بررسی مبحث واقع گرایی در word

فهرست مطالب
چكیده    1
دیباچه    3
مقدمه    5
فصل نخست) حقوق و واقعیت    10
بخش نخست) حقوق و هستی‌شناسی    10
گفتار نخست) هستی‌شناسی    11
گفتار دوم) هستی‌شناسی حقوقی    12
بخش دوم) حقوق و معرفت‌شناسی    14
گفتار نخست) معرفت‌شناسی    14
گفتار دوم) معرفت‌شناسی حقوقی    20
بخش سوم)‌حقوق و واقع‌گرایی    27
گفتار نخست) واقع‌گرایی    28
گفتار دوم) واقع‌گرایی حقوقی    34
فصل دوم) از واقع‌گرایی تا نامگرایی    38
بخش نخست) واقع‌گرایان و نامگرایان    39
گفتار نخست‌) دیدگاهها و ثمره نزاع    40
مبحث نخست) دیدگاههای دو گروه    40
مبحث دوم) ثمره نزاع    42
گفتار دوم) فلاسفه واقع‌گرا و نامگرا    46
مبحث نخست) سقراط، افلاطون و ارسطو    47
مبحث دوم) جان دانز اسكاتوس و ویلیام اوكامی    51
مبحث سوم) توماس هابز و دیوید هیوم    53
مبحث  ششم) هانس وایهینگر    59
بخش دوم) مفهوم‌گرایی و نقد دیدگاهها    61
گفتار نخست) مفاهیم حقوقی: بازگشت به بحث واقع‌گرایی و نامگرایی    62
مبحث نخست) نقد واقع‌گرایان    65
مبحث دوم) نقد نامگرایان    69
گفتار دوم) فواید و محدودیتهای مفاهیم حقوقی    72
مبحث نخست) فواید مفاهیم حقوقی    72
مبحث دوم) محدودیتهای مفاهیم حقوقی    73
مبحث نخست) دیدگاههای مكتب مفهوم‌گرا    75
مبحث دوم) تلاشهای هوفلد    75
مبحث سوم) جایگاه فعلی و نقد مكتب مفهوم‌گرا    77
بخش سوم)  حقوق آمریكا، اسكاندیناوی و ایران    78
گفتار نخست) حقوق آمریكا    78
مبحث نخست) فلسفه حقوق    79
مبحث دوم) رویه قضایی    87
گفتار دوم) حقوق كشورهای اسكاندیناوی    90
مبحث نخست) واقعیت و مفاهیم حقوق    92
مبحث دوم) ارزش‌شناسی مكتب واقع‌گرایی اسكاندیناوی    97
گفتار سوم) حقوق ایران    103
مبحث نخست) واقع‌گرایی    103
مبحث دوم) نامگرایی    108
فصل سوم) از واقع‌گرایی  تا  ضد  واقع‌گرایی    110
بخش نخست) واقع‌گرایان و ضد  واقع‌گرایان    112
گفتار نخست) دیدگاههای دو گروه    112
مبحث نخست) در فلسفه علوم    114
مبحث دوم) در فلسفه اخلاق    119
مبحث سوم) در فلسفه حقوق    121
گفتار دوم) ثمره  نزاع و نقد دیدگاهها    125
گفتار سوم) فلاسفه واقع‌گرا    129
مبحث نخست) مایكل مور    129
مبحث  سوم) رونالد دوركین:    137
بخش دوم) ‌واقع‌گرایی و ضد واقع‌گرایی:  فلسفه كانت    139
گفتار نخست) دیدگاههای كانت    140
گفتار دوم) ثمره دیدگاه كانت    143
گفتار سوم)‌ كانت و انقلاب در معرفت‌شناسی    144
گفتار چهارم) موافقان و مخالفان دیدگاههای كانت    146
بخش سوم) اصول فقه اسلام    147
گفتار نخست) حسن و قبح ذاتی    148
گفتار دوم) تخطئه و تصویب    150
بخش چهارم) واقع‌گرایی، ضد واقع‌گرایی و نامگرایی    152
گفتار نخست) واقع‌گرایی    152
گفتار دوم) نامگرایی    154
گفتار سوم) ضد واقع‌گرایی    154
فصل چهارم )  از واقع‌گرایی تا آرمان‌گرایی    156
بخش نخست )‌ سابقه تقسیم‌بندی و معانی ایده‌آلیزم حقوقی    157
گفتار نخست ) سابقه تقسیم‌بندی    158
گفتار دوم ) معانی ایده‌آلیزم حقوقی    161
بخش دوم ) ریشه‌های فلسفی بحث    164
گفتار نخست ) در فلسفه عمومی    164
گفتار دوم ) در فلسفه حقوق    167
بخش سوم ) مكاتب واقع‌گرا و ارزشگرا    169
گفتار نخست) مكاتب واقعگرا    170
گفتار دوم) مكاتب ارزشگرا    176
- حقوق طبیعی نومدرسی    179
- فلسفه حقوقی لئون دوگی    180
- مكاتب دیگر    180
نتیجه‌گیری:    181

چكیده
اصطلاح «واقع‌گرایی» در فلسفه عام و فلسفه حقوق دارای معانی گوناگون و گاه متعارض است، ‌چندانكه خواننده از معانی متعدد آن به شگفتی می‌آید. برای مثال، مكاتب حقوق طبیعی با تأكید بر حقوق از پیش موجود كه با ابزار عقل كشف می‌شود، در زمره مكاتب واقع‌گرا می‌آید و از سوی دیگر، با اعتقاد به آرمان عدالت كه راهنمایی حقوق را در دست دارد، مكتبی
ایده‌آلیستی به شمار می‌رود. معنی واقع‌گرایی در مكتب «واقع‌گرایی آمریكایی» نیز تنها با معنی آن در زبان روزمره قرابت دارد و این مكتب را به اعتبار این كه قواعد حقوقی از پیش موجود را نفی می‌كند، می‌توان در گروه مكاتب نامگرا آورد. از سویی، باید دانست كه مكاتب فكری فلسفه حقوق، در واقع، امتداد مكاتب فلسفی است و به همین دلیل، تشتت و پراكندگی معانی «واقع‌گرایی» از فلسفه عام به فلسفه حقوق نیز كشیده شده است.
در این رساله هدف اعمال اصطلاح فلسفی واقع‌گرایی در زمینه فلسفه حقوق بوده است و تلاش شده تا معانی گوناگون آن تشریح و ابهامی كه از این رهگذر پدید می‌آید، زدوده شود.
به همین دلیل است كه این رساله به صورت مباحثی شگفت‌انگیز و و در عین حال جالب،
جلوه می‌كند.
رساله حاضر به چهار فصل تقسیم گردیده كه از آن میان سه بخش به معانی عمده و مشخص واقع‌گرایی در فلسفه حقوق اختصاص یافته است. فصل نخست و آغازین نیز به مباحث عمده فلسفه عام و فلسفه حقوق همچون هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی می‌پردازد كه دانستن آن برای درك مباحث پیچیده‌تر فصول اصلی لازم است.
فصل دوم به مسأله «كلیات» و اختلافات واقع‌گرایان و نامگرایان در دوران قرون وسطی و تأثیر آن بر فلسفه حقوق می‌پردازد. از دیدگاه واقع‌گرایان، كلیات دارای واقعیت عینی و مابازا خارجی در عالم واقع است، در حالی كه نامگرایان آن را جز نامهای ساخته ذهن كه فاقد هرگونه مابازا در عالم واقع است، ‌نمی‌دانند. نتیجه این اختلاف به طور عمده در مباحث راجع به حقوق طبیعی و اثبات‌گرایی حقوقی پدیدار می‌شود. به همین ترتیب، این بحث در مسایل مربوط به حقوق بشر نیز اهمیت فراوان دارد، چندانكه واقع‌گرایی در تأیید آرمان حقوق بشر نقش اساسی ایفا می‌كند.
در فصل سوم، دیدگاههای واقع‌گرایان و ضد واقع‌گرایان مورد بحث قرار گرفته است. فصل چهارم و آخر نیز به واقع‌گرایی در برابر «ایده‌آلیزم» می‌پردازد. باید دانست كه ایده‌آلیزم گاه در معنای «تصورگرایی» و گاهی دیگر در معنای «آرمان‌گرایی» به كار می‌رود. نامگرایی و
ضد واقع‌گرایی در فصلهای دوم و سوم، در حقیقت نوعی ایده‌آلیزم در معنای نخست است. در فصل پایانی نیز ایده‌آلیزم در معنای دوم مد نظر قرار گرفته است.
از ویژگیهای این رساله پرداختن به دیدگاههای نمایندگان هر یك از مكاتب فلسفی است. همچنین سعی شده تا با وفاداری به عنوان رساله، همه‌جا «واقع‌گرایی» هسته اصلی بحث باشد و چنانكه می‌بینیم این واژه در عناوین تمام فصلها تكرار گردیده است. 

دیباچه
در كشورهایی كه فلسفه حقوق از دروس اجباری دوره های تحصیلی است، بسیاری از دانشجویان تنها به این دلیل به مطالعه این علم می‌پردازند كه برای فارغ التحصیلی و جلوگیری از افت معدل لازم است.  در كشورما كه چنین درسی تقریبا در میان واحد های درسی وجود ندارد، این فایده نیز متصور نیست.
با این همه، مطالعه فلسفه حقوق از جنبه‌های گوناگون سودمند واقع می‌گردد؛ از دیدگاه عملی، مطالعه این علم، باعث افزایش قدرت تحلیل و تفكر انتقادی و خلاق در حقوق می‌شود. از دیدگاه حرفه‌ای نیز فلسفه حقوق به نحوه اندیشه وكلا و دادرسان درباره رفتار و نقش خود در جامعه می‌پردازد. بسیاری نیز صرفنظر از دیگر فواید، مطالعه این علم را فی‌نفسه
و بخودی‌خود لذتبخش می‌دانند. 
شوربختانه، با وجود فوایدی كه گفته شد، این شاخه از علم بویژه در شكل جدید خود، در كشور ما كمتر مورد توجه قرار داشته است. با این همه، در سالهای اخیر،‌ در دانشكده حقوق دانشگاه تهران و با سفارشها و راهنماییهای جناب آقای دكتر ناصر كاتوزیان این رشته مورد توجه خاص قرارگرفته است. نگاهی گذرا به عناوین رساله‌هایی كه در طول این سالها در دانشكده حقوق نگاشته شده است و مقایسه آن با عناوین رساله‌های دیگر دانشكده‌ها این واقعیت را نشان می‌دهد.
در اینجا لازم می‌دانم كه از راهنماییهای استاد فرزانه جناب آقای دكتر ناصر كاتوزیان كه در تمام دوران نگاشتن این رساله از هیچگونه كمكی دریغ نكردند، تشكر نمایم. اگر این راهنماییها نبود، اكنون این رساله نیز شكل و محتوایی كاملا متفاوت داشت. 
همچنین وظیفه خود می‌دانم كه از آقای «یس بیاروپ»  استاد دانشگاه استكهلم كه با فرستادن مقالات خود درباره مكتب واقع‌گرایی اسكاندیناوی و راهنماییهای ارزشمند در یافتن پاسخ
پاره‌ای از مسایل یاریم كرد، سپاسگذاری كنم. از دكتر «مائورو زامبونی»  استاد دیگر دانشگاه استكهلم نیز به خاطر زحماتی كه در تهیه و ارسال منابع مربوط به مكتب واقع‌گرایی اسكاندیناوی متحمل شدند، تشكر می‌كنم.  

مقدمه
شاید كمتر نویسنده‌ای را بتوان یافت كه به نوعی ادعای واقع‌گرایی نداشته باشد. وصف «واقع‌گرا» در فلسفه حقوق در معانی گوناگون و گاه متعارض به كار رفته است، چندانكه گاه موجب تحیر و سرگردانی خواننده می‌گردد.  از یكسو، مكتب واقع‌گرایی آمریكایی و اسكاندیناوی و همچنین مكاتب اثبات‌گرا را در زمره مكاتب واقع‌گرا می‌آورند و از سوی دیگر، مكتب حقوق طبیعی را نیز با آن همه دیدگاههای متفاوت، در همین گروه جای می‌دهند. همین امر باعث شده تا انجام تحقیق در باب حقوق و واقع‌گرایی با دشواریهای فراوان روبرو شود، چندانكه در همین رساله نیز بیشتر تلاشها صرف جمع‌آوری دیدگاههای متفاوتی شده كه گاه تنها عنوان واقع‌گرایی را برسر دارند. همچنین، خواهیم دید كه «ایده‌آلیزم» نیز كه بطور معمول در برابر واقع‌گرایی به كار می‌رود، دارای معانی متفاوت است.
بررسی علل این پراكندگی از اهمیتی ویژه برخوردار است؛ در واقع، می‌خواهیم بدانیم كه چرا این دیدگاههای متفاوت و گاه متعارض تحت عنوانی واحد مورد بحث قرار گرفته است؟ پاسخ این پرسش را می‌توان با مطالعه مباحث راجع به واقع‌گرایی در فلسفه عام، یافت.
مطالعه نظریات فلاسفه بزرگ نشان می‌دهد كه مكاتب حقوقی امروز، در واقع،‌ امتداد نظامهای فلسفی است.  دانشمند و فیلسوف فرانسوی «پیر دوهم»، در مطالعه ای كه به عمل آورده است،‌ چنین نتیجه می‌گیرد كه نظریات علمی فعلی، حاصل توسعه و گسترش اصول متافیزیكی است و همین وضعیت در مورد فلسفه حقوق نیز صادق است.  
به همین ترتیب، پراكندگی مباحث راجع به واقع‌گرایی در فلسفه عام، به فلسفه حقوق نیز كشیده شده است. در چنین وضعی است كه شیوه طرح بحث و تحدید موضوع، در رساله‌ای از این دست اهمیتی ویژه می‌یابد. در نتیجه، در این رساله به عنوان روشی كلی، سعی شده تا نفوذ تمام مباحث راجع به واقع‌گرایی فلسفی، در فلسفه حقوق مورد بحث قرارگیرد و مطالب پراكنده ولی مرتبط با تدوینی جدید گردآوری و ارایه گردد. به بیان دیگر، هدف اعمال مفهوم فلسفی واقع‌گرایی در زمینه حقوق بوده و سعی شده تا شكل‌گیری اندیشه‌های حقوقی بر اساس مفاهیم فلسفی مربوط نشان داده شود.
 وانگهی، مفاهیم فلسفی پس از ورود به قلمرو فلسفه حقوق، با توجه به خصوصیات مسایل حقوقی، چهره‌ای ویژه می‌یابد. چندانكه، در بحث از كلیات و مكتب واقع‌گرایی و نامگرایی در فلسفه عام، سخن بر سر وجود امور به طور كلی است و مثالهای فلاسفه به «اسب» و «صندلی» و پاره‌ای اشیای دیگر محدود می‌شود. لیكن، در مباحث مربوطه در فلسفه حقوق، سخن از قواعد كلی حقوق و وجود یا عدم وجود آن است. بحث واقع‌گرایی و ضد واقع‌گرایی نیز در فلسفه حقوق در قالب بحث «عینیت حقوق» مطرح گردیده است.     
به همین ترتیب، به لحاظ ارتباطی كه میان فلسفه عام و فلسفه حقوق وجود دارد، تلاش شده تا هرجا كه لازم است، نخست سابقه بحث در فلسفه عام مطرح گردد و آنگاه مباحث مربوط به آن در فلسفه حقوق مورد بحث قرار گیرد. این وضعیت را بویژه در فصل نخست مشاهده
می‌كنیم كه ابتدا سابقه مباحث هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و واقع‌گرایی در فلسفه عام طرح گردیده و سپس به نفوذ آن در فلسفه حقوق پرداخته شده است. فصل راجع به واقع‌گرایی
و ضد واقع‌گرایی نیز با بحث از سابقه امر در فلسفه عام آغاز گردیده است.
از سوی دیگر، فصل نخست رساله نیز به سه بخش «هستی‌شناسی» ، «معرفت‌شناسی»
 و «واقع‌گرایی»  تقسیم گردیده است؛ زیرا، اگر واقع‌گرایی را بگونه‌ای ساده به معنای
 «گرایش به واقعیت» بدانیم، آنگاه تحقیق در باب «واقعیت»  و «آنچه هست»  گام نخست چنین تحقیقی است. پس از این بحث، نوبه به «شناخت» این واقعیت می‌رسد؛ بخش نخست، از مباحث هستی‌شناسی و بخش دوم، از مباحث معرفت‌شناسی است. به همین ترتیب، واقع‌گرایی نیز دارای سرشتی دوگانه است و با هر دو بحث ارتیاط نزدیك پیدا می‌كند.
در این رساله بیشتر تلاشها صرف آن شده تا مطالب پراكنده در قالبی منطقی ارایه گردد؛ همانگونه كه گفته شد، اصطلاح «واقع‌گرایی» در فلسفه عام و در نتیجه در فلسفه حقوق، در معانی گوناگون و در هر معنا، در برابر اصطلاحی خاص به كار رفته است. به این ترتیب، سه فصل اصلی این رساله به سه معنای اصلی واقع‌گرایی كه به ترتیب در برابر «نامگرایی» ،
«ضد واقع‌گرایی»  و «آرمان‌گرایی»  قرار می‌گیرد، اختصاص یافته است. همچنین سعی شده است تا با توجه به عنوان رساله، «واقع‌گرایی» محور اصلی تمام فصول باشد،‌ چندانكه در عنوان
هر فصل، واژه واقع‌گرایی تكرار شده و هر بار در برابر اصطلاحی به كار رفته است.
با اینكه «واقع‌گرایی» و اصطلاح مقابل آن،‌ «ایده‌آلیزم» دارای معانی گوناگون است، ولی نباید در این زمینه راه افراط پیمود؛ حقیقت این است كه در مباحث واقع‌گرایی و ایده‌آلیزم در معانی گوناگون، قرابت و نقاط مشترك نیز بسیار دیده می‌شود. تلاش برای نشان دادن معانی گوناگون این اصطلاحات و در عین حال بیان قرابتهای موجود، بخش عمده مباحث این رساله را تشكیل می‌دهد...

فهرست منابع

منابع فارسی

1-    امامی، دكتر سید حسن، حقوق مدنی، ‌جلد چهارم، ناشر: كتابفروشی اسلامیه، چاپ پنجم، 1368.
2-    جعفری لنگرودی، دكتر محمد جعفر،‌ ترمینولوژی حقوق، ناشر: كتابخانه گنج دانش، چاپ چهارم، زمستان 1368.
3-    شمس، دكتر عبدالله، آیین دادرسی مدنی، جلد دوم، نشر میزان، چاپ نخست، پاییز 1381.
4-    صانعی، دكتر پرویز، حقوق و اجتماع، ‌انتشارات طرح نو، چاپ نخست،‌1381.
5-    فروغی، دكتر محمدعلی، سیر حكمت در اروپا، به تصحیح امیر جلال الدین اعلم، نشر البرز، چاپ چهارم، سال 1383.
6-     فیض، دكتر علیرضا، مبانی فقه واصول
7-    كاتوزیان، دكتر ناصر، فلسفه حقوق، جلد نخست (تعریف و ماهیت حقوق)، شركت سهامی انتشار، چاپ نخست 1380.
8-    كاتوزیان، دكتر ناصر، فلسفه حقوق، جلد سوم (منطق حقوق)، شركت سهامی انتشار، چاپ نخست 1377.
9-    كاتوزیان، دكتر ناصر، حقوق خانواده، جلد دوم،‌ ناشر: شركت انتشار، چاپ سوم، ‌1372.
10- محمدی، دكتر ابوالحسن، مبانی استنباط حقوق اسلامی، انتشارات دانشگاه تهران،‌چاپ هفتم، آبان 1370.
11- معین، دكتر محمد، فرهنگ فارسی، مؤسسه انتشارات امیر كبیر، چاپ هشتم، 1371
12 – موحد، دكتر علیمحمد، در هوای حق و عدالت؛ از حقوق طبیعی تا حقوق بشر، چاپ دوم، سال 1381، نشر كارنامه.


منابع انگلیسی
كتابها:

1 – Allen, Carleton Kemp, Law in Making, 7th edition, Oxford, Clarendon Press, 1964.

2 -  Bix, Brian H., Jurisprudence: Theory and Context, London, Sweet & Maxwell, 1996.

3 - Bodenheimer Edgar, Jurisprudence; The Philosophy and Method of the Law, revised edition, Harvard University Press, second printing, 1976, printed in the United State of America,

4 - Buffelan Lanore, Yvaine , Droit Civil, dixieme edition Armand-Colin ,(1997).

5 – Bunnin, Nicholas and  Yu , Jiyuan, The Blackwell Dictionary of Western Philosophy, Blackwell Publishing, 2004,"Is/ought gap"

5 - Cairns, Huntington, Legal Philosophy from Plato to Hegel, The Johns Hopkins Press, Baltimore, 1949.

6 - Chisholm, Roderick M., Theory of Knowledge, Prentice-Hall, INC.Englewood Cliffs, N. J., 1966.

7 - James L. Christian, Philosophy; An Introduction to the Art of Wondering, eighth edition, Thomson/Wadworth, 2003.

8 - Dworkin, Ronald M. , Taking Rights seriously, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, (1978),

9 – Frank. Jerome, Law and the Modern Mind, Anchor Books edition, New York, 1963.

9 - M.D.A Freeman, Lloyd`s Introduction to Jurisprudence, Seventh Edition, Sweet & Maxwell, London.


11 - Harris, J.W. ,  Legal Philosophies, London, Butterworths, (1980)

12 - Kantorowicz, Herman, The Definition Of Law, edited by A. H Campbell, Cambridge University Press, 1958.

13 – Lloyd, Dennis, The Idea of Law, Macgibbon & Kee, 1966.

14 – McLeod, Ian, Legal Theory, Macmillian, 1999.

15 – Mounce, H. O., Hume`s Naturalism, Routledge, 1999, London and New York, p. 85.

16 - Olivier, Pierre J.J, Legal Fictions in Practice and Legal Science , Rotterdam University Press, 1975.

17 - Patterson, Dennis, Law and Truth, New York, Oxford University Press, 1996.

18 - Pound, Roscoe, An Introduction to the Philosophy of Law, Yale university press , New Haven , 1925.

19 - Ross, Alf, On Law and Justice, London……………………………

20 - Russell, Bertrand, The Problem of Universals, in "Russell on Metaphysics" Edited by Stephen Mumford , Routledge, London and New York, 2003

21 - Tebbit, Mark , Philosophy of Law; An Introduction, Routledge, London and New York. 2000.

22 -  Thilly, Frank, Wood, Ledger,  A History of Philosophy, Third edition, Holt, Rinehart and Winston, 1957. 
   
23 - Vaihinger, Hans, The Philosophy of `As If `, transl. C. K Ogden, London, Routledge & Kegan Paul LTD, second edition, reprinted 1952.

24 - Velasquez, Manuel, Philosophy: A Text with Readings, Eighth Edition, wadworth/ Thomson Learning, 2002.

25 - Wacks, Raymond, Understanding Jurisprudence; An Introduction to Legal Theory, Oxford University Press, 2005.
 
مقاله‌ها:


1 - Bix, Brian H., "Natural Law: The Modern Tradition "in Oxford Handbook of Jurisprudence & Philosophy of Law, Oxford University Press, 2002.

2 - Bjarup, Jes , Legal Realism at The Turn of The Century, unpublished.

3 - Bjarup, Jes , Scepticism and Scandinavian Legal Realism,in "Properties of Law; Essays in Honor of Jim Harris, edit. Timothy Endicott, Joshua Getzler and Edwin Peel "Oxford University Press, 2006

4 - Cowan, Thomas A., Jurisprudence, in the Encyclopedia of Social Sciences, Vol. ?,

5 - Craig,  Edward, Ontology , In Routledge Encyclopedia of Philosophy, vol.

6 - Craig, Edward, Realism and Antirealism, In Routledge Encyclopedia of philosophy, vol….,

7– Devitt, Michael, Scientific Realism, in Oxford Handbook of Contemporary Philosophy, edited by Frank Jackson and Michael Smith, Oxford University Press, 2005.

8 - Doyle, John P, Francisco Suarez, In Routledge Encyclopedia of Philosophy, Vol.

9 - Duxbury, Neil,  Legal Realism, in Routledge Encyclopedia of Philosophy, (London and New York) 1998

10 - Endicott, Timothy , Law and Language, In Oxford Handbook of Jurisprudence & Philosophy of Law,

11 - Fine, Arthur ,"Scientific Realism and Antirealism" in Routledge Encyclopedia of Philosophy, Vol. 8.

12 - Ghirardi ,Olsen A. , Epistemology in Law , in "The Philosophy of Law, An Encyclopedia", editor:Christopher Berry Gray, Garland Publishing, INC. New York , 1999,Vol. 1, p. 261. 

13 - Golding, Martin P.  Performatives, and Promises in Karl Olivecrona`s Legal Theory, Ratio Juris, vol. 18, March 2005.

14 - Hagerstrom, Axel, On the Truth of Moral Ideas, transl. T. Mautner……

15 - Heal, Jane, Ludwig Josef Johann Wittgenstein, In Routledge Encyclopedia of Philosophy,Vol.

16 - Holmes, Oliver W. , The path of Law, Harvard Law Review 10 (1897).

17 - Jori, Mario, Legal Positivism, in Routledge Encyclopedia of Philosophy, vol. 5.

18 - Kramer, Mathew H. ,Oliver Wendell Holmes, In Routledge Encyclopedia of Philosophy, Vol….

198 – Moran, Dermot, Medieval Platonism, In Routledge Encyclopedia of Philosophy, Vol.

20 - Munro, Colin C. , The Swedish Missionary: Vilhelm Lundstedt, Juridical Review, The Journal of the Scottish Universities, 1981.

21 - Olivecrona, Karl, Realism and Idealism, New York University Law Review, Vol. 26, 1951.

22 - Sayre-McCord, Geoffrey, Moral Realism,  in Oxford Handbook of Ethical Theory, edited by David Copp, Oxford University Press, 2006.

23 – Varga, Csaba, Ontology of Law, in "The Philosophy of Law, An Encyclopedia", editor:Christopher Berry Gray, Garland Publishing, INC. New York , 1999,Vol. 2.


 
منابع فرانسه



1 - Atias, Christian, Epistemologie Juridique, premiere edition, 2002, Dalloz, Paris.

2 - Atias, Christian , Philosophie Du Droit, Presses Universitaires de France, Premiere edition, 1999.

3 - Bergel, Jean-Louis Methodes Du Droit, Theorie Generale Du Droit, Deuxieme edition, Dalloz, 1989.

4 - Shakankiri, Mohamed El., La Philosophie Juridique de Jeremy Bentham, Paris, L.G.D.J, 1970.

5 - Pasquier, Claude Du, Introduction a la Theorie Generale et a la Philosophie du Droit, quatrieme edition, Delachaux et Niestle, Neuchatel / Suisse, (1967).

6 - Simon , Patrick, Le Droit Naturel ؛ Ses Amis Et Ses Ennemis, F. X De Guibert ,Paris, 2005.

7 - Stromholm S. et Vogel, H. H. , Le Realisme Scandinave dans la Philosophie du Droit, Paris, Librairie General Du Droit Et De Jurisprudence.

8 – Veitch, Scott - Christodoulidis, Emilios - Farmer, Lindsay, Jurisprudence; Themes and Concepts, Routledge. Cavendish, London and New York, 2007.

9 - Villey, Michel, Philosophie Du Droit , Quatrieme edition, Dalloz.


منابع عربی

1- مظفر، محمد رضا، اصول فقه، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم، الطبعه السابعه، 1374.