توضیحات

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله بنتونیت دارای 192 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله بنتونیت  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله بنتونیت،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد


بخشی از متن مقاله بنتونیت :

چكیده:
بنتونیت ی سنگ رسی با خاصیت ویژه ای می باشد. رنگ این سنگ در حالت هوازده سبز روشن و سبز مایل به زرد است و تركهایی مثل تركهای موم سفت در آن موجود می باشد. وقتیكه یك تكه از این سنگ را خیس كنیم به چند برابر حجم خود افزایش پیدا می كند و در اثر شكسته شدن به یك خمیر صابونی تبدیل می شود.

به طور كلی بنتونیتها به سه دسته تقسیم می شوند:
1- بنتونیت با تورم زیاد یا بنتونیت سدیم

2- بنتونیت با تورم كم یا بنتونیت كلسیم
3- بنتونیت با تورم متوسط یا بنتونیت متوسط
بنتونیت فعال به خاكهایی گفته می شود كه با یك ماده شیمیایی تغییراتی در آن بوجود آورند. فعال سازی بنتونیتها بیشتر با استفاده از محلول آب نمك برای تعویض یونهای كلسیم با سدیم است كه با این عمل خاصیت تورمی و تعلیق پذیری بنتونیتها افزایش پیدا می كند.
گل سرشور یا رس رنگ زدا یا رس چربی زدا كه احتیاج به فعال سازی ندارد و مصرف فعلی آنها برای تهیه گل حفاری، رنگ زدایی، خالص كردن روغنهای معدنی، جذب روغن از كف كارگاهها و غیره می باشد.

در فصل اول بنا به توضیح مختصری كه داده شد علاوه بر تعریف و تقسیم بندی بنتونیت، مصارف و كاربرد آن از جمله استفاده بنتونیت در گل حفاری- گندله سازی- بی رنگ كننده- مصارف كشاورزی- مواد سمی- كودها- كاتالیزور- مصارف ساختمانی و سایر مصارف موردبحث و بررسی قرار گرفته است.
كانسارهای بنتونیت در شش منطقه ایران پدید آمده است كه بشتر آنها در ارتباط با فعالیتهای ولكانیكی سنوزوئیك است كه كلیه خصوصیات و مشخصات به تفصیل در فصل دوم آمده است.

در فصل سوم كلیه آزمایشات مربوط به بنتونیت معادن موجود در ایران مورد ارزیابی قرار گرفته است. در قسمت آزمایشگاه بنتونیت برای پی بردن به خصوصیات فیزیكی و شیمیایی بنتونیتهای ارسالی از معادن فعالیت های گوناگونی و برای تشخیص اینكه بنتونیت های استخراج شده در كدامیك از مصارف صنعتی قابل كاربرد می باشند انجام می گیرد.

مقدمه:
میلیونها سال مواد معدنی در دل خاك مدفون بوده اند و بشر به پیروی از نیازهای تدریجی خود اقدام به كشف و بهره برداری از آنها نموده اند و پس از آن اعمال فرآیندهای مناسب محصولات قابل استفاده در مورد امور مختلف از آنها بدست آورده است. تنوع مواد معدنی و كاربردهای متعدد هریك از آنها سبب شده است كه این مواد بطور چشمگیری در زندگی روزمره ایفای نقش كرده و در نتیجه استخراج معادن شاخه ای از فنون و علوم متداول گردید. مسلم است كه بخش عمده ای از نیازهای بشر باید از زمین تأمین شود و پتانسیل كشاورزی و ذخایر معدنی از منابع اصلی تأمین این نیازها بوده است. ارتباط كشاورزی، صنعت و معدن با یكدیگر جای هیچ گونه بحثی ندارند. لذا نمی توان هیچ یك را بر دیگری ترجیح داد و در مسیر تمدن بشر هریك جایگاه مخصوص به خود دارند.

بدیهی است كه معادن به عنوان تأمین كننده مواد اولیه صنایع موردتوجه قرار می گیرند همیشه سعی بر این بوده كه استخراج مواد معدنی به صورت اقتصادی و امن صورت گیرد بدین منظور علاوه بر مطالعه گزارشها و نتیجه كارهای معادن مختلف دنیا تحقیقات پیوسته ای در زمینه چگونه گی اكتشاف، بهبود تكنیك استخراج و كشف و كاربردهای جدید مواد معدنی صورت می گیرد و امروز معدن كاری و صنایع معدنی اقلام بسیار بزرگی از درآمد برخی از كشورها را تشكیل می دهد.

فصل اول
مصارف بنتونیتهای موجود در طبیعت و نحوه پیدایش
1-1- تعریف بنتونیت
بنتونیت یك ماده معدنی از دسته رسها و شبه رسها است كه از كانی مونت موریونیت و به مقدار كم بیدلیت (نوع پرمایه تر از بنتونیت آلومینیوم دار) تشكیل شده است.
اصطلاح بنتونیت برای اولین بار در سال 1898 توسط نیت (Knight) به خاك رسی كه از شیل بنتون در آن زمان استخراج گردید، اطلاق شد. نام شیل بنتون نیز از كوه فورت بنتون كه در 400 مایلی شمالی رودخانه راك (Rock) قرار دارد گرفته شده است.

در اوایل قرن بیستم چندین زمین شناس تشخیص دادند كه اصولاً بنتونیت در لایه های سنگهای كرتاسه و ترشیری بوده و از مواد آتشفشانی حمل شده منشأ می گیرد این تشخیص آنها را به خاستگاه بنتونیت كه توسط راس و (Roos) شانون (Shannon) عنوان شده بود هدایت كرد. به نظر آنها بنتونیت اساساً سنگی

است مركب از یك شبه رس متبلور كه از تغییر حالت شیشه ای به حالت بلوری یك ماده آذری شیشه ای كه (معمولاً اغلب توف یا خاكستری آتشفشانی است) در اثر هوازدگی شیمیایی تشكیل شده است و اكثراً دارای مقادیر مختلفی از دانه های دیگری است كه به صورت بلور در شیشه آتشفشان وجود داشته اند.

این دانه های بلورین فلدسپات (معمولاً ارتوكلاسز و الیگوكلاز) بنتونیت، كوارتز پیروكسین ها زیركون و انواع دیگر كانیهای مختلف مخصوص سنگ آذرین است.
موروثی با باقت بی فرنژانس بالا، كیلواژ آسان، مشخصه كانی شبه رس دارابودن شكل میكائی توف یا خاكستر بوده و معمولاً مونت موریونیت و یا مقدار اندكی بیدلیت است.
توصیف فوق برای بنتونیت به عنوان یك كانی سنعتی این مشكل را به وجود می آورد كه طبق بنتونیت محدود به خاكستر توف و ماده اولیه شیشه ای، این تعریف و براساس خاستگاه اعلام شده آتشفشانی می گردد و كانسارهای مطبق دارای كانیهای رسی كه بر این تعریف انطباق داشته ولی نمی توانند بنتونیت نامیده شوند. خاستگاه نامعلوم دارند و یا فاقد مواد اولیه شیشه ای می باشند از طرف دیگر بسیاری از كانسارها در غرب امریكا و سایر نقاط دنیا كه استخراج و بنام بنتونیت بفروش می رسند با تعریف فوق مطابقت ندارد.

شاید مهمترین تعریف برای بنتونیت بعنوان یك كانی صنعتی توصیف ارائه شده توسط گریم (Grim.A.R) در مادرید اسپانیا در سال 1972 است.
طبق این تعریف بنتونیت، خاك بنتونیت خاك رسی است كه ذاتاً از كانیهای اسمكتیت بدون توجه به خاستگاه آن تشكیل شده است.
با این تعریف اختلاف بین بنتونیت عنوان شده توسط زمین شناسان و بنتونیت صنعتی از بین رفته و مشكل رسهای اسمكتیتی كه از سنگهای آذرین غیر از توف خاكستر یا شیشه تشكیل شده، یا اسمكتیت هایی كه رسوبی بوده و منشأ نامعلومی دارند حل می شود. در هر صورت وقتی بنتونیت با این تعریف و معنی

بكار می رود جزو سنگهای دارای بیش از یك كانی محسوب و در خیلی از موارد تشخیص آن از كل سر شور (Fullers Earth) ممكن نخواهد بود. بنتونیت ها را به چندین طریق تقسیم بندی می نمایند كه یكی از این روشها تقسیم بندی برمبنای ظرفیت تورمی آنها در حالت تر یا مخلوط با آب است. چنانكه بنتونیت هایی كه دارای یون سدیم Na+ غالب یا یون سدیم قابل تعویض فراوان می باشند ظرفیت تورمی خیلی زیادی از خود نشان می دهند و وقتی به آنها آب اضافه شود، توده های ژل مانندی را تشكیل می دهند.

ظرفیت تورمی بنتونیت هایی كه كلسیم قابل تعویض آنها از سایر یونها بیشتر است (Ca++) كمتر از نوع سدیم دار آن است. بعضی از انواع كلسیم دار كمی بیش از رسهای معمولی متورم می شوند و در آب به صورت گلوله های ریز با دانه های به هم چسبیده در می آیند.
بنتونیتهای دارای كلسیم و سدیم متوسط، بنتونیتهای مخلوط نامیده می شوند. تمایل این نوع به تورم متوسط بوده و ژل كم حجمی را نسبت به نوع سدیم دار (با وزن مساوی) تشكیل می دهند.

بنابراین با توجه به موارد بالا بنتونیتها را به سه دسته زیر تقسیم می كنند:
الف) بتونیت با تورم زیاد یا بنتونیت سدیم
ب) بنتونیت با تورم كم یا بنتونیت كلسیم

ج) بنتونیت با تورم متوسط یا بنتونیت متوسط
در صنعت به بنتونیت ها با تورم كم و متوسط عنوان ساب بنتونیت (Bentonite Sub) اطلاق می گردد.
بنتونیت در امریكا برحسب محل جغرافیایی كانسار و همچنین كاربردهای آن تقسیم بندی می كنند مثلاً:
بنتونیت های جنوبی، به بنتونیت های كلسیم كم تورم واقع در كنار خلیج مكزیك گفته می شود.

بنتونیت وایومینگ یا غربی، به بنتونیت های سدیم با تورم زیاد واقع در وایومینگ و ایالات نزدیك آن گفته می شود.
بنتونیتهای گل حفاری بنتونیتهای چسبیده مصرفی در ماسه ریخته گیری و بنتونیت چسبیده یا كونیتی با توجه به مصرف آنها توسط بازرگانان عنوان می شود.
سایر عناوین مثل بنتونیت ییلد بالا و ییلد پایین، بنتونیت ژل بالا و پایین، بنتونیت با مقاومت زیاد و كم نیز برای تشخیص بنتونیت از نظر كیفی در بازار مصطلح است.

تقسیم بندی مختلف دیگری نیز وجود دارد كه خیلی مودر توجه نیست. بنتونیت دارای چنان انواع گوناگونی است كه بعضی از آنها در تقسیم بندی متعارف نمی گنجد یكی از این بنتونیت ها مكتوریت است كه دارای خاصیت تورمی زیادی بوده و از نوع اسمكتیت لیتیم دار است كه عمدتاً در كالیفرنیا و ایالتهای هم جوار آن قرار دارند و نمی توانند جزو بنتونیتهای وایومینگ قرار گیرند و حتی در غرب قرار نگرفته اند تا جزو بنتونیتهای غربی محسوب گردند. غیر از آن بنتونیت هایی هستند كه منیزیم (Mg++) و یا هیدروژن (H+) فراوان داشته و یا یون قابل تعویض غالب دارند. این نوع بنتونیت سدیم یا كلسیم دار نبوده و ظاهراً بعضی از آنها خاصیت تورمی كمی داشتند و بقیه ظرفیت تورمی نسبتاً بالایی دارند.

بنتونیت های دیگری نیز وجود دارد كه بنتونیتهای پتاسیم (K) بنتونیت یا متابنتونی نامیده می شوند. این بنتونیت ها در سنگ های پالئوزوئیك نواحی آپالاچی و دره می سی سی پی و جاهای دیگر یافت می شوند و ظاهراً از خاكسترهای آتشفشانی تشكیل شده اند. عموماً دارای ایلیت و مخلوطی از كانی های لایه ای هستند. پیشوند متا در متابنتونیت از متامورفیسم می آید، چرا كه عقیده بر این است كه این نوع بنتونیت به وسیله عمل دگرگونی با درجه پائین یا دیاژنز پدید آمده است. سابقاً از این نوع بنتونیتها برای خالص كردن چربی خوك استفاده می گردند.

گل سرشور (Fullers Earth) یا رس رنگ زدا یا رس چربی زدا به رسها یا سایر مود خاكی دانه ریز گفته می شود كه بدون احتیاج به فعال سازی مصنوعی كم و بیش رنگ زدا و جاذب رطوبت بوده و برای مصارف دیگر نیز بكار می روند از نظر تركیبی یا كانی شناسی ویژگی خاصی ندارد. این عنوان برای اولین بار به خاكهایی كه برای شستشو و پاك كردن پشم بكار می رفت اطلاق گردید. عمل آن در این شستشو جداكردن روغن و كثافت از پشم بود. نیم قرن پیش وقتی متوجه شدند كه مردم محلی از این خاكها برای چربی زدایی و تمیزكردن پشم استفاده می كنند پرسشهایی را شروع كرده و مشاهده كرده اند كه این خاكها توانایی رنگ زدایی و خالص كردن روغنهای معدنی نباتی و حیوانی را نیز دارند.

مصرف فعلی آنها بیشتر برای رنگ زدایی و خالص كردن روغنهای معدنی است ولی در مصارفی چون جذب روغن از كف كارگاهها و در بعضی موارد جهت تهیه گل حفاری و به عنوان پركننده كه خواص غیر از جاذب بودن می باشد نیز بكار می روند.

رسهای سفیدكننده (Bleeching clays) به خاكهای فعال طبیعی یا سایر بنتونیتها و رس های دیگر (مثل بوكسیت) اطلاق می شود كه بوسیله اسید بصورت صنعتی فعال می شوند البته به رسهای طبیعی فعال نیز كه دارای این خاصیت هستند رس سفید كننده گفته می شود و هردو نوع جزو رسهای جاذب نیز دسته بندی می گردند. عنوان رسهای جاذب نیز به خاكهای فعال طبیعی كه به عناوین مختلف بمنظور جذب بكار می روند گفته می شود. این خاكها غیر از آنهایی است كه برای عمل آوردن روغن بكار می روند.
خاك اسیدی طبیعی (Acid Earth Natural) یا خاك اسیدی (Acid Erth) به بعضی از انواع آناپواژیت گفته می شود كه در آنها مقداری از یون ئیدروژن یا یون كلسیم و منیزیم جانشین شده باشد.
بنتونیت فعال به خاكهایی گفته می شود كه با یك ماده شیمیایی تغییراتی در آن بوجود آورند.
این تغییر باعث ایجاد خصوصیات جدید یا تقویت خاصیت موجود در آنها می گردد. در بیشتر موارد كه فعال سازی با اسید انجام می گردد به فعال سازی اسیدی مشهور است و محصول به دست آمده را بنتونیت فعال اسیدی می نامند خاكهایی كه استعداد فعال شدن اسیدی دارند در اثر این عمل خاصیت رنگبری و سفیدكنندگی شدید پیدا می كنند.

نوع دیگر فعال سازی تعویض یون كلسیم در بنتونیتهای كلسیم دار با یون سدیم است كه بیشتر با استفاده از محلول آب نمك یا كربنات سدیم (سودالش) یا مواد شیمیایی دیگر انجام می گیرد تا بنتونیتهایی كه دارای خاصیت تورمی و تعلیق پذیری كمی هستند و خیلی برای تهیه ماسه های ریخته گری مناسب نیستند و یا ییلد آنها برای مصرف در گل حفاری پایین است، تقویت شوند.

بدلیل اهمیت این موضوع و همچنین بدلیل عرضه شدن بنتونیت های فعال شده تحت عنوان بنتونیت فعال در بازار نسبت به شرح فعال سازی بنتونیت بخصوص فعال سازی اسیدی در انتهابی مبحث (انواع كانیهای موجود در طبیعت) اشاره خواهد شد.

عنوان اورگا بنتونیت به مونت موریوتی گفته می شود كه از واكنش بنتونیت اوكتارسی لامین (octadeylamin) با فرمول (C18H37NH4) حاصل می شود و نام تجاری آن ایوژل (Ivegel) است. شكل پذیری مونت موریونت در درجه حرارت 100 الی 150 درجه سانتیگراد با از دست دادن آب كاهش یافته و خواص خاك رس كائولینیتی و ایلیت را بخود می گیرد و شكل پذیری آن بلافاصله پس از اضافه كردن آب به خوبی انجام نمی گیرد بلكه باید پس از اضافه كردن آب مدتی به حال خود گذاشته شود تا این خاصیت به حالت ایده آل برسد.
2-1- مصرف و كاربرد بنتونیت

بنتونیت به دلیل خواص نرم بودن، تورم پذیری، كلوئیدی و خوب مخلوط شدن با آب، خمیری شدن، پلاستیك شدن، چسبندگی و چسبانندگی، جاذب بودن و غیره دارای مصارف پرشماری است از جمله گل حفاری، عامل چسباننده در ماسه های ریخته گری، جلوگیری از نفوذ آب از سدها و كانالها و استخرهای آب، عامل شفاف كننده مایعات به خصوص آبمیوه ها، زلال كردن آب و صاف كردن مایعات از جمله پارافین، گندله كردن مواد معدنی از جمله سنگ آهن، گلوله كردن

غذای دام، حیوانات اهلی، ناقل در رنگها و سایر مواد اسپری شدن چون سموم گیاهی و حیوانی پركننده در خیلی از صنایع از جمله كاغذ و رنگ و غیره و صنایع پاك كننده از جمله صابون سازی، تهیه بعضی از انواع سرامیك جهت تكمیل فرمول بدنه یا لعاب، تهیه سموم كشاورزی و دفع آفات نباتی، صنایع داروسازی، بعنوان فیلتر، به عنوان كاتالیزور، رنگبری روغنهای صنعتی، نفتی و خوراكی، جداكردن صمغ از بنزین، لجنهای اسیدی از روغنها، آتشفشانی، صنعت كرم

ابریشم، در معادن ذغال سنگ جهت فرونشاندن آتش و یا برای پوشش دیواره های محل استخراج شده جهت ممانعت از وورد هوا و ممانعت از خودسوزی زغال و غیره.
مونت موریونت یا بنتونیت ها را با توجه به كاربردهای فراوان آنها به طور خلاصه به شرح زیر دسته بندی می نمایند.
بنتونیت كلسیم
بنتونیت سدیم
مونت مورینت معروف به خاك اسیدی
كاربرد این بنتونیتها به طور خلاصه بدین شرح می باشد.
بنتونیت كلسیم:
در ماسه ریخته گری، جاذبه های روغن و گریس، فیلتركردن و تصفیه، غذای دام و حیوانات اهلی
بنتونیت سدیم:

گلهای حفاری، ماسه ریخته گری، گندله سازی، غذای حیوانات، نیازهای مهندسی سویل
مونت موریونیت معروف به خاك اسیدی:

كف لانه های حیوانات خانگی، جاذب گریس و روغن، روان سازی، ناقل رنگ و غیره
ارزش بنتونیت سدیم بیشتر به دلیل چسبندگی و چسبانندگی آن می باشد در صورتیكه بنتونیت كلسیم و خاكهای طبیعی فعال بیشتر بدلیل خواص جاذب بودن، كاتالیزوری، توان تعویض كانیونی و بالاخره چسبانندگی آنها ارزشمند است.
3-1- گل حفاری

بنتونیت بدلیل تعلیق پذیری واستاندارد سیلان در غلظت های بالا و قدرت آب بندی در اثر تورم از حدود 70 سال پیش بعنوان گل حفاری مصرف می شود. این نوع بنتونیت بیشتر از نوع سدیك یا تورم پذیر است. بنتونیت كلسیم یا خاك اسیدی بندرت برای این كار مصرف می شود. برای این كار بنتونیت را به صورت گل (مخلوط ساده بنتونیت با آب) كه به گل وانیلا (Vanilla) معروف است در می آورند و در چاهها و گمانه های حفاری تزریق می كنند تا دیواره آنها را بصورت ژل پوشانده، ترك و شكافهای دیواره گمانه ها را پركرده و موجب كاهش آب (افت آب) تزریقی در گمانه گردد. لیزی و سیلان آن (در اثر جریان یابی) حركت دستگاه حفاری را در گمانه ها آسانتر می نمایند.

در گمانه هایی كه در كناره دریا و یا در میان سازندهای آبدار حفر می شود تزریق بنتونیت به تنهایی یا با مواد دیگر مانع نفوذ بیش از حد آب بداخل این گمانه ها می شود. برای آزمایش تعلیق پذیری 5/22 گرم بنتونیت را با 350 سانتی متر مكعب آب مقطر مخلوط كرده و زمان تعلیق و غلظت آنرا تعیین می كنند و با غلظت سنج مخصوص در 300 تا 600 دور یید (Yield) آنرا اندازه گیری می نمایند كه ییلد موردنظر حداقل بایستی 90 bbl درهر تن باشد. این مخلوط را سپس از فیلتر پرس تحت فشار گذرانده و حجم آب بدست آمده را اندازه گیری می كنند.

روش دیگر آزمایش سرندتر است. برای این كار 1 گرم بنتونیت با نرمی مش 200 تا 350 سانتی متر مكعب آب مخلوط كرده و از سرند مخصوص می گذرانند. باقی مانده روی الك خشك كرده و وزن می نمایند تا درصد بنتونیت ردشده از سرند تعیین شود. این رقم نباید از 205 درصد بیشتر باشد و در مورد آتاپولوژیت این رقم 8 درصد است.
بیشترین كاربرد بنتونیت برای گل حفاری در ده سال 1971 تا 1981 در سال 1981 بوده است.
چنانچه كشورهای غربی در این سال حدود 8/1 میلیون تن در چاههای نفت مصرف كرده اند كه اغلب از نوع سدیك بوده است. در این میان امریكا بزرگترین مصرف كننده در این صنعت است و در سال 1981 به تنهایی حدود 940 تن، یعنین صف مصرف دنیای غرب را به خود اختصاص داده است. در جایی كه آب معدنی در ناحیه حفاری مانع كار شود از رسهای نوع هورمیت یا به عبارتی آتاپولژیت و سپیولیت بجای بنتونیت استفاده می كنند. جداكثر رطوبت بنتونیتی كه برای گل حفاری به كار می رود بطور استاندارد و برای زمان تحویل و حمل 100 درصد برای بنتونیت و 61 درصد برای آتاپولژیت است.

ماسه به تنهایی قابلیت چسبندگی ندارد. اگر قالبهای ریخته گری با ماسه خالص ساخته شوند قبل یا در موقع ریخته گری از هم پاشیده می شوند. برای جلوگیری از این قضیه از خاصیت چسبندگی بنتونیت استفاده می شود. به ماسه های ریخته گری، مقداری بنتونیت كه از 15 درصد تجاوز نمی كند، می افزایند.
این ماسه ها بنتونیت دار جهت فرم دادن فلزات و آلیاژها به صورت ریخته گری بارها مورد استفاده قرار می گیرند فاصله زمانی استفاده مجدد ممكن است از یك ساعت كمتر باشد و چون فلزات با درجه حرارت بالا در قالب ریخته می شوند بنابراین ممكن است باعث از بین بردن خواص مطلوب بنتونیت مخلوط شده با ماسه گردند.

در این صورت هر دفعه مقداری بنتونیت به ماسه اضافه می گردد. در قالب ریزیهای دقیق مرتباً ماسه مورد آزمایش قرار گرفته و با اضافه كردن یا تعویض بنتونیت به آن خاصیت چسبندگی می دهد و چون بیشتر قسمت رویی كه مستقیماً در تماس با فلز است زیاد صدمه می بیند در بعضی ریخته گریها قالب دو قسمتی تهیه می شود و فقط بنتونیت سمت رویی را ترمیم می نماید.

هرچه این قسمت نرمتر و صافتر باشد محصول ریخته گری صافتر بوده و احتیاج به سوهان كشی و سوهان كمتری خواهد داشت.
بنابراین جدا دارد كه دقت بیشتری به عمل آورده و خاكهایی به كار گرفته شود كه با ماسه سازگاری بهتری داشته باشد از این جهت مونت موریونیت مناسب تر است بطور كلی بنتونتیهای سدیم دار با ماسه سازگارترند. در مواردی كه بنتونیت سدیم دار در دسترس نباشد از بنتونیت های كلسیم استفاده می شود و با افزودن كربنات سدیم (معروف به سودالش) به آنها خاصیت چسبندگی می بخشد.

بنتونیت مصرفی در این كاربرد باید دارای مشخصه های زیر باشد. آب محتوای آن بین 6 تا 12 درصد باشد. PH آن برابر یا بزرگتر از 2/8 باشد و اكسید كلسیم آن از 7 درصد بیشتر نباشد. اصولاً هر ریخته گری برحسب نوع فلز، حجم قالب و مقدار تولید برای خود مشخصه هایی از نظر مقاومت در برابر حرارت و غیره برای بنتونیت قائل است.

4-1- گندله سازی
از خاصیت چسبانندگی بنتونیت برای گلوله كردن سنگ آهن كنسانتر هاستفاده می شود برای این منظور بنتونیت را به صورت مرطوب با كنسانتره سنگ آهن مخلوط كرده و از روی یك صفحه مدور گردان عبور می دهند. در اثر نیروی گریز از مركز و غلطیدن و مخلوط دانه های گرد نخودی شكلی از آن حاصل می شود. این دانه های نخودی شكل كه گندله نامیده می شوند در كوره پخته شده و مقاوم می شوند تا در موقع ذوب خرد نشوند. بنتونیتی كه به این منظور بكار می رود از نوع چسبنده بوده و بایستی مقاومت كافی در حال تر و خشك داشته باشند. برای آزمایش مقاومت در حالت تر و خشك آنها را برروی یك صفحه گردان پرتاب كرده و درصد خردشدن و میزان مقاومت آنها را تعیین می نمایند.

5-1- دانه های جاذب
مصرف عمده خاك اسیدی مونت موریونیت به عنوان جاذب برای نفت و گریس بوده و در ساخت لانه حیوانات اهلی و خانگی نیز از این دانه ها استفاده می شود چون علاوه بر گرم و نرم بودن، در كف لانه فضولات حیوانات را جذب می كند.

مشخصه هایی از نظر سختی و سفتی برای رسهای جاذب ارائه نشده اغلب از مواد ارزان قیمت استفاده می شود معمولاً بنتونیت مصرفی در این صنعت به صورت دانه ای (غیرپودر) در بازار عرضه می شود. مصرف امریكا در سال 1987 مقدار 84630 تن از این ماده بوده كه 55 تا 70 درصد آن شاید برای مصرف در لانه حیوانات اهلی و خانگی بوده است.
آتاپولژیت رقیب اصلی خاك مونت موریونیت اسیدی در این كاربرد است. سپیولیت نیز به عنوان جاذب مصرف می شود. مزایای رسهای هورمیت (سپیولیت) این است كه قدرت جذب زیادی دارند ولی از آنجا كه حاوی بلورهای كریستوبالیت (نوع مضر سیلیس) هستند می تواند باعث ناراحتی های ریوی شود و بایستی در مصرف آن احتیاط كرد.

6-1- بیرنگ كننده (رنگ زدایی یا سفیدكردن)
از بنتونیت بطور وسیع در رنگ زدایی روغنها استفاده می شود و منظور از این امر تصفیه سازی و حذف بعضی مواد از روغن است كه البته وجود این مواد در محصول نهایی روغن مطلوب نیست. رنگ زدایی در همه انواع روغن های حیوانی، نباتی و معدنی انجام می شود. روغنهایی از قبیل تخم كتان، سویا نارگیل و غیره نیز توسط بنتونیت رنگ زدایی و خالص می شوند تا در ساخت صابون، رنگها و محصولات خوراكی بكار روند. ضدعفونی كردن هیدروژن زدایی، خنثی سازی و رنگ زدایی روغن نیز توسط بنتونیت انجام می شود.

برای تصفیه روغن 5 تا 30 درصد وزنی آن از خاك استفاده می شود ولی به هنگام فیلتره كردن آن اگر این خاك به اندازه كافی فعال نشده باشد ممكن است مقداری از روغن را در خود نگهدارد. خاكهایی كه بدین منظور بكار می روند بصورت طبیعی فعالند (خاك طبیعی فعال) و یا پس از فعال سازی شیمیایی و یا فیزیكی بصورت فعال در می آیند. برای این منظور سه نوع خاك فعال كاربرد دارد:
1- خاكهای طبیعی فعال

2- خاكهای فعال شده بنتونیتی
3- بوكسیت فعال شده
رسهای طبیعی فعال در طبیعت به همان صورت كه در صنعت بكار می روند وجود دارند و احتیاج به فعال كردن اسیدی ندارند. پلاستیسیته این خاكها زیاد نیست، آب فراوانی دارند و ساختمان آنها ورقی شكل است و با از دست دادن آنها به زبان می چسبند كه یكی از مشخصه های بارز آنهاست. بنتونیت های فعال شده از خاكهای بنتونیتی كه توانایی فعال شدن با اسید معدنی را دارند به روش مخصوص تهیه می گردند و قدرت رنگبری آنها چندین برابر رسهای طبیعی فعال است. این خاكها بخصوص برای ساختن كاغذهای كاربن بدون كربن بكار می روند. بوكسیتهای فعال شده نیز از حرارت دادن ماده معدنی بوكسیت بدست می آید و فقط برای تصفیه روغنهای نفتی و به صورت دانه ای بكار می رود.

برای رنگ زدایی روغن حیوانی، نباتی، نفتی، چربیها و مومها از دو روش ردكردن از صافی و تماسی استفاده می شود.
در روش ردكردن از صافی روغن از وسط لایه رسی دانه ای شكل با اندازه های 10 تا 60 مش عبور داده می شود ولی در روش تماسی روغن مستقیماً با رس نرم 200 مش مخلوط شده و سپس از فیلتر عبور داده می شود. روغن های نفتی را با هر دو روش ولی روغن های حیوانی و نباتی را تنها با روش تماسی عمل می كنند. اصولاً برای این امر از بنتونیت كلسیم استفاده می شود ولی بنتونیت های سدیم و مونت موریونیت های اسیدی نیز در این كار مصرف دارند. از آتاپولوژیت نیز برای عمل آوردن روغنهای معدنی استفاده می شود

بیشتر گلیسیرین هایی كه از نباتات یا حیوانات بدست می آیند باید قبل از مصرف بی رنگ شوند. برای این منظور از رس های رنگبر طی دو روش تصفیه فیزیكی با بخار و شیمیایی استفاده می شود. در تصفیه فیزیكی ناخالصی های روغن را با تبخیر كردن آن قبل از سفیدكردن جدا می كنند و سپس با اسید سولفوریك یا اسید ستیریك و 2 تا 5 درصد خاك بیرنگ كننده فعال آنرا بیرنگ می نمایند. این عمل بمدت 10 تا 15 دقیقه و در 90 درجه سانتیگراد در خلاء انجام می شود.

از این روش بیشتر برای بیرنگ كردن روغن نخل استفاده می شود ولی گاه روغن ذرت، سویا، شلغم روغنی تخمها و چربیهای حیوانی را بدین روش بیرنگ می كنند. در روش شیمیایی نمكها و صمغ را بوسیله اسید جدا می كنند و یا اینكه روغن را كه توسط قلیا خنثی شده است جهت جداكردن هر نوع اسید چربی آزاد با آب می شونید و سپس خاك فعال شده به آن اضافه كرده و به مدت 20 تا 30 دقیقه در 90 درجه سانتیگراد و تحت خلاء (برای روغن نخل در 140 درجه

سانتیگراد) نگه می دارند. كیفیت خاك فعال اضافه شده مربوط به رنگی است كه انتظار دارند روغن رنگ مزبور را به خود بگیرد و معمولاً مقدار این خاك 25/0 تا 2 درصد است.
به روغنهای برزك و سویا كه مصارف فنی دارند مشابه روغنهای خوراكی خاك افزوده و 20 تا 30 دقیقه در 80 تا 110 درجه سانتیگراد حرارت می دهند.
برای تهیه صابون های سفیدرنگ معمولاً لازم است كه روغنها و چربی های مورد استفاده را قبل از تبدیل به صابون سفید كنند و بدین منظور روغن و چربیها را با 2 درصد تا 4 درصد خاك سفیدكننده به مدت 20 تا 30 دقیقه در 90 تا 120 درجه سانتیگراد حرارت داده و سپس فیلتره می كنند.

بیشترین مصرف این خاك برای سفیدكردن، در روغنهای نباتی و پس از آن روغن نخل است كه سالانه حدود 10 میلیون تن روغن نخل تولید می شود. تولیدكنندگان عمده روغن نباتی كشورهای آرژانتین، برزیل، كانادا، چین، هند، اندونزی، ایتالیا، مالزی، نیجریه، فیلیپین آمریكا و روسیه است. وزارت كشاورزی امریكا (USDA) تولید دانه های روغنی دنیا را 202 میلیون تن در سال 1987 و 1988 اعلام كرده است. در گذشته روغنهای خام در كشورهای مصرف كننده

(كشورهای صنعتی) رنگ زدایی و تصفیه می شدند و روغنهای خام از كشورهای تولیدكننده به همان صورت خام خریداری شده و به صورت فله به كشورهای صنعتی حمل می شد ولی در حال حاضر كشورهای تولیدكنده خود اقدام به تصفیه روغن می كنند تا ارزش افزوده را از آن خود بنمایند. این موضوع به خصوص در مورد مالزی كه بزرگترین تولیدكننده روغن نخل دنیاست صد درصد صدق می كند. روغن نخل منبع بزرگی از دانه های روغنی اقتصادی و مفید دنیا است. یك

هكتار نخل روغنی دارای ارزش سالیانه بین 4 تا 5 تن روغن نخل 400 تا 500 كیلو روغن هسته خرما می باشد كه پس از تصفیه برای مصرف خوراكی از آن استفاده می شود. گرچه مصارف شیمیایی آن نیز در حال افزایش است. تولید روغن نخل كشورهای آسیای اندونزی، مالزی، فیلیپین سنگاپور و تایلند حدود 6 میلیون تن روغن خام نخل بوده كه 70 درصد تولید روغن دنیا را تشكیل می دهد. روغن هسته خرما نیز در آسیا بیشتر از سایر نقاط دنیا است. در سال 1987 مقدار روغن شلغم 2/2 میلیون تن و روغن هسته خرما 700 تن بوده است.

تحقیقات زیادی در حال انجام است تا روغن نخل را بتوان بصورت یك غذای ویژه با ارزش در آورده و به كشورهای توسعه یافته صادر نمایند تا از افت قیمت آن جلوگیری شود.

در طول عمل فیلتره كردن 20 تا 30 درصد روغن نخل از بین می رود. هرچه روغنهای نباتی افزایش مصرف داشته باشند تقاضا برای خاك بیرنگ كننده نیز افزایش می یابد و هر كشورهای تولیدكننده روغن خود اقدام به رنگزدایی و تصفیه روغن بنمایند، الگوی عرضه و تقاضای دنیا برای بنتونیت بیشتر بهم خواهد خورد. چنانكه مصرف خاك بیرنگ كننده در كشورهای مهم صنعتی پایین آمده و در كشورهای تولیدكننده روغن بالا خواهد رفت. در روغن های معدنی هم مونت موریونیت و هم آتاپولژیت برای فیلتره كردن روغن بكار می روند. انواع روغنهای اصلی معدنی كه بدینوسیله تصفیه می شوند عبارتند از : نفت، روغن سوخت، روغنهای روان ساز (روغن موتورها) واكسها و گریسها

روغنهای معدنی روانساز (Lubricator) برای تصفیه باید تا 300 درجه در خلاء حرارت داد.
ناگفته نماند كه جداكرن كامل اجزاء موجود در روغن هایی كه در توربین ها و عایقهای الكتریكی بكار می رود توسط اسید سولفوریك قوی و سپس تصفیه آن با خاك انجام می گیرد.

خاكهای فعال شده سفیدكننده جهت احیای رواسازها اهمیت دارد ولی این امر به سادگی تصفیه سایر روغنها در 80 تا 110 درجه سانتیگراد نیست. در این مورد روغنها را با اسید سولفوریك می آمیزند تا ناخالصی های آنها با اسید تركیب شده و به صورت رسوب از روغن جدا گردد. سپس بنتونیت فعال شده را به روغن اضافه نموده و 200 تا 300 درجه حرارت داده و از داخل آن بخار رد می كنند و سپس خاك مصرف شده را توسط فیلتر جدا می كنند. مقدار خاك موردنیاز برای عمل 3 تا 5 درصد وزن روغن است

7-1 مصارف كشاورزی
رسهای مونت موریونیتی در برخی از صنایع كشاورزی كاربرد دارند كه عبارتند از سموم كشاورزی به عنوان ناقل، كودهای كشاورزی جهت حاصلخیزی خاك و گلوله سازی و غذای حیوانات مصرف آن در این موارد از كشوری به كشور دیگر و از سالی به سالی دیگر با توجه به تغییرات آب و هوایی و جانشینی ساده در تغییر است.
8-1- گلوله سازی غذای حیوانات

بنتونیت های سدیم و كلسیم هر دو برای گلوله كردن و تشكیل غذاهای خشك حیوانی بخصوص در امریكا بكار می روند. سپیولیت، كائولن و آتاپولژیت مواد آلی چسباننده چون لیگنوسولفات (Lignosolphate) نیز بدن منظور بكار می روند. وقتی بنتونیت باندازه 2/5 درصد كل وزن ماده به غذای حیوانات اضافه شود.
شیر گاو را افزایش داده و در غذای پرندگان خانگی و بوقلمون نیز كیفیت و كمیت تخم مرغ را بالا می برد.

در سال 1988 محققین دانشگاه نیوانگلند استرالیا متوجه شدند كه اضافه كردن 18 گرم بنتونیت به شرب گوسفندها پشم آنها را باندازه 2 گرم در روز افزایش می دهد و لذا اعلام داشتند كه بنتونیت از نظر افزایش تولید پشم پتانسیل خوبی داشته و اضافه كردن آن به آب آبیاری جهت ترمیم چراگاهها و ترمیم تغایذ نیز مؤثر بوده و از مرگ و میر بره ها جلوگیری می نماید.

9-1- مواد سمی
به صورت گرد و یا محلول روغنی تهیه می شوند. مونت موریونیت ها یكی از چندین نوع پودری سموم می باشند كه در فرمول سموم گردی یا دانه ای شكل قابل حل در آب وجود دارند خاصیت مونت موریونت در این سموم به عنوان ناقل جهت علف كشی و دفع آفات نباتی می باشد و مصرف آن به همین جهت در امریكا در سال 1985 حداكثر 149000 تن بوده است. آتاپولژیت نیز بدین منظور به كار رفته است و حدود 3 درصد كل مونت موریونت آمریكا را تشكیل می دهد. بنتونیت سدیم و كلسیم به دلیل گرانتر بودن كمتر از خاك مونت موریونت اسیدی و آتاپولژیت مصرف می شوند.

در ژاپن بنتونیت برای تهیه حشرهكشها مصرف می شود و در سال 1983 مقدار آن 46900 تن (یعنی حدود 13 درصد كل مصرف بنتونیت ژاپن) گزارش شده است.
آمار مصرفی در اروپا در این باره داده نشده و به احتمال زیاد به دلیل وجود بارندگی شدید در فصول سم پاشی به نظر می رسد كه كشورهای اروپائی از سموم گردی استفاده نكرده بلكه از سموم روغنی استفاده می نمایند. اندازه ذرات بنتونیت ناقل 5/0 تا 4 میكرون می باشد و مقدار آن نیز در حشره كشهای گردی ممكن است 1 درصد باشد ولی معمول آن 5 تا 10 درصد می باشد. انتخاب نوع ناقل مربوط به عوامل فنی از قبیل اندازه ذرات، قابلیت ترشدن، با آب و قیمت آن می باشد. با توجه به كنترل های محیط زیستی شدید میزان استفاده از سم های گردی شكل پائین آمده است. از مونت موریونت آتاپولژیت و سپیولیت در بریتانیا برای تهیه دانه های حشره كش (نه به صورت گرد) استفاده می گردد.

بعضی كشورها به جای مصرف بنتونیت از دیاتومیت و باطله های زغال سنگ استفاده می نمایند دیاتومیت ماده خوبی است ولی گرانتر از رسها است.
10-1- كودها

در كودها نیز مونت موریونیت به عنوان ناقل كاربرد دارد. گرچه مقدار مصرف آن در این صنعت زیاد نیست. ولی به هر حال مصرف دارد. در امریكا حدود 2% كل مصرف بنتونیت را تشكیل می دهد. خاك مونت موریونیت اسیدی بیشتر از همه انواع مصرف می گردد. آتاپولژیت نیز كم و بیش در آمریكا بدین منظور مصرف می شود. و در سال 1980 مقدار مصرف آن 43000 تا 56000 در سال بوده است.

11-1- نیازهای مهندسی سویل
بنتونیت به صورت گل در نیازهای مهندسی سیویل در پی ریزهای، به صورت دیواره های ساختمان، شمع كوبی، دوغاب كردن و روانسازی مصالح بنائی به كار می رود. همچنین در كارهای مختلف تونل سازی نیز كاربرد دارد.

گلهای محتوی 4 تا 8 درصد بنتونیت برای دوغاب كردن بكار می روند و این گل مانع حركت آب در دالخ خاك شده و همچنین از حركت آب داخل شكافها و درزه های سنگ و ساختمانهای با بنای سنگی جلوگیری می كند. مثلاً می توان در صورت تزریق گل از جریان آب در شنهای ساحلی جلوگیری كرد. همچنین مانع نفوذ آب استخر به آن طرف دیوارها می گردد و در صورتی كه به داخل ماسه ها تزریق شود احتیاج به دیوارسازی نداشته و سدی در مقابل آب می گردد بعنوان روانساز در حفر گماندها و مصالح ساختمانی جهت بتن شفته سازی كمك می نماید. اگر گل بنتونیتی و دوغابهای بنتونیتی به تنهایی به كار روند ممكن است ژلهای

تشكیل شده در اثر لرزش شكسته شده و بهم بریزند. برای جلوگیری از این كار باید بنتونیت را با سیمان یا سیلیكاتهای اصلی مخلوط كرد.

برای دریافت اینجا کلیک کنید

سوالات و نظرات شما

برچسب ها

سایت پروژه word, دانلود پروژه word, سایت پروژه, پروژه دات کام,
Copyright © 2014 icbc.ir