبدیل و در وزارت كشور متمركز شد . از فعالیتهای این اداره طی سالهای 1333می توان به انجام برخی خدمات زیربنایی و تدوین قوانین و مقررات ناظر بر گردشگری از جمله «قانون ورود و اقامت اتباع بیگانه» اشاره كرد .

در فرودین سال 1342 سازمانی به نام سازمان «جلب سیاحان» وابسته به نخست وزیری تاسیس شد هدف عمده این سازمان معرفی پیشینه كشور و تشویق جهانگردان خارجی و داخلی به سیرو سفر و بازدید از آثار باستانی ، مناظر طبیعی و ایجاد تمركز و هماهنگی های لازم در امور مربوط به گردشگری بود .
در تیر ماه 1352 سازمان جلب سیاحان در وزارت اطلاعات ادغام شد و وزارتخانه جدیدی به نام «وزارت اطلاعات و گردشگری» به وجود آمد .

اداره امور جهانگری و ایرانگردی توسط چهار شركت سهامی به اسامی : شركت سهامی تأسیسات گردشگری ایران، شركت سهامی گشتهای ایران ، شركت سهامی مركز خانه های ایران و شركت سهامی سازمان مراكز گردشگری برای ورزشهای زمستانی ، تحت نظارت وزارت اطلاعات گردشگری برای ورزشهای زمستانی تحت نظارت اطلاعات و گردشگری اداره می شد كه این چهار شركت با وطایفی مشابه و با اركانی متفاوت و حوزه فعالیتی متداخل، اداره می گردیدند .

بعد از پیروزی انقلاب در سال 1357 ، این وزارتخانه ابتدا به وزارت ارشاد ملی و سپس به وزارت ارشاد و اسلامی تغییر نام داد . و حوزه معاونت گردشگری این وزارتخانه تازه تاسیس ، سرپرستی امور گردشگری كشور را برعهده گرفت با تشكیل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، معاونت سیاحتی و زیارتی وزارتخانه فوق ، دفتر ایرانگردی و گردشگری را به منظور برنامه ریزی صنعت توریسم ، آموزش دست اندركاران گردشگری ، درجه بندی ، نظارت و نرخ گذاری تاسیسات ، برقراری ارتباط صنعت توریسم ، آموزش دست اندركاران گردشگری ، درجه بندی ، نظارت و نرخ گذاری تاسیسات ، برقراری ارتباط بین المللی و ; تشكیل داد .

این دفتر نیز پس از مدتی به نام «سازمان مراكز ایرانگردی و گردشگری » تغییر نام داد كه عملاً از ادغام چهار شركت دولتی كه در بالا به آن اشاره شد بوجود آمده بود .
با وجودی كه تا برنامه اول توسعه ، دولت سیاست چندان مشخصی در خصوص صنعت توریسم نداشت و بخش خصوصی نیز به علت روشن نبودن سیاست ها و ضوابط ، چندان رغبتی به ایجاد و تاسیسات ، مراكز اقامتی و پذیرایی نشان نمی داد ولی در راستای سیاست های برنامه های اول ، دوم و سوم توسعه ، بخش توریسم توانست برای بار دیگر به عنوان یكی از پارامترهای مهم اقتصادی مطرح شود و تعداد سرمایه گذاری كه مایل به سرمایه گذاری در زیر بخشهای آن هستند افزایش یابد .

در ادامه تغییرات در مهرماه سال 1382 ، مجلس شورای اسلامی به لایحه ادغام سازمانهای ایرانگردی و گردشگری و میراث فرهنگی رای داده و سازمان تازه تاسیس «میراث فرهنگی و گردشگری » عهده دار صنعت گردشگری كشور شد این سازمان مستقیماً زیر نظر ریاست جمهوری فعالیت می نماید . (شورای هماهنگی تلیغات اسلامی ، 1382) (هرمز مهرانی ، پایان نامه دكتری1379)

جاذبه های جهانگردی در کشورهای مختلف متفاوت است بعضی کشورها از نظر تاریخی دارای جاذبه بوده و برخی از نظر طبیعی و برخی دیگر از لحاظ فرهنگی . در بین کشورهای جهان ، کشورایران دارای همه زمینه های جهانگردی بوده و به عنوان کشوری کهن سال با فرهنگی آمیخته از فرهنگ کهن باستانی و فرهنگ اسلامی و داشتن شرایط گوناگون آب و هوایی در طول سال یکی از پر جاذبه ترین کشورهای جهان در این زمینه است .
غنای جاذبه های گوناگون در ایران باعث شد که آن را «جهانی در یک مرز» بنامند تنوع جاذبه ها در ایران به قدری زیاد است که تقریباً برای هرسلیقه ای، انگیزه کافی برای سفر به این کشور وجود دارد .

از نظر جاذبه مذهبی ، جاذبه ویژه ، توریستی ایران، مذهب تشیع می باشد . کشور ایران به عنوان تنها کشور شیعه دنیا از نظر دینی برای مسلمانان جهان دارای اهمیت خاص است . وجود بارگاه ملکوتی حضرت علی بن موسی الرضا (ع) قوی ترین جاذبه دینی در این زمینه می باشد . علاوه برآن ، آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه (ع) در قم هم که پویا ترین پایگاه تدریس و نشر علوم اسلامی در جهان اسلام است یکی از جاذبه های قوی مذهبی ایران به شمار می آید .

از نظر وجود آثار باستانی کشور ایران جزء کهن سال ترین و متمدن ترین کشورهای جهان است .براساس یک برآورد کلی در ایران بیش از یک میلیون اثر به یاد ماندنی و تاریخی وجود دارد که از میان آنها بیش از 4500 اثر به ثبت رسیده است . این یادمانها طیف وسیعی از آثار و بناها را از کهن ترین هسته های اجتماعی ، از دوران پیش از تاریخ تا جوامع سازمان یافته دوران معاصر، شامل می شود . آثار معماری اجتماعی از دوران پیش از تاریخ تا جوامع سازمان یافته دوران معاصر ، شامل می شود . آثار معماری بر جای مانده از کهن ترین امپراطوری ایران ، یعنی مادها در همدان ، مهاباد ، کرمانشاه ، فارس و حتی پیش تر از آن ، در تمدن ایلامی خوزستان (چغازنبیل) ، اشکفت سلمان (ایذه) و همچنین کاخها وتالار آپادانا ، تخت

جمشید، پاسارگاد ، بیستون ، معبد دهانه غلامان (زابل) از دوره هخامنشی و یا آثار کوه خواجه دوران اشکانی (زابل) و آثار دوره ساسانی مانند معبد (آناهیتا) کنگاور و ; از مجموعه یادمانهای تاریخی پیش از اسلامی هستند که در کنار آنها آثار تاریخی برجای مانده از دوران اسلامی در جای جای ایران وجود دارد ، مساجد جامع ، زیارتگاهها ، ایوانها ، خانه ها و آب انبارها ، کاخها ، گنبد ها با کاشی کاری ظریف و زیبا و معماری سازگار با محیط از نمونه های بارز آن بشمار می آیند .

2-11-2-جاذبه های فرهنگی ایران
جاذبه های فرهنگی هر کشوری عمدتاً نشأت گرفته از تاریخ تمدن دستاوردهای مادی، معنوی، واعتقادات ملی ، مذهبی ، آداب و رسوم و فلکلور ، آن سرزمین می باشد و این جاذبه ها در اماکنی که پدیدار کننده و تجلی بخش ارزشهای فرهنگی است نمود پیدا می کند. مشاهده کنندگان اماکن فرهنگی بطور اعم و موزه ها بطور اخص ، از هر قشر یا ملیتی که باشند دیدن آثار فرهنگی هنری دوران گذشته و درک ارتباطات مادی و معنوی سرزمین های مختلف جهان در طول تاریخ خودبخود به داد و ستدهای فرهنگی و چگونگی بوجود آمدن تمدن و علوم و فنون بشری پی می برند و همین موضوع بدون شک در بسط تفاهم بین المللی و تلطیف احساسات و حفظ صلح جهانی مفید و مؤثر می افتد .

زندگی عشایر چادرنشین که شیوه معاش و زیست آنان، یادگار قرنها تلاش برای سازگاری با محیط تلقی می شود ، یکی از زیباترین جاذبه های فرهنگی و اجتماعی ایران محسوب می شود روستائیان ایران که نماد نظام اجتماعی یکجانشین هستند ، دارای ارزشهای اجتماعی بکری بوده که نظامهای سنتی آبیاری ، تعاونی کشت ، همیاری ، آداب و سنت ازدواج – جشنها و مراسم ملی همبستگیهای خویشاوندی و حتی تعصبات خانوادگی ، تنوع پوشش محلی آنان در اقصی نقاط کشور می تواند به عنوان ویژگیهای فرهنگی و اجتماعی مد نظر قرار گیرد . (شالچیان ، طاهره ، 1382)

3-11-2-جاذبه ها و مناظر طبیعی ایران
کشور ایران سرزمینی بسیار متنوع است که عوامل متضاد بسیاری نظیر وضعیت زمین شناس – توپوگرافی، ارتفاع از سطح دریا ، عوامل اقلیمی و محیطی در تنوع و غنای آن مؤثر است همان زمین که خطه شمال کشور تحت برودت و پوشش از برف بسر می برد . مردمان جنوب برای فرار گرما به آب پناه می برند و دیگر به استقبال بهار و پاییز می شتابند . اگر باور داشته باشیم که آب عامل گسترش مسافرت گروهی است . به خوبی به رابطه اقلیم و توریسم پی خواهیم برد . رابطه ای که رشد شکوفایی کشور را سبب می گردد تنوع گلها و پوشش گیاهی ، بزرگترین دریاچه شور جهان (دریاچه ارومیه) بهترین پیستهای اسکی دنیا با بیش از7 ماه پوشش برفی قابل استفاده، بزرگترین کویر دنیا (دشت کویر) یکی از بزرگترین دریاچه های آب شیرین دنیا (دریاچه هامون) خوش ترین آب و هوا در سواحل جنوبی دریای خزر ، جزایر و سواحل جهانگردی جنوب کشور با آب و هوایی مطلوب در فصل سرد همچنین وجود مناطق طبیعی جنوب کشور با آب و هوایی بسیار مطلوب در فصل سرما، وجود منابع طبیعی حفاظت شده (10 پارک ملی ، 4 اثر طبیعی ، 25 پناهگاه حیات وحش و 47 منطقه حفاظت شده) آبشارها و قناتها و ; تنها گوشه ای از جاذبه های طبیعی این مرز و بوم را تشکیل می دهد . (همشهری 1378)

4-11-2-موانع توسعه گردشگری در ایران

توسعه خدمات و امکانات گردشگری در عمل مواجه با موانعی است که برنامه ریزی باید در رفع آنها جهت گیری نماید .
به نظر می رسد که توسعه و تکامل روز افزون صنعت هواپیمایی و ارتباطات جهان ، دورنمای توریسم بین المللی را وسیعتر نموده است . به هر صورت توجه به فواید توریسم بایست موجب فراموش کردن جنبه های نامطلوب این پدیده فزاینده گردد .
هر ساله هزاران توریست از مناطق مختلف و دیدنی دنیا بازدید می کنند و با شگفتی های طبیعت پیرامون آن که نشان از قدرت ایزد یکتا دارد آشنا می شوند .
اگر چه توسعه و گسترش ایرانگردی گردشگری به منظور استفاده هر چه بیشتر از مزایای متعدد ان اجتناب ناپذیر است ولی مشکلات و تنگناهای متعدد در راه رشد و توسعه این صنعت نباید از نظر دور بماند . برای پیدا کردن راههای افزایش اثرات مطلوب توریسم و کاهش اثرات نامطلوب آن از تخصصهای فراوان از جمله علوم اختصاصی جامعه شناسی ، معماری مهندسی، جغرافیا و بیولوژی باید استفاده نمود . (اوجی ، اردشیر1383)

4-11-2-1- برخی از مشکلات و موانع گردشگری در ایران
عباتند از :
الف. فقدان یک برنامه جامع و استراتژیک و همچنین مشخص نبودن هدفها و سیاست های ایرانگردی و جهانگردی در قالب یک برنامه اجرایی
ب . فضای نامساعد تبلیغاتی برای مخدوش کردن چهره ایران و انزوای ایران در سطح بین المللی
ج. عدم تطبیق و هماهنگی گردشگران برخی از کشورهای خارجی با فرهنگ اسلامی در روابط و برخوردهای اجتماعی
د. فقدان نیروی انسانی کار آزموده و متخصص امور جهانگردی در دفاتر ایرانگردی و جهانگردی و بی اطلاعی و بی تجربگی کادر شاغل در مؤسسات گردشگری (کارکنان آژانس ها – راهنمایان جهانگردی)
هـ. عدم تمایل بخش خصوصی به سرمایه گذاری در این بخش به علت عدم سودآوری
و: حمایت ناکافی دولت در مورد امنیت جهانگردان ، اقدامات سلیقه ای و محدود کننده از سوی برخی مقامات غیر مسئول و ; ناهماهنگی در همکاری بین سازمانها و ارگان های دولتی که در بهبود وضع جهانگردی مؤثرند. (اوجی 1383)

بررسی نظریات گردشگران خارجی که تا کنون به ایران سفر کرده اند حکایت از تأثیر فرهنگ غنی کشور برآنها دارد و این امر در گزارش های به چاپ رسیده توسط جهانگردان در نشریات کشور خود کاملاً مشهود است حال این که چرا متولیان امر گردشگری در کشورمان نتوانسته اند از ظرفیت های بالقوه این صنعت بهره لازم را ببرند ناشی از ناهماهنگی بین سازمان های مختلفی مرتبط با صنعت گردشگری است .

تصمیم گیری های منفک این سازمان ها موجب رکود و کندی پیشرفت فعالیتهای صورت گرفته در زمینه توسعه گردشگری در کشور شده است . افزایش قیمت بلیط هواپیما – تشریفات گمرکی و نارضایتی گردشگران در سندهای کشور ، نبود سرویسهای بهداشتی (بین راهی) مناسب ، کمبود امکانات حمل و نقل ریلی و همچنین اطلاع رسانی نا مناسب از جاذبه های گردشگری کشور و ; همه نشان دهنده آن است که این صنعت نوپا نیاز به هماهنگی به بخشهای مرتبط خود دارد . یکی دیگر از مشکلات توریسم در ایران تعدد مراکز تبلیغاتی و نداشتن سیستم واحد در تبلیغات و بازاریابی است و ایران هنوز نتوانسته است در داخل کشور از یک مکانیسم خوب در بازاریابی جذب گردشگران بهره مند شده و در مقابل موج تبلیغات منفی کشورهای غربی عکس العمل نشان دهد و متأسفانه با در اختیار داشتن بهترین اکوتوریسم های جهان از جهت تاریخی و طبیعی بسیار ضعیف عمل کرده است .

برای دریافت اینجا کلیک کنید