توضیحات

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله نگاهی به علم از دیدگاه قرآن و احادیث تحت word دارای 96 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله نگاهی به علم از دیدگاه قرآن و احادیث تحت word  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله نگاهی به علم از دیدگاه قرآن و احادیث تحت word،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد


بخشی از متن مقاله نگاهی به علم از دیدگاه قرآن و احادیث تحت word :

نگاهی به علم از دیدگاه قرآن و احادیث
منابع
1- قرآن كریم- ترجمه عبدالمحمد آیتی، ویراستار- موسی اسوار
2- سید رضی- نهج البلاغه- مجموعه خطبه ها، نامه ها، و كلمات قصار امام علی (ع)- مترجم: عبدالمحمد آیتی- دفتر نشر فرهنگ اسلامی- چاپ نهم- 1379
3- شیخ كلینی- اصول كافی- مترجم حاج سید جواد مصطفوی- دفتر نشر فرهنگ اهل بیت علیهم السلام- 1348
4- شهید ثانی- آداب تعلیم و تربیت در اسلام- ترجمه دكتر سید محمدباقر صحبتی- ناشر، دفتر نشر فرهنگ اسلامی- خرداد 1359
5- محمدرضا حكیمی، محمدحكیمی، علی حكیمی- الحیاه- ترجمه احمد آرام- ناشر، دفتر نشر فرهنگ اسلامی- 1376
6- امامی، دكتر سید مهدی- چهل حدیث (معلم و دانشجو)- ترجمه سید مهدی امامی- ناشر مركز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی- پائیز 1368
7- شهید ثانی- منیه المرید- ترجمه محمدباقر ساعدی خراسانی- انتشارات علمیه اسلامیه.
8- سروش، عبدالكریم- علم چیست؟ فلسفه چیست- انتشارات حكمت- بهمن ماه 1357
9- فرشاد، مهدی- تاریخ علم در ایران (ج اول)- انتشارات امیركبیر- چاپ اول- 1365

چكیده
این مجموعه كه پیش رویتان قرار دارد،‌ كاری است تحقیقاتی در مورد علم، این مقاله تحقیقاتی علم را از منظر قرآن و احادیث و روایات مورد بررسی قرار داده است. همه ما می دانیم كه علم و دانش از اهمیت و جایگاه ویژه ای در دین و آئین ما برخوردار می‎باشد آیات فراوان و احادیث و روایات زیادی در این مورد نقل شده است؛ از طرف دیگر علم و دانش استوارترین وسیله ای است كه امور اجتماعی و وضعیت زندگی ما را به خوبی اداره می‌كند و بر آدمی لازم است كه تا آن جا كه توانایی دارد در این راه قدم بگذارد

و از این نعمت الهی كه به ما ارزانی شده به نحوه شایسته بهره ببرد. به همین خاطر هدف این مجموعه اینست كه تا جایی كه امكان دارد جایگاه و ارزش و اهمیت علم را از طریق آیات و روایات و همچنین احادیث برای خوانندگان آشكار سازد. این مقاله از هفت قسمت تشكیل شده است و در هر قسمت آیات و احادیث مربوط به آن نقل شده است. به عنوان مثال قسمت اول در مورد علم در قرآن است. در این قسمت آیاتی از قرآن كریم كه مربوط به علم می‎شود جمع آوری شده است و در این بخش نوشته شده

است و یا مثلاً در قسمت جایگاه علم، احادیث و روایات مربوط به این بخش از منابع مختلفی جمع آوری شده است و در این قسمت نوشته شده است. در واقع هدف كلی این مجموعه این بوده است كه علم كه اینهمه در موردش تأكید شده است را از جنبه های مختلف به خوانندگان عزیز بشناسد. این چند جمله چكیده ای بود در مورد معرفی این مجموعه مقاله كه انشاء ا… مطالعه خواهید كرد.

مقدمه
علم چیست؟ اگر به ظاهر كلمه نگاه كنیم از سه حرف ساده تشكیل شده است. اما همین كلمه ساده در خودش معنای وسیع و گسترده ای دارد. علم در فرهنگ دهخدا به معنای دانستن، تعیین كردن، دریافتن، ادراك، استوار كردن، انفاق، معرفت دقیق و با دلیل بر كفیات مهینه و یا حضور معلوم نزد عالم، دانست و یقین، معرفت و هر چیز دانسته، دانش و آگاهی و معرفت و شناسائی، هنر، فضل، به كار رفته است. در فرهنگ دهخدا در بعد از معنای علم سخنانی از شاعران و بزرگان ادبی در این مورد بیان شده كه به اختصار چند مورد از آنها را ذكر می كنیم. مثلاً ابوالفضل بیهقی گفته: ما را از علم خویش بهره دادی و هیچ چیز دریغ نداشتی تا دانا شدیم. یا در كتاب كلیله و دمنه آمده است، طلب علم و ساختن توشه آخرت از مهماتست خواجه عبدا… انصاری می‌گوید: علم بر سرتاج است و مال بر گردن غل ;

در فرهنگ دهخدا علم آموختن به معنای تعلیم دادن دانش، یاد دادن علم به دیگران آمده است. در ادامه این مطلب سنائی شاعر بزرگ گفته است و چو علم آموختی از حرص آنكه ترس،‌ كاندر شب- چو دزدی با چراغ آید،‌ گزیده تر برد كالا.
در فرهنگ دهخدا علم دارای تقسیمات زیادی است كه به چند نمونه از آنها به صورت فهرست وار اشاره می‌كنم. علم احجار، علم اخلاق، علم ادب،‌ علم ادیان، علم استخراج (بیان احكام به واسطه قواعد نجومی یا رملی)، علم انشاء (مطالب را نیكو و فصیح نوشتند)، علم اندازه (هندسه)، علم با كار (علمی كه عمل شود)، علم بدیع، علم بلاغت هر چند مورد دیگر، … اگر بخواهیم همه آنها را ذكر كنیم در اینجا نمی گنجد.

علم در فرهنگ معین هم علاوه بر معناهایی كه در فرهنگ دهخدا آمده است به معنای ادراك مطابق یا حصول صور اشیا نزد عقل چه آنكه نفس معلوم باشد كه علم حضوری است و یا به واسطه معلوم باشد كه علم حصولی است. علم نوریست مقتبس از مشكات نبوت در دل بنده مؤمن كه بدان راه یابد بخدای یا به كار خدای یا به حكم خدای.
علم در فرهنگ معین هم تقسیمات به خصوصی دارد كه به چند نمونه از آنها در ذیل اشاره شده است.
– آخرت (علمی كه به فساد بودن فاسد نشود و آن علم تأمین سعادت آخرویست)، – اجمالی (علم به اشیا در مقام اجمال)، سیر اخلاق (علم اخلاق)، – ادنی (علم طبیعی)، – اعلی (علم الهی)، – اقوال (علم به قواعد سخن گفتن، – برهان (علم منطق) و …

اما خود علم در زبان فارسی و عربی بود و معنای متفاوت به كار برده می‎شود و غفلت از این دو نوع كاربرد اغلب به مطالعاتی عظیم انجامیده است، 1- معنای اصلی و نخستین علم، دانستن در برابر ندانستن است به همه دانستینها صرف نظر از نوع آنها علم می گویند و عالم كسی را می گویند كه جاهل نیست. مطابق این معنا اخلاق، ریاضیات، فقه، دستور زبان، مذهب، زیست شناسی و نجوم همه علم اند و هر كس یك یا چند رشته از آنها را بداند عالم دانسته می‎شود.

خداوند به این معنا عالم است، یعنی نسبت به هیچ امری جاهل نیست و برای او مسأله مجهولی وجود ندارد. محتوای قرآن به این معنا علمی است یعنی كه مجموعه یی از دانستنی هاست و هر كس آنها را بداند عالم به قرآن است. همه فقها عالم اند و هر كس از خدا و صفات و افعال او آگاهی داشته باشد نیز عالم است، دیده می‎شود كه در دین معنای علم در برابر جهل قرار می‎گیرد، كلمه KNOWLEDGE در انگلیسی CONNALSSANCE در فرانسه معادل این معنای علم اند. 2- كلمه علم در معنای دوم

منحصراً اگر بدانستنی هایی اطلاق می‎شود كه از طریق تجربه مستقیم حسی بدست آمده باشند. علم در اینجا در برابر جهل قرار نمی گیرد بلكه در برابر همه دانستنیها قرار می‎گیرد. كه مستقیماً از آزمون حسی برنمی خیزند. اخلاق (دانش خوبی ها و بدیها) متافیزیك (دانش احكام و عوارض هستی مطلق) عرفان (تجارب درونی و شخصی) منطق (ابزار هدایت فكر)، فقه، اصول، بلاغت و … همه بیرون از علم به معنای دوم آن قرار می گیرند. و همه به این معنا غیرعلمی اند. كلمه science در انگلیسی و فرانسه معادل این معنای علم اند. دیده می‎شود كه علم در این معنای بخشی از علم به معنای اول را تشكیل می‎دهد و به سخن دیگر علم تجربی نوعی از انواع دانستنیهای بسیاری است كه در اختیار بشر می‎تواند قرار گیرد.

رشد علم به معنای دوم عمدتاً از آغاز دوره‌ی رنسانس به بعد است در حالیكه علم به معنای مطلق آگاهی (معنای اول) تولدش با تولد بشریت هم آغاز است. این بود مختصری از معنای علم در دو زبان فارسی و عربی. حالا كه معنای علم تا حدودی روشن شده ببینیم كه چرا علم تا این اندازه در دین ما و در قرآن از اهمیت والایی برخوردار است. و اینهمه آیه و حدیث در مورد آن آمده است.

خدای متعال دانش را سبب كلی برای آفرینش همه عالم علوی و منطقی قرار داده و این اندازه از جلالت و فخر در حق دانش كافی است كه خدای در كتاب حكمش از نظر بینائی و یادآوری ارباب معرفت می فرماید و خدا كسی است كه هفت آسمان را ایجاد فرموده، و از زمین مانند آسمان آفریده، و امر خود را میان آنها فرو فرستاد، تا بدانید كه خدا بهر چیزی توانا است و دانش او بهر چیزی احاطه دارد، همین آیه بر شرافت علم كافی است، بویژه علم توحید كه اساس هر علم و مدار هر دانش است،‌ خدای متعال دانش را بالاترین شرافت و بزرگترین عزت برای فرزند آدم قرار داده و نخستین سنتی كه پس از آفرینش و ظهور او از كتم عدم بیضا و نور وجود است نهاده نعمت

دانش است، چنانچه د سوره علق كه اولین سوره منازله پیمبر اوست می فرماید: (إقرا اسم ربك الذی خلق،‌ خلق الانسان من علق، اقرا و ربك الاكرم، الذی عَلم بالقلم، نیكو تدبر كن چگونه افتتاح فرموده كتاب خود را كه باطلی در او نیست و از جانب حكیمی فرو فرستاده شده كه شبهه در كلام او راه ندارد به نعمت ایجاد، از آن پس نعمت دانش را بر بشر خوانده، و اگر نعمت و منتی بعد از نعمت ایجاد بالاتر از دانش بوده، خدای بدین نعمت بزرگ اختصاص نمی داد و در این آیه علاوه بر آنكه حسن براعت و دقائق معانی و حقایق بلاغت را مراعات فرموده، نور هدایت و راه دلالت به صراط مستقیم را منوط به علم دانسته.

خدای متعال در قرآن میان نعمت دسته جمع فرموده خبیث، طبیب، كور و بینا، تاریكی و روشنی، بهشت و دوزخ، گرمی و سردی، و هرگاه تفسیر این موضوع را با تدبر درك كنی خواهی فهمید كه مراد از همه علم است.

خداوند پیغمبر خود را با آنكه در علم و حمت به بینهایت رسیده بود مأمور به تقاضای علم و دانش فرموده كه در سوره طه آیه 113 به این موضوع اشاره فرموده (و قُل ربِّ زدنی عِلما) این چند جمله اندكی بود از فضیلت علم و دانش كه خدای متعال در قرآن بیان فرموده. اما تنها در قرآن اشاره نشده بلكه در احادیث پیامبر اكرم (ص)، ائمه معصومین (علیهم السلام) به این مورد تائید فراوان شده است در زیر به چند نمونه از این احادیث به اختصار پرداخته شده است.

پیغمبر اكرم فرموده: اگر در حق هر كس خدای متعال آهنگ خیر و نیكی عطا فرماید او را فقیه در دین نماید. همچنین در جای دیگر می فرماید: فراگرفتن دانش سنت است بر هر مرد مسلمان. صفوان بن عسال گفت خدمت پیغمبر (ص) مشرف شدم آن حضرت در مسجد جلوس داشت و بر برد قرمز رنگی تكیه فرموده بود، عرض كردم آمدم دانش فراگیرم، فرمود آفرین به طالب دین، زیرا طالب علم را فرشتگان به بالهای خود احاطه كنند، سپس بعضی از آنها بر بعضی دیگر از كثرت محبتی كه به دانش دارند بالا روند تا به آسمان دنیا رسند این بود روایتی از پیامبر در مورد اهمیت و برتری علم از زبان پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله). هر چند این احادیث زیاد است اما در اینجا نمی گنجد كه همه اینها را ذكر كنیم و لذا به همین چند مورد بسنده می كنیم.

اما بعد از این مطالب نگاه مختصری داشته باشیم به تاریخ علم و طبقه بندی آن در ایران. آنچه كه از نوشته ها و مطالب موجود در كتابها به دست می آید، نشان می‎دهد كه از حدود هزاره های سوم پیش از میلاد در برخی از جوامع متمدن واقع در جنوب غربی ایران فضای علمی وجود می داشته است. البته جو علمی آن زمانها به صورت امروزی نبوده است بلكه محدود به نیایشگاهها و حلقه های متشكل از كاتبان معابد بوده. اما علیرغم محدود بودن فضای علمی در آن زمان، اندیشه ها و ابداعات

چشمگیری در علوم ریاضی و ستاره شناسی و هندسه در همان حلقه های علمی نضج گرفت. نمونه این مورد می‎توان به پیشرفت كاتبان شوشی و سومری در جبر و حساب و مثلثات و ستاره شناسی كه بدان نائل آمدند گواهی داد. با توجه به این مطالب می‎توان نتیجه گرفت كه در دوره های باستان هم فضای علمی وجود داشته است، هر چند اطلاعات زیادی در مورد آنها نداریم اما همین چند مورد را می‎توان دلیل عمده ای برای اثبات مطلب خود در نظر گرفت. از سنتهای ایران باستان و از دوران پیش از اسلام در طبقه بندی علوم اطلاعات بسیار مختصری در دست داریم و تقسیم بندیهایی را كه از طبقات اجتماعی مردمان در زمان جمشید پادشاه پیشدادی انجام گرفته شاید بتوان گونه ای گروه بندی اولیه در این زمان به شمار آورد. در اوستای زردشت نیز تا در جائی كه سخن از پزشكی و انواع درمان دهندگان آورده به تقسیم بندی های چندگانه طبیبان (شفادهندگان روانی، داروپزشكان، و جراحان) اشارت رفته است.

در ایران دوره اسلامی، نخستین طبقه بندی های جامع از علوم، كه آن را باید اولین طبقه بندی در جهان اسلامی نیز دانست، از اوایل سده چهارم هچری با اثر گرانقدر فارابی در این زمینه (یعنی كتاب احصاء العلوم)، انجام گرفته است. در همان عصر نیز گروه اخوان الصفا در رسائل خویش طبقه بندی های دیگری از دانشها ارائه دادند و به گونه ای منسجم انواع دانشها را بر طبق طرحی آرمان مند دسته بندی نمودند. البته تقسیم بندی ها و طبقه بندی های دیگر توسط نویسندگان و اندیشمندان دیگری

انجام گرفت كه در اینجا به صورت فهرست وار به ذكر آنها پرداخته شده است. 1- دانشنامه مفاتیح العلوم، خوارزمی 2- جامع العلوم از فخر رازی 3- دره التاج لغره الدجاج از قطب الدین شیرازی 4- نفایس الفنون فی عرایس العیون از شمس الدین محمدبن محمود آملی 5- كشاف اصطلاحات الفنون از محمد تهانوی … در اینجا برای نمونه طبقه بندی فارابی ذكر شده است.

فارابی با نوشتن كتاب احصاء العلوم هدفش این بود كه علوم متداول تا آن زمان را به گونه ای نظام یافته برشمارد و هر یك را به اجمال توصیف نماید. فارابی در انجام این كار به توفیق مهمی دست یافت كه كار كوتاه اما پرارزش او بعداً سرمشقی برای اندیشمندان دیگر گشت.

فارابی كتاب احصاء العلوم را به پنج فصل تقسیم كرده كه جمعاً شامل هشت علم می‎باشد به این ترتیب: 1- علم زبان، 2- منطق، 3- علم تعالیم (ریاضیات)، 4- علم طبیعی، 5- علم الهی، 6- علم مدنی، 7- علم فقه، 8- علم كلام. از دیدگاه دیگر، فارابی علوم را به دو بخش، یكی علوم نظری و دیگری علوم عملی تقسیم نموده است. علوم نظری در این تقسیم بندی شامل ریاضیات، علم طبیعی، علم الهی (یا مابعدالطبیعه) می‎باشد. علوم علمی در تقسیم بندی فارابی به دو بخش علم اخلاق و علم سیاست تقسیم گردیده است. این بود مختصری در مورد تقسیم بندی فارابی در علوم.

علم در قرآن
1- خدائی كه هفت آسمان را آفرید و زمین را همسان با آن خلق كرد تا فرمانش میان این دو پدیده شگرف فرود آید. هدف این است كه از علم و بصیرت برخوردار گردید، بصیرتی كه شما را به قدرت و توانائی همه گیر و گسترده خداوند رهنمون باشد. (سوره طلق، آیه 12).
2- ای پیامبر، بنام پروردگارت خواندن را آغاز كن، پروردگاری كه آفریننده است. انسان را از خون بسته و لخته شده آفرید. بخوان ای پیامبر، و پروردگار تو كرامتش نامحدود است از آن جهت كه با خامه و قلم، بشریت را با علم و دانش آشنا و مأنوس ساخت. (سوره علق، آیه های 1-4).

3- و پروردگار تو، كرامتش نامحدود است از آن جهت كه با خامه و قلم، علم و آگاهی را به وی ارمغان داده [و از این رهگذر،‌ كرامت والای خود را در مورد انسان به كار داشته است. (سوره علق، 3-5).

4- در جمع بندگان الهی، فقط علما هستند كه ترس و بیم از خداوند و حس تقوی پرهیزكاری در دل آنها راه دارد. (سوره فاطر، آیه 28).
5- كسی كه از حكمت و دانش و استحكام در اندیشه و گفتار و رفتار برخوردار گردد به خیر و بركت فراوانی دست یافته است. (سوره بقره، آیه 272).
6- آیا آنانكه با سلاح علم مجهزند و افرادی كه با جهل و نادانی است به گریبانند با هم برابرند [آیا می‎توان این دو دسته را در یك رده قرار دهیم و با یك دید به آنها بنگریم؟] صرفاً اندیشمندانند كه تفاوت عظیم و بعد مسافت معنوی این دو گروه را درك می‌كنند و امتیاز میان آنان را باز می‌یابند. (سوره زمر، آیه 9)

7- بگو، خدا و كسانی كه از علم و آگاهی نسبت به كتاب آسمانی برخوردارند بعنوان گواه میان من و شما كافی و بسنده اند. (سوره رعد، آیه 43)
8- خدا به آنان كه در جمع شما جامعه بشری،‌ به حق ایمان آوردند و نیز به آنان كه از علم و دانش بهره مند هستند، رفعت مقام اعطا می‌كند [تا در خلل چنین مقام رفیعی از سایر مردم،‌ ممتاز باشند]. (سوره مجادله، آیه 12)

9- آنانكه گام های راسخ و نافذی را در پهنه علم برداشتند و بدون فضا و محیط علمی راه یافتند می گویند، سراپای قرآن را باور می داریم. (سوره آل عمران،‌ آیه 7)
10- حقا گروهی كه پیش از آن، از علم بهره مند گشتند- آنگاه كه آیات خداوند بر آنان خوانده شود- با چانه خویش بر زمین فرو افتند و گریستن را آغاز كنند و خداوند قرآن، بر خشوع و زاری و انعطاف آن‌ها بیفزاید. (سوره بنی اسرائیل،‌ آیه 107 تا 109)

11- بلكه قرآن، نشانه های روشن و آشكاری است در سینه های مردمی كه علم و دانش به آن‌ها ارزانی شده است. (سوره عنكبوت، آیه 49)
12- (خدا) به آدم نام ها همه را آموخت،‌ سپس حقایق آنها را در نظر فرشتگان پدیدار ساخت و گفت كه اگر راست می گوئید،‌نامهای این چیزها را به من بازگویید، فرشتگان گفتند: پاك خدایا، ما را دانشی نیست جز آنچه خود به ما آموختی، تویی دانای حكیم،‌آنگاه خداوند گفت: ای آدم! آنان را از نامها و حقیقتها آگاهی ده؛ پس چون آدم فرشتگان را آگاه ساخت، خداوند گفت:‌ آیا به شما نگفتم كه من نهان آسمانها و زمین را می دانم، و از آن چه آشكار می سازید یا پنهان می‎كنید آگاهم. (سوره بقره،‌آیات 33 و 31)

13- او است آن كه در میان آن درس ناخواندگان فرستاده ای از ایشان برانگیخت، آیات او را برخواند، و آنان را پاكیزه سازد، و كتاب و حكمت آموزد؛ هر چند از آن پیش در گمراهی آشكار فرو بودند. (سوره جمعه، آیه 2)
14- (خداوند) به هر كس كه خواهد حكمت می دهد،‌ هر كه به او حكمت ارزانی شود نیكی فراوان به او داده شده؛ و جز خردمندان یادآور نگردند و پند نگیرند. (سوره بقره، آیه 269).

15- بگو پروردگارا بر مراتب دانش و بینشم بیفزا. (سوره طه- آیه 113)
16- (ای زنان پیامبر!) آیات خدا و حكمتی را كه در خانه های شما تلاوت می‎شود به یاد داشته باشید! همانا خدای با بندگان خوشرفتار است (و به همه چیز داناست) و از هر چیز آگاه. (سوره احزاب، آیه 34)

برای دریافت اینجا کلیک کنید

سوالات و نظرات شما

برچسب ها

سایت پروژه word, دانلود پروژه word, سایت پروژه, پروژه دات کام,
Copyright © 2014 icbc.ir