طرح جایگزینی عرقیات سنتی گازدار بجای نوشابه‌ های گازدار غیرالكلی

مقدمه

در ابتدا لازم است بطور اختصار به بررسی وضعیت و موقعیت گذشته كنونی نوشابه‌سازی در ایران پرداخته شود.
تهیه و تولید اقسام شربت و نوشابه از قدیم الایام در ایران متداول بوده و اكثراً بطور خانی و بتدریج در سطح تجارتی در كارخانه‌ها مرسوم گردیده است. این نوشیدنی‌ها غالباً از عصاره میوه ها همراه با شكر و عرقیات معطر ساخته دشه و سپس با اقتباس از كشورهای خارجی و وارد نمودن آن، بصورت یك صنعت وابسته درآمد. تاریخچه این صنعت و ابسته بطور مشروح در گزارش وزرات صنایع و معادن ایران صنایع آشامیدنی و دخانیات ایران 1357 انتشار یافته است. خلاصه این گزارش بشرح زیر است:
در سالهای پس از جنگ جهانی، ساخت نوعی لیموناد و نوشابه دیگری بنام سینالكو در كارگاههای كوچ متداول گردید ولی این تولیدات به روش بهداشتی و در سطح كارخانه‌ای انجام نمی‌گرفت.
متاسفانه تولید و رشد نوشابه‌های صنعتی در ایران از همان زمان ابتدا با وابسته بودن آن به كشورهای خارج،‌ شروع شده‌ است و به مرور سرمایه‌داران جهت بدست آوردن هر چه بیشتر سود اقدام به احداث و تاسیس كارخانه دیگری در این مورد می‌نمودند. تا حدی كه درحال حاضر اكثر قریب به اتفاق مردم ایران به مصرف این نوشابه‌های وارداتی عادت كرده‌اند و احتمالاً كمبود آن در بعضی موارد باعث ناراحتی آنها می‌شود.
مصرف نوشیدینهای غیر الكلی بطور سنتی و در قدیم الایام متداول بوده و بین فرهنگ هر منطقه روابط خاصی داشته است. این نوشیدنیها بصورت شربت و عرقیات متناسب با میوه‌‌ها و گیاهان  بومی هر منطقه بطور سنتی متداول بوده است.
پیدایش صنعت نوشابه‌‌سازی نه تنها منجر به كاهش تولید نوشیدنی‌ها و عرقیات گردید، بلكه وابستگی كشور را از نظر ورود عصاره به خارج تشدید نمود. بعلاوه مقدار زیادی ارز از این بابت از كشور خارج می‌شود. بهرحال در این مقطع از زمان كه سرمایه‌ هنگفتی در این زمینه سرمایه‌گذاری شده است و ضمناً تعداد زیادی كارگر در این صنعت مشغول به كار می‌باشند، می‌توان این صنعت را در جهت تهیه‌ نوشابه‌‌هایی كه امكان تهیه مواد اولیه آن در كشور موجود است سوق داد.
بدون تردید، تهیه و تولید نوشابه و نوشابه‌سازی با استفاده از مواد موجود خصوصاً گیاهان دارویی موجب توسعه صنایع كوچك و رشد و تقویت اقتصاد ملی می‌گردد.
در این زمینه استفاده از نیروهای انسانی در بخش كشاورزی و صنعتی موجب اشتغال بكار بسیاری از هم میهنان و استفاده از منابع طبیعی كشور می‌گردد.
در ادامه تحقیات وبررسی در مورد مواد مختلف جهت عصاره اصلی نوشابه شرایط زیر بعنوان اصلی‌ترین عوامل مورد نظر قرار گرفت:
1- این ماده سمی نباشد.
2- این ماده به میزان زیاد در كشور باشد یا امكان كشت آن در سطح وسیع وجود داشته باشد.
3- تا حد امكان این ماده برای مردم ناآشنا نباشد.
4- این ماده ارزان قیمت باشد.
5- این ماده جهت ساخت نوشابه تكنولوژی پیچیده‌ای نداشته باشد.


فهرست مطالب

خلاصه‌ای از گزارش طرح جایگزینی عرقیات سنتی گازدار به جای نوشابه‌های غیر الكلی
گازدار    1
1- مقدمه     8
2- كلیاتی در مورد نوشابه‌های گازدار      10
3- گیاهان داروئی      34
4- بررسی گیاهان تیره نعناع      46
5- بررسی گیاهان تیره جعفری      66
6- تیره پروانه‌داران      74
7- بررسی مهمترین گلهای دارویی      76
8- بررسی عرقیات گیاهان دارویی ایران      87
9- بررسی اسانسها      101
10- استفاده از گیاهان در تهیه نوشابه      110
11- نمودار فرآیند تولید نوشابه      111
12- نمودار فرآیند تولید عرقیات سنتی      112
13- ویژگیهای میكروبیولوژی عرقیات سنتی      113
14- جدول مشخصات ماشین‌آلات مورد نیاز تولید عرقیات      114
15- منابع      115

منابع :

1- Journal of Agricalture and food chemistry.
2- Pyke,M. food science and technology, 1970.
3- Beverages: Carbonated and non-carbonated.
4- جنیدی، م- چشمه‌های معدنی ایران- جلد اول.
5- دكتر علی زرگری- گیاهان داروئی- جلد اول و دوم.
6- پایان نامه علی اكبر سلامت- دانشكده داروسازی.
7- دكتر یعقوب آئینه‌چی- گیاهان داروئی و مفردات پزشكی.