مقاله شناسایی نقش صنایع دستی در برنامه ریزی توریسم

توضیحات

  مقاله شناسایی نقش صنایع دستی در برنامه ریزی توریسم دارای 400 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله شناسایی نقش صنایع دستی در برنامه ریزی توریسم  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله شناسایی نقش صنایع دستی در برنامه ریزی توریسم،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله شناسایی نقش صنایع دستی در برنامه ریزی توریسم :

شناسایی نقش صنایع دستی در برنامه ریزی توریسم

نخست : كلیات
1-1 طرح مساله:
سیاحت و گردشگری سابقه ای به تاریخ بشریت دارد. بشر پس از یكجانشینی و پس از رفع نیاز به مسكن و غذا عامل دیگری برای تغییر مكان نداش و پس از گذشت سالها و در پی شناخت سایر سرزمین ها و تمدن ها تصمیم به سفر گرفتند.
بعد از انقلاب صنعتی اندیشه جهانگردی جدید برای اولین بار شكل گرفت و گردشگری بواسطه خاصیت اشتغالزایی و كسب درآمد به یك صنعت جدید تبدیل شد و از آن زمان به بعد این صنعت رو به رشد بوده در كشورهای پیشرفته با یك برنامه ریزی مناسب و ایجاد زیرساخت های صحیح، از آن به عنوان یكی از راه های پیشرفت و توسعه استفاده شد.

صنعت گردشگری بواسطه درآمد بالا و اشتغالزایی جزء سه صنعت برتر دنیا در كنار صنعت تجارت و نفت، در حال رقابت می باشد.
گردشگری نقش بسزایی در پیوستگی و نزدیك شدن روابط سیاسی و بین المللی دارد و می تواند به عنوان یكی از عوامل صلح و آرامش در سطح بین المللی محسوب شود.

علاوه بر آن فرهنگ های ملتهای گوناگون را به هم نزدیك و باعث تفاهم فرهنگی می گردد.
گردشگری باعث افزایش سطح سواد، تغییر نگاه مردم به زندگی، سطح بهداشت، رفاه اجتماعی و ; میزبان می شود و مهمترین بخش گردشگری ، نگاه اقتصادی گردشگری است. مساله ای كه امروزه توجه اكثر دولتها و اقتصادانها را به خود جلب نموده است. مورد بعدی كه به بخش توریسم مربوط می شود و یكی از عوامل توسعه به شمار می رود بحث ارتقای فرهنگی و تاثیرگذاری فرهنگی می باشد.

موضوع دیگر فعالیت های گردشگری، فعالیت بخش های خصوصی در این صنعت می باشد. سرمایه گذاری در این صنعت خیلی سریع به سودآوری تبدیل می شود. استفاده از نیروهای بومی و نیمه ماهر و نیز جلوگیری از مهاجرت افراد به مراكز و ایجاد اشتغال بدون مشكلات سایر بخشهای صنعتی از قبیل آلودگی و ; صنایع دستی از مظاهر فرهنگی و هنری محسوب می شود و نظر به اینكه هر فرآورده دستی بازنگر كننده خصوصیات تاریخی، اجتماعی و فرهنگی كشور محل تولید است می تواند هم عامل مهمی در شناساندن فرهنگ و تمدن به حساب ‌آید هم آن كه موجبی برای جلب و جذب گردشگران قلمداد شود.
صنایع دستی و صنعت گردشگری بر یكدیگر اثر متقابل داشته می تواند موجبات رشد و توسعه یكدیگر را فراهم سازند.

با این تفاسیر چیزی كه در حال حاضر قابل مشاهده است آن است كه سهم ما به عنوان یك ایرانی در گردشگری به خصوص گردشگری خارجی بسیار بسیار اندك است. با توجه به این كه به لحاظ عقیدتی و سیاسی امكان استفاده از ابزارهای مهم پیشرفت گردشگری در كشور وجود ندارد صنایع دستی می تواند نقش بسزایی در بالا بردن انگیزه سفر به مناطق مختلف كشور ایران را ایفا نماید.

استان اصفهان به عنوان یكی از مهمترین قطب توریستی كشور دارای بیشترین و مهمترین صنایع دستی كشور می باشد.
در این تحقیق، پژوهشگر به دنبال آن است كه تمامی موانع گسترش صنعت گردشگری بخصوص بخش صنایع دستی در منطقه را مطالعه كرده و در این پژوهش به شناسایی و معرفی صنایع دستی اصفهان بپردازد.

1-2 اهمیت و ضرروت تحقیق
استان اصفهان مهد تمدن های قدیمی ا یران است، معمولا صنایع دستی را به «هنر- صنعت» یا هنر كاربردی در برابر هنر محض تعبیر می كنند. به عبارت دیگر صنایع دستی به هر صورت حلقه ای مشترك است میان هنر و صنعت

به علت ارتباط نزدیك صنایع دستی با فرهنگ و سنت ها از یك سو و با ساختار اقتصادی از سوی دیگر، مفهوم و قلمرو آن در همه كشورها ثابت و یكسان نیست.

در كشور ما به دلیل مسائل عقیدتی و اسلامی و مغایرت آن با صنعت توریسم و نیز دیدگاه های مختلف مراجع نسبت به توریسم و گردشگری، به غیر از توریسم مذهبی، یكی از مهمترین برنامه ریزی ها در بخش گردشگری می تواند در خصوص صنایع دستی و معرفی صنایع دستی ایران به عنوان یك محصول تك و خاص و مربوط به یك فضای جغرافیایی ویژه باشد.

تهیه مولتی مدیای صنایع دستی اصفهان نیز به عنوان یك الگو برای سایر مناطق كشور نیز قابل اجرا می باشد.
1-3 پیشینه تحقیق

با مطالعات و تحقیقات انجام شده بجز چند مقاله از انجمن هتلداران ایران و نیز مقاله های اینترنتی در خصوص تاثیر صنایع دستی به عنوان یك پدیده فرهنگی، هیچ تحقیقی در این مورد صورت نگرفته است.

تحقیقات موجود در دانشگاه علامه صرفا در خصوص صنایع دستی كل كشور و یا فقط یك نوع صنایع دستی انجام گرفته است.
تحقیق ارائه شده ضمن معرفی تمامی صنایع دستی رایج و منسوخ و كم رونق اصفهان رابطه بین این صنایع بعنوان الگو با حرفه جهانگردی را مطرح می نماید.
1-4 اهداف تحقیق :

1- شناسایی نقش صنایع دستی در برنامه ریزی توریسم
جاذبه های گردشگری مبنا و یاپه حرفه گردشگری بوده و بدون وجود جاذبه، مقوله توریسم فاقد مفهوم می باشد. بنابراین برای وجود صنفی به نام توریسم در هر منطقه می بایست به دنبال جاذبه های مهم دیدنی جهت بازدید گردشگران بود. بررسی و شناخت صنایع دستی اصفهان اولین گام برای توسعه توریسم این منطقه به شمار می رود.

2- معرفی صنایع دستی اصفهان از قدیم تاكنون و صنایع منسوخ و نیز طبقه بندی آن جهت اطلاع دقیق گردشگران این استان.
صنایع دستی این استان بهترین صنایع دستی كشور را شامل می شود.

شناخت این صنایع و معرفی آنها به شكل صحیح و واقعی می تواند از سردرگمی گردشگر و انتخاب مناسب نوع صنایع دستی مورد نظر وی كمك بسزایی نماید.
3- شناسایی نارسایی های موجود در حرفه توریسم استان اصفهان در بخش صنایع دستی با شناخت و شناسایی نارسایی ها و مشكلات در زمینه صنایع دستی و تاثیر آن در بخش گردشگری كه می توان در جهت بهبود وضعیت اقدام نمود.

بدیهی است بدون در نظر گرفتن مشكلات و كمبودها نمی توان در جهت توسعه گردشگری و جذب گردشگر تلاش كرد.
1-5 سوالات تحقیق

1- جایگاه صنایع دستی در استان اصفهان چیست؟
2- چگونه ارتباطی بین صنایع دستی و جذب گردشگر در این استان وجود دارد؟
1-6 فرضیه های تحقیق

1- به نظر می رسد صنایع دستی در اصفهان علیرغم اهمیت، به خوبی معرفی نشده و جایگاه آن مشخص نشده است.
ظاهراً جذب گردشگر با صنایع دستی استان اصفهان دارای ارتباط تنگاتنگی می باشد.
1-7 قلمرو تحقیق:

در این پژوهش استان اصفهان به عنوان یك محدوده سیاسی، قلمرو تحقیق در نظر گرفته شده است.
استان اصفهان در مركز ایران واقع شده 937/105 كیلومتر مرب وسعت دارد.
1-8 روش و مراحل تحقیق

این تحقیق توصیفی است كه اطلاعات آن به روش كتابخانه ای و همین طور مشاهده ای جمع آوری شده است و مراحل آن به شرح زیر است:
مرحله اول : اطلاعات از طریق روش كتابخانه ای و مشاهده ای جمع آوری می گردد.
روش مشاهده ای:
یكی از روشهای جمع ‌آوری اطلاعات می باشد كه پژوهشگر طی آن به ثبت و ضبط اطلاعات مربوط به موضوع مورد نظر می پردازد. در این روش هدف پژوهشگر ایجاد تغییر در پدیده یا محیط مورد نظر نیست بلكه صرفا محیط را همانگونه كه هست بررسی می كند.
روش كتابخانه ای:
از روشهای رایج در تحقیقات علمی به شمار می آید. در این روش از سایر اطلاعات، مدارك، اسناد و تحقیقات انجام شده توسط دیگر محققین استفاده می شود كه این اطلاعات می تواند به شكل كتاب، جزوه، مجله، روزنامه، تحقیقات دانشگاهی، پایان نامه و غیره باشد.
مرحله دوم: اطلاعات جمع آوری شده مورد تحلیل قرار گرفته و پیشنهادات و راهكارهای لازم و مناسب ارائه می گردد.
1-9 تنگناها و محدودیت های تحقیق
همواره در انجام هر تحقیقی ممكن است مشكلاتی پیش آید كه پژوهشگر در راه رسالت خویش دچار مشكلات و تحقیق را دچار نارسایی نماید. از جمله مهمترین محدودیتهای تحقیق عبارتند از :

– گسترش زیاد محدوده مكانی تحقیق كه كنترل آن برای پژوهشگر مشكل ایجاد می كند.
– عدم همكاری مسئولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی اصفهان و مركزی تهران
– محدودیت زمانی از اصلی ترین مشكلات این پژوهش بود
– عم وجود بانك اطلاعاتی لازم در بخش صنایع دستی این استان و نبود صنف خاص در این صنعت.
فصل دوم : چارچوب نظری
2-1 تاریخچه جهانگردی در جهان
گردشگری در جهان به همراه آغاز مدرنیته شكل گرفت. مدرنیته اشكال مختلف زندگی را تنها بر پایه قابلیت های آنها در تولید منافعی كه توسط افراد مصرف می شوند، مورد ارزیابی قرار داده و با مفاهیمی همچون همواره به پیش رفتن و كنارگذاران كهنه نگرش تازه انسان را به جهان و به خویش سبب گردید و بدین گونه با پیدایش بعد تازه ای از دگرگونی دائمی، انهدام رسوم و فرهنگ سنتی را در صحنه ی زندگی اجتماعی رقم زد. تفكیك میان كار و اوقات فراغت یكی از این دگرگونی ها می باشد كه در آن كار در قالب ضرورت و گردشگری در قالب اوقات فراغت، كه دمی آسودن از كار را برای تجدید قوا فراهم می آورد، قرار می

گیرد.اوقات فراغت به عنوان زمانی از بیداری انسان، كه فرد بتواند آن را به میل و دلخواه خود بدون هیچ گونه الزامی بگذارند، در مدرنیته مابین تمایز خانه و كار صورت رسمی به خود گرفت. اوقات فراغت به عنوان یك مفهوم جدید نمایانگر گذار از كار در مفهوم سنتی اش بود كه با توسعه نوآوری های تكنولوژیكی و مدیریتی،‌با افزایش مصرف در جهان بوروكراتیك؛ عقل گرا و افسون زدایی شده، این فرصت را مهیا كرد- كه هر چند كوتاه- انسان از اجبارها و محدودیت های نظم اجتماعی مدرن رها شود.

این رهایی با فشار ناشی از انقباض اجتماعی حاصل از روند مدرنیته، گذران اوقات فراغت را در قالب گردشگری تسهیل نمود و انسان مدرن فارغ از عمق فرهنگی نهفته در اوقات فراغت به عنوان گردشگر تنها رهایی از وظایف مدرن را دنبال نمود. جریان گردشگری شكل گرفته در این چارچوب نیز، انسان درن را با انگیزه تفریح در روند بازساخت شده سرمایه داری، به جستجوی محیط های گوناگون برای تمایز از محیط كار و تفریح واداشت. انسان در این رابطه توانست كه نیاز به تفریح و استراحت و آرامش و دور شدن از گرفتاریهای زندگی مدرن را كه یك مساله عمیق اجتماعی – فرهنگی دوران عصر مدرن است را به صورت

سطحی حلك كند. خود همین امر به علت مسائل سرمایه داری و تكنولوژیكی در یك حالت تضاد با تبارهای درونی قرار داد. كار و تلاش بیشتر، خستگی و تحمل فشارهای روحی روانی بیشتر برای داشتن پس انداز برای رفتن به مسافرت و گردش برای استراحت، هر چه زندگی ماشینی تر و تكنولوژی زده تر می گردد، این مساله تضاد بین كار و استراحت (لااقل برای توده مردم) بیشتر می گردد( پاپلی یزدی و سقایی، 1382 ، 30و 31)

سرمایه داری در مدرنیته اولیه در پویش سرمایه داری تجاری، نخستین انباشت سرمایه را در سده هفده و هجدهم در اروپا تجربه كرد. این انباشت همراه با انقلاب راهها در فاصله زمانی 1745 تا 1760 و تنزل قیمت های حمل و نقل اولین جلوه های گردشگری مدرن را در چارچوب سفرهای آموزشی در اروپا شكل داد (همان منبع ، 33). در این میان گردشگری در رابطه مستقیم با توانمندی مالی در چارچوب تورهای خاصی شكل می گرفت كه به سفرهای آموزشی (G.T) معرف بودند. سفرهای آموزشی اولین جلوه های گردشگری مدرن را در اروپا شكل داد. بیشتر اعضای این سفرهای آموزشی برای كسب دانش و تجربه های جدید به مسافرت می رفتند. معمولا این افراد از طبقات بالای اجتماع بودند كه برای كسب دانش و فرهنگ مسافرت می كردند. اصولا پسران خانواده های مرفه برای دیدن آثار باستانی، مطالعه و نیز فراگیری علوم معماری و تاریخ به كشور خاصی اعزام می شدند. سفرهای آموزشی یك راهنمای سفر داشت كه در سال 1778 میلادی توسط توماس نوگنت تهیه شد و پرفروش ترین كتاب معرفی گردید (وای، گی، 1382، 29).

اما در مدرنیته علیا پایه و اساس گردشگری دسته جمعی امروزی به وجود آمد. در این دوره تغییرات اقتصادی و اجتماعی عمیقی به وجود آمد كه از آن جمله مهاجرت كارگران كشاورز از مناطق روستایی و روی آوردن آنها به شهرنشینی بود. انقلاب صنعتی قدرت بخار را كه در قطارها و كشتی ها مورد استفاده قرار می گرفت، معرفی كرد. تغییرات اجتماعی، موجب تغییر مشاغل وگسترش طبقه میانی اجتماع گردید و این طبقه توان بیشتری یافت تا بیشتر به تفریح و مسافرت برود، در نتیجه افزایش تقاضا برای مسافرت باعث شد كه مسافرت های تخصصی طبقه مرفه تورهای آموزشی شكل تازه ای به خود بگیرد ( همان منبع).

انقلاب صنعتی با پیش زمینه های فراهم آمده از انباشت سرمایه و دانش از نیمه دوم قرن هیجدهم در انگلستان آغاز گردید كه روند رو به شتاب آن از سال 1780 سرعت زیادی یافت و اثرات بسیاری بر جای نهاد ( پالمر، 1357، 4) . انگلستان از آنجا كه دارای كارهای تولیدی بسیاری بود، توانست بازارهای گسترده ای را برای تولیدات خود به دست آورد و سود بسیاری را كسب نماید. این سود در تكمیل صنایع كارگاهی به كار گرفته شد و سبب جایگزینی كارخانه به جای كارگاه و استفاده از صنایع ماشینی به جای صنایع دستی گردید این خود با سمت و سوی ویژه اقتصادی گذار از انقلاب تجاری را به انقلاب صنعتی سبب شد (لطفی،

1381 ، 298) . نخستین نمایشگاه صنعتی دنیا در 1851 میلادی در بریتانیا (فوگل، 1380، 914) ، نشان از آن داشت كه انقلاب صنعتی در انگلستان به بالاترین درجه رشد در زمان خود رسیده است. از این زمان به بعد بود كه انقلاب صنعتی در گسترش مابین سالهای 1914-1871 رخ داد كه از آن به عصر ترقی یاد می شود (فوگل ، 1380، 1018). نوآوری های تكنولوژیكی در روندی از انقلاب صنعتی در مدرنیته علیا نقش با اهمیتی را در همه گیر شدن جریان گردشگری ایفا نمود. مهمترین این نوآوری ها، تكنولوژی راه آهن بود. هرچند نباید نقش كشتی های بخار را نیز در این امر نادیده گرفت. بعد از اختراع ماشین بخار به وسیله جیمز وات در سال 1769 ، از این ماشین در فناوری های مختلفی استفاده گردید.

روند توسعه گردشگری در چارچوب اقتصاد سرمایه داری با افزایش نوآوری های تكنولوژیكی و مدیریتی همراه با سیر تحول اجتماعی ناشی از آنها، در میل به مصرف اوقات فراغت بیشتر در مدرنیته متاخر ابعاد دیگری به خود گرفت. تولید انبوه كه در این دوره در چارچوب فوردیسم شكل گرفت، نشان از یك روند دگرگون كننده داشت. این شیوه، تولید انبوه كالا به یك هنجار بدل شد و تولید استاندارد شده ، تولید محصول با استفاده از فرآیندهای گروهی (سیستم خط تولید انبوه)، تولید به مقدار بسیار زیاد و بهره گیری از الگوی یكسان (یخچال، لباسشویی، تلویزیون و غیره ) در عرصه هایی مانند مهندسی، كالاهای الكترونیكی و

اتومبیل یك مشخصه بارز به حساب می آمد. كارخانجات تولیدی به طور معمول در مقیاس های بزرگ اندازه ایجاد شد. در بالاترین سطح كارخانه فورد در دیترویت چهل هزار كارگر را در یك مجموعه عظیم گردآورده بود و از آنجا كه تولید انبوه كم هزینه، به اقتصادهایی با مقیاس كلان نیاز داشت، دارا بودن صدها یا هزاران كارگر امری عادی بود. تسری تولید انبوه به تمامی سطوح اقتصادی سرمایه داری، گردشگری را نیز در برگرفت. گردشگری در این میان با كسب ویژگی های

سرمایه داری در چرخه تولید – مصرف، نه به عنوان سفری برای تجربه گردشگری، كه خ ود كار محسوب گردید. این خود به شكل گیری گردشگری انبوه فرصت داد كه در آن گردشگری به عنوان محصولی بسته بندی شده و استاندارد به عنوان دو هفته تعطیلات در سال و در كنار دریا ارائه گردد (Meethan,2005 , 26).

سواحل در گردشگری انبوه از اهمیت بالایی برخوردار بودند و گردشگران به وسیله تورهای گردشگری به صورت دسته جمعی به مناطق ساحلی روی می آورند و امتداد آرامش در خانه را در این مكان ها جستجو می كردند. «به عنوان مثال سواحل دریای مدیترانه نمونه خوبی برای گردشگری انبوه است. به گونه ای كه رشد سفر به این سواحل از كشورهای اروپایی بعد از جنگ جهانی افزایش چشمگیری یافت ( سلطانی، 1374 ، 96 ) ». آنچه فرایند گردشگری انبوه را در این

سفرها رقم می زد، دلبستگی به چهار «s» معروف بود كه در دریا، خورشید، ماسه و سكس خلاصه می شد. از این رو گردشگران انبوه به دنبال یافتن آرامش در جستجوی مناطقی بودند كه از اهمیت چندانی برخوردار نبوده، اما به دلیل واقع شدن در كنار دریا و یا موقعیت خورشیدگیر انتخاب می شدند، این گردشگران از نظر فرهنگی خود را بالاتر از میزبانانشان دانسته و به همین دلیل احتیاج به آشپزی و امكانات مربوط به محیط خود را در خارج از كشور خود داشتند. آنان هر چند به دنبال آرامش بودند ولی معمولا باعث به وجود آودن تاثیرات مخرب بسیاری برای میزبانان خود می شدند. بطور كلی گردشگری انبوه نشان دهنده مصرف چشمگیر اوقات فراغت در مكان های استاندارد شده بود، كه با افزایش بهره بری از فضاهای گردشگری- بخصوص در سواحل – حداكثر باز خور منفی را ایجاد می نمود (پاپلی یزدی و سقایی، 1383، 40).

در این میان گردشگری در عصر حاضر نه به عنوان یك مسافرت، سیاحت، تفنن و ; بلكه به یك فعالیت عظیم اقتصادی بدل گشته است به طوری كه در سال 2000 تعداد كل گردشگران در دنیا، بالغ بر 702 میلیون نفر بوده كه از طریق مسافرت این تعداد نفر به نقاط مختلف جهان حدود 621 میلیارد دلار وارد چرخه اقتصادی جهان گردیده است. پیش بینی ها حاكی از آن است كه تا سال 2010 میلادی این صنعت به مبلغ غیرقابل باور 15 تریلیون دلار در سال دست خواهد یافت ( جدول 1 ). آنچه در این مقوله از اهمیت اساسی برخوردار است، آن است كه گردشگری با تمامی انواع و اشكالش در حال تبدیل به فعالیت اقتصادی پیشتاز جهان در ربع اول قرن 21 و مهم ترین و سودآورترین تجارت جهان است.
2-2 جهانگردی در ایران
هرچند كشور ایران به ملاحظات گوناگون همواره مورد توجه مردم همه نقاط جهان بوده و هر چند ردپای جهانگردان از گذشته های دور را می توان در این سرزمین دنبال نمود، اما پرداختن به موضوع جهانگردی از دیدگاه اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و معرفی كشور و آداب و رسوم و هنر و خصوصیات آن به جهانیان فقط از آغاز تاسیس سازمانی جلب سیاحان سابق صورت گرفته است. در اینجا نگاهی كوتاه و گذرا به گذشته جهانگردی در ایران می اندازیم:
2-2-1 جهانگردی در ایران قبل از اسلام

در ایران قبل، از اسلام و قبل از حكومت اریاها و پیش از تدوین تاریخ، نیز مسافر و جهانگردی دارای حقوق و امتیار بوده است كه در حكومتهای مختلف و در تشكل های مدنی هر دوره، حدود و میزان آن یكسان و مشابه نبوده است بلكه با توجه به انگیزه و هدف مسافر یا جهانگرد حقوق و حدود آن، تعیین و اجراء می شد.
در زمان حكومت ایلامی ها كه كشور ایران به صورت فدرال اداره می شد سیر و سفر معمول بوده و مسافرین نیز از امكانات موجود استفاده می كردند، اگرچه به سبب فقدان تاریخ و یا روایات مكتوب به چگونگی آن حقوق، دقیقا نمی توان وقوف یافت ولی آنچه مسلم است این است كه سیر و سفر در آن دوران متداول بوده است و مسافرین اعم از ایرانگردان و جهانگردان از طریق و شوارع و تاسیسات و امكانات سرویس دهی مسافرین استفاده نموده اند.
برای نمونه به مندرجات بخشی از كتاب مسافران تاریخ استناد و عینا آنرا نقل می كنیم:

; بی گمان سیر و سفر در آن روز و در آن سرزمین باستانی از رونق و اعتبار ویژه ای برخوردار بوده، و تا قبل از نابودی این تمدن، مسافران داخلی و خارجی در جاده های میان شوش و ایالات داخلی و سرزمین های خارج از آن در رفت و آمد بوده اند و شاید تاسیساتی نیز برای رفاه حال آن مسافران ساخته شده بود كه در حمله آشوریان از میان رفته است.
الف) دوران مادها و هخامنشیان:

از دوران مادها اطلاع صحیح و مستندی كه نمایانگر سیر و سفر و یا وجود تاسیسات و بناهای مورد استفاده جهانگردی باشد در دست نیست، و در منابع و كتابهای موجود، نیز در این زمینه اخبار و اعلامی نشده است. اما از دوران هخامنشی و پادشاهان این دوران مدارك و مستنداتی موجود است كه انكار ناپذیر می باشد و در آن مستندات از طرق و شوارع و ابنیه، احداث شده و قابل استفاده مسافرین اسم برده شده است.
پس از فتح ایران، بوسیله اسكندر مقدونی و دگرگونی تمدن و فرهنگ كهن ایرانی و رواج فرهنگ و تمدن یونانی (هلنیسم) ، جهانگردی خصوصاً سیر و سفر جهانگردان یونانی به ایران، تحرك بیشتری یافت و با ساخت شهرها و قصبات متعدد، سیاحانی با اهداف بازرگانی و تجاری به ایران آمده و از شهرهای تازه ساخت و امكانات جدید استفاده كرده اند.

در زمان سلوكیان و جانشیان اسكندر كه به توسعه راهها و عریض كردن و نگهداری آنها، توجّه ویژه داشتند، تردّد كاروانها مبادله كالا در طول سال و در نقاط مختلف ایران ، معمول و رایج بوده و سیّاحان تجاری و بازرگانی، از آن امكانات بهره می بردند.
ب) دوران اشكانیان:

در دورن اشكانی كه در سرزمین پارت حكومت داشتند، راههای مهّمی احداث شده و جادّه ابریشم كه مهمترین شاهراه بازرگانی دنیای قدیم بوده، و از كشور چین شروع و از افلات ایران به دریای مدیترانه منتهی می شد، مورد استفاده جهانگردان تجاری آن زمان بوده است؛ از مسافرین دوره اشكانی در زمان حكومت مهرداد دوم (اشك نهم)، جانك نین فرستاده چین استت كه به ایران سفر كرده است.

اشكانیان مانند هخامنشیان در منازل بین راه اسبان یدكی داشتند تا با استفاده از آنها در كار حمل و نقل تسریع شود، در آن دوران به منظور فراهم آوردن تسهیلات سفر و آگاه ساختن مسافران‌، از امكانات رفاهی مسیرهایی كه در آن سفر می كردند، بروشورها و نقشه های راهنمای كاروانیان در اختیار آنان گذاشته می شد.
ج ) دوران ساسانیان :
در زمان ساسانیان نیز همانند دوران هخامنشیان، به مساله جهانگردی و سیر و سفر توجّ ه می شد و در آن زمان علاوه بر احداث جادهّ ها، نظیر جاده 250 كیلومتری فیروزآباد به خلیج فارس، كه به طرف بندرطاهری امتداد می یافت، كاروانسراهای متعددی، با معماری زمان اشكانی و ساسانی ساخته شد كه مورد استفاده مسافرین بوده است.

در این دوره، دولت نه تنها به امنیت راههای كاروان رو و وسایل حمل و نقل و ایستگاهها و كاروانسراها و سایر احتیاجات توجّه داشت بلكه از عمّال خود برای نظارت در كارهای تجاری و اقتصادی به مناطق سرحدّی و بنادر می فرستادند. از دوران پیش از اسلام نوشته هایی در دست است كه خبر از سفر بعضی از یونانیان و رومیان به ایران می دهد. عده ای از اینان چون هردوت و گزنفون نوشته هایی هم راجع به تاریخ و اوضاع و احوال ایران آن روز برجای گذاشته اند.
2-2-2 دوران بعد از اسلام (دوران اسلامی)

نخستین كسی كه از مغرب زمین به ایرن سفر كرد و شرح مسافرت خود را در سفرنامه ای به رشته تحریر درآورد «بنیامین تودلای» اسپانیایی است . جهانگردان و ایرانگردان دیگر عصر اسلامی كه از اماكن اقامتی ایران، رباط ها و كاروانسراهای مهم و از استراحتگاهها و پناهگاههای آماده برای توقّف و تردّد سیّاحان خسته و درمانده آن روزگاران، در كتابها و سفرنامه های خود، یاری نموده اند، عبارتند از :
– خاخام موسی پتاچیا چكسواكی، كه سفرش به ایران از طریق روسیه بوده است.

– ابوالقاسم بن خرداد،‌صاحب كتاب مشهور «المسالك و الممالك»
– خاقانی شروانی، شاعر بلندآوازه و سیّاح ایرانی قرن ششم هجری و صاحب مثنوی نفیس «تحفه العراقین».
– ابوعبدالله مقدسی، جهانگرد و جغرافی نویس قرن چهارم هجری، كه بیشترین شهرتش در زمینه (شهرنگاری) است.
– ابودلف عربستانی، صاحب سفرنامه «ابودلف در ایران».

– ابوالقاسم محمّد بن حوقل بغدادی، صاحب كتاب «صوره الارض».
– شیخ مصلح بن عبدالله، معروف به (سعدی)، نابغه شعر و ادب و جهانگرد مشهور ایران.
– ماركوپولوی ونیزی، سیّاح نامدار جهان كه سفرنامه مشهور وی چندین بار در سراسر دنیا به چاپ رسیده است.

– جیوانی دمونته كورینو، سیّاح اروپایی
– ریكولده دامونته كورچه، جهانگرد غربی
– اودوریكو داپور دنون، جهانگرد غربی
– فریرر جوردانوس، سیّاح اروپایی

– ناصر خسرو قبادیانی شاعر نامدار قرن چهارم هجری كه از سیّاحان مشهور دوران اسلامی است پس از هفت سال سیر و سفر به تمامی نقاط ایران در سفرنامه خود از تعداد رباطهایی اسم برده كه یا در طول سفر خود در آنها اقامت نموده و یا این كه با دیدن آنها به توصیف امكانات و تسهیلات اقامتی موجود در آن رباطها پرداخته است.

ازدوران حكومت مغولها، امر سیّاح دوستی و مسافرپروری، بدین شرح شده است :
; در این دوران سیّاح دوستی و مسافرپروری در سراسر كشورهای اسلامی، شعار امرا و بزرگان بود و سیّاحان و مسافران وسیله تبلیغاتی مهمّی بودند، كه می توانستند خبر احسان و كرم ارباب قدرت را از شهری به شهری برند و نام آوازه آنان را در اكناف عالم بپراكنند.
سیّاح دوستی، آنچنان در همه جا مرسوم و متداول بود كه مردی گمنام و ناآشنا چون ابن بطوطه با دست خالی از طنجه مراكش به راه افتاد و طی 30 سال در نهایت عزّت و احترام تا اقصی نقاط چین مسافرت نمود.

جوزافا باربارو و آمروزیو كنتارینی كه از سفرای دولت و نیز در دوران حكومت آق قویونلوها می باشند؛ و با آنكه آنها خصوصاً (باربارو) سالهای طولانی در ایران اقامت داشته و شهرهای مهم آن زمان نظیر اصفهان، كاشان، یزد، شیراز و هرمز و لار و قم و تبریز را دیده است و از جادّه های متعدّدی عبور كرده و قنوات دایر را مشاهده نموده و پس از بازگشت به اروپا سفرنامه نیز نوشته است. ولی مشاهدات و نوشته های او خالی از برداشته های مربوط به حقوق و امتیازات جهانگردان است.

دوران صفویه (حكومت شاه عباس)
كنستانتین لاسكاری سیّاح ونیزی، لود ویكوری و ارتمای ایتایایی و لوئیچی رانچینوتو ونیزی از سیاحان غربی زمان صفویه می باشند و جان كین سون، سفیری است انگلیسی كه از سوی الیزابت ملكه انگلیس به حضور شاه طهماسب صفوی رسید و همچنین دالساندری ونیزی سیاح دیگری است كه در زمان شاه طهماسب به ایران سفر كرد.

سیّاحان دوره شاه عباس نیز به علت وجود امنیت عمومی و ثبات سیاسی در كشور، متعدد و بیش از زمان شاهان دیگر صفویه بوده اند.
آنتونی شرلی و رابرت شرلی از مشهورترین سیّاحان زمان حكومت شاه عباس اول می باشند. این برادران در سفرنامه خود از رفتار ایرانیان با خارجیان چنین نقل كرده اند: باید دانست كه مملكت ایران برای سكنای اهل خارجه به مراتب بهتر از عثمانی است زیرا كه پادشاه ایران از حین جلوس خود حكومت و مملكت خود را به طوری مطیع و امن كرده است كه شخص، می تواند در تمام مملكت مسافرت كند، بدون اینكه حربه یا اسلحه ای با خود داشته باشد، اهالی خیلی مودّب و نسبت به خارجیان مهربان هستند.

دلاواله ایتالیایی از مشاهیر سیاحانی است كه در زمان شاه عباس اول به ایران سفر كرده و بهترین سفرنامه را در پیرامون مشاهدات خود، خصوصا از زیبایی های طبیعت و از معماریهای ارزشمند قصر سلطنتی و چهار باغ و خیابانهای بزرگ و خانه های بزرگ كوچك و آب نمای چهار باغ كه به نظر او بسیار جالب و اعجاب انگیز می باشد و از جاده ها و كاروانسراهای متعدد و شهرهای مختلف بویژه از شهرهای مازندران و كاخهای سلطنتی و از ‌آداب و روسم مردم ایران نوشته است.

از مهمترین ویژگیهای زمان حكومت شاه عباس اول كه باعث رواج سیر و سفر و جلب سیاحان بسیار زیاد گردید، علاقه شخص او به اعزام فرستادگانی نزد سلاطین كشورهای مسیحی، به منظور رونق امور تجاری و صنعتی در كشور و پذیرش سفرایی از آن كشورها و جلب سیاحان مختلف برای انتقال علم و تكنولوژی می باشد در زمان حكومت شاه عباس اول جهانگردان به ندرت گرفتار ناامنی و ملول بی ثباتی كشور شده و همواره مصون از خشونت و تعرضات بوده و جانشان ایمن و مالشان محفوظ بوده است.

ژان باتیسیت تاورنیه از بزرگترین سیاحان قرن هفدهم میلادی است كه در زمان حكومت شاه صفی و شاه عباس، شش بار به ایران مسافرت كرده و آنگونه كه گفته می شود او كسی است كه ایران مسافرت كرده و آنگونه كه گفته می شود او كسی است كه ایران را بهتر از ایرانیان همزمان خود شناخته است، مشاهدات او كه در سفرنامه معروفش سفرنامه تاورنیه منعكس است از مطمئن ترین مستندات و صادق ترین روایات تاریخی است زیرا با نظری دقیق به همه امور نگریسته و با صراحت و صداقت بدون اغراق آنچه را كه دیده به زبان و قلم آ‌ورده است.

ژان شاردن فرانسوی از سیاحان مشهور دیگر زمان صفویه است، كه مفصل ترین و ارزشمندترین سفرنامه ها درباره ایران را در 10 جلد نوشته است. ژان شاردن فرانسوی اوضاع حكومت شاه عباس دوم و مخصوصا دوره حكومت شاه سلیمان صفوی را به دقت تصویر كرده و نوشته های او بدون اغراق به دور از هرگونه تعصب و با داوری های بسیار صائب و به حق است و به همین علت او را معرف تمدن و فرهنگ دوره صفویه نزد ملل غرب می دانند، سفرنامه او را دایره المعارف تمدن ایران می شناسند. شاردن در سیاحت نامه خود در زمینه وجود امنیت، سهولت جهانگردی در ایران این گونه می نویسد:

; در تمام جهان، كشوری مانند ایران برای سیاحت و جهانگردی وجود ندارد، از لحاظ قلت خطرات و از لحاظ امنیت طرق، كه مواظبت دقیقی در این مورد به عمل می آید و خواه از جهت كمی مخارج كه معلول كثرت تعداد عمارات عمومی مخصوص مسافرین در سرتاسر امپراتوری در بلاد و بیابان است . در این عمارات به رایگان سكونت می كنند، بعلاوه در نقاط صعب العبور، پل ها و جاده های مسطحی (شوسه) وجود دارد، كه برای كاروانها و كلیه كسانی كه برای كسب نفع در حركتند تعبیه شده است.

بعد از حكومت صفویه كه عصر طلایی ایران آن زمان نامیده شد، و شكست سلطان حسین صفوی از محمود افغان، سیر و سفر در ایران از رونق افتاد ولی در زمان نادرشاه تلاش برای بهبود امور سیاحتی و توسعه آن حتی با تعمیر و تعویض راهها و احداث جاده های جدید صورت گرفت. معروفترین فردی كه در این دوره به ایران مسافرت كرد ویلیام فرانكلین افسر ارشد سپاه بنگالمی باشد كه در فاصله سالهای 1787 – 1786 میلادی به ایران سفر كرد.

از آنچه گذشت اینطور استناد می شود كه كشور ایران از قدیم الایام همواره مورد توجه جهانگردان بوده است و كسانی كه در طی سالیان متمادی برای شناخت تمدن و فرهنگ كهن سرزمین ما به ایران آمده اند به شدت مسحور و مفتون هنر و اخلاق و خصوصیات مردم ایران شده و بررسیهای فراوانی در این خصوص بعمل آورده اند. در قرن نوزدهم میلادی و مقارن دولت حكومت قاجاریه، سیاحت وجهانگردی در ایران بر خلاف زمان افشاریه و زندیه رونق پیشین خود را بازیافته و

همانند عصر صفویه تعداد زیادی جهانگرد مخصوصاً از كشورهای اروپایی با انگیزه ها و اهداف مختلف به ایران سفر كرده اند. به هر حال از قرن نوزدهم به بعد است كه جهانگردی بصورت امری منظم و دسته جمعی و ضروری در می آید و چنان وسعتی كه خود می گیرد كه كم و بیش ضرورت توجه به آن در همه جا احساس می شود. این امر از آن جهت مورد توجه قرار می گیرد كه جهانگرد با خود رونق و ثروت به ارمغان می آورد.
2-3 تعریف اصطلاحات:

1- توریسم : توریسم از كلمه Tour در ریشه یونانی Tourionis اخذ شده و معنی آن گشت و سیاحت است. در فرهنگ آكسفورد‌(oxford) معانی مختلفی برای توریسم بیان شده از جمله مسافرتی كوتاه (قربانی، 1381 ، ص 76)

اما طبق تعریفی كه در سال 1964 ازطرف سازمان ملل و براساس پیشنهاد كنفرانس بین المللی تورانسپورت و جهان گردی آن سازمان در روم به تصویب رسید، جهان گردی عبارتست از فعالیت های افرادی كه برای استراحت، تفریح، دیدار دوستان و خویشان، تجارت، امور حرفه ای ، درمان بیماری، انگیزه های مذهبی، زیارتی و ; به خارج از محیط معمول خویش مسافرت كرده كه حداقل 1 شب و حداكثر 1 سال به طور متوالی در آنجا اقامت داشته باشد. (سینائی، 1382 ، ص 15).

2- صنعت توریسم: صنعت به عملی اطلاق می شود كه اشتغال زا و تولیدی باشد. به مجموعه فعالیت ها و خدماتی كه در خدمت توریست و به جهت توسعه آن انجام می گیرد، صنعت توریسم گفته می شود.

به طور كلی به هر نوع از مجموعه فعالیت های مولد اقتصادی عنوان صنعت می توان اطلاق كرد و از آنجا كه جهان گردی امروزه نقش موثری در اقتصاد هر كشور یا منطقه ای می تواند داشته باشد، به فعالیت های مرتبط با آن صنعت توریسم گفته می شود .(قربانی، 1381 ، ص 77)

3- صنایع دستی: به موجب تعریفی كه از طرف دفتر بین المللی كار (I.L.O) برای صنایع دستی شده است، به كلیه فعالیت های تولیدی و خدماتی وابسته كه در موسسات با كمتر از 10 نفر كارگر صورت می گیرد صنایع دستی گفته می شود. (تحقیقی پیرامون سفال لالجین، 1363)

برحسب تعریفی كه در شورای صنایع دستی ایران از این رشته فعالیت به عمل آمده است، به آن رشته از صنایع اطلاق می شود كه تمام یا قسمتی از مراحل ساخت فرآورده های آن با دست انجام گرفته و درچهارچوب فرهنگ و بینش فلسفی و ذوق هنری انسانهای هر منطقه با توجه به میراث های قومی آنان ساخته و پرداخته می شود. (تاج، 1385 ، ص 2)

4- اوقات فراغت : فراغت ترجمه معادل فرانسوی Loisir و انگلیسی Leisure و یا معادل آلمانی Freizeit است كه در زبان فارسی رایج گشته است، برداشتهایی كه از دیدگاههای مختلف علوم انسانی از اوقات فراغت می شود بسیار متنوع هستند و روی این اصل تاكنون تعاریف متفاوتی از جنبه های گوناگون برای اوقات فراغت ارائه شده است. از نظر جغرافیایی اوقات فراغت عبارت است از زمان بیداری كه انسان در طول آن از كار و اشتغال ووظایف اجتمای روزمره فارغ گشته و می تواند به طور دلخواه آن را در نواحی مختلف صرف كند. به طور كلی مجموع اوقاتی كه انسان در اختیار دارد به صورت زیر حرف می شود:
1- اوقاتی كه صر ف كار برای امرارمعاش می شود.

2- اوقاتی كه برای تعادل صرف حیات می گردد.
3- اوقاتی كه انسان در طی آن فارغ از كار و خواب بوده و می تواند آن را به دلخواه بگذارند. همان گونه كه انسان از طریق كار یا خواب به نحوی وجود خود و نتایج منبعث از آن در جامعه و محیط پیرامون خود عینیت می بخشد، به همین ترتیب می تواند از طریق گذران اوقات فراغت خود محیط پیرامون را دگرگون نماید .(رضوانی، 1385، ص 120)

5- خدمات توریستی: آنچه كه تحت عنوان خدمات توریستی مطرح می گردد، شامل موارد گوناگون و متنوعی است كه نه تنها موجب رونق بخشیدن به جریانهای توریستی هر كشوری می شود، بلكه توجه به آن، به امر برنامه ریزی توریستی نیز كمك می نماید و بدین وسیله به رشد و توسعه صنعت توریسم می افزاید. خدمات توریستی شامل این موارد می شود: آموزش نیروی انسانی، راهنمایان تور، خدمات تبلیغات، خدمات سازماندهی تور، خدمات و تسهیلات ویزایی و گذرنامه، خدمات گمركی و عوارض، خدمات بانكی و تسهیلات ارزی، خدمات بیمه و امداد پزشكی.
2-4 تعریف و مفهوم جهانگردی:

بیشتر لغت نامه ها واژه ساده مسافرت (travel) را عمل جابجائی تعریف كرده اند، كه البته در مفهوم جهانگردی این واژه تعریف دیگری دارد كه عبارت است از : «عمل جابجائی به خارج از جامعه برای تجارت یا تفریح و نه برای انجام كار روزمره یا تحصیل. برای اینكه مسافرت نوعی صنعت به حساب آید، باید در سایه اینگونه فعالیت ها نوعی ارزش اقتصادی ایجاد شود. در نیمه اول قرن بیستم، ورود و خروج مسافران و جهانگردان به ندرت ثبت می شد، اگر هم این كار انجام می

گرفت روش ثبت از كشوری به كشور دیگر فرق می كرد. در ضمن شمارش نهایی این مسافران و جهانگردان به علت وجود تعریف های مختلفی از جهانگردان، امكان نداشت و فقط از روی گذرنامه های افراد خارجی امكان این ثبت ایجاد می شود. سرانجام با ارائه تعریف استانداردی از این صنعت، پژوهشگران جهانگردی ، درباره صنعت مربوطه مفروضات علمی قابل اتكائی ارائه دادند و این صنعت به سرعت گسترش یافت و باعث شد این صنعت نقش فوق العاده در سیستم اقتصاد جهانی ایفا كند. این صنعت هنوز به عنوان یك رشته آموزشی و علمی فاقد تحقیقاتی است كه در سایر رشته های بازرگانی مشاهده می شود.

سازمان جهانی جهانگردی (كه بسیاری از دولت ها در آن عضویت دارند) راهی را برای ارائه تعریفی عمومی از جهانگردی نشان داده است. در سال 1991 ، سازمان جهانی جهانگردی و دولت كانادا كنفرانس بین المللی درباره مسافرت و آمارهای جهانگردی در اوتاكوا، كانادا تشكیل دادند.

این تعریف مبتنی بر تعریفی است كه این سازمان ارائه نموده است:
2-3-1 جهانگردی:
به عمل فردی كه به مسافرت می رود و در آن مكان كه خارج از محیط زندگی وی است برای مدتی كمتر از یك سال جهت تفریح، تجارت و دیگر هدف ها اقامت نماید، گفته می شود. ( شهام، 1384 ، ص 12)
2-3-2 جهانگرد (بازدید كننده یك شبه):

كسی كه حداقل یك شب در یك اقامتگاه عمومی یا خصوصی در محل مورد بازدید به سر ببرد.
2-5 انواع گردشگری

با توجه به طول مدت مسافرت، نوع تاسیساتی كه به خدمت گرفته می شود، فصل و چگونگی سازماندهی مسافرت، همچنین انگیزه های گوناگون كه به موجب پیدایش یك جریان توریستی می شوند می توان اشكال مختلفی از جهانگردی را از یكدیگر تمیز داد.
2-5-1 گردشگر یك روزه

گردشگری كه شب را در یك اقامتگاه عمومی یا خصوصی در محل مورد بازدید به سر نمی برد. (شهام، 1384 ، ص 13)
2-5-2 مسافر – سفر

مسافر كسی است كه بین دو یا چند مكان سفر كند .
سفر با احراز معانی تازه، اوج و اهمیتی بیشتر می یابد و به عنوان یك عنصر اساسی در كار رشد و توسعه جوامع بشری تثبیت می گردد.
معناهای تازه سفر، جنبه های گوناگون دارد. جنبه اقتصادی، جنبه فرهنگی، جنبه اجتماعی. اما معنای روانی سفر هرگز از میان نمی رود، و حتی كمرنگ تر هم نمی شود. در كنار عوامل اقتصادی و فرهنگی برآمده از رشد جوامع ، نیازهای روانی انسان همچنان پابرجا باقی مانده است، و به گونه یك انگیزه نیرومند، آدمی را به این تلاش یا آن تلاش رهنمون است.

رشد و توسعه اقتصادی وفرهنگی جامعه انسانی، نیاز به سفر را افزایش داد. هر چه جامعه انسانی ساختار پیچیده تر می یابد، باز هم نیاز به سفر افزایش می یابد. اگر یك روز انسان فقط به انگیزه روانی خود پا به سفر می نهاد، در مراحل پیچیده تر و تكامل یافته تر اقتصادی و فرهنگ انگیزه های سفر رنگین تر می شد.
هر قوم برای خود، داستانهایی از سفرهای حماسی پهلوانان خود دارد. در متن سفرهای حماسی، فرهنگ جوانه می زند. پس از جوانه زدن فرهنگ، شوق تازه

ای در آدمیان برانگیخته می شود؛ شوق داد و ستدهای فرهنگی، و این خود انگیزه ای تازه برای سفر است. جوشش فرهنگ، در زندگی آدمی مفهوم های تازه ای وارد می كند. یكی از این مفهوم های تازه معنا بخشیدن به سفر است و آن این است كه در متن ابنوه سفرهای خودجوشی و بی نظم آدمیان رگه هایی از حركتهای جهت دار آغاز می گردد و برخی كسان در تكاپوی خود از سرگردانی ها رها شده و سفر را با نظم و معنا تركیب می كنند و حاصل این سفر معنی دار و نظم را به دیگران منتقل می سازند. به هر حال معنا بخشیدن به سفر، یعنی تركیب كردن و پیوند زدن سفر با فرهنگ، دو پدیده تازه را در متن سفر به جلوه در می آورد. یكی سفرهای اكتشافی، دیگری داد و ستدهای فرهنگی.

سفر جلوه های گوناگونی داشته و دارد و بطور طبیعی برای هر جلوه آن واژه ای پدید آمده است و این واژه ها، چون بسیاری دیگر هرگز به دقت تعریف و توضیح نشده است اما تا آنجا كه كاربرد عمومی واژه ها زمینه فراهم می آورد، آنها را مرور می كنیم. واژه هایی كه برای جابجایی انسان فراهم امده عبارتند از : سفر، كوچ، مهاجرت، سیاحت و جهانگردی.

در اینجا به ذكر سه مورد آن یعنی سفر، سیاحت و جهانگردی می پردازیم:
سفر عبارت است از حركت یك شخص به محلی دور از اقامتگاه معمولی خود و سپری كردن چندگاهی در آنجا و سپس بازگشتن. سیاحت عبارت است از به دیدار اقلیم های گوناگون رفتن با قصد آگاهی یافتن بر احوال آن اقلیم ها و مردمانش و فرهنگ و چگونگی زندگی ایشان.

جهانگردی عبارت است از حركت كردن یك شخص به محلی دور از اقامتگاه معمولی خود، لكن سیاحت در زان و مكانی گسترده تر. سیاحت و جهانگردی دو واژه ای است كه از پیوند خوردن سفر با فرهنگ حكایت دارد. اگر فرهنگ را جستجو نكنند دیگر سیاحت و جهانگردی معنا پیدا نمی كند و سفرهای تهی از برداشتهای فرهنگی، به سرگردان بودن و بیهوده ره بردین بیشترین شباهت دارد. در زبان فارسی اصطلاح دیگری برای سفر در پیوند با فرهنگ عنوان شده است كه عبارتست از سیر آفاق و انفس كه معنای این عبارت نیز همان پیوند سفر و فرهنگ است.

سفر و جهانگردی یكی از اموری است كه اخیراً مورد توجه بسیار قرار گرفته و توجه به آن روز به روز بیشتر می شود. در دنیای امروز، مسافرت و سیاحت از بزرگترین منابع تجارتی بین المللی گشته و از نظر اقتصادی بسیار مهم و پرارزش شده است. جهانگردی بعنوان یك صناعت دارای مزایایی است كه توسعه آن در یك كشور مستعد، به نفع افزایش ظرفیت كار و درآمد ملی و هم بصورت ارز خارجی و هم به صورت سرعت گردش پول، قابل توجه است.

اگر از دید جامعه شناسی به سفر نگاه كنیم، در می یابیم كه جهانگردی یك ابزار گفت وگوی فرهنگی و ایجاد تفاهم است كه در تمام طول تاریخ بشر تا عصر صنعت چنین بوده است . ولی چگونگی جلوه های جهانگردی از عصر صنعت تا به امروز این اصل را از صورت عام و فراگیر خود دور كرده است . صنعت، با توجه به تمامی جلوه های فنی و اجتماعی خود، بر جهانگردی هم مانند همه چیز دیگر، اثرهای آشكار بجا نهاده است. یكی از اثرهای عمده ای كه صنعت جدید، و پیامدهای اجتماعی آن، بر پدیده جهانگردی فرو نهاده، دور كردن جهانگردی از معناهای فرهنگی آن است. جهانگردی در عصر صنعت و ماشین، بیش از آنكه یك حركت فرهنگی باشد، یك حركت روانشناختی اجتماعی شده است.

انبوه عظیم مسافران و سیاحتگرانی كه در تنگنای كره خاكی، از این سو بدان سو، پرواز می كنند، كمتر در اندیشه هضم و جذب فرهنگی و بیشتر در اندیشه وقت خوش هستند. چه بسیارند جهانگردانی كه به كشوری سفر می كنند و زمانی را در آنجا به سر می برند، بی انكه با فرهنگ زنده آ‌ن دیار كمترین تماسی حاصل كنند.

گروه های بزرگ سیاحتگران كه این روزها از این كشور به آن كشور سفر می كنند، فرصت و زمینه آن را نمی یابند كه با مردم آن سرزمین ارتباط تفاهمی برقرار كنند و یا از فرهنگ و شیوه زندگی مردم آن كشور حتی آگاهی اندكی بدست آورند، و نیز چه بسیارند گروههای جهانگردی كه به كشوری وارد می شوند، و نه تنها با مردم آنجا و شیوه های زندگیشان آشنایی نمی یابند، بلكه برداشتهای نارسا و دور از واقع هم حاصل می كنند و نیز چه بسیارند گروههای جهانگردی كه به امید خوش بینی به كشوری می روند و با حرمان و افسردگی از آنجا باز می گردند.
در طی چند دهه اخیر، كه دوران شكوفایی جهانگردی و سیاحت بوده، همه تدبیرهایی كه برای گسترش صنعت جهانگردی بكار گرفته شده، بطور كلی برگرد سه محور چرخیده است.

اول اینكه بر شمار جهانگردان بازدید كننده از كشور بیفزایند. دوم اینكه آسایش جسمی آنان را فراهم آورند، و سوم اینكه امنیت همه جانبه ایشان را تامین كنند.
در این میان تقریباً هیچ تدبیری نیندیشیده اند تا جهانگردان خاطره ای درخشان از فرهنگ بومی را به همراه ببرند، بلكه برعكس همه ترتیب هایی كه در صنعت جهانگردی پدید آمده، رو بسوی آن دارد كه سیاحتگران و جهانگردان را از تماس با زندگی روزانه مردم دور نگه دارد.

جهانگردی به عنوان یك پدیده منفك، در كنار جامعه و تقریبا بی ارتباط با آن ا داره می شود و گسترش می یابد و بازدیدهای جهانگردان از موزه ها یا اثار تاریخی و باستانی یا نمایشگاههای عمومی و هنری و خرید چند تكه از صنایع دستی هیچ تغییری در این اصل نمی دهد. در این بازدیدها جهانگردان با زندگی روزانه و فرهنگ زنده مردم هیچ تماسی ندارند و بازدید، آن چنان است كه گویی نمایشگاهی را در خاك خود و یا هر جایی دیگر دیده اند و بیشتر بازدید كنندگان هم از ریزه كاریهای فنی و ارزشهای تاریخی آنچه دیده اند چیز زیادی دستگیرشان نمی شود. از طرف دیگر شیوه های جدید هدایت جهانگردی، چنان است كه هر سیاحتگر از معبر مخصوصی كه از پیش تهیه دیده شده می گذرد و ذوق و خواسته شخصی او در این میان كمتر به حساب گرفته می شود.

برای دریافت اینجا کلیک کنید