دانلود مقاله بررسی ویروسهای DNA‌ دار تحت pdf

توضیحات

  مقاله بررسی ویروسهای DNA‌ دار تحت pdf دارای 121 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله بررسی ویروسهای DNA‌ دار تحت pdf  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله بررسی ویروسهای DNA‌ دار تحت pdf،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله بررسی ویروسهای DNA‌ دار تحت pdf :

بررسی ویروسهای DNA‌ دار

1) پارو ویروسها :
این گروه از ویروسها در واقع از كوچكترین ویروسهای شناخته شده در طبیعت می باشند كه اندازه أی در حدود nm 26ـ18 دارند. DNA این ویروسهای تك رشته أی بوده و در واقع تنها ویروس هائی كه هستند كه DNA آنها تك رشته أی است. این ویروسها فاقد پوشش بوده و تقارنشان چند وجهی منظم است. تكثیر این ویروسها در هسته ، سلول های میزبان صورت می گیرد. اغلب این ویروسها تنها در محیط های كشت سلولی قادر به رشد می باشند كه قبلاً در آن محیط گروه آدنو ویروسها رشد كرده باشد به همین دلیل به این دسته از پاروویروسها ، ویروسهای وابسته به آدنو نیز می گویند. از مهمترین ویروسهای این گروه می توان از ویروس پاروویروسها B-19 عامل بیماری آپلازی حاد نام برد.

2) پاپووا ویروسها :
ویروسهای این گروه فاقد پوشش بوده و مقاوم به اتر هستند. این ویروسها دارای DNA دو رشته أی و حلقوی بوده و تقارن آنها به صورت چند وجهی منظم می باشد. برخی از این ویروسها در بیماران مبتلا به نقص ایمنی با عامل ناشناخته و یا بیماران مبتلا به كاهش ایمنی به واسطه داروها مشاهده می گردند. پاپووا ویروسهای شناخته شده در رابطه با عفونتهای انسانی عبارتند از :

ویروسهای مسبب زگیل. عاملی كه از بافت مغزی بیماران مبتلا به انسفالوپاتی پیشرونده و چند كانونه ماده سفید مغزی بنام ویروس JC ایزوله می گردد. عاملی كه از ادرار افراد دریافت كننده پیوند كلیه ، سیستم ایمنی آنها مهار گردیده است بنام ویروس BK ایزوله و جدا می گردد ، نام برد.
پاپووا ویروسهای عفونت زا در حیوانات عبارتند از : پاپیلوما ویروسها كه باعث زگیل می گردد. پولیما ویروسها كه باعث تومورهای مختلفی در موش می شود. ویروس واكوئل دهنده مثل سیمین ویروس 40 كه موجب تومور در انسان و حیواناتی مثل موش می گردد.
3) آدنو ویروسها :

ویروسهای این گروه فاقد پوشش بوده و اندازه آنها n m 90ـ70 می باشد. DNA این ویروسها دو رشته أی بوده ، تقارنشان چند ضلعی منظم می باشد. اولین بار این ویروسها را از غدد لنفاوی بینی جدا نمودند و تا كنون تیپ های زیادی در انسان و جانوران شناخته شده اند. حداقل 47 گونه از این ویروسها باعث عفونتهایی در انسان ( به ویژه در غشاء مخاطی) ، می گردند. بعضی از ویروسهای این گروه باعث عفونتهای تنفسی حاد التهاب حلق و التهاب ملتحمه چشم می گردند. برخی از این ویروس ها باعث عفونت روده أی می شوند. تعداد از انواع این ویروسها باعث تومور در حیوانات نوزاد همستر می شوند.
4) هرپس ویروسها :

ویروسهای این گروه دارای پوشش DNA دو رشته أی بوده و اندازه آنها n m 200ـ150 می باشد. تقارن این ویروسها چند وجهی منظم است. از انواع انسانی این ویروسها می توان از : ویروسهای هرپس سیمپلكس نوع یك و دو كه باعث ضایعاتی در دهان و ناحیه تناسلی می شوند ، ویروس آبله مرغان (عامل بیماری آبله مرغان) ، ویروس سیتو مگال و ویروس اپشتن بار نام برد.

5) ویروسهای آبله :
ویروسهای این گروه بزرگترین ویروسها بوده و تخم مرغی شكل می باشند. ویروسهای این گروه دارای پوشش بوده و اندازه آنها n m 140*270*4000 می باشد. این ویروسها تقارن پیچیده دارند. DNA آنها دو رشته أی بوده و بطور كلی در سیتوپلاسم سلولهای میزبان تكثیر می شوند. برخی از ویروسهای این گروه باعث عفونت هایی مثل آبله نسانی می شود ، ویروس مولوسكوم كونتاجیوم (نوعی بیماری پوستی كه در آن توبركل ها یا برآمدگیهایی حاوی ماده نیمه مایع یا خمیری شكل در پوست انسان ایجاد می گردد. ) و همچنین برخی باعث عفونتهایی در حیوانات می گردد مثل ، آبله گاوی و آبله میمونی .

6) هپادتا ویروسها :
اندازه این ویروسها كوچك حدود n m 45ـ40 بوده و DNA آنها قسمتی دو رشته أی و بخشی تك رشته أی به صورت كروی می باشند. این ویروسها سبب یرقان در انسان می گردند. ویروس هپاتیت B نقش مهمی در سرطان كبدی نیز در انسان دارد.
دیگر ویروسها :

به علت عدم اطلاعات كافی برخی دیگر از ویروس ها را در طبقه بندی خاصی قرار نداده اند. از بین این ویروسها ها می توان از عوامل مسبب اختلالات نورولوژیك شامل بیماریهای كورو ، اسكراپی گوسفند نام برد. دسته اخیر به پریون موسوم اند و فاقد هر نوع اسید نوكلئیك بوده تنها از پروتئین ساخته شده اند.
انتقال و سرایت ویروس ها :
انواع ویروس ها به طرق مختلف و ویژه أی وارد بدن میزبان شده و موجب عفونت های خاص خود در انسان می گردند. برخی از راههای انتقال و سرایت ویروس ها به شرح زیر است :

1) سرایت از راه تنفس : ویروس هایی مثل آنفلوآنزا ، آبله ، آبله مرغان ، و سرخك از طریق تنفس وارد بدن میزبان می گردند.
2) سرایت از راه دهان : برخی از ویروسها از طریق دهان (به واسطه مواد غذایی و مواد آلوده و … ) وارد بدن میزبان می شوند. در این میان می توان از ویروس های روده أی انترو ویروسها مانند ویروس های پولیو نام برد.

3) سرایت از طریق گزش حیوانات : به عنوان نمونه ویروس هاری از طریق گزش سگ مبتلا ، به انسان منتقل می شود.
4) سرایت از طریق گزش بندپایان : بندپایانی نظیر پشه ، كنه و غیره در حین مكیدن خون ویروسهایی از قبیل تب زرد و یا ویروس آنفالیت بهار و تابستان روسی را وارد بدن میزبان می نماید.

5) سرایت از طریق فرآورده های بیولوژیكی و یا ابزار بیمارستانی آلوده : به عنوان مثال ؛ ویروس هایی جون ویروس هپاتیت B ، ویروس سیتومگال ، ویروس های HIV , 1,2 می تواند از طریق انتقال خون ، تزریق داروهای سروتراپی آلوده ، سرنگ آلوده و غیره وارد بدن میزبان گردند.
6) سرایت از طریق شیر مادر : ویروسهایی چون هپاتیت B ، سیتومگال ، و AIDS می تواند از طریق شیر مادر وارد بدن نوزاد گردند.
7) سرایت از طریق آمیزش : ویروسهای چون هپاتیت B ، AIDS ، هرپس نوع 2 و ویروس سیتومگال قادراند از طریق آمیزش جنسی منتقل گردند.
8) سرایت از راه خراش ها و جراحات پوستی : ویروسهایی چون ویروس پاپیلوما ، (عامل زگیل) در انسا ، و هرپس سیمپلكس نوع 1 و 2 می توانند از طریق خراش و جراحات پوستی به بدن میزبان راه یابند.

تكثیر ویروسها:
همان گونه كه قبلاً ذكر شد ویروسها تنها در داخل سلولهای زنده تكثیر می یابند و در واقع سلولهای میزبان به منزله تأمین كننده انرژی ، و مولكولهای اولیه (جهت سنتز پروتئین ها و اسید نوكلئیك ویروسی) عمل می كنند. ویروسها حامل اطلاعات ژنتیكی جهت به كارگیری موارد فوق می باشند. در برخی موارد ، به محض ورود اسید نوكلئیك ویروسی به داخل سلول میزبان ، متابولیسیم سلول میزبان به صورت انحصاری ، به منظور سنتز ذرات ویروسی جدید ، تغییر جهت می دهد و در موارد دیگر روندهای متابولیك سلول میزبان (گرچه سلول در همان زمان در حال سنتز مواد مورد نیاز برای ویروس است) تغییر محسوسی نمی یابد. با اینكه روندهای تكثیری در ویروسهای مختلف متفاوتند. ولی مراحل ذیل به عنوان یك طرح عمومی مورد بررسی قرار می گیرند :

الف ـ جذب یا اتصال :
اولین مرحله در عفونت ویروسی ، اتصال ویروس به سطح سلول میزبان می باشد. به نظر می رسد كه این عمل به واسطه فعل و انفعالات بین پروتئیهای ویروسی با گیرنده های اختصاصی در سطح سلول میزبان انجام می گیرد. این گیرنده ها دارای ساختمانهای ویژه و متفاوتی هستند. بهعنوان نمونه برخی از این گیرنده ها مثل گیرنده مربوط به پیكور ناویروسها پروتئین بوده و برخی مثل گیرنده مربوط به پارامیكو ویروسها از جنس گلیكو پروتئین می باشند. وجود یا عدم گیرنده ویروسی بر روی سلولها

شاخص مهمی در زمینه تروپیسم و بیماریزایی ویروسها بشمار می رود. به عنوان مثال ویروس های پولیو ، تنها قادر به اتصال بر روی سلولهای سیستم عصبی مركزی (CNS) و سلولهای روده أی میزبان می باشد. زوائد خاری شكل موجود بر روی سطح ویروسهای واجد پوشش مثل ، پارامیكو و توگا نقش اساسی را در روند اتصال این ویروسها بازی می كنند. جنس این زوائد از گلیكو پروتئین بوده و به آنها VAP نیز می گویند. از مهمترین زوائد شناخته شده می توان از هم اگلوتینین و نور آمینید از نام برد

كه هم اگلوتینین سبب چسبندگی ویروس به سلول میزبان و نور آمینید از باعث اثر بر روی اسید نورآمنیك موجود در ساختمان گیرنده می گردد. آدنو ویروسها (كه نوعی ویروس فاقد پوشش بشمار می روند) دارای پروتئین های رشته أی بعنوان VAP در سطح خود می باشند. در ویروسهائی مثل پیكورنا كه فاقد پوشش و پروتئین های رشته أی فوق الذكر می باشند. ورود ویریون به واسطه برخورد تركیبات و پلی مرهای سطحی نوكلئوكپسید ویروسی با گیرنده سلول میزبان صورت می پذیرد. در برخی از ویروسها نیز مكانیسم دقیق جذب هنوز روشن نشده است.

ب ـ نفوذ و برهنه شدن :
مكانیسمی كه طی آن ویریون پس از اتصال به غشاء سلول میزبان وارد آن می گردد ، نفوذ نامیده می شود. نحوه این مكانیسم بستگی به نوع ویروس دارد. به نظر می رسد كه بسیاری از ویروسهای فاقد پوشش توسط غشاء سلول میزبان فرا گرفته می شوند و متعاقب آن با تغییر ساختمانی كه در كپسیدشان به وقوع می پیونند ، نوكلئیك اسید خود را بداخل سلول میزبان آزاد می نماید. برخی از ویروسهای فاقد پوشش نیز ممكن است توسز نوعی روند فاكوسیتوزی كه با ایجاد واكوئل همراه است وارد سلول میزبان گشته و بعد در داخل سلول آزاد گردند. برخی دیگر از ویروسهای فاقد پوشش نیز ممكن است به قدری كوچك باشند كه بتواند به طور مستقیم وارد سلول میزبان شوند.

در ارتباط با ویروسهای دارای پوشش در برخی از این ویروسها پس از اتصال ویروس به غشاء سلول میزبان و اتحاد پوشش ویروس با غشاء سیتوپلاسمی ، نوكلئوكپسید ویروس به داخل سیتوپلاسم سلول آزاد می گردد. در برخی دیگر از این ویروسها پس از اتصال ویروس به غشاء سلول میزبان ، ویروس توسط واكوئل به داخل سلول میزبان كشیده می شود.

نكته : ورود نوكلئوكپسید به داخل سیتوپلاسم برای آن دسته از ویروسهایی كه آنزیم های مربوط به همانند سازی نوكلئیك اسید خود را به همراه دارند (مثل رترو ویروسها) بسیار حیاتی و حائز اهمیت است. روند برهنه شدن عبارت است از آزاد شدن نوكلئیك اسید ویروسی در داخل سلول میزبان از ویریونهایی كه ساختمان آنها شامل نوكلئوكپسید و یا (نوكلو.كپسید همراه با پوشش) می باشد. پس از مرحله برهنه شدن تا مدتی اثری از ویروس در سلول میزبان دیده نمی شود. این مرحله كه بسته به نوع ویروس و سلول میزبان بین 12 تا 24 ساعت طول می كشد مرحله نهفتگی نامیده می شود.

پ ـ سنتز اجزاء ویروس
پس از مراحل نفوذ و برهنه شدن ، مرحله بعدی در تكثیر و توسعه ویروسها در داخل سلول میزبان مرحله بلوغ می باشد. در طی این مرحله ، همانند سازی ژنوم ویروسی و سنتز پروتئینها و اجزاء ویروسی مورد نیاز جهت ایجاد ویروسهای بالغ صورت می گیرد. این مرحله خود به سه دوره متوالی به نامهای مرحله اولیه پروتئین ، مرحله میانی پروتئین و مرحله آخر پروتئین قابل تفكیك است.

در مرحله نخستین پروتئین اتفاقاتی بدین شرح رخ می دهد : بر اساس نوع ویروس اختلالاتی در عمل سلول میزبان به وقوع می پیونند. اینن اختلالات عملی در سلول (و در موارد شدید مهار فونكسیون سلولی ) بطور مستقیم یا غیر مستقیم (بسته به عملكرد سلول) صورت می گیرد. بدین ترتیب كه برخی از ویروسها در این مرحله

پروتئینهای خاصی را جهت مهارت مستقیم m RNA سلول میزبان سنتز می كنند و از این طریق موجب اختلال در آن می شوند. برخی دیگر از ویروسها متعاقب سنتز مقادیر زیادی m RNA ویروسی (به واسطه رقابت با m RNA سلولهای میزبان) باعث بوجود آمدن اختلالات فونكسیونال در سلول میزبان می شوند. مهار سنتز DNA میزبان (توسط ویروسها) می باشد. علاوه بر موارد فوق در مرحله زمانی اولیه پروتئینی سنتز آنزیم های ویروسی جهت تولید ژنوم ویروسی نیز صورت می پذیرد. میزان سنتز پروتئینهای ویروسی اخیر بستگی تامی به اندازه ژنوم ویروسی دارد. ویروسهای بزرگی نظیر هرپس و آبله متكی به آنزیم های خود از قبیل RNA و DNA پلیمرازها می باشند ، در

حالی كه ویروسهای كوچكتر در این زمینه بیشتر به آنزیم های سلول میزبان متكی هستند. نحوه سنتز نوكلئیك اسید ویروسی بستگی به نوع نوكلئیك اسید و نوع ویروس دارد و ما موارد اساسی آن را به طور مختصر بررسی می كنیم. همانند سازی در ویروسهای DNA دار به استثنای آبله ، همانند سازی سایر ویروسهای DNA در هسته سلول میزبان به وقوع می پیوندد. با وجود اختلافات موجود بین همانند سازی DNA ویروسی و DNA سلولهای میزبان ، اصول كار تا حدودی مشابه می باشد.
MRNA های اخیر به سیتوپلاسم ( به جوار ریبوزومها) منتقل شده و طی روند ترجمه پروتئینهای ویروسی ساخته می شوند. پروتئینهای اخیر به هسته وارد شده و به همراه DNA های ویروسی كه در هسته طی روند همانند سازی تكثیر یافته اند ، مجتمع می شوند و بدین ترتیب ذرات ویروسی جدید را حاصل می كنند.
نكته : تكثیر پاكس ویروسها برخلاف دیگر ویروسهای DNA دار در سیتوپلاسم سلول میزبان انجام می شود.

همانند سازی ویروسهای RNA دار :
در این دسته از ویروسها روند همانند سازی از راههای مختلف صورت می گیرد. علت این اختلافات در نحوه همانند سازی تفاوت در نوع RNA (تك رشته أی یا دو رشته أی) و قطبیت آن RNA 0رشته منفی یا مثبت) می باشد. بر همین اساس برای توضیح روند همانند سازی در ویروسهای RNA دار آنها را به 4 نوع تقسیم كرده اند كه به طور اختصار به بررسی آنها می پردازیم.

نكته 1 : اگر RNA ویروس پس از ورود به درون سیتو پلاسیم سلول میزبان مستقیماً وارد ریوزوم شود یعنی نقش m RNA را بازی كند و از روی آن پروتئین سنتز گردد ، آن را RNA مثبت می نامند ، اما اگر مكمل آن سنتز شده و RNA مكمل وارد ریبوزوم شود آنرا RNA منفی می نامند.
نكته 2 : تنها RNA های رشته مثبت می توانند به عنوان m RNA عمل كنند.

ویروسهائی از قبیل پیكورنا ، توگا و كرونا دارای RNA تك رشته أی با قطبیت مثبت هستند. روند تكثیری این ویروسها در سیتوپلام سلولس میزبان به انجام می رسد و ژنوم RNA این ویروسها بنحو خاصی این روند را كنترل می كنند ، بدین ترتیب كه پس از ورود این ویروسها به داخل سیتوپلاسم سلول میزبان RNA این ویروسها (به دلیل قطبیت مثبت) قادر است عمل كرد m RNA را انجام دهد و به واسطه دستگاه پروتئین سازی سلول میزبان (ریبوزومها) سنتز پروتئیهای ویروسی از جمله RNA پلی مراز و آنزیمهای مورد نیاز جهت سنتز اجزای ویروسی را با انجام برساند. از سویی متعاقب سنتز این گونه آنزیمها به ویژه RNA پلی مراز سنتز RNA های رشته مثبت جدید نیز

صورت می گرید. بدین ترتیب كه توسط آنزیم پلی مراز اخیر ، از روی RNA رشته مثبت ویروسی ، RNA رشته منفی مكملی به عنوان الگو جهت سنتز RNA های رشته مثبت جدید ساخته می شود و به دنبال آن پس از سنتز RNA های رشته مثبت جدید (و همچنین سنتز اجزاء ساختمانی جدید) ویروسهای جدید تولید می گردند.

ویروسهایی از قبیل اورتومیكسو و پارمیكسو و رابدو دارای RNA تك رشته أی با قطبیت منفی می باشند. این ویروسها آنزیم RNA پلی مراز مورد نیاز خود را به همراه دارند و به واسطه ان از روی RNA رشته منفی خود RNA منفی جدید (مشابه RNA های مادری) و نیز به عنوان m RNA (جهت ساخت سایر اجزاء پروتئینی مورد نیاز) رونویسی می كنند و به همین طریق سیكل خود را در جهت ساخت ذرات ویروسی جدید مشابه موارد قبلی انجام می دهند.
در برخی از ویروسها ، موسوم به رئو ویروسها ژنوم ویروسی به صورت RNA دو رشته است. یكی از رشته های این RNA ، از نوع مثبت بوده و رشته دوم از نوع منفی (و مكمل رشته دیگر) می باشد.

RNA این ویروسها قطعه بوده و آنزیم RNA پلی مراز مورد نیاز را به همراه دارند. پس از برهنه شدن نوكلئوكپسید این ویروسها آنزیم RNA پلی مراز مذكور فعال شده و از روی RNA رشته منفی ، RNA های رشته مثبت مكملی را رونویسی می كنند. RNA های رشته مثبت اخیر در دو جهت انجام وظیفه می كنند. از یك جهت به عنوان m RNA دستور سنتز پروتئینهای ویروسی را می دهند و از جهت دیگر به عنوان یكی از رشته های ویروسی های آینده عمل می كنند.

رترو ویروسها دسته خاصی از ویروسهای تومورزا هستند كه ژنوم آنها از دو تك رشته مشابه RNA و با قطبیت مثبت تشكیل یافته اس. این ویروسها واجد آنزیم ترانس كیپتاز معكوس می باشند. پس از برهنه شدن نوكلئوكپسید در داخل سلول میزبانی از روی این RNA (توسط آنزیم ترانس كیپتاز معكوس) DNA دو رشته أی خطی ایجاد می گردد. این DNA از طرفی جهت ایجاد m RNA برای سنتز پروتئینها و آنزیم های مورد نیاز ویروس به عنوان الگو قرارگرفته و از طرقی از روی آن مجدداً مقادیر زیادی RNA ویروسی برای ایجاد ویروسهای جدید ساخته می شود. علاوه بر اینها DNA اخیر می تواند وارد ژنوم سلول میزبان شده سبب ایجاد سرطان و تومور گردد. اجزاء پروتئینی ویروس در مراحل میانی و آخر همانند سازی تولید شده و طی روندی موسوم به تجمع گردهم می آیند و بدین ترتیب ذرات ویروسی جدید حاصل گردیده و آماده خروج از سلول میزبان می گردند. خروج ویروس از سلول را رها شدن می گویند.

ت ـ آزاد شدن
ویروسهای بدون پوشش مكانیسم خاصی جهت آزاد شدن از سلول میزبان ندارند. در ویروسهای دارای پوشش پس از اجتماع ژنوم و كپسید ویروسی كه بسته به نوع ویروس در هسته یا در سیتوپلاسم صورت می گیرد ، این ویروسها در حین عبور از غشاء سیتو پلاسمی یا غشاء سلول میزان (مجدداً بسته به نوع ویروس) غشائی مشتمل بر لیپید و گلیكو پروتئین عنوان پوشش دریافت می دارند. گلیكو پروتئین فوق درست در انتهای مرحله بلوغ ویروسی به دستور ژنوم ویروسی به غشاء

سیتوپلاسمی یا غشاء هسته میزبان (مجدداً بسته به نوع ویروس) غشائی مشتمل بر لیپیدو گلیكو پروتئین به عنوان پوشش دریافت می رداند. گلیكو پروتئین فوق درست در انتهای مرحله بلوغ ویروسی به دستور ژنوم ویروسی به غشاء سیتو پلاسمی یا غشاء هسته میزبان (بسته به نوع ویروس) افزوده می شود ، و پس از آن نوكلئوكپسید ویروسی به سوی این مناطق رفته و توسط این غشاها پوشیده شده و طی روندی موسوم به جوانه زدن از سول میزبان جدا می شود.
كشت ویروسها

همانگونه كه بارها اشاره گردید ، ویروسها تنها در سلولهای زنده تكثیر می شوند. به منظور انجام اعمال مختلف تشخیصی و تحقیقی (از قبیل مطالعه تكثیر و تولید اجزاء ویروسی ، مطالعه اثرات ویروسها بر سلولهای میزبان ، مطالعه بیماریزائی و سرطانزائی ویروسها و غیره) روشهای خاصی از جمله كشت ویروسها در سیستم های In vivo, In vitro صورت می گیرد. منظور از سیستم های In vitro در ویروس شناسی محیط های كشت سلولی و یا بافت بوده و اصطلاح سیستم های In vivo اشاره بر حیوانات زنده آزمایشگاهی و تخم مرغ جنین دار دارد.

از سال 1940 به بعد تولید محیطهای كشت سلولی پیشرفتهای شایان توجهی داشت. این پیشرفتها مرهون دسترسی به تكنیكها ، وسائل و موادی چون آنزیمها مواد تغذیه أی (برای رشد سلولها) ، آنتی بیوتیكها و مواد ضد قارچی (برای جلوگیری از آلودگی محیطهای كشت توسط باكتریها و قارچها) و غیره می باشند. در سال 1949 Weller,Eders & Robbins نشان دادند كه پولیو ویروسها قادرند در سلولهای اپیتلیال جنینی تكثیر یافته و در این قبیل محیطهای كشت سلولی تغییرات مرفولوژیك ایجاد نمایند. این یافته ، دوره جدیدی را برای مطالعه عفونتهای ویروسی ایجاد نمود و تكنیكهای كشت سلولی به طور روزافزونی در ویروس شناسی بالینی و تخصصی مورد استفاده قرار گرفتند.

الف ـ كشتهای سلولی :
محیطهای كشت سلولی برای پرورش و تكثیر سلولهای مجزا شده از بافت یا عضو موردنظر ساخته می شوند. در برخی مواقع این گونه سلولهای مجزا شده قادرند كه به صورت معلق در سوسپانسیون تغذیه أی مناسب رشد كنند ، در حالی كه در اغلب موارد این سلولها به صورت تك لایه أی بر روی جدار ظرف حاوی محیط كشت (از قبیل جدار لوله های مخصوص كشت سلولی ) رشد می نمایند. به موارد اخیر اصطلاحاً كشتهای سلولی تك لایه می گویند. اصولاً سه نوع كشت سلولی منولایر به نامهای كشتهای سلولی اولیه ، كشتهای سلولی دیپلوئیدی و كشتهای سلولی ممتد وجود دارد. علاوه بر این كشتهای سلولی دیگری نیز از جمله كشتهای سلولی حاوی سلولهای خونی انسان به طور وسیعی مورد استفاده قرار می گیرند كه در زیر به شرح آنها می پردازیم.

كشتهای سلولی اولیه
در این نوع محیط های كشت سلولی ، سلولهای مورد نیاز مستقیماً از بافتها گرفته می شوند. برای ساخت چنین محیطهای كشتی ، سلولهای بافت مورد نظر را (مثل بافت كلیه میمون) توسط موادی چون آنزیم پروتئولیتیك ترسپین از هم جداكرده و در محلولی محتوی مواد ضروری رشد (شامل مواد مغذی و مواد ضد باكتریائی و ضد قارچی) معلق می نمایند و بدین ترتیب سوسپانسونی شامل سلولهای مجزا شده و مواد ضروری رشد سلولی حاصل می گردد. بعد از این مرحله سوسپانسیون بطور خودبخودی (به صورت تك لایه أی) به كف بطری كشت سلولی مذكور اتصال می یابند و بدین ترتیب محیط كشت اولیه أی از نوع تك لایه أی را ایجاد می كنند. سلولهای

اپی تلیال قادرند تا ده بار و سلولهای فیبروبلاست تا 60ـ50 بار در این گونه شرایط بدون تغییر ماهیت تقسیم گردند. كشتهای اولیه سلولی برای رشد اغلب ویروسها مناسب بوده و درنتیجه برای ایزوله كردن ویروسها از نمونه أی بیمار مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان نمونه از كشتهای سلولی كلیه میمون برای تكثیر ویروسهایی چون پولیو ، كشتهای سلولی كلیه خرگوش برای تكثیر ویروس سرخجه و از كشتهای سلولی جنین تخم مرغ برای تكثیر ویروسهایی چون ویروس هاری ، سرخك و اوریون استفاده می شود.

كشت رده های سلولی دیپلوئیدی :
در این گونه محیطهای كشت ویروسی از سلولهائی استفاده می گردد كه بر اثر كشتهای متوالی و پاساژهای متعدد ساختمان كروموزمی و ماهیت آنها از حالت دپیلوئیدی (n2 كروموزومی) خارج نگردد. به عنوان نمونه كشت و پاساژهای متوالی سلولهای فیبرو بلاست بافت ریه جنین انسانی باعث تغییر خصوصیات دپیلوئیدی آنها نمی شود. از كشت سلولی اخیر (سلولهای فیبرو بلاست بافت ریه جنینی) در تكثیر ویروس هاری و تهیه واكسن هاری استفاده می شود. این گونه كشتهای سلولی به طیف وسیعی از انواع مختلف ویروسها حساس بوده و معمولاً برای ایزوله كردن ویروسها از نومنه های آزمایشگاهی بیماران و همچنین برای تهیه واكسن های زنده ویروسی مورد استفاده قرار می گیرند.

كشت رده های سلولی ممتد
این گونه كشتهای سلولی معمولا از سلولهای سرطانی (مثل سلولهای كارسینومائی و ساركومایی) تشكیل یافته اند. در صورتی كه این قبیل سلولها در لوله های مخصوص سلولها در لوله های مخصوص كشت سلولی و در شرایط مناسب قرار گیرند ، قادرند كه به طور روبه فزون و پویا تقسیم و تكثیر یابند. این قبیل سلولها ممتد می باشند. از مثالهای معروف این قبیل كشتهای سلولی ، كشت سلولی Hela می باشد. در این نوع كشت از سلولهای سرزانی موسوم به Hela استفاده می گردد. این سلولها اولین بار در سال 1951 از زهدان خانمی بنام Hela (كه مبتلا به سرطان گردن رحمی بود) گرفته شده و تا به امروز به صورت متوالی تكثیر و پاساژ داده شده اند. از كشت سلولی Hela برای تشخیص ویروسهایی مثل اكو ویروسها و پارامیكسو ویروسها و غیره استفاده می شود. علاوه بر این به طور كلی از كشتهای ممتد برای كشت و تشخیص بسیاری دیگر از ویروسها نیز استفاده می شود.

كشت رده های سلولی خونساز انسانی
در این نوع محیطهای كشت از سلولهای سفید خون انسانی ، سلولهای غدد لنفاوی انسانی و یا از سلولهای سرطانی خون استفاده می گردد. عمر گلبولهای سفید خون و سلولهای لنفاوی در این گونه كشتها كوتاه است ، به طوری كه این قبیل سلولها در سوسپانسیون كشتی تنها به مدت چند روز زنده می مانند. كشتهای اخیر را جهت تكثیر ویروسهایی چون اپشن بار مورد استفاده قرار میدهند. از بین سلولهای سرطان خونی كه به صورت محیط كشت سلولی استفاده قرار می شوند نیز می توان از موارد زیر نام برد :

ـ كشت رده سلولی لنفوبلاستوئیدی : این قبیل سلولها را از نمونه های سرطانی لوزه جدا كرده و جهت كشت ویروسهایی چون اپشن بار مورد استفاده قرار می دهند.
ـ كشت رده سلولی لنفوما : این قبیل سلولهای سرطانی را به طور عمده از سلولهای موجود در نوعی سرطان لنفومائی به نام لنوفم بروكیت تهیه می كنند.از این سری سلولها نیز برای كشت ویروسهایی چون اپشن بار مورد استفاده قرار می گیرند.
ـ كشت رده سلولی میلوما : این نوع سلولها را از نمونه های مغز استخوان بدست می آورند. كشت این سری از سلولها بسیار دشوار بوده بیشتر جهت ساختن آنتی بادیهای منوكلونال استفاده می شوند.
ـ كشت رده سلولی لوسمی : این نوع سلولها زا سلولهای سفید سرطانی خون تشكیل یافته اند. نگهداری این سلولها نیز بسیار دشوار است.
كشتهای عضوی یا بافتی

در این قبیل محیط های كشت از قطعات و برشهای نازك بافتها یا اندامهای مورد نظر استاده می گردد. برای زنده نگاهداشتن و حفظ این قطعات بافتی ، آنها را در محیط های مناسب تغذیه أی و استریل قرار می دهند. ضخامت كم این قطعات باعث سهولت جذب مواد غذائی در آنها می گردد. از ویژگی های منحصر به فرد این گونه محیط های كشت ، محفوظ ماندن بسیاری از صفات مهم سلولهای موجود در آنهاست. مثلاً سلولهای موجود در كشتها ، درجات بالایی از خصوصیات تمایزی و نیز اعمال

اختصاصی خود را طی هفته ها حفظ نموده و محیط نسبتاً طبیعی را بریا تكثیر ویروسهای خاصی وجود می آورند. از مثالهای بسیار بارز این قبیل محیط های كشت ویروسی ، محیط كشت بافتی درای سلولهای اپی تلیال مژه دار تنفسی است كه جهت كشت ویروسهائی كه باعث عفونتهای دستگاه تنفسی گردیده و قادر به تكثیر در كشتهای سلولی نیستند مانند رینو ویروسها مورد استفاده قرار می گیرد. از جمله بافتهایی كه به كرات به عنوان محیط كشت بافتی یا عضوی مورد استفاده قرار می گیرند. عبارتند از : اپی تلیومهای دستگاه تنفسی و دستگاه گوارش ، قطعاتی از بافتهایی چون تخمدان ، بافت عصبی ، تیروئید و غیره.
تكثیر ویروسها در تخم مرغ جنین دار :

در سال 1930 روش كشت ویروسها در تخم مرغ جنین دارد مطرح گردید و طی دو دهه به طور گسترده أی مورد استفاده قرار گرفت . پس از آن محیطهای مختلف كشت سلولی جای این روش را در كشت بسیاری از ویروسها گرفتند ولی بااینوجود هنوز هم برای كشت برخی از ویروسها از جمله ویروسهای ایجاد كننده پوستولهای آبله مانند ویروسهای آبله و هرپس ویروسها و همچنین ویروسهای آنفلوآنزای نوع A از تخم مرغ هیا جنین دار استفاده می شود. انواع مختلف ویروسها قادرند كه در غشاهای جنین

محصور كننده آمنیون و كوریو الانتوئیك و یا در كیسه زرده جنین تخم مرغ رشد نمایند. در این میان غشاء كوریوالانتوئیك به عفونت آبله انسانی بسیار حساس و مستعد بوده و به همین دلیل ایزوله كردن و شناسائی این ویروسها از طریق تلقیح آنها به این غشاء صورت می گیرد. علاوه بر این كیسه های غشائی مختلفی نیز در جنین تخم مرغ جهت تلقیح برخی ویروسها در مایع آمنیون مورد استفاده قرار می گیرد. تلقیح ویروس آنفلوآنزای نوع A در این مایع باعث ایجاد عفونت می گردد.
روشهای آزمایشگاهی جهت تشخیص عفونتهای ویروسی

تشخیص دقیق ویرولوژیكی ، از موارد ضروری جهت مطالعه اپیدمیولوژی عفونتهای ویروسی و كنترل اپیدمیها و عفونتهای بیمارستانی میباشند . در برخی موارد ، اقدامات بالینی بستگی تامی به تشخیص های آزمایشگاهی ویرولوژیك دارد . به عنوان مثال زمانی كه در ابتدای دوران حاملگی مادر ، گمان آلودگی به عفونت سرخجه أی میرود یا زمانی كه بخواهیم حاملان ویروس هپاتیت B را از افراد خون دهنده جدا كنیم ، اهمیت این موارد بیشتر به چشم می خورد . علاوه براین موارد ، تشخیص عفونتهای ویروسی و تعیین سروتیپ های آنها زمینه اساسی را جهت پیشرفت اقداماتی نظیر تهیه واكسنها و كنترل كیفیت آنها پایه گذاری میكند . بدین ترتیب آشنایی با برخی از تكنیكهای آزمایشگاهی تشخیصی در این زمینه امری ضروری می نماید و برای انجام این مهم می توان بررسی خود را در طی سه روند متفاوت زیر دنبال كرد :
الف ـ جدا سازی 1 :

ایزوله كردن ویروسهای عفونی از نمودارهای بیماران به واسطه تلقیح آنها در محیطهای كشت سلولی ، بافتی و یا حیوانات آزمایشگاهی و مطالعه آثار و نتایج حاصل صورت می گیرد . به عنوان نمونه پس از تزریق ویروسهای كوكساكی A و كوكساكی B به موش با مطالعه علائم بالینی حاصل ، میتوان ویروسهای اخیر را از هم تشخیص داد .
ب ـ شناسائی مستقیم ویروسها و یا آنتی ژنهای ویروسی :

برای انجام این روند امروزه از وسایل و روشهای پیشرفته أی از جمله استفاده از اولترافیلترها ، الكترون میكرسكوپی و نیز وسایلی چون میكروسكوپ دارای منبع نور ماوراء بنفش جهت آزمایشهایی از قبیل آزمایش ایمونو فلورسنت و غیره استفاده می شود . به عنوان مثال از میكروسكوپ الكترونیكی برای مطالعه و تشخیص مستقیم بسیاری از ویروسها از جمله پاكس ، هرپس ، آدنو ، روتا، هاری و غیره استفاده می شود . در این قبیل آزمایشها از نمونه هایی چون مایع وزیكولی ( مثل ویروس آبله و هرپس ) نمونه بافت ( مثل بافت عصبی در مورد ویروسهای هرپس و هاری ) و یا نمونه مدفوع ( مثل آدنو ویروس و روتا ویروس و از این قبیل استفاده می كنند . لازم به توضیح است كه مشاهده ویروس های موجود در مایع نخاع و یا سرم توسط روش میكروسكوپ الكترونیكی دشوار است .
ج ـ تشخیص سرولوژیكی ویروسها :
به میمنت تلاشهای دانشمندان ، امروزه پیشرفتهای شایانی در زمینه روند های تشخیصی سرولوژیكی حاصل گردیده است و ما در ذیل به ذكر برخی از معروفترین آنها می پردازیم :

1 ـ آزمایش ایمنودی فیوژن 1 :
برای اولین بار در سال 1964 Blumberg با استفاده از این آزمایش موفق به كشف ویروس هپاتیت B گردید . این آزمایش نسبت به آزمایشهایی چونI FوElisa و از حساسیت كمتری برخوردار است. موارد زیر برای انجام تست لازم می باشد :

1ـ ژل آگاروز ،2ـ لام، 3ـ سوراخ كن، 4ـ محیط مرطوب 5ـ آنتی بادی اختصاصی علیه ویروس مورد نظر، 6ـ سرم بیمار حاوی آنتی ژن ویروسی، 7ـ لوله مویین. در ژل مقدار 3cc ژل آگاروز را روی لام قرار داده و سپس دو حفره توسط سوراخ كن در آن ایجاد كنید. بعد، در درون یكی از حفره ها توسط لوله مویینه سرم بیمار ریخته و در حفره دیگر آنتی بادی اختصاصی ضد ویروس مورد نظر را می ریزند . لام را در یك محیط مرطوب در دمای اتاق قرار داده و پس از 24 ساعت نتیجه را قرائت می كنند. در صورت وجود آنتی ژن ویروسی در سرم بیمار ـ خط سفید رسوبی حاكی از مثبت بودن تست ( به واسطه واكنش رسوبی آنتی ژن ـ آنتی بادی ) مشاهده خواهد شد. در صورت عدم مشاهده خط سفید رسوبی تست منفی خواهد بود.

2ـ آزمایش سی ای ئی پی :
اساس كار این تست ، مشابه تست قبل I D می باشد ، بدین ترتیب كه پس از ریختن سرم بیمار و آنتی بادی اختصاصی ضد ویروسی در حفره های مربوط ، لام را در یك میدان الكتریكی قرار می دهند . نتیجه این آزمایش نیز همانند آزمایش قبلی I D بوده و تنها تفاوت در مدت اخذ نتیجه است . بدین ترتیب كه نتیجه این تست پس از یك ساعت قابل بررسی است . از این آزمایش برای تشخیص ویروسهایی مثل ویروس هپاتیت B استفاده می گردید .
3ـ آزمایش ایمنو فلورسانس :
این تست به دو روش مستقیم و غیرمستقیم انجام می گیرد . ( معمولاً ماده فلورسنت مورد استفاده در این آزمایش فلورسین ایزوتیاسیانات می باشد . )
الف ـ روش مستقیم ایمنو فلورسانس :
در این روش ابتدا آنتی ژن های ویروسی را ( كه در بافت یا كشت سلولی و یا نمونه بیمار می باشند ) توسط استون و الكل برروی لام ثابت نمود ، سپس محلول كونژوگه ( حاوی آنتی بادی اختصاصی اتصال شده به ماده فلورسئین ) اضافه می گردد. بعد از اینكوباسیون لام را با محلول بافر شستشو داده و بعد توسط میكروسكوپ فلورسانت آن را بررسی می كنند . در صورت مثبت بودن تست نقاط درخشان مایل به زردی بر روی سلولها مشاهده خواهد شد و در صورت عدم مشاهده چنین نقاطی ، تست منفی خواهد بود .

ب ـ روش غیر مستقیم ایمنو فلورسانس :
در این روش ابتدا آنتی ژن ویروسی ( موجود در نمونه بیمار یا كشت سلولی یا بافت آسیب دیده ) را توسط الكل و استون بر روی لام ثابت نموده سپس آنتی بادی اختصاصی را به آن اضافه می نمایند . بعد از ، اینكوباسیون لام را با بافر شستشو داده سپس بر روی آن محلول كونژوگه ( از تركیب آنتی بادی ضد آنتی بادی انسانی متصل به ماده فلورسئین ) را اضافه می نمایند. بعد از شستشو لام را خشك نموده و توسط میكروسكوپ فلورسنت آزمایش را می نمایند . در صورت مثبت بودن تست ذرات رنگی سبز مایل به زردی قابل مشاهده است . در صورت عدم مشاهده ذرات رنگی مذكور تست منفی خواهد بود.
4ـ آزمایش هم آگلوتیناسیون :

این تست به سه طریق به شرح زیر انجام می گردد.
الف ـ روش مستقیم هم آگلوتیناسیون :
برخی از ویروسها قادرند به طور مستقیم باعث آگلوتینه شدن گلبولهای قرمز می شوند . به عنوان مثال ویروس های هاری و سرخجه به ترتیب می توانند باعث آگلوتیناسیون گلبولهای سرخ بز و كبوتر شوند . معمولاً برای انجام این آزمایش از پلیتهای مخصوصی كه دارای حفره های U شكل یا V شكل می باشند، استفاده می شود . ابتدا مقدار معینی ( مثلاً حدود 005cc ) بافر در هر كدام از حفره ها ریخته ، سپس مقدار معینی (حدود 005cc ) آنتی ژن را به حفره شماره یك اضافه می گردد . سپس رقتهای 1:32,1:16,1:8,1:4,1:12 و … تهیه می كنند. در مرحله بعد میزان005cc گلبول قرمز را به كلیه حفره های مورد آزمایش اضافه می گردد و نتیجه آزمایش بعد از دو ساعت قرائت می شود . در حفره هایی كه عمل آگلوتیناسیون صورت گرفته باشد تا آن میزان رقت آزمایش مثبت و در غیر اینصورت عدم آگلوتیناسیون گلبولهای قرمز ، نتیجه آزمایش منفی قرائت می شود.

ب ـ روش غیر مستقیم هم آگلوتیناسیون :
برخی از ویروسها از جمله ویروس هپاتیت B قادر به آگلوتیناسیون مستقیم گلبولهای قرمز گروه o منفی انسانی و یا بز و پرندگان نیست . از این رو برای تشخیص كیفی و كمی این ویروسها از تست HA استفاده می كردند . در این تست نیز از همان پلیتهای حفره دار مخصوص بهره می گرفتند ، بدین ترتیب كه ابتدا در تمام حفره ها همانند آزمایش قبل به میزان استاندارد ، محلول بافر ریخته ، سپس با سرم بیمار كه حاوی آنتی ژن ویروسی بود ، رقتهای1:32,1:16,1:8,1:4,1:12 و … تهیه می كردند. در مرحله بعد گلبولهای قرمز اتصال شده به آنتی بادی ضد آنتی ژن HBSAg به میزان مساوی به كلیه حفره های مورد آزمایش اضافه می گردید و نتیجه آزمایش را پس از 2 ساعت قرائت می شد. وجود آگلوتیناسیون نشان دهنده مثبت تست و عدم ایجاد آگلوتیناسیون نشان دهنده منفی آزمایش است. این آزمایش در حال حاضر به خاطر عدم حساسیت آن ، كاربردی برای تشخیص آنتی ژن های ویروسی هپاتیت B را ندارد.

ج ـ آزمایش مهار هم آگلوتیناسیون :
همان گونه كه قبلاً یاد شد، برخی از ویروسها مثل ویروس های هاری و سرخجه به طور مستقیم باعث آگلوتیناسیون گلبولهای سرخ بز و یا پرندگان می گردند. حال اگر پس از رقیق نمودن سرم بیمار مشابه روشهای قبل ، رقت ثابت آنتی ژن (سرخجه) را به تركیب حاصل گردد، در صورتی كه بیمار مبتلا به بیماری مثلاً سرخچه باشد، آنتی بادیهای ضد سرخچه نیز در سرم وی وجود خواهد داشت . حال در صورتی كه گلبولهای سرخ مذكور ( مثلاً گلبول سرخ پرنده برای ویروس سرخچه ) به میزان معین به موارد فوق اضافه گردد، در صورت مثبت بودن تست در حفره ها ( یعنی وجود آنتی بادی در سرم شخص) بواسطه خنثی كردن آنتی ژن توسط آنتی بادی ، هم گلوتیناسیون اتفاق نخواهد افتاد و در صورت منفی بودن تست در تمام حفره ها هم گلوتیناسیون مشاهده خواهد شد . آزمایش H I در حاضر برای برخی از ویروسهایی چون آنفلوانزا نوعA وB استفاده می گردد.

5 ـ آزمایش نوترالیزاسیون:
خنثی شدن ویروس (آنتی ژن) توسط آنتی بادی اختصاصی را نوترالیزاسیون گویند. تست نوترالیزاسون بیشتر برای تشخیص آنتروویروسكها بكار می رود . در این تست ابتدا رقت های مختلف سرم حاوی آنتی بادی اختصاصی ویروسی را در لوله لوله های آزمایش ریخته ، سپس مقدار دوز مشخص ویروس را ( بنام C I D50 بمعنی میزانی از ویروس كه پس از تزریق به كشت سلولی آزمایشگاهی باعث كشته شدن 50 % از آنها گردد) به تمامی لوله های آزمایش یاد شده اضافه می گردد. بعد از انجام موارد فوق آزمایش را به مدت یك ساعت در درجه حرارت 37 درجه سانتی گراد در اینكو باتور قرار داده ، سپس به كشت سلولی آزمایشگاهی تزریق می گردد. تیتری از آنتی بادی كه بتواند از كشته شدن 50% از كشت سلولی جلوگیری كند ، به عنوان تیتر نوترالیزاسیون نامیده می شود.

6ـ آزمایش كمپلیمان :
سیستم كمپلیمان به سیستم پیچیده ای از پروتئینهای سرمی اطلاق می شود كه اجزاء آن نقش مكمل بسیار با اهمیتی را در واكنشهای ایمنی هومورال (آنتی ژن ـ آنتی بادی) ایفا می كنند . حدود 9 جزء پروتئینی از پروتئینهای سرمی به عنوان اجزاء عمل كننده این سیستم شناخته شده اند . این اجزاء به نامهای C9,…, C3,C2,C1 نامگذاری شده اند . حرارت 56 درجه سانتی گراد به مدت 30 دقیقه سرم باعث از كار افتادن این سیستم پروتئینی می گردد. یكی از این راهها ، ایجاد كمپلكس آنتی ژن ـ آنتی بادی می باشد. (لازم به تذكر است كه تنها آنتی بادیهای lgM,lgG توان فعالیت نمودن این سیستم پس از واكنش با آنتی ژن خاص خود را دارد) یكی از نتایج فعال شدن سیستم كمپلمان از بین بردن آنتی ژن می باشد حال با این توضیحات مختصر به شرح تست CF می پردازیم:

1ـ سرم بیمار ، 2ـ آنتی ژن ویروس مورد نظر، 3ـ كمپلمان خوكچه هندی (تهیه شده از سرم حیوان)، 4ـ همولیزین ( گلبول قرمز گوسفند كه به آن آنتی بادی ضد گلبول سرخ متصل است).

روش آزمایش بدین ترتیب است كه ابتدا سرم بیمار را در درجه حرارت 56 درجه سانتی گراد بمدت نیم ساعت قرار داده (با این كار پروتئینهای سیستم كمپلمان سرم بیمار غیر فعال می شوند) حال به این سرم، آنتی ژن ویروسی مورد نظر را افزوده و سپس كمپلمان خوكچه هندی به میزان معینی به آن اضافه می گردد. سپس حاصل را در دمای 37 درجه سانتی گراد به مدت 30 دقیقه در اینكوباتور قرار داده و آن گاه گلبول قرمز گوسفند (متصل به آنتی بادی ضد گلبول قرمز) را بدان اضافه می كنند.

نتیجه : اگر هیچ گونه همولیزی صورت نگیرد تست مثبت خواهد بود چرا كه در این صورت در سرم فرد بیمار آنتی بادی ضد آنتی ژن ویروسی وجود داشته و با ایجاد كمپلكس با آنتی ژن ویروسی تمامی اجزاء كمپلمان خوكچه هندی را قبل از افزودن همولیزین جذب می كند و در واقع كمپلمان آزادی در محیط باقی نمی ماند . اگر همولیز صورت گرفت تست منفی بوده و نشانگر این است كه در سرم فرد بیمار آنتی بادی ضد ویروسی وجود نداشته و در واقع كمپلمان آزاد به آنتی بادی اتصال شده بر روی گلبولهای سرخ گوسفند و باعث لیز شدن گلبول قرمز می شود.

7ـ آزمایش هتروفیل آنتی بادی :
آنتی بادیهای ایجاد شده علیه ویروسهایی چون اپشتن بار و سیتومگال قادر به آگلوتیناسیون گلبولهای سرخ گوسفند می باشند. به این گونه آنتی بادیها هتروفیل آنتی بادی اطلاق می گردد و بر همین اساس تستی ه همین نام ابداع گردیده است. البته این گونه تستها در واقع جنبه غیر اختصاصی دارند زیرا انواع مختلفی از آنتی بادیها (مثل آنتی بادیهای ضد سل) ممكن است با این نوع آزمایش نیز مثبت شوند. به هر حال از تست اخیر جهت تشخیص بیماری مونكلئوز استفاده می گردد.
8 ـ آزمایش رادیوایمنواسی :

این تكنیك با روشهای بسیار دقیق و نوینی جهت سنجش مقادیر اندك آنتی ژنهای ویروسی یا آنتی بادیهای اختصاصی ویروسی انجام می گردد. اساس این تست، رقابتی است كه بین آنتی ژن متصل به مواد رادیواكتیو بوجود و آنتی ژن غیر متصل به مواد رادیواكتیو بوجود می آید. حساسیت این تست حدود 100 تا 200 برابر تست CF بوده و كاربرد آن در ویروس شناسی جهت تشخیص ویروسهایی چون ویروس هپاتیت B می باشد . این تست در مقاصد علوم زیستی و آزمایشگاهی (از جمله تعیین مقادیر هورمونهاو…) نیز به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد.

9 ـ آزمایش الیزا:
این آزمایش در حال حاضر یكی از حساسترین، ساده ترین و ارزانترین آزمایشهای سرولوژیكی است. حساسیت این آزمایش همانندRIA بوده و كاربرد آن نیز در جهت تشخیص سرولوژیك بسیاری از ویروسها ، باكتریها، كلامیدیاها و … و تعیین مقادیر مواد بیولوژیكی چون هورمونها می باشد. در ویرولوژی از این آزمایش جهت تشخیص ویروسهایی چون هپاتیت B ، سرخچه ، سرخك ، هاری ، هپاتیت A ، دلتا آنتی ژن و غیره استفاده می شود. در این تكنیك آنتی بادی اختصاصی ضد آنتی ژن ویروسی را بر روی سطح حفره های پلیت الیزا متصل می كنند و سپس سرم بیمار را در آن می ریزند.(در صورت وجود آنتی ژن ویروسی در سرم، این آنتی ژن به آنتی بادی اختصاصی فیكس شده متصل می گردد.) پس از مدت معینی حاصل را با بافر چند بار شتشو می دهند و محلول كونژوگه (حاوی آنتی بادی اختصاصی ضد ویروسی متصل به یك

آنزیم) اضافه می گردد، محلول كونژوگه نیز به جایگاه دیگر آنتی ژن متصل شده و كمپلكس شبیه به ساندویچ بوجود می آورد، حال پس از شستشوی مجدد محیط توسط بافر ، سوبسترای خود واكنش داده و بسته به نوع آنزیم اضافه می گردد. آنزیم موجود در كمپلكس با سوبسترای خود واكنش داده و بسته به نوع آنزیم و نوع سوبسترای مورد استفاده ، واكنش خاصی ( مانند ظهور رنگ در محیط) بوقوع می پیوندد. در صورت مشاهده همچون واكنشی تست مثبت خواهد بود. از آنزیمهایی كه بیش از همه در تست ELISA مورد استفاده قرار می گیرند می توان ، آلكالین فسفاتاز HRP را نام برد . سوبسترای آنزیم آلكالین فسفاتاز كه بیش از همه مورد استفاده قرار می گیرد پارانیتروفنیل فسفات و سوبسترای HPR محلول TMB می باشد.
10ـ آزمایش ایمنوپلات اسی :

آزمایش ایمنوپلاست یك آزمایش بسیار حساس است كه جهت تائیدی آزمایش الیزا برای تشخیص آنتی بادیهای ضد ویروسی مورد استفاده قرار می گیرد. وجود برخی آنتی بادی های ضد ویروسی چون HIV_I,II و یا هپاتیت (HCV)C نشان دهنده عفونتهای ویروسی ایدز و هپاتیت C در بیمار است از این رو در صورت مثبت بودن آزمایش الیزا این موارد آنتی بادیهای ضد ویروسی كه در برخی موارد ممكن است نتایج كاذب مثبت را در برداشته باشد ، از آزمایش تائیدی ایمنوبلات اسی استفاده می گردد.
11ـ آزمایش منونوكلئوز :
این تست یكی از آزمایشهای ارزان و نسبتاً اختصاصی است كه برای تعیین آنتی بادیهای ضد ویروسهای مولد منونوكلئوز مورد استفاده قرار می گیرد. در این تستس بجای گلبولهای سرخ گوسفند از گلبولهای قرمز اسب بهره گرفته می شود.
12ـ آزمایش حساسیت پوستی :

در این تست مقدار معینی از ویروسهایی چون اوریون یا آنسفالیت اسب غربی را به طریق زیر پوستی به بیماری كه مشكوك به عفونت توسط یكی از ویروسهای فوق باشد تزریق نموده و پس از 12 تا 48 ساعت نتیجه را بررسی می نمایند. در صورت مثبت بودن تستس در محل تزریق واكنش التهابی بصورت قرمزی و تورم دیده خواهد شد و در صورت نداشتن واكنش ، تست منفی خواهد بود.
13ـ آزمایش پی سی آر :

آزمایش PCR یك روش مولكولی است كه با استفاده از پرایمرهای خاص ویروسی می توان در اسرع وقت در كمتر از 10 ساعت عامل ویروسهایی را كه به كندی در كشت سلولی رشد می كنند مانند ویروس سیتومگال ، یا برخی از ویروسهای سرطان زا را چون ویروسهای پاپیلومای تیپهای 16،18 و 32 توسط این روش ژنتیكی شناسائی نمود. اخیراً آزمایش PCR برای دیگر عفونتهای باكتریائی چون عامل بیماری سل TB استفاده می گردد.
اثرات عفونتهای ویروسی بر سلولهای میزبان

ویروسهای مختلف اثرات متفاوتی را بر سلولهای میزبان خود اعمال می نمایند. برخی از این اثرات به شرح زیر می باشد :
اثرات سیتو پاتیك : اصولاً به ویروسهایی كه موجب نابودی یا لیز شدن سلولهای میزبان می شوند ، سیتو پاتیك می گویند. از مثالهای موجود در این زمینه اثرات فلج كننده ویروس پولیو در میزبان می باشد كه بیانگر مرگ برخی از سلولهای عصبی موجود در شاخ قدامی نخاع است.

ایجاد اجسام انكلوزیونی : در خلال تكثیر برخی از ویروسها در داخل سیتوپلاسم و یا هسته سلول میزبان اجسام غیر متعارفی موسوم به اتكلوژنی در سیتوپلاسم یا هسته سلول و یا در هر دو ظاهر می شوند. برای مشاهده و بررسی این اجسام می توان از رنگ آمیزیهای بافت شناسی استفاده نمود. برخی از این اجسام اسید و فیلیك بوده و برخی بازوفیلیك می باشند. منشاء اجسام انكلوزیونی ممكن است از پروتئینهای ویروسی یا اسید نوكلئك ویروسی یا ویرونهای بالغ و یا محصولات غیر متعارف و غیر معمول خود سلول (در نتیجه عفونت) باشند. برخی از انكلوژنها به قدری مشخص اند كه می توان بر اساس وجود آنها به تشخیص نوع عفونت ویروسی پی برد. در

این میان می توان انكلوژنهای حاصل از عفونتهای ویروسی زیر را نام برد. انكلوژنهای حاصل از آدنو ویروسها كه بازوفیلیك بوده و در هسته سلولهای میزبان قرار دارند. انكلوژنهای حاصل از هریس ویروسها كه در هسته سلولهای میزبان قراردارند. انكولوژنهای حاصل از ویروسهای آبله كه گارنری نیز خوانده می شوند و اسید و فیلیك بوده و در سیتو پلاسم سلولخای میزبان قرار دارند. انكلوژنهای حاصل از ویروس سرخك كه هم در هسته و هم در سیتوپلاسم سلولهای میزبان قراردارند. انكلوژنهای حاصل از ویروس هاری كه نام دیگر آنها اجسام نگری بوده در هسته و سیتوپلاسم سلولهای میزبان جای گزین اند.

آمیختگی سلولی : بسیاری از ویروسهای واجد پوشش مثل پارمیكو ویروسها و هرپس ویروسها موجب آمیختگی سلولهای میزبان در خلال عفونت می گردند. علت این موضوع را در پارامیكو ویروسها به نوع گلیكو پروتئین به نام F كه در سطح پوشش این ویروسها یافت می شود نسبت می دهند. معتقدند كه این پروتئین باعث آمیختگی در سطح غشاء سلول میزبان و چند سلول میزبان اطراف می گردد. نتیجه اتصال آمیختگی چندیدن سلول با یكدیگر ایجاد سلولهای بزرگ ند هسته أی یا سلولهای (سن سی شیال) می نماید. همچنین این سلولهای بزرگ و ند هسته أی را ژانت سل می نامند.

اثرات ویروسها بر روی اعمال سلولهای اختصاصی : در این زمینه می توان از اثر عفونت ویروسی رینو بر روی سلولهای اپیتلیال مژكدار تنفسی نام برد. ویروس اخیر بدون اینكه موجب مرگ سلولهای اپیتلیال یاد شده گردد ، باعث كاهش و نقصان عمل مژكهای موجود بر سطح این سلولها شده و در موارد شدید باعث جداشدن مژكها از سلول می شود.

تغییر در آنتی ژنهای سطحی : در خلال عفونت ویروسی خصوصیات آنتی ژنتیك سطحی سلولهای میزبان تغییر می نماید. یكی از انواع این گونه تغییرات كه بیشتر در عفونتهای ویروسی حاصل از ویروسهای واجد پوشش دیده می شود ، به واسطه اتصال گلیكو پروتئینهای اختصاصی ویروس به سطح غشاء سیتوپلاسمیك سلول میزبان می باشد.

ویروسهای فاقد پوشش نیز قادر به كد نمودن پروتئینهایی هستند كه با سطح سلول میزبان تركیب می گردند و در نتیجه باعث تغییر در خصوصیات آنتی ژنتیك سطح سلول می شوند. نهایتاً پروتئینهای اختصاصی ویروسی متعاقب تغییر آنتی ژنتیك سطح سلول میزبان ، موجب تحریك سیستم ایمنی اختصاصی شامل ایمنی هومورال و ایمنی سلولی می شوند. این ایمنی علیه سلول میزبان صورت می گیرد.

دگرگونی سلولی : انواع متفاوتی از ویروسها قادر به تغییر بارز خصوصیات رشدی سلول میزبان می باشند. از مهمترین نشانه های این تغییرات كه اصطلاحاً دگرگونی سلولی نامیده می شوند ، افزایش میزان میتوز در سلولهای مبتلا می باشد. به عبارت دیگر در سلولهای دگرگون شده محدودیت میتوزی و تكثیری ، كه از ویژگیهای سلولهای طبیعی می باشد ، از بین رفته و این سلولها به طور بی رویه فزونی می گیرند. روند دگرگونی از نتایج عفونت حاصل از ویروسهای تومورزا می باشد. مكانیسم ایجاد دگرگونی در ویروسهای تومورزای مختلف متفاوت بوده و خود زمینه تحقیقاتی خاصی را شامل می گردد. علاوه بر موارد فوق ، در خلال دگرگونی سلولی ، تغییرات مرفولوژیك سلولی نیز به وقوع می پیوندد. از جمله این تغییرات ، می توان اختلال كروموزومی سلولو دگرگون را نام برد. به عنوان نمونه آدنو ویروس تیپ 12 كه از تیپهای

تومورزا بشمار می رود. یاعث شكستگی در كروموزومهای 1و 17 در سلولهای انسانی می شود. و یا ویروس اپشتن بار باعث عفونت در سلولهای لنفوسیت B از كروموزم 8 به كروموزم 14 صورت می گیرد. علاوه بر تغییر در خصوصیات رشدی و مرفولوژیك در سلولهای دگرگون شده ، تغییرات بارز متابولیكی نیز در این سلولها مشاهده می گردد. به علاوه دگرگونی سلولی حاصل از ویروسها موجب ظهور آنتی ژنهای خاصی در این سلولها می شود و این موضوع خود خصوصیت تشخیصی بسیار با اهمیتی بشمار می رود.

در این رابطه دو نوع متفاوت از آنتی ژنهای اختصاصی ویروسی كشف شده اند. نوع اول به TST ag موسوم بوده و در غشاء سیتوپلاسمیك سلول میزبان وجود دارد. علیرغم نام این آنتی ژن یا شاید آنتی ژنها میزان اختصاصی بودن آنها در سیستمهای مختلف معلوم نبوده و به همین دلیل روشن نیست كه پروتئینهای كد شده ویروسی به چه میزانی در تغییر خواص آنتی ژنتیك سطحی سلولهای دگرگون شده نقش دارند. نوع دوم آنتی ژنهای اختصاصی ویروسی ، كه در سلولهای دگرگون شده یافت می شوند ، این آنتی ژن ها در هسته یا سیتوپلاسم سلول دگرگون شده و بسته به موضع عمل ویروس ، ظاهر می گردند.

به عنوان نمونه می توان از وجود این آنتی ژن در هسته سلولهای سرطانی فیبروساركوما در نوزاد هامتر كه توسط ویروس SV40 ایجاد می شود نام برد.
تولید اینتر فورن : یكی از اثرات عفونتهای ویروسی تولید پروتئینهای خاصی موسوم به اینتر فرونها می باشد. اینتر فرونهایی مانند گاما اینتر فرون بعد از عفونتهای سرماخوردگی ناشی از ویروسهای آنفلونرا ، رینو در سلولهای سالم دستگاه تنفسی ایجاد می گردند و بدین وسیله بدن را در مقابل عفونتهای متعاقب ویروسی مقاوم می سازند.

عوامل و داروهای ضد ویروسی :
به علت خصوصیات ویژه ویروسها نسبت به سایر میكرو ارگانیسمها ( از قبیل ، باكتریها ، پروتوزوئرها و … ) استفاده از آنتی بیوتیكها و موادی از این قبیل برای از بین بردن ویروسها امر موفقی نبوده است. در واقع با توجه به خصوصیات ویروسها ، راهها و روشهای جلوگیری از عفونتهای ویروسی با دیگر موارد متفاوت بوده و متأسفانه دشواری های بسیاری در این زمینه وجود داشته اند. علت این امر این است كه ویروسها به طور خاصی متكی به متابولیسم سلول میزبان خود بوده و این موضوع خود محدودیتهای فراوانی را در زمینه مهار انتخابی فعالیتهای ویروسی به دنبال داشته است. از لحاظ تئوریك هر مرحاله أی از چرخه تكثیری ویروسها می تواند به عنوان نقطه هدفی برای داروهای ضد ویروسی باشد ، ولی به علت تداخل بی نظیر این چرخه با روندهای متابولیكی سلول میزبان ، در عمل سلول میزبان نیز مورد هدف قرار می گیرد. پس بدین ترتیب واضح است كه تركیب یا داروی ضد ویروسی ایده آل همان دارویی است كه حداكثر اثر مهاری خود را بر سیستم ویروسی اعمال نموده و اثر جانبی بر روی سلول میزبان نداشته باشد. اخیراً تركیبات با ارزشی در زمینه درمان بیماریهای ویروسی یافت و ساخت گردیده اند و تلاش برای دست یابی هرچه بیشتر به تركیبات موثرتر و مطلوب تر ادامه دارد. لذا به بررسی اجمالی مهمترین داروهای ضد ویروسی كه به طور رایج مورد استفاده قرار می گیرند می پردازیم :

الف ـ آنالوگهای نوكلئوزیدی : بسیاری از عوامل ضد ویروسی موجود در واقع آنالوگهای نوكلئوزیدی می باشند. آنالوگهای اخیر روند تكثیر اسید نوكلئیكی ویروسی را به طرق مختلفی مهار می نمایند. یكی از این راهها ، مهار آنزیمهای مربوط به راههای متابولیسیمی پورینها و پریمیدنها می باشد. از طرق دیگر می توان مهار آنزیمهای پلی مراز را نام برد. به علاوه برخی از آنالوگهای اخیر قادرند كه با دخول و اتصال به اسید نوكلئیك سبب بسته شدن سنتز و یا تغییراتی در عمل آنها گردند. لازم به توضیح است كه این

قبیل آنالوگها قادرند آنزیمهای سلولی را نیز همانند آنزیمهای ویروس مهار نمایند. بدین ترتیب استفاده بالینی این تركیبها محدود بوده و بستگی به ضرورت درمان دارد. لازم به تذكر است كه بسیاری از این تركیبات تنها محدود به درمان عفونتهای هرپس ویروسی می باشند. امروزه آنالوگهای نوكلئوزیدی جدیدی سنتز و كشف گردیده كه دارای اثرات نسبتاً اختصاصی علیه ویروسها هستند و حداقل اثرات جانبی را بر میزبان دارند. از جمل داروهای آنالوگی كه امروزه مورد مصرف قرار می گیرند. عبارتند از :

1) اسیكلوویر : این تركیب نوع آنالوگ گوانوزین و یادزوكسی گرانوزین بوده و در مهار ویروسهای هرپس سیمپلكس بسیار موثر است. این دارو بر روی سایر DNA ویروسها اثر ضعیفی داشته و بر روی سلول میزان تقریباً تاثیر ندارد. این دارو توسط آنزیم ویروسی تیمیدین كیتاز فسفر پله شده و در این فرم به طور بسیار موثری آنزیم DNA پلی مراز ویروسی را مهار می كند و بر آنزیمهای DNA پلی مراز سلول میزبان تاثیر چندانی ندارد. هر پس ویروسهایی كه واجد اطلاعات لازم جهت كد كردن آنزیم تیمیدین كیتاز می باشند ، از قبیل ویروسهای هرپس سیمپلكس و همچنین ویروس آبله مرغان نسبت به آنهایی كه قادر به انجام این عمل نیستند ، از قبیل ویروسها سیتومگال و اپشتن بار ، به داروی اخیر حساستر می باشند. هرپس ویروسهای جهش یافته أی كه قادر به كد كردن آنزیم تیمیدین كیتاز نیستند نسبت به این دارو مقاوم خواهند بود. داروی آسیكلو ویر به صورت موضعی جهت كنترل ضایعات هرپتیك چشمی و التیام ضایعات هرپتیك پوستی اولیه در انسان مورد استفاده قرار می گیرند. استفاده از این دارو جهت التیام زخمهای هرپتیك راجعه بی تاثیر است.

2) گانسیكلوویر : داروی گانسیكلوویر از مشتقات آسیكلوویر است. این دارو فعالیت آنزیم پلی مراز ویروسی را غیر فعال می كند. از داروی گانسیكلوویر در درمان ویروس سیتومگال استفاده می گردد.
3) لامیودین : داروی لامیو دین یك آنالوگ نوكلئوزدی است. این دارو فعالیت آنزیم
Reverse Transcrpatase در وبروسهای Hiv-I ,II و هپاتیت B را متوفق می كند. لذا از تكثیر این ویروسها جلوگیری می نماید. اخیرا از داروی لامیودین برای درمان ویروس هپاتیت B استفاده می شود. برخی از سوشهای ویروسهای هپاتیت B و HIV-I,II به داروی لامیودین مقاوم هستند.
4) دی دانوزین : این دارو فعالیت آنزیم (RT) ویورسهای HIV-I,II را متوقف می سازد و لذا از تكثیر اسید نوكلئیك این ویروسها جلوگیری می شود. این دارو در سال 1991 برای درمان بیماری ایدز مورد استفاده قرار گرفت.

5) استودین : خواص ضد ویروسی داروی استودین علیه آنزیم RT است. این دارو در سال 1994 برای درمان بیماری ایدز مورد تایید قرارگرفت.
6) ذالسیتاین : داروی ذالسیتاین یك آنلوگ نوكلئوزیدی است. این دارو فعالیت آنزیم Rt ویروسهای HIV-I,II را متوقف می سازد. این دارو در سال 1996 برای درمان بیمار ایدز مورد استفاده قرار گرفت. این دارو تا حدودی در درمان ویروس هپاتیت B موثر است.

7) ویدرایین : این دارو به واسطه ی مهار آنزیمهای اختصاصی ویروسی از قبیل DNA پلی مراز باعث مهار سنتز DNA ویروسی می گردد. ویدرابین به صورت موضعی جهت درمان ضایعات قرنیه أی حاصل از ویروسهای هر پس سیمپلكس مورد استفاده قرار می گیرد . این تركیب در واقع داروی انتخابی و رایج جهت عفونت های سیستمیك شدید حاصل از ویروس های هرپس سیمپلكس و آبله مرغان می باشد . این دارو در مراحل ابتدایی كومای حاصل از انسفالیت ، ویروس هرپس سیمپلكس نیز مؤثر می باشد . ویدرابین برای انسان نسبتاً غیر سمی بوده ولی ممكن است باعث تهوع و التهاب وریدی گردد. این دارو مهار كننده ایمنی نبوده و به آهستگی در بدن انسان متابولیزه می شود.

8) ایودكسی ریدین:
ایودكسی ریدین آنالوگ تیمین است . این تركیب قادر به مهار كردن آنزیم تیمیدین كیناز در ویروسهای گروه تبخال می باشد . این دارو به صورت موضعی جهت درمان ضایعات قرینه ای حاصل از ویروس هرپس سیمپلكس مورد استفاده قرار می گیرد . لازم به توضیح است كه داروی اخیر سمی بوده و قادر به مهار كردن سنتز DNA سلولی نیز می باشد و به همین دلیل به صورت سیستمیك مورد مصرف قرار نمی گیرد .
9) تری فلوریدین :
این دارو به طور موفقیت آمیزی در درمان موضعی التهاب هرپسی قرنیه مورد استفاده قرار گرفته است.
10) برومورینی ایدكسی یوریدین:

این دارو نتایج بسیار سودمندتری را به ارمغان آورده است. این دارو سمی نبوده و بسیار مؤثر می باشد. همچنین نیاز به آنزیم تیمیدین كیناز جهت فسفریلاسیون خود دارد. اثر این دارو بر روی آبله مرغان بیشتر از هرپس سیمپلكس می باشد.
11) سیتارابین :

این دارو به طور تقریبی سنتز DNA ویروسی و سنتز DNA سلول میزبان را مهار می كند. این دارو به عنوان یك داروی سیستمیك در عفونتهای ویروسی مؤثر نبوده و سمی است. به علاوه این دارو دارای اثرات مهاری برروی سیستم ایمنی بدن نیز می باشد.
12) ریباویرین :

این تركیب نوعی آنالوگ نوكلئوزیدی است كه بر روی ویروسهای D NA دار و RNA دار در شرایط In virto مؤثر است ، ومكانیسم عملكرد این ویروس هنوز روشن نبوده و احتمال دارد كه نقطه اثر آن برروی یك روند داخل سلولی ( مثلاً سنتز m RNA ) باشد این دارو به طور آزمایشی جهت درمان عفونت حاصل از ویروسهای آنفلوانزای نوع B و RSV بكار رفته و بخصوص در كودكان مبتلا مؤثر بوده است. تزریق داخل وریدی ریباویرین نیز در درمان تب لاسا مؤثر بوده است.
ب ـ داروهای آنالوگ نوكلئوتیدی

سیدوفوویر
داروی سیدوفوویر یك داروی آنالوگ نوكلئوتیدی است. این دارو حاوی تركیب فسفاتی است و بعد از ورودشان در سلول قادرند برای مدت طولانی خواص ضد ویروسی خود را افزایش دهند. این دارو فعالیت آنزیم DNA پلیمر از ویروسهای گروه تبخال را متوقف می كند . این دارو در سال 1996 برای درمان عفونت شبكیه چشمی ناشی از ویروس سیتومگال مورد تایید قرار گرفت .
پ ـ داروهای نامشابه نوكلئوتیدها
نویراپین

برای دریافت اینجا کلیک کنید