تحقیق تجزیه و تحلیل زنجیره های تولید و خوشه های صنعتی

توضیحات

 تحقیق تجزیه و تحلیل زنجیره های تولید و خوشه های صنعتی دارای 234 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد تحقیق تجزیه و تحلیل زنجیره های تولید و خوشه های صنعتی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه تحقیق تجزیه و تحلیل زنجیره های تولید و خوشه های صنعتی

چکیده  
مقدمه  
هدف ، روش کار و تحقیق  
معنای لغوی خوشه های صنعتی  
تعریف خوشه و اصطلاحات وابسته  
مفاهیم کلیدی مرتبط با خوشه های صنعتی  
مزیت تولید انبوه  
مزیت های هدف  
ساختار خوشه های صنعتی  
الف- روابط بنگاههای عضو خوشه  
روابط خریدار – فروشنده  
روابط رقابتی و همکاری  
روابط اشتراک منابع  
انبوهی از عوامل ایجاد قدرت رقابتی  
ب- روابط خوشه و فضای پیرامون  
خوشه های صنعتی و عناصر تشکیل دهنده آن  
1- طبیعت استراتژی بنگاه:  
2- محیط و شرایط نهاده ها:  
3- محیط و شرایط تقاضا:  
رقابت پذیری و تشکیل انواع صرفه های اقتصادی در خوشه ها  
تفاوت خوشه و شبکه (Network)  
خوشه صنعتی چپیست؟  
کارکرد خوشه های صنعتی در تعامل با بازار کار:  
مفهوم پیوند Linkage در خوشه های صنعتی  
همکای و رقابت در خوشه های صنعتی  
همکاری عمودی  
رقابت جانبی و همکاری افقی  
همکاری قطری  
همکاری ادواری  
زیر مجموعه های یک خوشه صنعتی  
دسته بندیها و طبقه بندی خوشه های صنعتی  
طبقه بندی دانش خوشه های صنعتی  
اهداف هشت گانه خوشه  
اهداف هشتگانه هر خوشه صنعتی  
راهکاری اساسی تشکیل خوشه های صنعتی و توسعه خوشه ای موجود  
سیاستگذاری در زمینه خوشه های صنعتی و نقش دولتها  
الف: انواع سیاستگذاری  
ب: نقش دولت  
3-1 تاریخچه خوشه های صنعتی  
3-2 رویکرد توسعه خوشه ای یونیدو  
هدف از توسعه خوشه های صنایع کوچک و متوسط  
ویژگی های کلیدی و مهم رویکرد یونیدو عبارتند از :  
مراحل رویکرد یونیدو :  
انتخاب خوشه ها :  
مطالعه شناختی :  
اعتماد آفرینی :  
برنامه عمل :  
پیاده سازی :  
نظارت و ارزیابی :  
یک رویکرد فرایندی :  
نقش CDA ها در یونیدو :  
3-3 مطالعه شناختی  
1) سیستم اصلی تولید :  
2) نظام پیمانکاری صنعتی  
3) تامین کننده مواد خام / ماشین آلات  
4) ارتباط رو به جلو : شبکه بازار یابی  
5) ارائه دهندگان خدمات تخصصی توسعه کسب و کار  
6) نهادها  
شکل 2-2 : نظام اصلی تولید  
شکل 2-7 : روابط بین نهادها  
قالب مصاحبه / گزارش بازدید SME  
1- اطلاعات اساسی  
2- شرکت ها / واحدهای دیگر :  
3- بازار و بازار یابی  
4- ساختمان ها  
5- تولید ، فنآوری ، آموزش ، نیروی کار  
6- مواد خام و کالاهای واسطه ای  
7- تامین مالی  
9- اتحادیه ها  
تولید ، فناوری ، آموزش  
بازار و بازاریابی  
زیر ساختها  
تأمین مالی  
موارد دیگر  
3 . جمعبندی / خلاص خدمات اصلی و استراتژی اتحادیه SSI  
3-4 اعتماد آفرینی و سرمای اجتماعی  
عامل مؤثر در کارائی خوشه  
ترکیب رقابت و همکاری  
روش ایجاد اعتماد  
سرمای اجتماعی  
چگونگی فعال نمودن سرمای اجتماعی  
ماتریس همکاری  
5-3 تدوین چشم انداز در خوشه ها  
چشم انداز خوشه  
فرایند تدوین چشم انداز  
مرحل 1 ) شناخت ذینفعان و نیازهای آنها  
مرحل 2 _ روش تهی یک پیش نویس از چشم انداز ، اهداف بلند مدت و استراتژیهای خوشه  
مرحل 3 _ ایجاد و ترغیب ، مناظره و گفتگو میان ذینفعان کلیدی خوشه  
مرحل 4 _ کمک به تدوین یک بیانیه چشم انداز و استراتژی  
ضمیمه 1  
مشخصات بیانه چشم انداز  
ضمیم 2  
کار برگ چشم انداز  
1 ) وضعیت خوشه  
2 ) چشم انداز خوشه  
3 ) استراتژی اصلی  
ضمیمه 3  
خوش مهندسی (( تریچی ))  
پارامترهای جزئیات چشم انداز خوشه  
استراتژی ها :  
3-6برنامه عمل  
برنامه عمل چیست ؟  
طول مدت برنام عمل :  
سند برنامه عمل :  
ویژگی های یک برنام عمل :  
انواع فعالیت های مشترک :  
از اهداف کوتاه مدت تا فعالیت ها :  
3-7 مروری بر مراحل و فرایند اجرای پروژه مطالعات و توسعه خوشه صنعتی  
فاز 1 : مطالعه شناختی  
فاز 2 : آماده سازی  
فاز 3 : پیاده سازی برنامه توسعه خوشه  
فاز 4 : نظارت  
مراحل تفصیلی اجرای پروژه مطالعه و توسعه خوشه های صنعتی  
فاز 1 : مطالعه شناختی  
8-1  ارائه نقش خوشه (Cluster Map) در وضعیت مطلوب  
9-1 ارائه راهکارهای ساختاری و کارکردی جهت حصول به وضعیت مطلوب در خوشه  
10-1 ارائه استراتژی های پیشنهادی برای خوشه  
فاز 2 : آماده سازی  
1-2 بسط اعتماد و همکاری بین واحدهای و حداکثر سازی بهره برداری از سرمایه های اجتماعی  
2-2 بهبود وضعیت نهادهای فعال و دست اندر کار و یستر سازی برای تاسیس فعالیتهای مورد نظر  
3-2 ترغیب ، تشویق و اصلاح تعامل بخش های عمومی و خصوصی در خوشه  
4-2 بهینه سازی و توسعه روابط متقابل در سطوح مختلف و زیر مجموعه های خوشه  
5-2 تدوین و تبیین چشم انداز ، اهداف و استراتژی های مشترک  
6-2 ارائه مشورت و هدایت برنامه عملیاتی سالانه  
فاز 3 : پیاده سازی  
3-2 تسهیل و هدایت برنامه هجرایی (سالانه) خوشه  
3-3 پویا سازی و تثبیت ساختار و کارکرد خوشه  
فاز4 : نظارت  
1-4 نظارت ، پیگیری و ارزیابی  
فاز 5 : خارج شدن عامل توسعه از خوشه  
1-5 اعلام زمان خروج از خوشه  
3-3 تجارب کشورهای جهان  
3-3-1 پیش درآمد  
3-3-2 برنامه یونیدو  
3-3-3 مورد جیپور  
3-3-4 مداخله یونیدو  
3-3-5 شکل گیری یک برنامه ملی پایدار  
3-3-6 درس ها و آموخته ها  
3-3-7 ملاحظات نهایی  
3-4 مورد ایتالیا  
مهمترین آثار پدیده خوشه در ایتالیا  
3-5 خوشه صنعتی در لئون  
3-6 خوشه پیاده سازی شده در شهرکهای صنعتی استان خراسان رضوی  
2- خوشه صنعتی قطعات تزریق پلاستیک:  
3-7 امکان سنجی خوشه های صنعتی در استان مرکزی  
4-1 روشهای تعیین خوشه های صنعتی  
نمودار  
استنباط کارشناسی (IPM)  
چشم انداز کلی:  
روش گام به گام  
4-2 ظرفیت بالقوه برای وجود خوشه صنعتی – مفاهیم و شاخصها از :  
تئوری رشد منطقه ای ابزار پتانسیل یابی خوشه صنعتی  
تئوری رشد منطقه ای ابزار پتانسیل یابی خوشه صنعتی  
نتیجه گیری و پیشنهاد  
منابع و مأخذ  

بخشی از منابع و مراجع پروژه تحقیق تجزیه و تحلیل زنجیره های تولید و خوشه های صنعتی

1- هوبرت اشمیتز، خالد ندوی، ترجمه عباس زندباف و عباس مخبر، خوشه های صنعتی، رویکرد نوین در توسعه صنعتی، سال

2- افخمی، ولی ا; ، شتاب بخشیدن به توسعه صنعتی از طریق ایجاد شبکه ها و خوشه ها، نشریه تحولات جهانی در فن آوریهای برتر، شماره 37، مهرماه

3- افخمی، ولی ا; و محمد رضا رضوی (1383). «شتاب بخشیدن به توسعه صنعتی از طریق ایجاد
شبکه ها و خوشه ها، ص2، از جستجوی گوگل فارسی

4- ایران نژاد، ژیلا و محمدرضا رضوی، خوشه های صنعتی، انتشارات نسل فردا، تهران،

5- پیراسته، حسین، جزوه درسی اقتصاد صنعتی دوره کارشناسی ارشد گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان

6- دین محمدی، مصطفی، سهراب دل انگیزان و زین العابدین صادقی، خوشه بندی فضایی صنایع با
فن آوری برتر و تأثیر آن بر توسعه فن آوری، دومین همایش دوسالانه آموزش عالی و اشتغال، خرداد 84، دانشگاه تربیت مدرس تهران

7- مبانی نظری و مستندات برنامه چهارم توسعه، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، تهران

8- مجیدی، جهانگیر، کلاستر یا خوشه های صنعتی، سازمان صنایع کوچک و شهرهای صنعتی، تهران

9- Christos Pitelis ; Rogersuglen, James R.Wilson  clusters And Globalization

10- Charlis  Karlosson Borjeiohansson-Roger.STOUGH Industrial clusters and Inter-firm Networks

11- Altenburg,T.and meyer- stamer,J.(1999);”How to promote clusters: policy experience from Latin Aneria”.World Development 27 (9) 1693-

12- Bell,M.And Alb,M.(1999);”knowledge systems and technological dynamism in industrial Cluster in developing countries,” world Development 27 (9)1715-

 13- Bergman E. and Feser E. (1999); Industrial and clusters: conseps and comparative Applications. The web Book of Regional Science, Regional Research Institute. West Virginia

14- Christian H.M. Ketels (2004);Cluster-Based Economic Development, What Have We learned. Institute For strategy And Competitiveness , Havard Business School, London, UK

15- Dermer,J.(Ed),(1986); Competitiveness through Technology, Masachuetts and Toroto: Lexington Books

16- Dosi, G, Giannetti, Toninelli, P.A (Eds) (1992); Technology and Enterprise in a Historical Perspective, Oxford: Clarendon Pres

17- Ennight, M.J. (1996); “Regional Clusters and Economic Development A Research Agenda”, In Business Newworks: Prospects for Regional Development, Edited by U.H. staber Et Al, Berlin, Walter De Gruyler

18- Feser, E.(1998); old and New Theories of Industry Clusters, in Steiner, M. (Ed) Cluster and Regonal Specialisation, Pion Limited, London

19- Ketels, C. (2003); “The Development of the cluster concept – Present experiences and further developments”. Prepared for NRW conference on clusters, Duisburg, Germany, 5Des

20- NGA: National Governors Association (2002); A Govesmors Guide to Cluster – Based Economic Development Washington, D.C. 20001-

21- Pamlli, M.(2002); Innovation and conpetitiveness within the small furruiture industry in Nicaragua in Innovation and small Enterprises in the Third world Ed by M. van Dijk and H. Sandee Cheltenham: Edward Elgar Publishing

22- Porter, M.E, (2003); Bulding the Microeconomic Foundations of Competitiveness, in : the Global Competitiveness Report 2002-2003, World Economic Forum, New York: Oxford university Press

23- Porter, M.E. (1990); the Competitive Advantage of Nations, New York Basic Books

24- Porter, M.E. (1995); “Competitive Advantage of the Inner City.” Harvard Business Review (May/June):55-

25- Porter, M.E. (1997); “New Strategies for Inner City Economic. Development, Economic Development Quarterly 11(1):11-

26- Porter, M.E. (1998); “Clusters and the New Economic of Competition, “Harvard Business Review (November/December)

27- Willoughby, K.W. (2000), “Building Internationally Competitive Technology Regions the Industrial – Location – Factors Approach and the Local – Technology – Milieux Approach,” Journal of International and Area Studies volume 7, Number 2, pp. 1-

چکیده

در این پایان نامه سعی شده با استفاده از آمار شاغلان کارگاههای صنعتی 10 نفر کارکن و بیشتر در بازه زمانی 83-81 پتانسیل یابی خوشه های صنعتی مختلف در استان خوزستان اندازه گیری و خوشه های اصلی و برتر شناسایی شوند.با توجه به ظرفیتهای استان خوزستان در بخش تولید خرما این صنعت بطور ویژه مورد بررسی قرار گرفته است. روش مورد استفاده جهت پتانسیل یابی خوشه های صنعتی تئوری رشد منطقه ای می باشد که برای اولین بار از این روش علمی در استان استفاده شده است و شاخص های ضریب مکان LQ (مزیت نسبی) و اثر رقابتی و اثر تجمعی در این طرح محاسبه و بررسی می شوند.بعد از اندازه گیری این شاخصها مشخص شد که صنعت پاک کردن، درجه بندی و بسته بندی خرما یک خوشه صنعتی مهم در استان (بویژه در شهرستان شادگان)  محسوب می شود.همچنین با استفاده از این روش شناسی مشخص گردید که صنعت تولید آجر، تولید محصولات پلاستیکی و ریخته گری آهن و فولاد
می توانند کاندیدای خوشه صنعتی در شهرستان اهواز باشند

در پایان این نتیجه بدست آمد که ایجاد خوشه افزایش تولید و درآمد و اشتغال را در پی دارد و پیشنهاد گردید با سازماندهی واحد های کوچک و افزایش ارتباط و هم افزایی میان آنها و ایجاد شهرک های تخصصی به توسعه این مجموعه ها کمک شود

مقدمه

      امروزه توسعه خوشه های صنعتی نقش محوری و بارزی در سیاستهای اقتصادی و صنعتی بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه ایفا می نماید. اگر رویکردهای گذشته تمرکز بیشتری بر اقتصاد کلان داشته اند اینک کسب و کار کوچک و خرد، احساس مسئولیت نسبت به افزایش قابلیت رقابت این واحدها، بهبود ارتباطات شبکه ای، تاکید بر حمایتهای غیرمستقیم، ترکیب رقابت و همکاری به منظور تقویت یادگیری و نوآوری، ارتقائ سطح همکاری واحدهای کوچک و بزرگ و تقویت مثلث همکاری خوشه ها، دولت و دانشگاه مورد تاکید و توجه بیشتری قرار می گیرد.هر قدر نگاه به حل مسائل از سطح بین المللی ملی و بخشی به سمت منطقه ای و محلی، مبتنی بر قابلیتهای پویای سیستم های اجتماعی شکل یافته بر پایه فرایندهای طبیعی پیش می رود، توجه به کسب و کارهای متوسط، کوچک و خرد در قالب شبکه ارتباطی قابل تعریف ذیل بحث توسعه خوشه ای، از اهمیت ویژه ای برخوردار می شود

      حدود یک دهه است که توسعه صنعتی مبتنی بر خوشه ها بعنوان یک استراتژی نوین مورد توجه برنامه ریزان و سیاستگذاران در کشورهای صنعتی و در حال توسعه می باشد. سازمانهای بین المللی همچونUNIDO  نیز طرحهای متعددی را از طریق توسعه خوشه های صنعتی در کشورهای مختلف اجرا و حمایت کرده اند

در سالهای اخیر بحث توجه به صنایع کوچک و متوسط و توسعه خوشه های صنعتی در داخل کشور نیز مورد توجه قرار گرفته است. اما به نظر می رسد در سطح سیاستگذاری و پیاده سازی الگوی توسعه
خوشه ای کشور نیازمند حرکت های بنیادی و پایه ای است

در این پایان نامه ابتدا کلیاتی راجع به موضوع عنوان می شود. سپس به طور مفصل به ادبیات خوشه صنعتی اشاره می شود. در ادامه برخی تحقیقات و مطالعات انجام شده در ایران و خارج از ایران عنوان خواهد شد. در فصل بعد پتانسیل یابی خوشه های صنعتی در استان خوزستان با استفاده از تئوری رشد منطقه ای و مفاهیم مزیت نسبی و اثر تجمعی و اثر رقابتی محاسبه می شود. پس از ارائه آماره های اقتصادی تفسیر کاملی از مدل و نتایج بدست آمده در فصل آخر صورت خواهد گرفت

هدف ، روش کار و تحقیق

در این پروژه هدف تجزیه و تحلیل زنجیره های تولیدی و همچنین بررسی خوشه های صنعتی موجود در استان خوزستان می باشد.یکی از استراتژیهای توسعه اقتصادی در خلال سالهای اخیر که توجه زیادی به آن شده است توسعه از طریق خوشه های صنعتی است.به دلیل توجه روزافزون به دانش از نوع رسمی و ضمنی و یکپارچگی آن با مفاهیم توسعه در بحث خوشه های صنعتی نیز میتوان به مدیریت دانش و کاربرد های آن پرداخت.لازم به ذکر است که مفهوم خوشه سازی را نباید به سادگی با تجمع فیزیکی بنگاهها در یک منطقه مساوی دانست چراکه تا زمانیکه کارکردهای نرم افزاری یک خوشه عملیاتی نشده باشد اساسا به آن خوشه نمی گویند. و صرفا یک ناحیه و یا شهرک صنعتی قلمداد می شود.کارکردهای یک خوشه شامل تمام ابعاد توسعه صنعتی در یک بخشی از جمله نهادهای پشتیبان ساختارهی همکاری بنگاهها همچون پیمانکاری توسعه بازارهای داخلی وخارجی توانمند سازی قابلیتهای بنگاهی توسعه فن آوری و مانند آن می باشد. از این و خوشه سازی اساسا یک راهبرد توسعه ای آنهم در ابعاد اقتصادی صنعتی و اجتماعی است.و نه یک تاکتیک و ابزار.چنانکه فعالیت در بخشی از زنجیره تولید ممکن است سود لازم را عاید سرمایه گذاران نسازد.در سالهای اخیر در رویکردهای مربوط به تحولات اقتصادی تغییرات اساسی و عمیقی رخ داده است.صنایع مرتبط با خرما در استان خوزستان نیز در زمره صنایعی است می بایست مورد توجه جدی قرار بگیرد.چراکه خرما به عنوان یک منبع اساسی در چرخه اقتصادی خود فراز و نشیب های گوناگونی داشته است

به همین دلیل نوشتار حاضر به بررسی مفاهیم کلیدی مربوط به تغییر و تحولات خوشه های صنعتی و زنجیره های تولید در صنایع مختلف استان می پردازد و به طور ویژه صنعت خرما به عنوان صنعت کلیدی که تاثیر آن بر اقتصاد منطقه ای و همچنین بر عملکرد و موفقیت اقتصادی استان حائز اهمیت است بررسی می شود

ضرورت ایجاد خوشه صنعتی خرما با هدف حمایت از تولیدکنندگان در استان است. که سبب افزایش اشتغال از طریق شناسایی ظرفیتهای بالقوه اقتصادی می شود و درنهایت همکاری، هماهنگی و رقابت در میان تولیدکنندگان یک صنعت خاص را در یک محدوده مشخص ایجاد می نماید

در این تحقیق ابتدا صنایع دارای قابلیت های تولید و اشتغال بالا در استان شناسایی می شوند.سپس
پتانسیل یابی خوشه های صنعتی دراستان با روش شناسی LQ  و پارمترهای اثر رقابتی و اثرتجمعی بررسی
می شود. داده های آماری مربوط به کدهای ISIC چهاررقمی و مطالب پایه در این ارتباط از کتابخانه های مرجع در استان استخراج می شود.همچنین جهت بررسی روند تولید و اشتغال کارگاههای صنعتی در بخش خرمای شهرستان شادگان مراجعه حضوری خواهیم داشت. تحقیقات در سطح استان خوزستان و در بازه زمانی 81 و83 می باشد

معنای لغوی خوشه های صنعتی

اصطلاح خوشه های صنعتی ریشه در واژه ایتالیایی distretto industriale دارد. کلمه distretto از ریشه لاتین قرون وسطی و districtum به معنی محدوده ای است که در آن مدیریت واحد بر تشکیلات اعمال می شود و وجه تسمیه آن مربوط به تقسیمات شهری و مدیریتهای خرد آن دوران در رم قدیم می باشد

تعریف خوشه و اصطلاحات وابسته

از آنجا که موضوع خوشه های صنعتی به عوامل جغرافیایی، نهادی، سیاسی و مزیتهای
منطقه ای وابستگی شدیدی دارد، لذا اتفاق نظر در مورد تعریف خوشه های صنعتی وجود ندارد و در پی آن ارائه تعریف جامع و فراگیراز این واژه مشکل است، اما برای آشناییبیشتر با واژه شناسی
خوشه های صنعتی در این قسمت تعاریف متعددی که برگرفته از مطالعات تحلیلی- کاربردی در کشورهای مختلف است ارائه می گردد

مایکل پورتر که یکی از سردمداران مفهوم خوشه صنعتی در جهان است خوشه را اینگونه تعریف می کند: «خوشه ها تمرکز جغرافیایی شرکتها و نهادهایی با ارتباطات درونی در یک زمینه خاص هستند». خوشه ها آرایشی از صنایع و سایر نهادهای مرتبط هستند که در رقابت وجود آنها اهمیت دارد. برای مثال می توان تأمین کنندگان مواد اولیه و عوامل تخصصی از قبیل ماشین آلات، خدمات و تدارکات زیرساختی را نام برد

خوشه ها اغلب به جریانهای پائین دستی مرتبط می گردند. جریانهایی مانند مشتریان سازندگان محصولات مکمل و شرکتهایی که از مهارتها و تکنولوژیهای مناسب برخوردارند. خوشه ها شامل سازمانهایی از قبیل مراکز آموزشی دولتی و سایر مؤسسات آموزشی، تحقیقات (مانند دانشگاهها)، مؤسسات تنظیم کننده استانداردها، ارائه دهندگان آموزشهای حرفه ای و انجمنهای تجاری که اطلاعات، تحقیقات و پشتیبانی فن آوری را تدارک می بینند

مؤسسه علم و تکنولوژی کنتاکی (KSTC) «خوشه های صنعتی را گروهی از بنگاهها می داند که ارتباطات و نیازهایی از قبیل همکاری صنعتی، عرضه کنندگان آموزشهای لازم، نهادهای آموزشی و مؤسسات همکاری فنی و توسعه دارند»

در این تعریف موفقیت هر بنگاه در عرصه رقابت منوط به عملکرد خود بنگاه و سایر همکاران
می باشد و به طور کلی ویژگی بنیادی خوشه صنعتی، وابستگی بنگاهها و سهیم بودن آنها در منافع است و موفقیت تجاری، ناشی از کار مشترک برای حل مشکلات جمعی در عین وجود رقابت است (1998 Scottish Enterprise)

دفتر همکاری برای توسعه اقتصادی South Bay در کالیفرنیا خوشه های صنعتی را اینگونه تعریف می کند: « گروهی از صنایع به هم مرتبط که از طریق صادرات کالا و خدمات موجب ایجاد ثروت در یک منطقه می شوند». در سال 1991 ایده های اولیه خوشه های صنعتی در کالیفرنیا توسط راهیت شوکلا
(مدیر اتحادیه تکنولوژی منطقه ای) مطرح شد. ان نیاز به درک کامل کارهای داخلی صنعت؛ نحوه ارتباط صنایع با یکدیگر و عوامل کوتاهتر شدن فرآیندهای صنعتی را مطرح کرد.UNIDO سازمان توسعه صنعتی وابسته به سازمان ملل خوشه صنعتی را اینگونه تعریف می کند

«تمرکز جغرافیایی و بخشی [بخش اقتصادی] فعالیتهای تولیدی که طیفی از محصولات مرتبط و مکمل را تولید و به فروش می رسانند و لذا مشکلات و فرصتهای مشترک دارند. تمرکز شده سبب ایجاد صرفه های اقتصادی از قبیل ضرور شکل گیری عرضه تخصصی مواد خام و قطعات یا رشد حجم عظیمی از نیروی کار متخصص در یک بخش تولیدی خاص شده و توسعه خدمات تخصصی فنی، مدیریتی و مالی را تسریع می بخشد»

دپارتمان توسعه پایدار در بانک آمریکایی توسعه (IADB) گزارشی تهیه کرده که در آن کارلو پیتروبلی از دانشگاه رم و دوبرتا رابلوتی از دانشگاه پیمونت معتقدند که تحلیل خوشه های صنعتی بر نقش ارتباطات محلی در شکل دادن به مزیتهای رقابتی صنایع صادراتی تمرکز می کند. بر این اساس آنها معتقدند خوشه صنعتی تمرکز فضایی بنگاههای تخصصی است و بنگاههای عضو خوشه در اثر ایجاد صرفه های اقتصادی ناشی از تجمع واحدها و فعالیتهای مرتبط به هم متنفع می گردند

بانک بین المللی برای بازسازی و توسعه که تحت نظارت بانک جهانی است در تحلیلی پیرامون وضعیت خوشه صنعتی در ژاپن در مورد تعریف خوشه صنعتی نظر خاص خود را دارد. در این گزارش که هایدکی هاماواکی تهیه کرده به تعریف ارائه شده توسط پورتر اشاره شده است اما محقق متذکر می گردد که، هر خوشه بر حسب عناصر کلیدی از قبیل موقعیت جغرافیایی، محصولات، عملکردها و الگوی ارتباطات درون بنگاهها با خوشه دیگر متفاوت است. علت اصلی نیز اختلاف در شرایط تاریخی خوشه، شرایط تقاضا، صنایع پشتیبان و شرایط رقابتی (که تکامل تدریجی خوشه را به دنبال دارد) می باشد. برخی خوشه ها در نتیجه شرایط خاص تاریخی شکل گرفته اند، در حالیکه سایر خوشه ها ممکن است در اثر تلافی شرایط اقتصادی مختلف شکل گرفته باشند. همچنین شرایط اقتصادی اولیه که به خوشه شکل
می دهند ضرورتاً در دوره های زمانی مختلف ثابت نیستند. شرایط اقتصادی پیرامون خوشه ها ممکن است در طول زمان بدلیل بروز تغییرات در شرایط رقابتی داخلی و بین المللی تغییر کند

در مؤسسه مطالعات توسعه دانشگاه ساسکس انگلستان به سفارش شاخه فعالیتهای کوچک و متو سط UNIDO گزارشی توسط جان هامفری و هوبرت اشمیتز تهیه شده که معتقد است «ایده خوشه های صنعتی ریشه در سال 1890 و انتشار کتاب اصول علم اقتصاد توسط آلفرد مارشال دارد. زیرا مارشال بر اقتصادهایی که توسط تمرکز بنگاههای کوچک با ویژگی مشابه در مکانهای خاص حمایت می شوند، تأکید می کرد و نتایج مثبت این حمایت را صرفه های اقتصادی تعبیر می نمود. و مفهوم فوق برای پاسخ به این سؤالات مطرح کرده بود

الف- چرا و چگونه مکان یک صنعت باید تعیین گردد؟

ب- چرا و چگونه بنگاههای کوچک می توانند کارآمد بوده و رقابت نمایند؟

در حقیقت مارشال بنگاههای محلی را «صنایع محلی» یا «نواحی صنعتی» نام نهاده بود و با اینکه خوشه را تعریف نکرد اما امروزه می دانیم که منظور او در واقع یک خوشه با تقسیم کار عمیق بین بنگاههاست»

دپارتمان توسعه اشتغال کالیفرنیا در جلد اول از گزارش تبیین خوشه های صنعتی کالیفرنیا خوشه صنعتی را اینگونه  تعریف می کند: «تمرکز فعالیتهای مکمل و رقیب که از طریق صادرات موجب ایجاد ثروت در یک منطقه می شود. تمرکز جغرافیایی موجب گسترش مهارتهای تخصصی، نهادها و اتحادیه ها می گردد». واژه های مهمی که باید توجه شوند عبارتند از

محوریت صادرات: فروش کالا و خدمات توسط خوشه ها به مشتریان بیرون منطقه
تخصص: اشتغال در خوشه مورد نظر تمرکز بیشتری نسبت به تمرکز اشتغال همان فعالیت در سطح ملی دارد
اندازه و رشد: خوشه یا باید اندازه قابل قبولی داشته باشد (اگر خوشه جدید است) و یا رشد آن بیشتر از متوسط نرخ رشد همان فعالیت در سطح ملی باشد

برخی بطور سنتی خوشه صنعتی را بر حسب صرفه های اقتصادی تجمعی، برخی خوشه را به طور تکی و با تأ کید بر ارتباطات کلیدی عرضه- تقاضا و برخی خوشه را بر حسب همکاری و تجمع واحدهای صنعتی در یک مکان خاص تعریف می کنند

بطور کلی برحسب کاربردهای مختلف، تعاریف متعددی از خوشه می توان ارائه کرد که ممکن است این تعاریف سازگاری چندانی با هم نداشته باشند»

کتابخانه تحقیقات توسط اقتصاد منطقه ای دانشگاه کلمسن در کارولینای جنوبی در گزارشی پیرامون توسعه منطقه ای با تأکید بر خوشه های صنعتی این تعریف را برای خوشه صنعتی ارائه کرده است

«مجموعه ای از بنگاههای مرتبط و مشابه که در یک محدوده جغرافیایی واقع اند و در ارتباط در ارتباط با هم موجب ایجاد مزیت رقابتی برای اعضاء خوشه و اقتصاد محلی می شوند. بطور کلی خوشه های صنعتی بنگاههایی را که ارتباط افقی و یا عمودی معنی داری با هم دارند و یا از منابع و نیروی کار شبیه به هم استفاده می کنند، شامل می شوند. اعضاء خوشه صنعتی ممکن است از نظر روابط خرید- فروش، همکاری بین بنگاهی برای توسعه محصول، بازاریابی یا تحقیقات در ارتباط باشند یا در خدمات تخصصی و بازار نیروی کار سهیم گردند»

مؤسسه علوم زیستی یورکشایر خوشه صنعتی را اینگونه تعریف کرده است: «گروهی از سازمانها در صنایع مرتبط که به دلیل خرید و فروش و یا بدلیل استفاده از زیرساختها، مشتریان و مهارتهای یکسان با هم ارتباط دارند. یک خوشه صنعتی چیزی بیشتر از بخش صنعتی است، زیرا خوشه صنعتی معمولاً گروهی از بخشهای صنعتی را با زیرساختهای مورد نیازشان از قبیل نهادهای مالی، خدمات پشتیبانی و غیره به هم مرتبط می کند. علاوه بر این خوشه صنعتی دانشگاهها و مؤسسات تحقیقاتی را که نتایج تحقیقاتی مفیدی را به بخشهای صنعتی ارائه می دهند به هم مرتبط می سازد. موفقیت خوشه صنـعتی بستگی به وجود نهادهای مذکور در منطقه و نحوه ارتباط آنها دارد»

بکاتینی (1992 Becattini) که به بررسی و ارزیابی نواحی صنعتی ایتالیا پرداخته خوشه صنعتی را اینگونه تعریف کرده است: «خوشه صنعتی مجموعه ای از چند بنگاه پراکنده نیست بلکه یک سیستم اقتصادی اجتماعیست. برای خوشه صنعتی مجموعه ای از عناصر اساسی باید مدنظر قرار گیرید که عبارتند از

ارتباط عمومی تولید در سطح بنگاه
رقابت در عین همکاری
ماهیت اجتماعی- فرهنگی (محیط اجتماعی)
همکاری نهادهای خصوصی، سازمانها و ائتلافهای خودیاری
همکاری نهادهای عمومی و دولت محلی

عوامل فوق در ایجاد مزیت رقابتی و توسعه اقتصادهای محلی نقش عمده ای ایفا می کنند»

فرانک پایک در کتاب خود تحت عنوان توسعه صنعتی از طریق همکاری صنایع کوچک «تئوری وعمل» خوشه صنعتی را همکاری شبکه ای صنایع کوچک در قالب اصول سازمانی معین و نظامهای ارزشی می داند، که در محیطی مبتنی بر عملکرد نهادهای قدرتمند جمعی، مؤسسات مالی، مراکز آموزشی و طراحی و خدمات اختصاصی بخشی ضمن تقویت و توسعه کارآفرینی به مزیتهای تولید انبوه و مزیتهای هدف [هزینه های کمتر برای پاسخگویی به نیازهای متغیر بازار] دست می یابند

هوبرت اشمیتز و خالدندوی در کتاب خود تحت عنوان «خوشه های صنعتی، رویکردی نوین در توسعه صنعتی» خوشه را اینگونه تعریف کرده اند: «تمرکز بخشی و جغرافیایی شرکتها که باعث برخورداری از صرفه جویی های بیرونی [صرفه های مقیاس] می شود (ظهور عرضه کنندگان مواد خام، قطعات، ماشین ابزارهای نو یا دست دوم و لوازم یدکی، ایجاد مجموعه ای از کارگران مزدبگیر که در بخش خاص مهارت دارند). وجود خوشه باعث جذب کارگران بازارهای دوردست نیز می شود و به ظهور خدمات تخصصی در زمینه های فنی، مالی و حسابداری نیز کمک می کند»

آلتنبرگ و اشتامر با توجه به متغیرهای کمی (نه کیفی مانند اعتماد، اتکاء به اجتماع یا محیط اخلاقی و ;) خوشه صنعتی را اینگونه تعریف کرده اند، خوشه مجموعه ای نسبتاً بزرگ از شرکتهاست که در محدوده مکانی خاصی قرار دارند، پیشینه تخصصی مشخص دارند و تجارت بین شرکتی و تخصص شرکتها چشمگیر است. البته اعتقاد این دو محقق بر آن است که صرفاً تجمع مکانی شرکتهایی که با هم ارتباط ندارند سبب دستیابی به کارآیی جمعی و لذا خوشه صنعتی نمی گردد، بلکه ارتباط بنگاهها نیز در کنار تجمع آنها ضروریست

خانم روبرتا رابلوتی (Roberta Rabelotti) در یادداشتهای کتاب خود با نام «صرفه های خارجی و همکاری در نواحی صنعتی» خوشه را با دو ویژگی عمده تمرکز جغرافیایی و تخصص بخشی معرفی
می نماید و معتقد است که ناحیه صنعتی علاوه بر دربرگرفتن تعریف خوشه صنعتی، تقسیم کار بین شرکتی را نیز دربرمی گیرد

مفاهیم کلیدی مرتبط با خوشه های صنعتی

 برای دقت بیشتر نکات اصلی تعاریف ارائه شده را در زیر مرتب می نماییم

1- تمرکز در یک منطقه جغرافیایی

2- وجود ارتباط درون بنگاهی و درون صنعتی بین بنگاههای عضو

از تعاریف ذکر شده در باب خوشه های صنعتی چنین برمی آید که ساماندهی واحدهای کوچک و متوسط در قالب خوشه اثرات و فوائد چندی را به دنبال دارد که هر یک نیاز به مختصری تشریح دارند. مفاهیمی از قبیل دستیابی به مزیت تولید انبوه، دستیابی به مزیت های هدف، کارآیی گروهی، صرفه های حاصل از تجمع (هم مکانی)، صرفه های شهری شدن، صرفه های مقیاس و صرفه های تنوع همگی حاصل ارتباط متقابل صنایع، افزایش تولید واحدهای انفرادی پس از خوشه ای شدن، افزایش قدرت رقابت واحدهای کوچک و متوسط در بازار، تمرکز جغرافیایی واحدها و شکل دادن به مزیت رقابتی می باشند

مزیت تولید انبوه

مزیت و فایده حاصصل از همکاری واحدهای کوچک که در قالب افزایش ظرفیت تولید، کاهش هزینه متوسط تولید، برخورداری اشتراکی از تجهیزات مدرن و با هزینه کم، دستیابی مشترک و ارزان واحدها به خدمات پشتیبانی تولید (مانند طراحی، بازرگانی، تبلیغات، فروش، تأمین مالی، آموزش و ;). مزایی فوق صورت عملکرد انفرادی بنگاهها حاصل نخواهد شد

مزیت های هدف

سهولت و کم هزینه شدن پاسخگویی به مواردی مانند؛ نوسان تقاضا در بازار، تغییرات سلیقه مشتریان (حرکت بر اساس مطلوب)، و انعطاف تولید متناسب با طرحها و کیفیتهای مناسب بازار

وقتی خط تولید فقط پاسخگوی نوعی محصول خاص است و قابلیت انعطاف ندارد نه تنها نکات ذکر شده در این تعریف حاصل نمی شود بلکه مزیت تولید انبوه نیز بدست نمی آید. بطور کلی مزیتهای هدف ناشی از توانایی کارآفرینی، همکاری واحدها و لذا توان استفاده از آخرین
فن آوری، مهارت پرسنل واحدها، همکاری درون بنگاهی، گسترش شبکه اطلاع رسانی و تبادل آراء و نظرات، متخصص شدن واحدها می باشند که همگی اینها از اثرات مثبت خوشه ای شدن واحدهای صنعتی می باشند

ساختار خوشه های صنعتی

خوشه بندی صنعتی چارچوب قدرتمندیست برای توسعه اقتصاد منطقه ای، زیرا روابط اقتصادی بین صنایع خاص و زیربخشهای آنرا تشخیص می دهد و مجموعه ای از ابزارها را برای کمک به تعریف استراتژیهای توسعه اقتصادی ارائه می نماید. خوشه بندی صنعتی در کوتاه مدت می تواند از طریق تعیین شکافهای صنعتی و تعریف مزیتهای خاص موجب بهبود تلاشها در زمینه جذب صنعت شود. علاوه بر آن خوشه بندی صنعتی در تعریف استراتژیهای میان مدت در مورد تقویت، تثبیت و رشد صنعت منطقه ای و در سازماندهی استراتژیهای بلند مدت برای تداوم رشد صنعتی در منطقه مفید است. در تبیین ساختار خوشه های صنعتی باید روابط بین بنگاهها و روابط خوشه با محیط پیرامون بطور مجزا بررسی شوند که در مباحث بعدی ارائه خواهد شد

الف- روابط بنگاههای عضو خوشه

مزیت رقابتی در داخل یک بنگاه تکی ایجاد نمی شود. کارآیی عملکرد داخلی شرط لازم (نه کافی) برای رقابت در عرصه جهانی می باشد. عواملی که برای کسب و کار، خارجی محسوب می شوند. اما برای بنیه اقتصاد منطقه ای داخلی هستند، اهمیت فزاینده ای برای ایجاد مزیت رقابتی دارند. هر بنگاه بخشی از «خوشه» بنگاهها، عرضه کنندگان، مشتریان و خدمات مرتبط به هم و سازمانهای پشتیبانی می باشد. (منابع انسانی، R & D ، زیرساختها و محیط تنظیمی)

هر مکانی (خواه کشور، استان، یا منطقه کوچکتر) شرایط مکانی منحصر به فردی دارد که توانایی بنگاههای آن مکان را برای رقابت در صنعت مربوطه شکل می دهد. مزیت رقابتی یک مکان معمولاً برای بنگاههای مجزا از هم محقق نمی گردد بلکه برای یک خوشه حاصل می شود

بنگاههای عضو یا در یک زمینه خاص و یا مرتبط به هم فعالیت می کنند و یا از طریق روابط خریدار- فروشنده، مشتریان مشترک یا سایر عوامل ارتباطی به هم مرتبط می شوند. یک خوشه صنعتی شامل گروهی از بنگاههاست که به مجموعه فعالی از روابط بین آنها تکیه دارد تا به کارآیی انفرادی و رقابت پذیری دست یابد. روابط بین بنگاهها از چند ویژگی عمده به شرح زیر برخوردارست

روابط خریدار – فروشنده

این ساختار خوشه بیشترین تکرار را در مقالات توسعه اقتصادی دارد. این ساختار شامل بنگاههای هسته ای می باشد که تولید کننده کالا و خدمات نهایی برای فروش به مشتری هستند. این ساختار همچنین در مراحل اولیه زنجیره ارزش، شامل بنگاههائیست که نهاده هایی (کالای واسطه و مواد خام) را که در مونتاژ کالا و خدمات نهایی بکار می روند، عرضه می کنند. توزیع کالاها و خدمات نهایی که از فرآیند تولید مجزا می باشد ممکن است جزو خوشه باشد

روابط رقابتی و همکاری

این ساختار خوشه شامل بنگاههائیست که کالاها و خدمات مشابه یا یکسانی را در یک سطح خاص از زنجیره ارزش تولید می کنند و وجود دارند چون رقبا مکرراً در اطلاعات (اغلب بطور تصادفی و ناخواسته) در مورد تولید و فرآیند ابداعات و فرصتهای بازار سهیم می شوند. در واقع بنگاهها ممکن است بطور رسمی برای گسترش چنین ابداعاتی در مرحله قبل از رقابت یا اعتماد استراتژیک همکاری کنند. ضمناً در برخی زمینه ها همکاری وجود دارد؛ همکاری بنگاهها برای ایجاد قدرت رقابتی جهانی و تشویق ابداعات

بخشی از منابع و مراجع پروژه تحقیق تجزیه و تحلیل زنجیره های تولید و خوشه های صنعتی

این روابط در حالتی که بنگاهها از مواد خام، تکنولوژی، نیروی انسانی و اطلاعات یکسان استفاده می کنند، برقرار می شود. حتی اگر بناهها از طریق منابع و امکانات فوق الذکر کالاها و خدماتی را برای مختلف تولید کنند این روابط شکل می گیرد

انبوهی از عوامل ایجاد قدرت رقابتی

خوشه انبوهی از اطلاعات، مهارتها، روابط و زیرساختها در یک زمینه خاص می باشد. برخورداری از انبوهی از این عوامل مولد قدرت رقابتی، مبنای مستحکمی برای رشد خوشه فراهم
می کند. نمودار زیر شکل خلاصه شده ای از ساختار یک خوشه صنعتی را نشان می دهد

ب- روابط خوشه و فضای پیرامون

خوشه صنعتی مجموعه ای از بنگاههاست. این بنگاهها از قابلیتهایی برخوردارند که در عملکرد انفرادی نمی توانند به آنها دست یابند (مزایایی مانند صرفه های مقیاس، تولید انبوه، بازارهای هدف و ;). وقتی خوشه صنعتی شکل می گیرد، بنگاهها روابط مختلفی خواهند داشت و با هم همکاری
می نمایند تا روابط متقابل خریدار- فروشنده تقویت گردد، از نیروی کار ماهر یکدیگر در راستای بهبود راندمان تولید، به اشتراک گداشتن مهارت و تجربه پرسنل استفاده شود، ابداعات امکانپذیر گردد و اگر در بنگاهی ابداعی صورت گرفته بقیه بنگاهها از آن بهره مند گردند و بنگاهی که ابداع را از خود بروز داده نگران نیست که ابداع را در اختیار سایر بنگاههای خوشه قرار دهد چون می داند که منافع جمعی به مراتب بیشتری ایجاد خواهد شد و او نیز از آن منافع برخوردار می گردد. در خوشه صنعتی بنگاههای عضو از تکنولوژی یکدیگر برخوردار می شوند و بعبارتی سرریز تکنولوژی و فن آوری بین بنگاهها وجود دارد. اگر توسعه و تحولی در محصول امکان پذیر بنظر می رسد همکاری لازم برای انجام هر چه بهتر موضوع صورت می گیرد اگر ارتباط با مشتری تحولی در محصول ایجاد نماید، فضای همکاری برای این کار فراهم است از نظر تأمین مواد اولیه دسترسی به مواد در داخل خوشه آسانتر و سریعتر صورت می گیرد زیرا همکاری بین واحدهای مرتبط در داخل خوشه از جمله واحدهای تأمین کننده مواد این امکان را فراهم
می سازد تا بنگاهها با سهولت و سرعت بیشتری به مواد اولیه مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند

بنگاههای عضو خوشه در قالب یک توافق جمعی قادر خواهند بود در روزآمد ساختن تکنولوژی ادام کنند و این امر به واسطه همگامی و همراهی خوشه با تحولات بازار و آگاهی از محصول مطلوب بازار و تکنولوژی تأمین کننده با آن بدست می آید

این همه ویژگی در خوشه صنعتی بواسطه وجود یک سازوکار قدرتمند همکاری فراهم شده است و بنگاههای عضو خوشه پذیرفته و متعهد شده اند که در قالب همکاری می توانند نتایج مفیدی کسب کنند قطعاً پذیرش و تعهد بنگاه ریشه در شناخت و آگاهی آنهااز مزایای اقدام جمعی دارد

اما پس از برقرای فضای همکاری آنچه خوشه را پویایی و حیات می بخشد شفاف و سیال بودن اطلاعات در مورد منابع و مواد، مهارتها، تکنولوژیها و توانمندیهای خوشه است. به عبارتی بنگاهها با برقراری شبکه ارتباطی بین خود جریان اطلاعات را امکانپذیر ساخته و در سایه آن می توانند همکاری را تداوم بخشند

تشریک مساعی بنگاهها با تکیه بر روحیه توافق جمعی و همکاری و با ابزار قدرتمند جریان اطلاعات که از ویژگیهای ذاتی عملکرد شبکه ای بنگاههاست، قدرت رقابتی قابل توجهی را به دنبال خواهد داشت که خوشه صنعتی را به مزایا و اهداف اصلی خود نزدیک می سازد

بنگاههای عضو خوشه، بواسطه آگاهی از ماهیت و مزیت خوشه اطمینان دارند که بنگاهی وظیفه امور بازاریابی، بازرگانی و تجاری را به عهده دارد و سیستمی در زمینه توزیع کالا فراهم است که می تواند در کمترین زمان ارتباط بین  تولید و بازار را مهیا سازد. همچنین باید متذکر شد که بنگاههای عضو خوشه در جریان آخرین تحولات و تغییرات تکنولوژی قرار می گیرند. آنچه ذکر شد در سایه یک سازماندهی و سازوکار منسجم هماهنگ کننده صورت می پذیرد که موجب می شود بنگاههای عضو خوشه به سادگی، بطور منظم و هماهنگ به یکدیگر مرتبط گردند

نکته بسیار مهمی که باید به آن اشاره کرد آن است که بنگاههای موجود در هر فعالیت صنعتی برای ایفای نقش مناسب در خوشه باید از استقلال تصمیم گیری و استقلال عملیات تولیدی، فنی، مالی و ; برخوردار باشند. اگر سرمایه گذاریهای انجام شده در صنایع بزرگ مقیاس موجب شکل گیری فضای پیمانکاری جزء (Subcontracting) شده باشد و در این چارچوب بنگاههای کوچک و متوسط، به صنایع بزرگ وابسته شده باشند، در اینصورت به دلیل فراهم نبودن استقلال عملیاتی برای مشارکت در هماهنگی جمعی مورد نیاز خوشه صنعتی، شکل گیری خوشه صنعتی میسر نخوهد بود. زیرا وابستگی بنگاهها سبب می شود که ظرفیتهای تولیدی در اثر سیاستهای صنایع بزرگ، دچار نوسان گردد و لذا قابلیت هماهنگی و همکاری با بنگاهها، نهادها و سازمانهایی که یک خوشه را تشکیل می دهند، از بین می رود و فقط در صورتیکه بنگاههای کوچک و متوسط علیرغم مشارکت در یک فضای پیمانکاری جزء دارای ظرفیتهای تولیدی اقتصادی و مازاد و مناسبی باشند که درجه وابستگی آنها را به صنایع بزرگ را کاهش دهد می توانند در خوشه صنعتی نقش مؤثری از خود نشان دهند. در این راستا باید اضافه کرد که بنگاههای صنعتی وابسته مستقیماً با بازار ارتباط نخواهند داشت و اهداف خوشه به شکل واقعی قابل تحقق
نمی باشد. در نتیجه یکی از نکات مهم استقلال واحدهای کوچک و متوسط در عرصه فعالیتهای صنعتی می باشد

باید متذکر شد که علیرغم نکات مذکور باید تلاشهایی بر پشتیبانی های جانبی صورت گیرد تا خوشه به نتیجه مطلوب دست یابد. یکی از نکات قابل توجه آن است که اقدامات بین بنگاهی در خوشه صنعتی نیاز به یک زیرساخت فیزیکی مناسب دارد تا بنیان تولید و فعالیت مخدوش نگردد

علاوه بر زیرساخت فیزیکی تلاش در زمینه تکنولوژی و روزآمد کردن ابداعات و فعالیتهای
توسعه ای، نیاز به تأمین سرمایه و لذا وجود نهادهای مالی قدرتمند دارد. یعنی نهاد تأمین مالی از ارکان مهمی است که در دستیابی به هدف بسیار مؤثر خواهد بود

تجربه نشان داده که قدرت خوشه صنعتی در زمینه ارائه محصولات واسطه و یا نهایی متکی بر مطالعات و تحقیقات کلیدی در زمینه تکنولوژی، بازار و محصول مشاوره ای فنی، طراحی های مورد نیاز، مشاوره های مالی، حقوقی و بازرگانی می باشد. لذا نهادهای تحقیقاتی و مراکز رشد (Incubator) در این زمین نقش کیدی دارند

در پایان باید تأکید کرد که تقویت و ارتقاء خوشه صنعتی نیاز به اقدامات و سیاستگذاریهای مناسب و متناسب محلی دارد، همچنین بدون رفع پاره ای موانع و مشکلات و اتخاذ تصمیمهایی که تسهیل کننده اقدام بنگاهاهی عضو خوشه باشد شکل گیری خوشه امکانپذیر نخواهد بود

بر اساس مطالب مذکور می توان عناصر ساختاری و عوامل مؤثر در شکل گیری و عملکرد خوشه صنعتی را به شرح زیرا برشمرد

نیروی انسانی ماهر و متخصص و فضای کاری رضایت بخش برای پرسنل
تکنولوژی مناسب و قابل رقابت
وجود روحیه همکاری بین بنگاههای کوچک و متوسطی که از قابلیت اولیه برای خوشه بندی برخوردارند
وجود شبکه بین بنگاهها ارتباط بنگاهها با مشتریان تأمین کنندگان مواد اولیه و ماشین آلات برای جریان سریع و صحیح اطلاعات مورد نیاز خوشه
قابلیت سرریز تکنولوژی، ابداع و فن آوری بین بنگاهها
امکان تأمین مواد اولیه، تعمیر و نگهداری تجهیزات با استفاده از تجارب سایر بنگاهها

خوشه های صنعتی و عناصر تشکیل دهنده آن

برای دریافت اینجا کلیک کنید