دانلود مقاله جنبه های قانونی ایمنی تأسیسات هستهای در ایران تحت word

توضیحات

  مقاله جنبه های قانونی ایمنی تأسیسات هستهای در ایران تحت word دارای 16 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله جنبه های قانونی ایمنی تأسیسات هستهای در ایران تحت word  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله جنبه های قانونی ایمنی تأسیسات هستهای در ایران تحت word،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله جنبه های قانونی ایمنی تأسیسات هستهای در ایران تحت word :

مقدمه

ایمنی (Safety) در لغت به معنای مصونیت، بیخطری و سـلامتی است (فرهنگ دهخدا). منظور از ایمنـی هسـتهای نیـز ( Nuclear » (Safetyدستیابی به شرایط بهـره بـرداری صـحیح، پیشـگیری از حوادث یا کاهش پیامدهای حوادثی است که به حفاظت کارکنـان محل تأسیسات، عموم مردم از خطرات تابش بیشتر از مقدار مجاز

میانجامد« (سازمان انـرژی اتمـی ایـران، 1376، .(164 هـدف از برقراری یا ایجاد ایمنـی در تأسیسـات یـا فعالیـتهـای هسـتهای

پیشگیری و یا بـه حـداقل ممکـن رسـانیدن خطـرات و مضـرات احتمالی ناشی از این تأسیسات یا فعالیتهاست. وجـود ایمنـی در یک صنعت یـا فعالیـت، از جملـه صـنعت یـا فعالیـت هسـتهای،
پیششرط یا لازمه بهرهمندی از چنین صنعت یـا فعـالیتی اسـت و

مادامی که ایمنی در یک صنعت یا فعالیـت وجـود نداشـته باشـد،

اســتفاده و برخــورداری از آن عقــلاً و عمــلاً نــاممکن مــیشــود

.(Stoiber, 2003, 5) از همان ابتدای پیـدایش فنـاوری هسـتهای، استقرار و تأمین ایمنـی در تأسیسـات و فعالیـتهـای هسـتهای از جمله دلمشغولیهای اصلی دانشمندان و مدیران در عرصه ملی و
بینالمللی بوده است. در سطح ملی، دولتهـای دارنـده فعالیـت و صنعت هستهای، با وضـع قـوانین و ایجـاد سـازوکارهای اجرایـی مناسب به ایمنسازی تأسیسات هستهای تحـت صـلاحیت اقـدام
کردند. در سطح بینالمللی، نخستین بار اساسنامه آژانس بینالمللی

انرژی اتمی ایمنی هستهای را در مقررات خود مورد توجه قرار داد .(IAEA, Statute, 1956, 2) آژانـس بـر اسـاس صـلاحیت و

مسئولیتهای پیشبینی شده در اساسنامه، اسـتانداردها و مقـررات متعددی را در زمینه ایمنی تأسیسات و فعالیتهای هستهای تدوین و تصویب و رعایت آنها را به دولـتهـای عضـو توصـیه کـرده
است. علیرغم ماهیت توصیهای مقررات آژانـس در زمینـه ایمنـی

فعالیتهـا و تأسیسـات هسـتهای، بسـیاری از دولـتهـای عضـو

02 صالح رضایی پیش رباط جلد دوم، شماره 1

داوطلبانــه و اختیــاری، آن مقــررات را در مــورد تأسیســات و فعالیتهای هستهای تحت صلاحیت و حاکمیـت خـود بـه اجـرا

گذاشتهاند. حادثه 1986 نیروگاه چرنوبیـل موجـب گردیـد ایمنـی

تأسیسات هستهای بیش از پیش مورد توجه جامعه بینالمللی قـرار

گیرد. در پی این حادثه، جامعه بینالمللی تصمیم گرفت کـه اسـناد

بینالمللی الزامآوری را در زمینه ایمنـی تأسیسـات و فعالیـتهـای هستهای تـدوین و بـه اجـرا درآورد .(Tonhauser, 2010, 160)

کنوانسیونهای اعلام فوری حـوادث هسـتهای، کمـک رسـانی بـه

هنگـام حــوادث هسـتهای و فوریــتهـای رادیولــوژیکی (هــر دو

مصوب (1986، ایمنی هستهای (1994) و ایمنی مدیریت سوخت

مصــرف شــده و پســمان رادیواکتیــو (1997) اســناد بــینالمللــی الزامآوری بودند که ظرف مدت زمان نسبتاً کوتاه تدوین و به اجـرا

گذاشته شدند. قانونگذار ایران، ایمنی تأسیسات هسته ای را به طور

کلی با تصویب قانون سازمان انـرژی اتمـی ایـران در سـال 1353

مورد توجه قرار داد. قانون حفاظت در برابر اشعه، مصـوب 1368، گام کلـی دیگـری در زمینـه ایمـنسـازی فعالیـتهـای هسـتهای برداشت. به موجب قـانون اخیـر، سـازمان انـرژی اتمـی ایـران و مشخصاً مرکز نظام ایمنی هسـته ای آن، بـه عنـوان واحـد قـانونی

مســئولیت و صــلاحیت پیــدا کــرد تــا بــا تــدوین مقــررات و دستورالعمل های مناسب و اعمال آنها بر فعالیـتهـای پرتـوی و

هستهای در کشور، به ارتقای ایمنی هستهای در کشور کمک کند. مقاله حاضر در قالب دو فصل قوانین و مقررات موجـود ایـران در زمینه ایمن سازی یا ایمنی تأسیسـات هسـتهای را بررسـی کـرده و مشابهت ها و تفاوتهای آن را با معیارهـا و مقـررات بـینالمللـی مورد مقایسه و ارزیابی قرار داده است.

.11 قوانین و مقررات حاکم بر ایمنی تأسیسات هستهای

قــوانین و مقــررات جــاری ایــران در زمینــه ایمنــی تأسیســات

هسته ایاساساً، از تعدادی قوانین اصلی مصوب مجلس ایران و یک سلسله مقرارت و دستورالعمل های تصویب شده به وسیله سازمان انرژی اتمی ایران تشکیل شده است. در این فصل، ابتدا مفاد این قوانین و مقررات به صورت مختصر مورد بررسی قرار

گرفته و سپس مبانی اعتبار و خلأها و نارسـایی آنهـا ارزیـابی شده است.

.2 قوانین و مقررات

قانون سازمان انـرژی اتمـی ایـران، مصـوب 1353/4/16 اولـین و مهم ترین قانون مربوط به کاربردهای علوم و فنـاوری هسـتهای در

کشور محسوب میشود. بر اساس ایـن قـانون، سـازمانی بـه نـام

سازمان انرژی اتمی ایران تأسیس گردیـد »تـا اسـتفاده از اشـعه و

انرژی اتمی در صنایع و کشاورزی و خدمات و ایجاد نیروگاههای اتمی و تولید مـواد اولیـه مـورد نیـاز صـنایع اتمـی« را مـدیریت، سیاستگذاری، برنامهریزی و نظارت کند. مقررات ایـن قـانون در خصوص ایمنی تأسیسات هستهای غیر مصرح یا کلی اسـت. بنـد

الف ماده 3 قانون، از جمله مقررات کلی اسـت کـه در مقـام بیـان

یکی از وظایف سازمان این چنین مقـرر داشـته اسـت: »توسـعه و

گسترش علوم و فنون اتمی در کشور و ایجاد زیربناهای علمـی و

فنی لازم برای استفاده از علوم و فنون اتمی در برنامههای توسعه و

تحول کشور.« همینطور بند ط مـاده مـذکور، بـه یکـی دیگـر از وظــایف ســازمان اشــاره کــرده و بیــان داشــته اســت: »در ایجــاد هماهنگی و نظارت بر امور مربوط به علوم و فنون اتمی در کشـور که به وسیله سایر مؤسسات اعم از دولتی یا وابسته به دولـت و یـا غیر دولتی انجام میشود و تنظیم مقررات و ضوابط و آییننامههای مربوط و پیشنهاد آن به مراجع ذیصلاح قانونی برای تصویب.«

عبارات »ایجاد زیربنای علمی و فنی لازم برای استفاده از علوم و فنون اتمی« در بند الف ماده 3 و »نظارت بر امور مربوط به علوم و

فنون اتمی در کشور« در بند ط مادهمذکور، تلویحاً میتواند متضمن ایمنی در تأسیسات هستهای به عنوان یکی از وظایف سازمان نیز باشد، زیرا لازمه منطقی ایجاد زیربنای علمی و فنی لازم برای استفاده از علوم و فنون اتمی در برنامههای توسعه و تحول کشور، ایمنسازی کاربردهای این علوم و فنون است. بدون ایمنی در تأسیسات و فعالیتهای هستهای، بستر مناسبی برای توسعه و گسترش کاربرد فناوری اتمی در کشور فراهم نخواهد

آمد. همینطور »نظارت بر امور مربوط به علوم و فناوری اتمی در کشور«، به صورت کلی میتواند متضمن حصول اطمینان از وجود

ایمنی در تأسیسات هستهای را نیز شامل شود.

علاوه بر بندهای الف و ط ماده 3، ماده 9 قانون هـم، در مقـام

تعیین وظایف و اختیارات شـورای انـرژی اتمـی (یکـی از ارکـان

جلد دوم، شماره 1 جنبههای قانونی ایمنی تأسیسات هستهای در ایران 21

سازمان) مقرراتی را در زمینه ایمنی تأسیسات هستهای پـیشبینـی .4 هرگونه فعالیت در رابطه بـا منـابع مولـد اشـعه شـامل
کرده است. ماده مذکور در این خصوص بیان داشته است: واردات و صــادرات، تــرخیص، توزیــع، تهیــه، تولیــد،
وظایف و اختیارات شورای انرژی اتمی به شرح زیر است: ساخت، تملک، تحصیل، اکتشاف، اسـتخراج، حمـل و
الف) تصویب مقررات و صدور دسـتورالعملهـای لازم بـرای نقل، معاملات، پیمانکاری، نقل و انتقـال، کـاربرد و یـا
حسن انجام امور مربوط به علوم و فنون اتمی در کشور؛ پسمانداری.
ب) تصویب ضوابط و مقررات مربوط به حفاظـت در مقابـل .5 حفاظت کارکنان، مردم و نسلهای آینده به طور کلی و
اشعه اتمی و هستهای و تعیین طرز نظارت در این زمینه؛ محیط در برابر آثار زیانآور اشعه.
ج) صدور اجازه ایجاد تأسیسات اتمی در نقاط مختلف کشور به موجب ماده 4 این قانون، انجام فعالیتهای مقرر در ماده 3
با توجه به ضوابط و شرایط ایمنی تأسیسات مزبور. (به جز بند (5 مستلزم اخذ مجوز از سـازمان انـرژی اتمـی ایـران
از سه بند فوق، دو بند اول بـه صـورت کلـی و بنـد آخـر بـه است. دارندگان مجوز انجام فعالیتهـای فـوق، ملـزم بـه رعایـت
صورت مشخص، تصویب مقرراتی برای ایجاد و نظارت بر ایمنی مقررات قانون، آییننامه اجرایی آن و ضوابط و دسـتورالعملهـای
در تأسیسات هستهای را از جمله وظایف و اختیارات شـورای یـاد واحد قانونی (سازمان انرژی اتمی ایران) میباشند. ماده 13 قـانون،
شده قلمداد کرده است. بر اساس بند اخیر، شـورای انـرژی اتمـی مسئولیت حسن اجرای این مقررات و ضوابط را بـر عهـده واحـد
میتواند مقرراتی را تصویب کند و به موجب آن، ایجاد تأسیسـات قانونی قرار داده است و برای ایـن منظـور، سـازمان مـیتوانـد بـر
اتمی در نقاط مختلف کشور را منوط به رعایت ضوابط و شـرایط فعالیتهای بیان شـده نظـارت کنـد و بـر حسـب مـورد از آنهـا
ایمن توسط دارنده مجوز تأسیسات نماید. بازرسی به عمل آورد.
دومین قانون اصلی کشور که بـه صـورت کلـی یـا نامصـرح، همانگونه کـه پیداسـت، ایـن مقـررات بـه طـور مشـخص و
ایمنی تأسیسات هسته ای را پیشبینی کرده است، قـانون حفاظـت آشکار، ایمنی تأسیسات هستهای را مورد توجه قـرار نـدادهانـد، بـا
در برابر اشعه مصوب 20 فروردین 1368 مجلس شورای اسـلامی وجود این، کلیت آنها میتواند بر ایمنی این تأسیسات نیز تسـری
است. این قانون، سازمان انرژی اتمی ایران را مسـئول نظـارت بـر داشته باشدارتباط. نزدیک و بعضاً تفکیک ناپذیری که میتواند بین
اجرای مقررات این قانون و سایر مقـررات ناشـی از آن، در زمینـه موضوعات حفاظت در برابر اشعه و ایمنی هستهای وجـود داشـته
حفاظت مردم، جامعه و نسلهای بعدی در برابر پرتوها معین کرده باشد (Stoiber, 2003, 47)، این اجازه را مـیدهـد کـه مقـررات
است. ماده 1 قانون حفاظت در برابر اشـعه در مقـام بیـان اهـداف اشاره شده قانون حفاظت در برابر اشعه، مبنای حقوقی کلی بـرای
خود مقرر داشته است: »با توجـه بـه گسـترش روزافـزون کـاربرد استقرار ایمنی در تأسیسات هستهای نیـز محسـوب شـود. بـدیهی
اشعه (پرتوها) در امور مختلف و ضرورت حفاظت کارکنان، مردم، است که اعمال و اجرای قانون و مقررات حفاظت در برابـر اشـعه
نسلهای آینده و محیط در برابر آثار زیانآور اشعه، مقـررات ذیـل در کل، در تحکیم و تقویـت ایمنـی فعالیـتهـای هسـتهای مـؤثر
تدوین شده است.« همـینطـور مـاده 3 قـانون شـمول قـانون بـه خواهد شد.
فعالیت های هسته ای و پرتوی مشخص را برشمرده و بیـان داشـته علاوه بر دو قانون فوق الذکر، ایران در سال 1379 به عضویت
است: »مقررات این قانون، شامل کلیه امور مربوط بـه حفاظـت در دو معاهده بینالمللی تحت عناوین »معاهده اعلام فـوری حـوادث
برابر اشعه در سطح کشور از جمله موارد ذیل است: هستهای« و »معاهده کمکرسـانی بـه هنگـام حـوادث هسـتهای و
.1 منابع مولد اشعه فوریتهای رادیولوژیکی« درآمده اسـت (محمـد حسـینی، 1380،
.2 کار با اشعه (178 که بر اساس مـاده 9 قـانون مـدنی ایـران، مقـررات ایـن دو
.3 احداث، تأسیس، راه اندازی، بهره برداری، از کارانـدازی معاهده میتواند آثـاری در حکـم قـوانین در کشـور داشـته باشـد
و تصدی هر واحدی که در آن کار با اشعه انجام شود. (کاتوزیان، 1381، .(31 به موجب معاهـده اعـلام فـوری حـوادث

22 صالح رضایی پیش رباط جلد دوم، شماره 1

هسته ای، دولت ایران (سازمان انرژی اتمی ایران) ملزم شده اسـت انتشار یا احتمال انتشار مواد رادیواکتیو از تأسیسات هستهای تحـت

صلاحیت ملی خود راـ در مواردی که این انتشار یا احتمال انتشـار

میتواند از مرزها فراتر رود یا کشور یا کشورهای دیگـر را تحـت

تأثیر قرار دهدـ به آژانس و دولت یا دولتهای عضـو متأثرشـونده

اعلام کند. بر اساس معاهده کمکرسانی نیز، دولتهـای عضـو از جمله ایران متعهد به کمک به کشور حادثه هستهای دیده شدهانـد.

اجرای این معاهدات میتواند در ارتقای ایمنی هسـتهای در سـطح

ملی و بینالمللی مؤثر واقع شود.

اما در کنار مقررات کلی قوانین و معاهدات فـوقالـذکر، نظـام

ایمنی سازمان انرژی اتمی ایران، مقررات خاصی را دربـاره ایمنـی تأسیسات هسته ای، تدوین و تصـویب کـرده و بـه اجـرا گذاشـته

استاین. مقررات خاص که اساسـاً از مقـررات و اسـتانداردهای

آژانس بینالمللی انرژی اتمی متأثر گردیـدهانـد، ایمنـی تأسیسـات

هستهای را در مراحل، مکـانیـابی، طراحـی، سـاخت، راهانـدازی، بهره برداری و از کارانـدازی مـورد توجـه قـرار دادهانـد. بـه طـور مشخص، نظام ایمنی سازمان انرژی اتمی ایران، مقررات ذیل را در خصوص ایمنی هستهای تهیه و تصویب کرده است:

1 مقررات مربوط به نحوه صدور مجوز برای بهره بـرداری و از کاراندازی راکتورهای تحقیقاتی آب سـنگین بـا قـدرت
صفر و راکتورهای مینیاتوری با چشمه نوترون.

2 مقررات ایمنی برای انبار، ترابری و اداره سوخت هسـتهای تازه در یک نیروگاه هستهای.

3 شیوهنامه صدور مجوز برای بهره برداری و از کاراندازی راکتور تحقیقاتی تهران.

4 شیوه نامه صدور مجوز برای تأسیسات چرخه سـوخت هستهای غیر از راکتور.

5 مقررات مربوط بـه صـدور مجـوز معـدنکاری و آسـیاب اورانیوم.
6 مقررات ایمنی ترابری سـوخت هسـتهای توسـط وسـائط نقلیه.

7 شرایط تحصیل مجوز توسط پرسـنل شـیفت واحـد 1

نیروگاه اتمی بوشهر.

8 شیوهنامه اعطای مجـوز بـرای طراحـی، سـاخت، ترابـری

سوخت هستهای و اجزای مرتبط واحـد 1 نیروگـاه اتمـی بوشهر.

9 شیوهنامه اعطای مجوز به واحد 1 نیروگاه اتمی بوشهر

در مرحله ساخت و راهاندازی.

.10 مقررات مربوط به نظارت بر تضمین ایمنی در واحـد

1 نیروگاه اتمی بوشهر.

.11 دستورالعمل نظارت بر تضمین ایمنـی آتـشسـوزی در

واحد یک نیروگاه اتمی بوشهر در مرحله ساخت.

.12 ضوابط تعیین ناحیه انحصاری، ناحیـه کـمجمعیـت و

فاصله از مرکز جمعیت در تأسیسـات هسـتهای (بـرای

مشـــاهده مـــتن ایـــن اســـناد رجـــوع شـــود بـــه

.(www.aeoi.org.ir)

اشتراک‌گذاری:

• Click to share on Facebook (در پنجر تازه باز می‌شود)

• برای به اشتراک گذاشتن روی لینکداین کلیک کنید (در پنجر تازه باز می‌شود)

• Click to share on Telegram (در پنجر تازه باز می‌شود)

• کلیک کنید تا روی گوگل+ به اشتراک گذاشته شود (در پنجر تازه باز می‌شود)

برای دریافت اینجا کلیک کنید