مقاله مطالعه فضایی- مکانی شهر مرودشت با تاکید برفضاهای گذران اوقات فراغت در word

توضیحات

 مقاله مطالعه فضایی- مکانی شهر مرودشت با تاکید برفضاهای گذران اوقات فراغت در word دارای 133 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله مطالعه فضایی- مکانی شهر مرودشت با تاکید برفضاهای گذران اوقات فراغت در word  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله مطالعه فضایی- مکانی شهر مرودشت با تاکید برفضاهای گذران اوقات فراغت در word،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله مطالعه فضایی- مکانی شهر مرودشت با تاکید برفضاهای گذران اوقات فراغت در word :

مطالعه فضایی- مکانی شهر مرودشت با تاکید برفضاهای گذران اوقات فراغت

1-1- بیان مسئله :
نظر به این که اقتصاد گردشگری در سطح جهانی مطرح است رهبران و مدیران کشورهای درحال توسعه به خصوص ایران می بایست این مهم را در راس امور قرار داده و برنامه ریزان و طرحان شهری را ملزم سازند تا برای تمامی اقشار جامعه مکان های گذراندن اوقات فراغت را طرح ریزی نمایند. در کشور ما علی رغم داشتن پتانسیل های بالقوه آن طور که باید بنا به دلایل مختلف این مهم برنامه ریزی نگردیده است.

شهر مرودشت با قدمتی کمتر از 80 سال از جمله شهر هایی است که بارشد فزآینده جمعیت همراه بوده است، این شهر طبق آمار سرشماری عمومی نفوس مسکن در سال 1335 دارای 8987 نفر جمعیت بوده و در آمار سال 1375 یعنی کمتر از 40 سال به 3030،1 نفر رسیده و در این دوره زمانی جمعیت شهر یازده برابر گردیده است. طبق آخرین سر شماری عمومی نفوس مسکن مرکز آمار ایران در سال 1385 جمعیت این شهر 124757 نفر وبارشد جمعیت3/2 % بوده و چون میانگین رشد کشور 7/1 % بوده لذا از میانگین رشد کشور بالاتر است.

براساس اولین طرح تفصیلی مرودشت در سال 1375، عدم برنامه ریزی اصولی و دقیق واجرایی نشدن بعضی برنامه ها و رشد فزاینده جمعیت، موجب بروز مشکلات و مسائل مختلف شهری از جمله کمبود فضاهای کذران اوقات فراغت و فضاهای آموزشی و . . . را می توان یاد آور شد. لذا بیان مسئله فراغت نحوه و مکان گذران آن در شهر های کشور باید مطالعه مورد بررسی و برنامه ریزی قرار گیرد .

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق
هدف برنامه ریزان شهر، باید تامین رفاه شهروندان باشد و این رفاه بدست نمی آید مگر با برنامه ریزی اصولی ، مناسب و دقیق. در منشور آتن برای بافت فیزیکی شهر چهار نوع کارکرد:
1-3- 1- ارتباطات 2- مسکن 3- حمل و نقل 4- اوقات فراغت در نظر گرفته شده است و مجموع کاربری های موجود نیازمند فضاهای تعریف شده با کیفیت وکمیت متناسب می باشد نحوه گذران اوقات فراغت و مطالعه فضاهای آن که موضوع مد نظر ما در شهر مرودشت است نیز از این مقوله جدا نمی باشد و نیازمند به برنامه ریزی دقیق و اصولی ومطابق استاندارد دارد مرودشت پر جمعیت ترین شهر استان فارس بعد از شیراز و به عنوان یکی از جرم خیزترین شهر های کشور بوده است که علت اصلی آن فقر اقتصادی، فرهنگی می باشد که مورد اول مربوط به اقتصاددانان و از موضوع بحث ما خارج است و موضوع دوم یعنی مبارزه با فقر فرهنگی محقق نمی گردد مگر با برنامه ریزی دقیق و اصولی و آموزش صحیح در مکان های مناسب گذران اوقات فراغت و پرورشی کودکان.

1-4- اهداف تحقیق :
با توجه به این که جغرافیا علم مطالعه رابطه و تعامل بین انسان و محیط می باشد و انسان در این میان می تواند این رابطه را مدیریت و تجزیه و تحلیل نماید ودرنهایت با برنامه ریزی دقیق و منظم این تعامل را تعادل بخشد و با این باور که شهر تجلی فضای ایفای نقش های اساسی انسان (مسکن، حمل ونقل، ارتباطات و اوقات فراغت) است این رابطه مشهود تر و مهم تر جلوه می کند.

مشکل کمبود فضاهای گذران اوقات فراغت یکی از تنگناها و معضلات کشورهای کم توسعه، در حال توسعه و توسعه نیافته است در ایران نیز این مشکلات بیشتر به صورت فقدان جانمایی اصولی و دارای استاندارد نمایان است و از آن جا که بستر سازی فراغتی فرهنـــــگی
نیازمند به مکان های متنوع و گسترده است لذا مطالعه دقیق و شناخت آن در نقاط شهری و روستایی ضروری می باشد در این پژوهش سعی بر آن داریم که نخست اهمیت موضوع را بررسی نموده و سپس فضاهای مربوطه و چگونگی نحوه استقرار آن را مطالعه و کمبودهای آن را نمایان سازیم.

1-5- پیشینه تحقیق :
در میان کاربری مختلف شهری فضاهای گذران اوقات فراغت قابل اهمیت می باشد. در یک تقسیم بندی ساده اگر ایران را به دو مرحله زمانی قبل و بعد از انقلاب تقسیم و مورد مطالعه قرار دهیم و به دلیل شرایط خاص و نحوه گذران اوقات فراغت و مسائل دیگر از مطالعه قبل از انقلاب صرف نظر کرده و مختصرا به مطالعه بعد از انقلاب می پردازیم در سال های اوایل انقلاب مردم به ویژه اکثر جوانان به خاطر شرایط موجود بیشتر در مساجد و کلاس های آموزشی شرکت نموده و اوقات فراغت از تنوع و گستردگی کمتری برخوردار بود.

در زمان جنگ نیز اوقات فراغت مود توجه کارشناسان قرار نگرفت و جوانان و اقشار جامعه نیز به جز عده ی محدودی درگیر جنگ و امنیت ملی بودند اما بعد از جنگ نیاز مردم به ویژه جوانان به مکان های گذران اوقات فراغت نمایان تر و مشهودتر گردید ولی چون تا آن زمان مورد مطالعه و برنامه ریزی دقیق و پیش بینی نگردیده بود لذا اول نیاز مشهود و ضروری گردید و بعد از ان توجه کارشناسان به سوی این امر معطوف گشت شهر مرودشت نیز در گذر همین بُرهه زمانی می باشد و تا به حال در مورد فضاهای فراغتی و نحوه گذران ان هیچ گونه مطالعه و تفحصی صورت نگرفته است.

1-6- سوال ها و فرضیه های تحقیق
دراین پژوهش با توجه به موضوع آن یعنی مطالعه فضایی مکانی شهر مرودشت با تاکید برکاربری های فراغتی سولات زیر مطرح می گردد
1- آیا مکان گزینی واحد های گذارن اوقات فراغت شهر مرودشت با معیار های استاندارد موجود مطابقت دارد؟
2- آیا سطح زیربنای کاربری های گذارن اوقات فراغت در شهر مرودشت نسبت به جمعیت شهر پائین تر از حد استاندارد است؟

3- آیا توزیع و پراکندگی مکان های گذارن اوقات فراغت در شهر مرودشت مطابق ضوابط و مقررات بوده و دارای تنوع است؟
با توجه به این که حکم مقدم بر کاوش علمی و در حقیقت حدس و پیش نویس قانون علمی فرضیه می باشد در پژوهش خود فرضیه های زیر مورد بررسی قرار می گیرند:
1- ظاهراً مکان گزینی واحد های گذارن اوقات فراغت شهر مرودشت با معیارهای استاندارد موجود، مطابقت ندارد.
2- به نظر می رسد سطح زیر بنای کاربری های گذارن اوقات فراغت در شهر مرودشت نسبت به جمعیت آن ناچیز و بسیار اندک است.
3- به نظر می رسد فعالیت های فراغتی در شهر مرودشت محدود و فاقد تنوع است.

1-6- قلمرو تحقیق :
قلمرو تحقیق ما شهر مرودشت در 45 کیلومتری شمال شرقی شیراز در استان فارس ودر شهرستان مرودشت می باشد که بین51 درجه و 44 تا 53 درجه و30 دقیقه طول جغرافیای شرقی و 29 درجه و 15 دقیقه تا 30 درجه و 59 دقیقه عرض جغرافیایی می باشد.
1-7- روش و مراحل تحقیق:

روش تخقیق به صورت توصیفی ـ تحلیلی می باشد و بی تردید اطلاعات ما از طریق منابع و ادبیات موجود جغرافیایی و همچنین انجام تحقیق میدانی در طی بررسی های مربوط به دست می آیند تا از این طریق بتوانیم فرضیه های تحقیق را آزمایش نمائیم.
جهت جمع آوری اطلاعات در مورد پژوهش فوق از منابع زیر استفاده گردیده است.
الف: منابع اطلاعاتی غیر میدانی شامل اسناد کتابخانه ای وکتاب های جغرافیایی و بانک های اطلاعاتی جغرافیایی
ب: منابع آماری رسمی نظیر سرشماری های عمومی نفوس مسکن

ج : برداشت های میدانی :
((جهت تعیین کاربری های گذران اوقات فراغت از سیستم همراه با تجزیه و تحلیل استفاده گردیده است))

1-8- تنگناها و محدودیت های تحقیق
هر تحقیق به تناسب موضوع و مکان دارای مسائل و مشکلات متعددی می باشد خصوصاً در کشورهای کمتر توسعه یافته (ایران) در زمینه اطلاع رسانی با مشکلات ریشه ای رو به رو هستیم که اهم آن به صورت زیر عنوان می گردد.
1) کمبود اطلاعات آماری دقیق و جزیی و عدم ارائه آن از جانب مسئولین
2) به روز نبودن اطلاعات اماری و عدم انتشار آمار سال 85 از سوی سازمان آمار ایران علیرغم قول انتشار ان در اردیبهشت 86
3) به هنگام نبودن نقشه های و اطلاعات مربوط به شهر

4) عدم دسترسی آسان به اطلاعات و نقشه های موجود به دلیل ضوابط دست و پاگیر اداری.

2-1-تعریف اوقات فراغت
اوقات فراغت ترجمه معادل فرانسوی Loisir و معادل انگلیسی Leisare بوده ، ریشه لاتین آن licere است و دو بعد معنایی یكی آزادی انتخاب و دیگری اجازه داشتن برای برگزیدن را در بر دارد. اوقات فراغت مدت زمانی كه انسان كار نمی كند تعریف می شود. از لحاظ زمانی و سرشت درونی تغییرات بسیاری یافت . این تغییرات خود مستلزم نگرش تازه ای بود كه با اصطلاح ((اخلاقیات كار مشخص گردید. در این اخلاقیات كار، منبع اصلی هویت، منزلت و در آمد فرد در جامعه مدرن است (كومار ، 1381) در این راستا بود كه زمان های آزاد از كار اهمیت یافت و گذران آن اوقات فراغت نامیده شد . در واقع پدیده اوقات فراغت در رابطه با كار و در چهار چوب زمانی و وابستگی به كار توجیه گردید. زمان مفهومی خطی یافت كه مصرف آن ، ارزش گذاری شد.
مدرنیته- كار بیرون خانه – كار + اوقات فراغت – اوقات فراغت ( زمان وقت آزاد )= یك كالا = نیاز به سرمایه + فضای جغرافیایی + ابزار توزیع + ابزار مصرف = سود – اوقات فراغت – دور تسلسل
از این رو زمان تبدیل به كالایی رشد كه شیوه های مصرف آن در رابطه با «اخلاق كار» شكل می گرفت. به همین دلیل مدت زمانی كه طی اوقات فراغت صرف می شد در راستای مصرف بهینه زمان متراكم و بسته بندی گردید. برای گذران این زمان اضافی و فراغت از كار ، نیاز به فضایی جدا از خانه و محل كار پیدا شد و گذران اوقات فراغت به كالای تجاری تبدیل گردید . حول این كالای تجاری سرمایه ، تولید ، مصرف و سود پدیدار گشت .

مدرنیته كه در اساس تمایزات متفاوتی را بین حوزه های مختلف سبب می شود مكان تولید را از مكان مصرف متمایز ساخت. پیامد این تمایز ظهور حوزه ای از علم بود كه از لحاظ هنجاری قاعده مند نبود. نقش های تولیدی خانواده به لحاظ جغرافیای، زمانی و ساختاری از بین رفت (اسملسر،1381)، در عوض نقش خانواده در مصرف افزایش یافت . به همین جهت ضرورت توجه به فضاهای بیرون از خانه فزونی گرفت. در جامعه مدرن كار به عنوان زمان تولید و اوقات فراغت به عنوان زمان مصرف به دو شكل عمده همبستگی یافتند. در وهله اول زمانی كه صرف اوقات فراغت می شد به عنوان زمانی كاملاً مجزا از اوقات كاری و مفید تلقی گردید ، و در وهله دوم ، بسیاری از فعالیتهای اوقات فراغت ویژگیهایی به خود گرفت كه از مشخصه كار صنعتی و بنابراین در خدمت نیازهای تولید بود و بستری برای اخلاقیات كار به شمار می رفت ( هیوود ، 1380 ).

همچنین تمایز بین كار و اوقات فراغت در جامعه مدرن تجزیه و تحلیل و تفكیك امر عمومی و خصوصی را ضروری می سازد. در جامعه مدرن آگاهی فرد از وجود دو گانگی شدید بین دنیای زندگی خصوصی و دنیای نهادهای عمومی از طریق نقشهای گوناگونش افزایش یافت. از این رو فرد در جامعه مدرن در جهت ساخت و حفظ دنیای خانه كه در حكم كانون با معنای زندگی او به شمار می رود تلاش می كند. در این جاست كه برنامه ریزی زندگی معنا می یابد . یعنی فرد به طور هم زمان باید در ذهن خود نه تنها به گوناگونی روابط اجتماعی ، بلكه به چند گانگی خط مشیهای زندگی خویش نیز سامان بخشد . این خط مشیها دستكاری در قلمروها نهادی گوناگون و زمان بندیهای مختلف را ایجاد می كند (برگر ، 1391).

اوقات فراغت نقش اصلی و غیر قابل انكاری را در این زمانبندی دارد . زیرا فشار حاصل از مدرنیته و تقسیم كار، زمانی را برای فراغت ضروری می سازد . اوقات فراغت در جامعه مدرن به آدمی فرصت می دهد كه خستگی از كار را از تن خود بیرون كند زیرا این خستگی بر وجود انسان مدرن تحمیل می شود و نمی شود آن را از انسان جدا دانست . تنها از طریق فراغت است كه جسم و روح را می توان از خستگی رهانید. اوقات فراغت چه جامعه آن را مجاز یا ممنوع بداند در برابر انسان مدرن دنیایی تازه واقعی یا خیالی ، می گشاید كه انسان می تواند به سوی آن روی آورده ، ساعاتی را به دور از هیاهوی دنیای ماشینی و مادی بگذراند و با تفریح و سرگرمی ارضا شود ( رضوانی ،1374) .

بیشتر فعالیتهای اوقات فراغت فرصتی را پیش می آورد كه انسان مدرن از حالت رسمی بیرون آید و از شر آداب و رسوم و قید و بندهای زندگی عادی و كاری رهایی یابد و خوش بگذراند یكی از فرضهای مسلم عصر مدرن و پسامدرن این است كه اوقات فراغت برای حوزه های عاطفی یا (احساسی) شخص فرصتهایی را فراهم می آورد تا بتواند برخود ((آگاه)) و معقول خویش چیره گردد. و برای مدتی آن را كنار بگذارد . در این میان عواملی كه بر استفاده انسانها از اوقات فراغت موثرند در سه دسته كلی به شرح زیر تقسیم می شوند (هیوود ، 1380).

الف ) عوامل شخصی و خانوادگی شامل سن ، وضعیت شخصی در چرخه زندگی ، جنس، سطح تحصیلات .
ب) شرایط و موقعیت اجتماعی از لحاظ در آمد ، اشتغال و رده اجتماعی.
ج ) عوامل مرتبط از بابت استنباط شخصی از اوقات فراغت، دسترسی و سیاستهای تدارك و مدیریت اوقات فراغت.
گذران اوقات فراغت كه گردشگری یكی از اشكال آن است تابع دو متغیر زمان و مكان است. عامل زمان به عنوان یك متغیر اشكال مختلفی به اوقات فراغت می دهد: اوقات فراغت كوتاه مدت كه حدود چند ساعت ادامه می یابد ، میان مدت كه یك یا دو روز و معمولاً آخر هفته در نظر گرفته می شود، و دراز مدت كه یك یا چند هفته به طول می انجامد . عامل مكان نیز به لحاظ جغرافیایی اهمیت زیادی در شیوه های گذران اوقات فراغت دارد. از این رو با توجه به متغیر مكان و تعیین محل سكونت دائمی به عنوان مبدا می توان سه شكل از گذران اوقات فراغت را از نظر مكانی مشخص كرد: مورد اول استراحت و استفاده از زمان فراغت در

منزل یا شهر و روستای محل سكونت است ، دومین مورد روستاها و شهركهای اطراف محل سكونت یا حومه های استراحتگاهی نزدیك و قابل دسترس است ، و مورد سوم مكانهای دور دست و به عبارتی مناطق خاص گردشگری است كه مستلزم مسافرت نسبتاً طولانی از مبدا به مقصد است. به طور كلی اوقات فراغت در جامعه مدرن یك نیاز اساسی محسوب می شود كه از ضمیر ناخود آگاه انسان مدرن برمی خیزد و مصرف آن در نزد افراد مختلف دارای یك الگوی رفتاری یكسان نیست . نیاز به اوقات فراغت در راس نیازهای فرد در جامعه مدرن است ، آنجا كه میل به خود شكوفایی از ضمیر ناخود آگاه بر می خیزد. در

سلسله مراتب نیازها نیازهای اولیه همان نیازهای زیستی اند كه مبنای حیات را تشكیل می دهند پس از آنكه این نیازها بر آورده شد فرد در صدد ارضای نیازهای مهم دیگری بر می آید كه در راس آن نیاز به خود شكوفایی قرار می گیرد كه یكی از زمینه های ارضای آن گذران اوقات فراغت است ( لومسدن، 1380)
با وجود این اوقات فراغت تا اندازه زیادی محصول سرمایه داری است. این امر دسترسی به اوقات فراغت را با روابط طبقاتی مرتبط ساخته است . از این رو دسترسی به اوقات فراغت به محدودیتهای سرمایه ( زمین ، ثروت و در آمد ) وابستگی دارد. طبقات مرفه وقت بیشتری برای گذران اوقات فراغت دارند. گذران اوقات فراغت خود نیاز به پول خرج كردن دارد. هر چند در مواردی حمایت دولت می تواند گذران اوقات فراغت را برای طبقات متوسط تسهیل كند، این دخالت فق

ط در جهت حفظ منافع دراز مدت بازار و سرمایه خواهد بود ، زیرا اوقات فراغت همچنان كه با وقت آزاد پیوند دارد با تولید و مصرف تولیدات و صنایع و خدمات نیز همبستگی دارد. افزایش در آمد و میزان اوقات فراغت موجب اقبال بخش تجاری به تولید و توزیع و فروش تجربیات و كالاهای اوقات فراغت گردیده است. اوقات فراغت به محلی مناسب برای سرمایه گذاری تبدیل شده كه با سایر بخشهای خدماتی و اقتصادی ، توسعه ای هماهنگی پیدا كرده است . هم افراد و هم خانواده ها اهداف مناسبی برای كالاهای تولید كنندگان اوقات فراغت به شمار می آیند ( پایلی یزدی ، سقایی ، 1385 )

2-2- حوزه فضایی مکانی اوقات فراغت
این حوزه امروزه شامل گروه هر چه بزرگ تری از فضاهای شهری می شود و از جمله آنها می توان به فضاهای زیر اشاره كرد.
1 فضاهای تغذیه نظیر رستوران ها ، رستوران های غذای حاضری ، كافه ها ، كافی شاپ ها ، كافی نت ها و … كه فضاهای به شدت قشر بندی شده و تفكیك شده بر اساس مشخصات فرهنگی اجتماعی مصرف كنندگان خود هستند.

2 فضاهای ورزشی ورزشگاه ها ، سالن های ورزشی ، باشگاه های تندرستی و بدن سازی ، زمین های ورزشی درون شهری و محله ای .
3 فضاهای بازی نظیر انواع كلوپ ها و باشگاه های بازی های فكری ، قمار ، فضاهای غیر رسمی بازی .
4 فضاهای فرهنگی نظیر سالن های كنسرت ، تئاترها ، سینماها ، كتابخانه ها ، فرهنگسراها ، موزه ها ، نمایشگاه ها ، جشنواره ها ….
5 فضاهای تفریحی متفرقه نظیر پارك ها ، پارك های تفریحی ویژه.
در چند دهه اخیر بخش اقتصادی اوقات فراغت به صورت فزاینده ای حجم بزرگ تری یافته است از این رو گروه بزرگی از مطالعات انسان شناسی شهری به سوی این بخش هدایت شده اند تا بتوانند در یافتن راه های گسترش توریسم و در آمدهای حاصل از آن یك سو ، و كاهش خطرات و تخریب فرهنگی ناشی از آن راه كارهایی مناسب پیشنهاد كنند . ( فكوهی 1383)

شكل گیری مفهوم اوقات فراغت در معنای جدید آن پدیده ای متاخر است كه در ارتباطی متقابل با سازمان یافتگی زمان جدید بر اساس كار انجام می گیرد . دنیای صنعت با تبدیل كار به اصل محوری ، تمام زمان ها و مكان ها را نسبت به آن سازمان می دهد. از جمله اوقات فراغت به صورت ایام مرخصی و استراحت شكل می گیرد . در جهان باستان و حتی در جهان پیش صنعتی نمی توان به چنین تفكیك و گسستی مشخص رسید . البته روزهای (( غیر كار )) به معنی كار كشاورزی ، تعداد بیشتری از روزهای (( غیر كار )) در معنی صنعتی آن در حال حاضر داشتند، اما این (( غیر كار )) بیشتر به صورت منفعلانه تجربه می شد و نه در قالب های سازمان یافته . به همین دلیل نیز شكل گیری فضاهای اوقات فراغتی در معنی اخص كلمه را باید امری متاخر و مربوط به شهر صنعتی مدرن دانست.

در طول دورانی طولانی كه شهر اسلامی را مشخص می كند یكی از راه های شهرنشینان برای گذراندن اوقات فراغت ((خروج از شهر )) نیز بوده است . این (( بازگشت )) به غیر شهر و به طبیعت ، معنایی نمادین در بر داشته و در عین حال راهی برای گریز از فشار زندگی پر تنش و متراكم شهری بوده است و باید گفت حتی در شهر مدرن نیز هنوز به مثابه یكی از روش های اساسی (( استراحت )) مطرح است . با وجود این ، با گذشت زمان ، هر چه بیشتر شاهد افزایش فضاهای فراغتی درون شهر بوده ایم ، و شهروندان تمایل كمتری به خروج از شهر داشته اند. در ایران این امر از ابتدای قرن بیستم در اواخر دوره قاجار با ظهور شهر مدرن كه خود را عمدتاً در قالب پایتخت جدید ، تهران ، نشان می داد بروز می كرد.

در دوره جدید یعنی در طول سی سال گذشته در ایران همچون در سراسر جهان ، شاهد گسترش و تبدیل بخش اوقات فراغت به یكی از بزرگترین و سود آورترین بخش های اقتصادی بوده ایم كه این امر چهره شهرها را به طور كامل تغییر داده است . به صورتی كه هر شهر نه فقط در پی ایجاد بیشترین فضاهای فراغتی برای اهالی خود است ، بلكه به مهمانان و توریست ها نیز توجه دارد و تلاش می كند با ایجاد جاذبه های توریستی بازدید كنندگان بیشتری را برای خود جلب كند.

در ایران در چند سال اخیر بار دیگر بخش اوقات فراغت به شدت در حال فضا سازی های شهری است . جوان بودن جمعیت ایران نكته بسیار مهمی است كه باید آن را مد نظر داشت. جوانان بیشترین زمان را برای گذران اوقات فراغت و بیشترین تمایل را نیز در این زمینه دارند. و افزون بر این عموماً به بخش های خاصی از شیوه های گذران علاقه مند ند. ( فكوهی ناصر ، 1383 ).

2-3- تعاریف و مفاهیم گردشگری
لغت گردشگری tourism از كلمه tour به معنای گشتن اخذ شده كه ریشه در لغت لاتین turns به معنای دور زدن ، و برگشت بین مبدا و مقصد و چرخش دارد كه از یونانی به اسپانیایی و فرانسه و در نهایت به انگلیسی راه یافته است ( Oxford, 1970 , 189 ) . در فرهنگ و بستر گردشگری به سفری كه در آن مسافرتی به مقصدی انجام می گیرد و سپس بازگشتی به محل سكونت را در بر دارد ، اطلاق می گردد (w ebster 1973,1218 ). در فرهنگ لغت لانگمن گردشگری به معنای مسافرت و تفریح برای سرگرمی معنا شده است .
(Longman,1988,1712 ). در فرهنگ لاروس گردشگری به معنای مسافرت برای تفریح ( لذت یا رضایت ) آمده است ( La rousse,1991,3046 ) این در حالی است كه در كشورهای توسعه یافته واژه گردشگری از قرن نوزدهم و به ویژه از اوایل قرن بیستم كه وسایل حمل و نقل سریع جایگزین وسایل قدیمی گردید از معنای فردی به سوی كلیتی جمعی برای سفر تغییر ماهیت دارد. در عین حال به دلیل اینكه در روند و جریان فعالیتهای گردشگری ، فعالیتهای اقتصادی مختلفی همچون حمل و نقل ، ساخت انواع وسایل نقلیه ، ساخت انواع وسایل صید و شكار تا جاده سازی ، صنایع غذایی ، صنایع بسته بندی و صنایع دستی و نظیر آنها مورد نیاز واقع می شود، واژه صنعت نیز به عنوان پیشوند در كنار واژه توریسم یا گردشگری قرار می گیرد.
لازم است تفاوت بار معنایی دو كلمه و اصطلاح جهانگرد ، جهانگردی ، گردشگر (توریست) و گردشگری ( توریسم ) را بررسی كنیم . هر كلمه ای بار مفهومی و معنایی خاصی را به ذهن متبادر می كند . گاه یك كلمه یا یك اصطلاح در ذهن افراد دریایی از مطلب را بیان می كند . به علاوه هر فرد بر مبنای فرهنگ ، زبان ، مذهب ، سطح سواد و تخصص خود معانی و ادراكات متفاوتی از یك كلمه و اصطلاح در ذهن خواهد داشت . به علاوه هر كلمه و اصطلاحی ممكن است از نظر قانونی بار مفهومی خاصی داشته باشد كه كلمه دیگر همان مفهوم و ارزش قانونی را القاء نكند. همین بار مفهومی كلمات و اصطلاحات است كه زمینه های سیاست گذاری ، برنامه ریزی و اعتبار گذاری و بودجه ریزی را به وجود خواهد آورد.

جهانگردی و گردشگری دو مقوله متفاوت اند كه مفاهیم و بار معنایی حقوقی ، اقتصادی ، اجتماعی، بهداشتی، زیست محیطی و … كاملاً متفاوتی از هم دارند . جهانگردی متعلق به عصر سنت و گردشگری متعلق به عصر مدرن و پسامدرن است. اگر برخی از عوامل موثر در جهانگردی و گردشگری را بشكافیم بار معنایی و مفهومی هر یك از این دو اصطلاح مشخص می شود . روشن شدن بار مفهومی كلمات در تصمیم گیریهای قانون گذاران ، مدیران و مجریان در هر امری موثر است.

تفاوتهای ماهوی بین جهانگردی و گردشگری وجود دارد- جهانگرد اساساً یك كار فرهنگی و به قصد شناخت و سیر در آفاق و انفس و برای نزدیكی به خداوند و تبلیغ دین انجام می شد. در حالی كه گردشگری اساساً یك كار اقتصادی است كه بیشتر برای لذت بردن و احساس آرامش كردن ، فرار از گرفتاری های شهری و ارضای حس لذت جویی و كنجكاوی صورت می پذیرد . هر دو مسافر است ولی ماهیت و نتایج حاصل از آنها كاملاً متفاوت است ( پاپلی یزدی سقایی،1385).
دهها تعریف از گردشگری ارائه شده است كه برخی از آنها به شرح زیر است :

گردشگری مجموع پدیده ها و ارتباطات ناشی از كنش متقابل میان گردشگران ، سرمایه، دولتها و جوامع میزبان دانشگاهها و سازمان های غیر دولتی ، درفرایند جذب ، حمل و نقل ، پذیرایی و كنترل گردشگران و دیگر بازدید كنندگان است (warver, 2000,3) .
در تعریف فنی دیگری سازمان جهانی گردشگری ( WTO ) گردشگری را از ابعاد مختلف ، بر اساس تمایز در رویكرد به مكان بازدید ، به صورت زیر تقسیم كرده است (WTO, 1993, 1010 ).

گردشگری عبارت است از فعالیتهای افرادی كه برای استراحت ، كار و دلایل دیگر به خارج از محیط سكونت معمول خویش سفر كرده ، حداكثر برای یك سال متوالی در آنجا اقامت می كنند.

0 گردشگری داخلی (یا بومی ) : در این حالت اشخاص مقیم یك كشور حداكثر برای مدت دوازده ماه به محلی در كشور خودشان كه خارج از محیط معمولی زندگی آنهاست سفر می كنند و هدف اصلی آنها از این سفر انجام كاری نیست كه سرانجام آن دریافت مزد از محل مورد بازدید باشد.
گردشگری خارجی ( یا بین الملل ) : افراد برای حداكثر مدت دوازده ماه به كشوری كه محل اقامت معمول آنها نیست و خارج از محیط معمول زندگی شان قرار دارد سفر می كنند و هدف اصلی آنها از این بازدید انجام كاری نیست كه سرانجامش دریافت مزد از كشور مورد بازدید باشد.

در بعد جغرافیایی گردشگری زمانی از فعالیت گذران اوقات فراغت یا تفریح كه مستلزم غیبت شبانه روزی از مكان مسكونی عادی است تعریف می شود . ( S kinner, 1999,280 )
از بعد اجتماعی نیز تعریف گردشگری ، فصل مشترك بین زندگی عادی ساكنان بومی و زندگی غیر عادی گردشگران را در بر می گیرد. B arnard,1996,552) )
این دو تعریف خود نشان تمایز ما بین تعاریف مختلف از گردشگری است كه هر یك بر گرفته از موضوعهای مورد نظر در مطالعات گردشگری اند (پاپلی یزدی ،سقایی،1385).

2-4- اهمیت گردشگری
بنابر آمار بانك جهانی ، در سال 2000 تعداد گردشگران در سرتاسر جهان بالغ بر 701 میلیون نفر بوده و از این جریان گردشگری مبلغی حدود 475 میلیارد دلار به طور مستقیم وارد چرخه اقتصادی جهان شده است ( B ank, 2002 world ) البته برخی منابع در آمد گردشگری را در سال 2000 حدود 621 میلیارد دلار دانسته اند و آن را در سالهای 2010و 2020 به ترتیب 1550 و 2000 میلیارد دلار بر آورد كرده اند . ( میر طالبیان ، 1380).

عمده ترین فعالیتهای اقتصادی كه حول محور این صنعت انجام می گیرد و باز خورد آن بر اقتصاد داخلی و بین المللی تاثیر بسیار دارد عبارت اند از سرمایه گذاریهای ساختمانی – عمرانی ( هتل ، جاده ، هواپیما ، فرودگاه ، اسكله سازی ، ساخت انواع وسایل حمل و نقل ، هواپیما ، كشتی ، كشتیهای تفریحی ، واگن قطار ، اتومبیل ، آماده سازی ، پیستهای اسكی ، سواحل دریاها و غیره ) ، صنایع تجهیز كننده رستورانها ، صنایع غذایی ، تعمیرات و نگهداری از آثار

باستانی ، سرمایه گذاریهای مربوط به تولید و تصفیه نفت و سایر انرژیها در رابطه با گردشگری ، سرمایه گذاریهای مربوط به اطلاعات و اطلاع رسانی ( سایتهای رایانه ای – اینترنتی ، نشریات اعم از كتاب ، روزنامه ، بروشور ، نقشه ، راهنمای گردشگری – مسافرتی و غیره ) ، مخارج مخابرات و پست ( خرید سیم كارت ، مخارج تلفن ، پست ) ، وسایل اقامتی ( مانند كمپینگ و چادر ) ، وسایل ورزشی ( وسایل اسكی ، غواصی ، شنا ) ، وسایل محافظتی بدن ( انواع كرمهای ضد آفتاب ، ژلها و داروهای دیگر و … ) در آمدهای عظیم نظام بانكی از جابه جایی پول ، و در آمدهای عظیم بیمه و تهیه سایر اسناد بین المللی كه گردشگران در كشورهای مبدا یا كشور محل اقامت خود جهت آماده شدن برای سفر خرج می كنند ، و مخارج پلیس و نیروهای امنیتی در رابطه با گردشگری كه اینها معمولاً جزء در آمدهای مستقیم گردشگری محاسبه نمی شوند.

طبق بر آوردهای مبتنی بر آمار بانك جهانی ، در سال 2000 به ازای هر گردشگر 650 دلار ( 710 میلیون گردشگر و 475 میلیارد دلار ) و بر مبنای آمار W TO به ازای هر گردشگر 890 دلار در آمد اقتصادی مستقیم و قابل محاسبه وجود داشته است ، و در آمدهای غیر مستقیم از چرخش سرمایه گذاری در امر گردشگری به ازای هر نفر 2500 دلار یعنی مجموعاً 1750 میلیارد بر آورده شده است.
رشد این صنعت عظیم در دهه 1990 معادل 70 در صد بر آورده شده است

( ( weaver, 2002,269 این حجم عظیم مالی توام با اشتغالی كه به طور مستقیم و غیر مستقیم ایجاد می كند سبب شده است كه كشورهای مختلف جهان با توجه به توانمندیهای طبیعی ، میراث فرهنگی و تاریخی خود سعی كنند سهمی از این اقتصاد را به خود اختصاص دهند. باید توجه داشت كه چرخش مالی ای كه حول محور صنعت گردشگری انجام می پذیرد به مراتب از در آمد حاصل مهم تر است . اشتغالی كه ایجاد می شود رونق و رفاه اقتصادی را به همراه دارد. كشورهای توریستی ، در تهیه و پخت غذاهای عالی و با كیفیت بالا ( گاسترونومی ) و تولید آثار هنری گران قیمت پیشرفت می كنند . گردشگری در مجموع نه تنها موجب اشتغال ، افزایش در امد ، صلح و آرامش می گردد بلكه سطح هنر و ذوق و استعداد را ارتقا می بخشد . چون گردشگران فرهنگی ثروتمند حاضرند برای آثار فرهنگی با ارزش پول خوبی بپردازند.

برای دریافت اینجا کلیک کنید