كارآموزی تنظیم كننده های ولتاژ ، ژنراتور ، ماشین

توضیحات

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 كارآموزی تنظیم كننده های ولتاژ ، ژنراتور ، ماشین دارای 184 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد كارآموزی تنظیم كننده های ولتاژ ، ژنراتور ، ماشین  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی كارآموزی تنظیم كننده های ولتاژ ، ژنراتور ، ماشین،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن كارآموزی تنظیم كننده های ولتاژ ، ژنراتور ، ماشین :

ماشینهای AC
ماشینها لوازمی هستند که می توانند انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی و یا بالعکس تبدیل کنند ، از اینرو بدانها مبدلهای ( Converters ) انرژی الکترو دینامیکی گفته می شود . برخی از مبدلها مانند موتورها و ژنراتورها حرکت دورانی دارند و برخی از آنها همچون رله ها ، عمل کننده ها ( Actuator ) ، محرک ها ، حرکت انتقالی یا خطی دارند . یک موتور( Motor ) الکتریکی وسیله ای است که بتواند انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل کند و یک ژنراتور ( Generator ) وسیله ای است که انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل می سازد . ترانسفورماتور ( Transformer ) نیز وسیله ای است که انرژی متناوب در یک میزان ولتاژ را به انرژی الکتریکی در میزان ولتاژ دیگر تبدیل می کند .

در حالت ژنراتوری رتور ( قسمت محرک ماشین ) توسط محرک اولیه بچرخش در می آید . با چرخش در آمدن هادیهای رتور در آنها بخاطر وجود میدان مغناطیسی ، ولتاژ الغا می گردد . اگر بارالکتریکی به سیم پیچ حاصله توسط این هادی ها وصل گردد جریان جاری می شود و توان الکتریکی به مصرف کننده تزریق خواهد شد.

ژنراتورها به دسته های گوناگونی تقسیم می شوند ، از جمله
(1) ژنراتورهای Dc که خود آن به دسته های زیر تقسیم می شود :
1- ژنراتور با تحریک جداگانه ( Seperatly Excited )

2- ژنراتور شنت ( Shunt )
3- ژنراتور سری
4- ژنراتور کمپوند ( Compound ) اضافی
5- ژنراتور کمپوند نقصانی
در ماشینهای Dc سیم پیچ تحریک ( Field Winding )( سیم پیچ میدان ) بر روی استاتور ( Stator ) قرار دارد و رتور ( Rotor ) حاوی سیم پیچ آرمیچر است . ولتاژ القا شده در سیم پیچی آرمیچر یک ولتاژ متناوب ( Ac ) است از اینرو برای یکسو کردن ولتاژ متناور در ترمینال رتور از کموتاتور ( Commutator ) و جاروبک ها ( Brush ) و یا یکسو سازها ( Rectifier ) استفاده می شود . از اینرو انواع مختلف ژنراتور های Dc از نظر مشخصه های ترمینالشان ( ولتاژ- جریان ) با یکدیگر فرق دارند و بسته به مورد استفاده ژنراتور مناسب را انتخاب می کنند .
ماشینهای Ac ، ژنراتورهایی هستند که انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی Ac تبدی

ل می کنند . و موتورهایی هستند که انرژی الکتریکی Ac را به انرژی مکانیکی تبدیل می سازد . ماشینهای Ac بیشتر به دو دسته ماشینهای سنکرون و ماشینهای القایی ( آسنکرون ) تقسیم می شوند .
نقش AC در سنکرون ها
ماشینهای سنکرون موتورها و یا ژنراتورهایی هستند که جریان قدرت آنها توسط منبع قدرت Dc تامین می شود در صورتیکه ماشینهای القایی ، موتورها و یا ژنراتورهایی هستند که جریان میدان آنها توسط عمل ترانسفورماتوری ( القای مغناطیسی ) در سیمپیچهای میدان برقرار می شود .
2) ژنراتورهای سنکرون ( Synchronous Generator ) :
ژنراتورهای سنکرون یا مولدهای متناوب ، قدرت مکانیکی را به قدرت الکتریکی Ac تبدیل می کنند . در یک ژنراتور سنکرون ، جریان Dc به سیم پیچ روتور ، که میدان مغناطیسی روتور را تولید می کند اعمال می شود . ( روش تغذیه قدرت می تواند یا از یک منبع Dc خارجی توسط حلقه های لغزان و جاروبک ها ( Brush ) و یا مستقیماً روی محور ژنراتور سنکرون و از یک منبع قدرت Dc خاص باشد ) سپس روتور ژنراتور توسط یک محرک اولیه چرخانده شده و یک میدان مغناطیسی چرخان در

ماشین تولید می کند . این میدان مغناطیسی چرخان سیستم ولتاژ سه فاز در سیم پیچ های استاتور ژنراتور القا می نماید . جریان آرمیچر در این ماشینها شارگردانی در شکاف هوایی پدید می آورد که سرعت دوران این شار با سرعت چرخش روتور برابر است و لذا به این ماشینها لفظ سنکرون ( همزمان ) اطلاق می گردد .قطب های مغناطیسی روی روتور می تواند برجسته ( Salient Pole ) که ( برای روتورهای با چهار قطب یا بیشتر ) و یا صاف ( برای روتورهای دو و یا چهار قطبه ) باشند
3) ژنراتورهای آسنکرون ( القایی ) ( Induction Generator ) :

ماشینهای القایی ( Induction Motors ) ماشینهایی هستند که ولتاژ روتور ( که جریان روتور و میدان مغناطیسی روتور را تولید می کند ) از طریق القا در سیم پیچ روتور ظاهر می شود نه اینکه توسط سیمهایی بدان متصل شود . ماشینهای القایی تقریباً در تمامی موارد در حالت موتوری مورد استفاده قرار می گیرند و حالت ژنراتوری آن به دلیل معایب بسیار بندرت بکار برده می شود .
درایو های Vacon AC برای OEMها
OEM به شرکتی اطلاق می گردد که از مبدل فرکانس بعنوان بخشی از تجهیزاتی که تولید می کند استفاده می نماید.
و کن برای OEM هایی که به بهبود عملکرد تجهیزات تولیدی خود می اندیشند ، یک سری راه حل های درایو AC ولتاژ پایین سازگار با محصول ارائه می دهد تا نیازهای آنها را بصورت قابل قبولی بر طرف سازد.
یک مشتری VACON ، در واقع تولید کننده ای را انتخاب می کند که متمرکز اصلی آن برروی درایو همراه با
– تیمی مشتری مدار
– عملکرد مشتری مدار
– کوشش در جهت توسعه محصول
– شبکه ای جهانی جهت پشتیبانی مشتریان OEM می باشد.

به چند نمونه از دستاوردهای ما در صنایع مختلف نظری بیافکنید:

– درایو های وکن تولید محصولات با کیفیت در کارخانه لبنیات Valio کمک می کند .
درایوهای وکن ماشین آلات انتقال و کانوایر ها را در کارخانه لبنیات Valio در شهر Riihimaki در فنلاند کنترل می کنند .

Valio بیشترین حجم معاملات را در صنعت لبنیات در فنلاند دارا می باشد . Valio پیشگام تولید لبنیات در سطح جهان می باشد.
– درایو های AC مدیریت پروسه را بهبود بخشیده اند :
در کارخانه لبنیات Riihimaki حدود 100 دستگاه درایو Vacon NXL در رنج توانی 075 – 15 KW بکار رفته است درایو های وکن سرعت ماشین آلات انتقال و کانوایر ها را کنترل می کنند. کنترل سرعت متناسب با نیاز ، موجب بهبود کنترل پروسه می گردد . آقای Juha Lahtinen از واحد طراحی اتوماسیون شرکت Pesmel که تامین کننده کانوایرها و ماشین های انتقال در Valio می باشد ، می گویند : کانوایرها چنان یکنواخت استارت کرده و حرکت می کنند که بسته ها در طول کانوایر سقوط نمی کنند . ما به دلیل کیفیت و قیمت مناسب ، وکن را انتخاب کردیم و از خدمات رسانی وکن بسیار راضی هستیم.
شرکت Pesmel از درایو های Vacon NXL در کاربردهایی نظیر Hoisting (بالابر) و Motion Control (کنترل حرکت) نیز استفاده کرده است. درایو های وکن از طریق پروفی باس کنترل شده و کنترل و نظرات بر پروسه را امکان پذیر ساخته اند . انرژی بازگشتی از موتور کانوایرها در هنگام ترمز به مقاومتهای ترمز هدایت می شوند.
آقای Heikki Sirkesalo مسئول ماشین آلات موجود در انبار Valio می گوید : انبار و کارخانه لبنیات مانند یک یخچال غول پیکر است ، با این وجود دمای پایین ثابت +4C هیچ مشکلی در ماش

ین آلات الکتریکی ایجاد نمی کند .
کنترل خط جدید توسط درایو وکن
Mirka تصمیم دارد در خط تولید جدید خود از درایو های NXP برای کنترل باز کردن و پیچیدن رولها و از درایوهای NXL برای کنترل فنها و دستگاه های تنظیم برش استفاده نمایند .
مولدهای AC یا آلترناتورها درست مثل مولدهای dc بر اساس القاء الکترومغناطیسی کار می کنند ، آنها نیز شامل یک سیم پیچ آرمیچر ویک میدان مغناطیسی هستند. اما یک اختلاف مهم بین این دو وجود دارد : درحالی که در ژنراتورهای dc آرمیچر چرخیده می شود وسیستم میدان ثابت است در آلترناتورها آرایش عکس وجود دارد.

یک موتور سنکرون از نظر الکتریکی مشابه یک آلترناتور یا ژنراتور ac می باشد در حقیقت از نظر تئوری یک ماشین سنکرون می تواند به عنوان آلترناتور استفاده گردد که به طور مکانیکی راه اندازی شده و یا به عنوان موتوری استفاده گردد که به صورت الکتریکی راه اندازی شده باشد.بیشتر موتورهای سنکرون دارای مقدار نامی 150 کیلو وات تا 15 مگاوات بوده ودارای محدوده سرعتی rpm150 تا rpm1800 کار میکنند .بعضی از خواص مشخصه ی یک موتور سنکرون که جالب توجه است عبارتند از :
1- هم در سرعت سنکرون کار می کند وهم کار نمی کند یعنی در حال کار سرعترا ثابت نگه می دارد . تنها روش برای تغییر سرعت آن تغییر دادن در فرکانس تغذیه می باشد.
2- ذاتا خود راه انداز نبوده و مجبور استتا سرعت سنکرون با استفاده از وسیله خاص تا رسیدن به حالت سنکرون به حرکت در آید.
3- توانایی عمل کردن در محدوده ی وسیعی از ضریب قدرت های پس فاز و پیش فاز رادارد . لذا می تواند برای مقاصد تصحیح توان و به علاوه برا تغذیه گشتاور وراه اندازی بارها استفاده گردد.
مزایای استفاده از خطوط مستقیم در مقابل متناوب
بزرگ‌ترین مزیت سیستم جریان مستقیم, امکان انتقال مقدار زیادی انرژی در مسافت‌های زیاد است و با تلفات کمتر (در مقیسه با روش انتقال DC) است. بدین ترتیب امکان استفاده از منابع و نیروگاه‌های دور افتاده مخصوصا در سرزمین‌های پهناور به وجود می‌آید.

برخی از شرایطی که استفاده از سیستم HVDC به‌صرفه‌تر از انتقال AC است عبارت‌اند از:
کابل‌های زیرآبی, به ویژه زمانی که به علت بالا بودن میزان توان خازنی(capacitance), تلفات در سیستم AC بیش از حد زیاد می‌شود.(برای مثال شبکه کابلی دریای بالتیک به طول 2

50 کیلومتر بین آلمان و سوئد)
انتقال در مسافت‌های طولانی و در مکان‌های بن‌بست به طوری که در یک مسیر طولانی شبکه فاقد هیچگونه اتصال به مصرف کننده‌ها یا دیگر تولید کننده‌ها باشد.
افزایش ظرفیت شبکه‌ای که به علت برخی ملاحظات امکان افزایش سیم در آن پر هزینه یا غیر ممکن است.
اتصال دو شبکه AC ناهماهنگ که در حالت AC امکان برقراری اتصال در آنها وجود ندارد.
کاهش دادن سطح مقطع سیم مصرفی و همچنین دیگر تجهیزات لازم برای برپاکردن ی

ک شبکه انتقال در یک توان مشخص.
اتصال نیروگاه‌های دور افتاره مانند سدها به شبکه الکتریکی.
خطوط طولانی زیرآبی دارای ظزفیت خازنی زیادی هستند. در سیستم DC این ظرفیت خازنی تأثیر کمی بر روی عملکرد شبکه دارد اما از انجایی که در مدارهای AC, خازن در مدار تقریباً به صورت یک مقاومت عمل می‌کند ظرفیت خازنی در خطوط زیرآبی موجب ایجادشدن تلفات اضافی در مدار می‌شود و این استفاده از جریان DC را رد خطوط زیر آبی به صرفه می‌کند.

در حالت کلی نیز جریان DC قادر به جابجایی توان بیشتری نسبت به جریان AC است چراکه ولتاژ ثابت در DC از ولتاژ پیک در AC کمتر است و بدین ترتیب نیاز به استفاده از عایق‌بندی کمتر و همچنین فاصله کمتر در بین هادی‌ها است که این عمر موجب سبک شدن هادی و کابل و همچنین امکان استفاده از هادی‌های بیشتر در یک محیط مشخص می‌شود و همچنین هزینه انتقال به صورت DC کاهش می‌یابد.
افزایش ثبات یک شبکه
از آنجایی که سیستم HVDC به دو شبکه ناهماهنگ AC امکان می‌دهد تا بهم اتصال یابند, این سیستم می‌تواند موجب افزایش ثبات در شبکه شود و از ایجاد پدیده‌ای به نام «آبشار خطاها» (Cascading failure) جلوگیری کند. این پدیده زمانی به وجود می‌آید که به علت بروز خطا در قسمتی از شبکه کل یا قسمتی از بار این بخش به بخش دیگری انتقال داده می‌شود و این بار اضافه موجب ایجاد خطا در قسمت دیگر شده و یا این بخش را در خطر قرار می‌دهد که به این ترتیب بار این بخش هم به قسمت دیگری انتقال داده می‌شود و این حالت ادامه پیدا می‌کند. مزیت شبکه HVDC دراین است که تغییرات در بار که موجب ناهماهنگی در شبکه‌های AC می‌شود تأثیرات مشابهی را بروی شبکه HVDC نمی‌گذارد, چراکه توان و مسیر جاری شدن آن در سیستم HVDC قابل کنترل است و در صورت نیاز قابلیت کنترل اضافه بار در شبکه AC را دارد. این یکی از دلایل مهم تمایل برای ساخت این گونه شبکه‌هاست.

معایب
مهم‌ترین عیب این سیستم گران بودن مبدل‌ها و همچنین محدودیت آنها در مقابل اضافه بارها است همچنین در خطوط کوتاه تلفات به وجود آمده در مبدل‌ها از یک شبکه AC با همان طول بیشتر

است, بنابر این این سیستم در مسافت‌های کوتاه کاربردی ندارد و یا ممکن است صرفه جویی به وجود آمده در تلفات نتواند هزینه بالای نصب مبدل‌ها را جبران کند. در مقایسه با سیستم‌های AC, کنترل این سیستم در قسمت‌هایی که شبکه دارای اتصالات زیادی است خیلی پیچیده‌است. کنترل توان جاری در یک شبکه پر اتصال DC نیازمند ارتباط قوی بین تمامی اتصال‌هاست چراکه هنواره باید توان جاری در شبکه کنترل شود.
هزینه‌های مربوط به انتقال DC

شرکت‌های بزرگ ایجاد کننده این گونه خطوط مانند ABB یا Siemens هزینه مشخصی از اجرای طرح‌های مشابه در مناطق مختلف اعلام نکرده‌اند چراکه این هزینه بیشتر یک توافق بین طرفین است. از طرف دیگر هزینه اجرای این گونه طرح‌ها به طور گسترده‌ای به خصوصیات پروژه مانند: میزان توان شبکه, طول خطوط, نوع شبکه(هوایی یا زیر زمینی), قیمت زمین در منطقه مورد بحث و; بستگی دارد.
با این حال برخی از شاغلین در این زمینه در این زمینه اطلاعاتی را بروز داده‌اند که می‌تواند قابل اعتماد باشد. برای خط انتقال 8 مگاواتی کانال انگلستان(English Channel) با طول تقریبی 40 کیلومتر, هزینه مربوط به قرار داد اولیه به تقریباُ به صورت زیر است: (جدای از هزینه‌های مربوط به عملیات آماده سازی ساحل, هزینه‌های مربوط به مالکیت زمین‌ها, هزینه بیمه مهندسین و;)
پست‌های مبدل, باهزینه تقریبی 110 میلیون پند
کابل زیرآبی+ نصب, با هزینه تقریبی 1 میلیون پند به ازای هر کیلومتر
بنابراین برای احداث شبکه انتقال 8 گیگاواتی در چهار خط, هزینه‌ای تقریبی برابر 750 میلیون پند نیاز است که باید دیگر هزینه‌های مرتبط با ساخت و بهره‌برداری خط به ارزش 200 تا 300 میلیون پند را هم به آن اضافه کرد.
اتصالات در سیستم AC
خطوط انتقال AC تنها می‌توانند به خطوط AC که دارای فرکانس برابر و تطابق زمانی یا فازی هستند متصل شوند. خیلی از شبکه‌هایی که به ایجاد اتصال تمایل دارند (مخصوصا شبکه‌های متعلق به دو کشور متفاوت) دارای شبکه‌های ناهماهنگ هستند. شبکه سراسری انگلستان و دیگر کشورهای

اروپایی با فرکانس 50 هرتز کار می‌کنند اما هماهنگ نیستند یا برای مثال در کشوری مثل ژاپن شبکه‌ها 50 یا 60 هرتز هستند. در سراسر جهان مثال‌های زیادی از این دست وجود دارد. در این حالت اتصال شبکه‌ها به صورت AC غیرممکن یا پرهزینه است, اما در سیستم HVDC امکان ایجاد اتصال بین شبکه‌های این چنینی وجود دارد.
این امکان وجود دارد که ژنراتورهای وصل شده به یک شبکه انتقال بلند AC دچار بی‌ثباتی شده

و موجب اختلال در هماهنگی شبکه شوند. سیستم HVDC استفاده از ژنراتورهای نصب شده در مناطق دورافتاده را عملی می‌کند. ژنراتورهای بادی مستقر در مناطق دور افتاده با استفاده از این سیستم می‌توانند بدون اینکه خطر ایجاد ناهماهنگی در شبکه به وجود آورند به شبکه اتصال یابند.
به طورکلی گرچه HVDC امکان اتصال دو شبکه متفاوت AC را فراهم می‌کند اما هزینه ماشین‌آلات و تجهیزات مبدل از AC به DC و برعکس واقعاً قابل توجه است, بنابراین استفاده از این سیستم بیشتر در شبکه‌هایی که توجیه اقتصادی داشته باشد انجام می‌گیرد(مسافت دارای توجیه پذیری اقتصادی در سیستم HVDC برای خطوط زیر آبی در حدود 50 کیلومتر و برای شبکه‌های هوایی بین 600 تا 800 کیلومتر است).
مبدل‌های AC
اجزای مبدل‌ها
در گذشته مبدل‌های HVDC از یکسوکننده‌های قوس جیوه که غیر قابل اطمینان بودند, برای انجام یکسوسازی استفاده می‌کردند و هنوز هم استفاده از این یکسوسازها در برخی مبدل‌های قدیمی ادامه دارد. از درگاه‌های تیریستوری اولین بار در دهه 1960 برای یکسو سازی استفاده شد. تریستور نوعی قطعه نیمه‌هادی شبیه دیود است, با این تفاوت که دارای یک پایه اضافی برای کنترل جریان عبوری است. امروزه از IGBT که نوعی تریستور است نیز برای یکسو سازی استفاده می‌شود. این قطعه دارای قابلیت‌های بهتری از تریستورهای عادی است و کنترل آن اسانتر است که قابلیت‌ها موجب کاهش یافت قیمت تمام شده یک درگاه می‌شود.
از انجایی که ولتاژ استفاده شده در سیستم HVDC در بسیاری موارد از ولتاژ شکست انواع نیمه‌هادی‌ها بیشتر است, برای ساخت مبدل‌های HVDC از تعداد زیادی قطعات نیمه هادی به صورت سری استفاده می‌کنند.
سیستم کنترل ولتاژ که با ولتاژ نسبتاً پایینی کار می‌کند و وظیفه انتقال دستورات قطع یا وصل را به دیگر اجزا دارد باید به طور کامل از قسمت ولتاژ بالا جدا شود. این کار عموماً با استفاده از سیستم‌های نوری انجام می‌پزیرد. در یک سیستم کنترل مرکب, قسمت کنترل برای انتقال دستورات از پالس‌های نوری استفاده می‌کند. عمل حمل این پالس‌ها به وسیله فیبرهای نوری انجام می‌گیرد.
عنصر کاملاً کنترل شده را بدون توجه به اجزای تشکیل دهنده, «درگاه» (valve) می‌ناند.

مدار یکسوسازی سه فاز توسط شش تریستور
سیستم تبدیل از AC به DC و بر عکس

در سیستم HVDC تیدیل از AC به DC و بر عکس تقریباً با تجهیزات مشابهی انجام می‌شود و در بسیاری پست‌های تبدیل, تجهیزات طوری نصب می‌شوند که بتوانند هر دو نقش را داشته باشند. قبل از وصل جریان AC به تجهیزات یکسوسازی ورودی مبدل از تعدادی ترانسفورماتور (ترانسفورماتور سربه‌سر)عبور می‌کند و سپس خروجی آنها به درگاه‌های یکسوسازی وارد می‌شود. دلیل استفاده از این ترانسفورماتورها ایزوله کردن پست تبدیل از شبکه AC و به وجود آوردن زمین (Earthing) داخلی است. در پست تبدیل وظیفه اصلی بر عهده درگاه‌هاست. در ساده‌ترین حالت یک یکسوساز از شش درگاه تشکیل شده است که دو به دو به فازهای AC متصل شده‌اند

. ساختمان یکسو ساز به صورتی است که هر درگاه در هر سیکل تنها در طول 60 درجه هادی است و به این صورت وظیفه انتقال توان در هر سیکل 360 درجه‌ای به طور مساوی بین شش درگاه‌ تقسیم می‌شود. با افزایش درگاه‌ها تا 12 عدد می‌توان یکسوساز را طوری طراحی کرد که هر 30 درجه درگاه‌ها عوض شوند و بدین ترتیب ظرفیت یکسوسازی هر درگاه افزایش می‌یابد و هارمونیک‌های تولیدی یکسوساز به شدت کاهش می‌یابند.
سروموتورهای AC همانطـور که قبلا ذکر شد انتخاب مناسبی برای کاربـــردهای با توان پایین هستند و به همین دلیل است که موتورهای AC همیشه به موتورهای DC ترجیح داده میشوند. مزایای سروموتورهای AC به سروموتورهای DC شامل موارد زیر است :
روتورهای قفس سنجابی ساده هستند و در مقایسه با سیم پیچی آرمیچر ماشینهای DC از نظر ساختاری ، محکمتر هستند.
سروموتورهای AC دارای جاروبک برای کموتاسیـون نیستنـد و نیاز به تعمیر ونگهداری دائم ندارند.
هیچ عایقی در اطراف هادی آرمیچر آنچنان که در موتور DC وجود دارد نیست پـس آرمیـچر می تواند بسیار بهتر گرما را پخش کند.
بدلیل اینکه آرمیـچر، سیـم پیچی های عایـق دار پیچـیده ای ندارد ، قطر آن می توانـد برای کاهش اینرسی روتور بسیار کاهش یابد . این امر به جلوگیری از Over Shoot در مکـانیسم سـرو کمک می کند .

سروموتورهای AC همانطـور که قبلا ذکر شد انتخاب مناسبی برای کاربـــردهای با توان پایین هستند و به همین دلیل است که موتورهای AC همیشه به موتورهای DC ترجیح داده میشوند. مزایای سروموتورهای AC به سروموتورهایDC شامل موارد زیر است :
روتورهای قفس سنجابی ساده هستند و در مقایسه با سیم پیچی آرمیچر ماشینهای DC از نظر ساختاری ، محکمتر هستند.
سروموتورهای AC دارای جاروبک برای کموتاسیـون نیستنـد و نیاز به تعمیر ونگهداری دائم ندارند.
هیچ عایقی در اطراف هادی آرمیچر آنچنان که در موتور DC وجود دارد نیست پـس آرمیـچر می تواند بسیار بهتر گرما را پخش کند.
بدلیل اینکه آرمیـچر، سیـم پیچی های عایـق دار پیچـیده ای ندارد ، قطر آن می توانـد برای کاهش اینرسی روتور بسیار کاهش یابد . این امر به جلوگیری از Over Shoot در مکـانیسم سـرو کمک می کند .
یک سروموتور AC اصولا یک موتور دوفاز القایی است به جز در مورد جنبه‌های خـاص طراحی آن.
توان مکانیکی خروجی یک سروموتور DC از 2 وات تا چند صد وات تغییر می کند . مــوتورهای بزرگتر از این توان بسیار کم بازده اند واگربامشـخصات گشتـاور سرعت مطلوب ساخته شده باشند برای استفاده در کاربردهای سرو بسیار مشکل ساز خواهند شد . سرو موتورهای دقیق در کامپیوترها ابزارهای سرو و شماری ازکاربردها که به دقت بالایی نیاز است بکار می روند.
تنظیم كننده های ولتاژ
در اكثر آزمایشگاههای برق از منابع تغذیه برای تغذیه مدارهای مختلف الكترونیكی آنالوگ و دیجیتال استفاده می شود . تنظیم كننده های ولتاژ در این سیستم ها نقش مهمی را برعهده دارند زیرا مقدار ولتاژ مورد نیاز برای مدارها را بدون افت و خیز و تقریباً صاف فراهم می كنند .

منابع تغذیه DC ، ولتاژ AC را ابتدا یكسو و سپس آن را از صافی می گذرانند و از طرفی دامنه ولتاژ سینوسی برق شهر نیز كاملاً صاف نبوده و با افت و خیزهایی در حدود 10 تا 20 درصد باعث تغییر ولتاژ خروجی صافی
می شود.
از قطعات مورد استفاده برای رگولاتورهای ولتاژ می توان قطعاتی از قبیل ، ترانسفورماتور ، ترانزیستور ، دیود ، دیودهای زنر ، تریستور ، یا تریاك و یا آپ امپ (op Amp) و سلف (L) و خازن (C)

و یا مقاومت (R) و یا ICهای خاص را نام برد .
عوامل موثر بر تنظیم ولتاژ :
عوامل مختلفی وجود دارند كه در تنظیم ولتاژ در یك تنظیم كننده موثرند از جمله این عوامل را می توان ، تغییرات سطح ولتاژ برق ، ریپل خروجی صافیها، تغییرات دما و نیز تغییرات جریان بار را نام برد .
الف) تغییرات ولتاژ ورودی :
در تمامی وسایل الكترونیكی و یا سیستم های الكترونیكی و مكانیكی و غیره و در تمامی شاخه های علمی طراحان برای اینكه یك وسیله یا سیستم را با سیستم های مشابه مقایسه كنند معیاری را در نظر می گیرند كه این معیار در همه جا ثابت است .
در یك تنظیم كننده معیاری به نام تنظیم خط وجود دارد كه میزان موفقیت یك تنظیم كننده ولتاژ در كاهش تغییرات ولتاژ ورودی را با این معیار می سنجند و به صورت زیر تعریف می كنیم :

فرمول (1ـ2)

كه در آن ، تغییرات ولتاژ ورودی ، تغییرات ولتاژ خروجی ، ولتاژ خروجی متوسط (DC) می باشد .
ب)تغییرات ناشی از تغییر دما :
یكی دیگر از عاملهای تعیین كننده در یك تنظیم كننده ولتاژ خوب تغییرات ناشی از دماست .
معیاری كه تغییرات نسبی ولتاژ را برحسب دما بیان می كند ضریب دمای تنظیم كننده نام دارد كه آن را با T.C نشان می دهیم و بصورت زیر تعریف می شود :
(فرمول 2-2)

T.C = Temperature coefficient
در رابطه فوق ، تغییرات ولتاژ خروجی در اثر تغییرات دمای و مقدار متوسط (DC) ولتاژ خروجی است .
معمولاً TC برحسب (Parts – per – million) بیان می شود و به صورت زیر تعریف می شود .
(فرمول 3-2)
در زیر چند نمونه از مقادیر ، ، و ; برای بعضی از سری
IC های رگولاتور ولتاژ آورده شده است .

T.C

Input voltage range Type
0.3% 0.5% 0.1% Max Min S.F.C 2100m
40 8.5
0.3% 0.1% 0.1% 40 8.5 S.F.C 2200m
0.3% 1 0.056% -8 -50 S.F.C 2204
Linear integrated circuits voltage regulators

ج)تغییرات ناشی از تغییر بار :
اكثر دانشجویان در آزمایشگاه با این مسئله روبرو شده اند كه وقتی ما ولتاژی را از یك منبع می گیریم و با مالتی متر اندازه گیری می كنیم ( چه در حالت DC و چه در حالت ac ) وقتیكه به مدار وصل می كنیم مقدار آن با حالت بدون بار كمی اختلاف دارد ، دلیل آن تغییر بار است ، چون وقتی به مدار وصل نیست (بار) و وقتی به مدار وصل می شود بار تا مقدار خیلی زیادی كم می شود در حقیقت مقاومت بار تنظیم كننده ولتاژ ، مقاومت ورودی مداری است كه از بیرون به آن متصل می شود و بنابراین می تواند تغییرات نسبتاً وسیعی داشته باشد .

در یك تنظیم كننده ولتاژ ایده آل مقاومت داخلی صفر است تا تغییر مقاومت بار تأثیری در ولتاژ خروجی آن نداشته باشد . در عمل تنظیم كننده ها دارای مقاومت داخلی كمی هستند و به همین دلیل كمی ولتاژ خروجی را تحت تأثیر قرار می دهند .
میزان این تأثیرپذیری را با معیاری به نام تنظیم بار یا ، نشان می دهیم كه بصورت زیر تعریف می شود .
فرمول (4-2)
: ولتاژ در بار كامل (حداكثر بار ) .
: ولتاژ در بی باری .

* قسمتهای مختلف یك تنظیم كننده
الف)ترانسفورماتور:
جریان متناوب با دامنه و بسامد ثابت ، منبع اولیه انرژی الكتریكی است ( در بسیاری از كشورها و از جمله ایران و اروپا منبع سینوسی با ولتاژ موثر 220 ولت و فركانس 50 هرتز به كار می رود و در ایالات متحده این منبع سینوسی با ولتاژ موثر 110 تا 220 ولت وفركانس 60 هرتز می باشد ) تقریباً همه مدارهای الكترونیكی برای تضمین كاركرد مناسب به ولتاژهای ثابت نیاز دارند.

برای مثال ، بیشتر ریزكامپیوترها به منبع های 5 ولتی قادر به تأمین جریان A 100 نیاز دارند . دیگر سیستمهای سیگنال ـ پرداز اغلب به منبع های 12 و 15 ولتی نیاز دارند كه در آنها جریان حاصل با شرایط بار تغییر می كند به علاوه بیشتر محركهای موتور و سیستمهای كنترل به منبع های dcیی نیاز دارند كه سطوح ولتاژ آنها را می توان برای برآوردن شرایط كار مطلوب تنظیم كرد .
وظیفه ترانسفورماتور ، تنظیم سطح ac به گونه ای است كه دامنه dc مناسب بدست آید كه ترانسفورمر می تواند از نوع افزاینده یا كاهنده باشد و ظرفیت توانی كه می تواند جابجا كند باید برای تغذیه بار كافی باشد و اتلافهای یكسوساز ، پالایه و تنظیم كننده را تأمین كند . نسب

ت دورها ، از دامنه خروجی لازم نسبت به دامنه ورودی ac بدست می آید .
ب)یكسوسازها
بعد از ترانسفورماتور ، در یك منبع تغذیه ، یكسو كننده وجود دارد . وظیفه یكسوكننده تبدیل ولتاژ سینوسی به سیگنال dc پالسی است .

یكسوساز نیم موج :
با استفاده از یكسوكننده های نیم موج می توان نیم سیكلهای مثبت یا منفی یك ولتاژ متناوب را حذف نمود . ولتاژ ورودی VI معمولاً توسط یك ترانسفورماتور ورودی تأمین می شود . چنانچه از ولتاژ آستانه هدایت دیود صرفنظر كنیم در نیم سیكلهای مثبت ولتاژ ورودی ، دیود هدایت نموده و می توان آن را بصورت یك مقاومت كوچك درنظر گرفت بنابراین جریان (i) در این نیم سیكلها از تقسیم VIبر مجموع مقاومت های و بدست می آید .

اگر ولتاژ ورودی دارای شكل موج سینوسی با دامنه باشد دامنه جریان از تقسیم بر مجموع مقاومتهای و بدست می آید .
اگر در مدار یك آمپرمتر DC به صورت سری قرار گیرد این آمپرمتر مقدار متوسط جریان را نشان خواهد داد . با توجه به تعریف مقدار متوسط یك تابع متناوب داریم :
فرمول (5-2)
در انتگرال فوق به جای متغیر ( t) از متغیر استفاده شده است .
ولتاژ DC دوسر مقاومت ، از ضرب مقاومت در جریان بدست
می آید ، كه جریان نیز از تقسیم بر عدد همانطور كه در رابطه (1) بدست آمد ، بدست می آید . در مورد ولتاژ دوسر دیود دو حالت وجود دارد ، اولاً هنگامیكه دیود قطع است ، تمام ولتاژ

ورودی در دوسر دیود ظاهر
می شود و ثانیاً ، اگر دیود هدایت كند ولتاژ لحظه ای دوسر دیود ، بوده بنابراین ولتاژ دوسر دیود عبارت است از :
فرمول (6-2)
مقادیر موثر جریان و ولتاژ نیز از روابط زیر بدست می آید:

فرمول (7-2)
فرمول (8-2)

* بازده یكسوكننده نیم موج :
نسبت توان DC تحویلی به مقاومت بار به توان متوسط ورودی را می توان به عنوان بازده یكسوكننده تعریف نمود كه برابر است با :
فرمول (9-2)

یكسوساز تمام موج :
مدار یكسوساز تمام موج در حقیقت از 2 مدار نیم موج تشكیل شده كه هركدام
در یكی از نیم سیكلهای ولتاژ سینوسی ورودی هدایت می كند ، در نیم سیكل مثبت ولتاژ ورودی ، فقط دیود هدایت نموده و جریان را از مقاومت بار عبور می دهد و در نیم سیكل منفی ولتاژ ورودی ، دیود هدایت نموده و جریان به مقاومت بار می رسد .
مقادیر متوسط جریان و ولتاژ :
اگر مدار یكسوساز تمام موج را با یكسوساز نیم موج مقایسه كنیم متوجه می شویم كه جریان در مدار تمام موج 2 برابر حالت نیم موج است .
و ولتاژ DC نیز از ضرب جریان بدست آمده بالا در مقاومت بدست می آید .

حداكثر ولتاژ معكوس :
در یكسوكننده نیم موج دیدیم كه وقتی دیود D در حالت قطع قرار می گرفت تمامی ولتاژ ورودی بر روی آن ظاهر می شد و بنابراین حداكثر ولتاژ معكوس دیود برابر بود .
در یكسوكننده تمام موج وقتی دیود قطع است دیود در حالت هدایت بوده و تقریباً اتصال كوتاه است و ولتاژ دوسر دیود برابر می باشد و برای دیود نیز وقتی كه دیود وصل است ، دیود قطع و اوج ولتاژ معكوس برابر می‌باشد . بنابراین باید بدانیم كه در انتخاب دیودها برای مدار یكسوكننده تمام موج ، اندازه ولتاژ شكست دیود از بیشتر باشد تا دیود وارد ناحیه شكست نشود .
صافی خازنی :

در شكلهای مدارهای یكسوكننده كه شكل موج ولتاژ خروجی در این مدارها با شكل موج ولتاژ ورودی تفاوتی اساسی پیدا نموده و در واقع این مدارهای یكسوكننده از یك ولتاژی كه شامل هیچ گونه مؤلفه DC نیست یك ولتاژ DC توأم با ریپل (ripple) یا به عبارتی ناصاف بوجود می آورد . برای حذف ریپل موجود در خروجی یكسوكننده می توان از صافی خازنی استفاده كرد اینكار بوسیله موازی كردن یك خازن با مقاومت در مدار مثلاً یكسوكننده نیم موج بدست می آید . این صافی در حقیقت مانع رسیدن فركانسهای بالای موجود در شكل موج ورودی ، به مقاومت بار گردیده و با این عمل به صاف تر شدن ولتاژ خروجی كمك می كند (صافی پایین گذر) .
مباحث كلی درباره فیلتر
یك مدار یكسوساز برای تبدیل سیگنالی با مقدار متوسط صفر به مقدار متوسط غیرصفر مورد نیاز است . البته ، ولتاژ dc ضربان دار بدست آمده ، كاملاً dc نیست و حتی نمونه قابل قبولی از آن نمی باشد . اگرچه در مداری نظیر یك شارژ باطری ، ضربان دار بودن مشكل بزرگی نیست ، با این وجود ، برای مدارات منبع تغذیه یك رادیو ، ضبط صوت ، كامپیوتر و دیگر دستگاههای الكترونیك ضربان با فركانس 50 سیكل روی ولتاژ dc خروجی ظاهر می شود و در اثر آن كار كلیه مدارت نادرست انجام می گیرد . در چنین موردی و موارد گوناگون دیگر dc بدست آمده بایستی صاف تر از ولتاژی باشد كه مستقیماً از یكسوساز نیم موج یا تمام موج بدست می آید .
فیلتر رگولاسیون ولتاژ و ولتاژ موجك
قبل از ورود به جزئیات مدار فیلتر ، بایستی روش متداول ارزیابی مداری كه اثر آن را به عنوان یك فیلتر مورد مقایسه قرار می دهیم بدقت ملاحظه شود . اگرچه باطری علی الاصول دارای ولتاژ خروجی dc یا پیوسته است ، ولتاژ بدست آمده از منبع ac با یكسوسازی و فیلتر كردن ، دارای مقداری ریپل یا موجك خواهد شد .هر اندازه تغییرات ac نسبت به سطح dc كمتر باشد ، عمل فیلتر بهتر صورت گرفته است .
فرض كنید ولتاژ مدار فیلتر را با یك ولتمتر dc و یك ولتمتر ac اندازه گیری كنیم . در آن صورت ولتمتر dc تنها مقدار متوسط یا سطح dc ولتاژ خروجی را نشان خواهد داد و ولتمتر ac فقط مولفه rms ولتاژ ac را اندازه گیری خواهد كرد (با فرض اینكه سیگنال از طریق یك خازن به ولتمتر اخیرالذكر منتقل شود) .

تعریف : موجك یا ریپل

مثال : برای اندازه گیری سیگنال خروجی یك مدار فیلتر ، با استفاده از یك ولتمتر dc و ac ، ولتاژ dc برابر 25V و ولتاژ موجك (15 V) ولت (مؤثر) بدست آمده است . موجك خروجی فیلتر را حساب كنید .
اگر اندازه ولتاژ در بار كامل درست به اندازه ولتاژ در بی باری باشد ، رگولاسیون ولتاژ یا تنظیم بار محاسبه شده 0% است كه بهترین صورت ممكن می باشد . این به آن معنی است كه منبع ولتاژ مستقل از جریان كشیده شده عمل می كند و دارای ولتاژ ثابتی است . ولتاژ خروجی اغلب منابع تغذیه با كشیده شدن جریان كاهش می یابد . كاهش كمتر ولتاژ به معنی كار بهتر مدار منبع تغذیه است .
ضریب موجك سیگنال یكسوشده

ولتاژ یكسوشده یك ولتاژ صاف نیست و بنابراین خروجی دارای مؤلفه dc و نیز موجك است . ملاحظه خواهید كرد كه سیگنال یكسوساز تمام موج نسبت
به یكسوساز نیم موج دارای مؤلفه dc بیشتر و موجك (ریپل) كمتری است .
زمان ، زمانی است كه در آن دیودهای یكسوساز تمام موج هدایت می كنند و خازن فیلتر را تا مقدار قله (نوك) ولتاژ ورودی ، شارژ می كند . زمانی است كه در طول آن ولتاژ یكسو شده تا پایین تر از ولتاژ نوك افت می كند و خازن در بار تخلیه می گردد . چون سیكل شارژ ـ دشارژ در هر نیم سیكل یك یكسوكننده تمام موج اتفاق می افتد ، بنابراین زمان تناوب شكل موج یكس

و شده ، یعنی نصف فركانس سیگنال ورودی است .
كه در آن ، جریان به میلی آمپر ، C ظرفیت به میكروفاراد ، و به كیلواهم است .
مثال : ولتاژ موجك یك یكسوساز تمام موج را بدست آورید كه ظرفیت خازن فیلتر آن و جریانی كه بار می كشد ، 80 m A باشد .
كه در آن ولتاژ نوك یكسوساز ، جریان بار بر حسب میلی آمپر ، و C ظرفیت خازن به میكروفاراد است .

پریود هدایت دیود و جریان قله دیود
از مباحث قبل روشن می شود كه ظرفیت بالاتر خازن بدلیل فیلتر بهتر ، موجك كمتر و ولتاژهای متوسط زیادتری را سبب می شود . از این گفته ممكن است چنین نتیجه گیری شود كه برای بهبود كار یك خازن فیلتر ، لازم است اندازه خازن را بزرگ انتخاب كنیم . البته خازن بر جریان نوك كه از دیود یكسوساز می گذرد نیز اثر می گذارد و چنانكه خواهیم دید ، از ظرفیت بزرگتر خازن برای بالا بردن جریان نوك كه از دیود یكسوكننده عبور می كند ، نیز استفاده می شود .

دیودها در این پریود ، متوسط جریان مورد نیاز شارژ خازن را بدست می‌دهند . هرچه این زمان كوتاهتر باشد ، مقدار جریان شارژ بیشتر می شود . توجه كنید كه مقادیر كوچكتر خازن ، با بزرگتر ، جریان نوك دیود كمتر از جریان نوك دیود در خازن با ظرفیت بیشتر است .
از آنجا كه جریان متوسط دریافتی از منبع تغذیه بایستی معادل متوسط جریانی باشد كه از دیود در پریود شارژ می گذرد .
موجك دوسر یك خازن فیلتر را با استفاده از یك فیلتر RC می توان كاهش داد . علت استفاده از شبكه اضافی RC ، عبور هرچه بیشتر مؤلفه dc ولتاژی است كه در دوسر خازن فیلتر بدست آمده است و ضعیف كردن مؤلفه ac موجكی است كه ممكن است در دوسر خازن فیلتر وجو

د داشته باشد . مدار یكسوكننده تمام موج ، به همراه خازن فیلتر و مدار فیلتر RC را نشان می دهد . كار مدار فیلتر با استفاده از قانون بر هم نهش (superposition) قابل محاسبه است .

تنظیم كننده های ولتاژ ساده :
تنظیم كننده های ولتاژ ساده تنظیم كننده هایی هستند كه از یك دیود زنر برای ثابت نگه داشتن ولتاژ استفاده می شود یعنی عنصر تنظیم كننده ولتاژ همان دیود زنر است . در طراحی مدار یك تنظیم كننده ساده برحسب وضعیت ولتاژ و جریان مورد نظر تنظیم كننده را بصورت موازی و یا سری با مقاومت بار (خروجی) قرار می دهند . حالت اول را تنظیم كننده موازی و حالت دوم را تنظیم كننده سری می نامند . در مدار سری جریان خروجی تنظیم كننده از مقاومت بار می گذرد در حالی كه در وضعیت موازی تنظیم كننده موازی با بار قرار دارد و فقط بخشی از جریان ورودی از آن عبور می كند . معمولاً از تنظیم كننده موازی در مواردی كه با ولتاژهای متوسط و یا كم و نیز جریان های زیاد و بار نسبتاً ثابت سروكار داریم استفاده می شود زیرا در این صورت نیاز به دیود زنر با ولتاژ و جریان خیلی زیاد نخواهیم داشت . در مواردی كه ولتاژ مورد نظر زیاد است و جریان بار كم و یا متوسط بوده و یا به علت تغییر مقاومت بار متغیر است تنظیم كننده سری مناسب تر است .
الف ) تنظیم كننده موازی
ب ) تنظیم كننده سری
ج ) یك تنظیم كننده ساده با دیود زنر
قسمت سمت چپ مقاومت Rl را با مدار معادل تونن جایگزین می نماییم . توجه كنیم كه با دیود زنر بصورت یك منبع ولتاژ كه با مقاومت rz سری است برخورد می نما

ییم .
محدودیت تنظیم كننده ساده :
در یك تنظیم كننده ولتاژ است اگر چه تغییرات ولتاژ ورودی ناچیز است ولی جریان بار ثابت نمی باشد . تغییرات جریان بار باید همگی توسط دیود زنر تحمل شود لذا در مواردی كه تغییرات جریان بار زیاد باشد استفاده از یك دیود زنری با بزرگ و در نتیجه Pz ,max بزرگ ضرورت دارد و استفاده از یك دیود زنر با Iz , max بزرگ موجب می شود كه هنگام بی باری تمامی جریان از دیود زنر عبور كرده و تلفات حرارتی آن زیاد شود . این امر باعث كاهش عمر دیود زنر و همچنین كاهش بازده تنظیم

كننده می شود برای رفع این اشكال می توان با اضافه نمودن یك طبقه امیتو فالوئر در خروجی مدار تغییرات جریان را تقویت نمود همان طور كه می بینیم در این حالت ولتاژ خروجی به اندازه VBE( oN) تراتوسیتور از كمترخواهد بود .
تنظیم كننده های ولتاژ پیشرفته :
اگر چه استفاده از تنظیم كننده های ولتاژ ساده در بسیاری از سیستمهای الكترونیكی ارزان قیمت متداول است ، ولی در منابع تغذیه تجارتی كه تنظیم ولتاژ بهتر و دقیقتر و نیز ولتاژ خروجی قابل تغییر مورد نیاز است ، از تنظیم كننده های پیشرفته تری استفاده شود . در این مدار از فیدبك منفی ولتاژ – سری استفاده شده است . تقویت كننده دارای بهره ولتاژ و امپرانس ورودی بزرگ می باشد .
در صورتیكه دقیق و پایدار بوده و مقاومتهای دقیق و با تغییرات حرارتی كم باشند ، ولتاژ خروجی از پایداری و ثبات مطلوبی برخوردار خواهد بود ، با تغییر مناویب B می توان به ولتاژ خروجی مورد نظر دست یافت .
مدار نمونه بردار :
این مدار می تواند به سادگی از یك تقسیم كننده ولتاژ تشكیل شده باشد كه در دو سر آن ولتاژ خروجی را ببیند و سر وسط جریانی نكشد . ولتاژ نمونه برداری شده از سر وسط به یك مدار با امپرانس ورودی بزرگ داده می شود تا جریان این سو قابل صرف نظر باشد .
مدار مقایسه كننده :
مدار مقایسه كننده می تواند یك تقویت كننده تفاضلی و یا یك تقویت كننده عملیاتی باشد . انتخاب دوم به دلیل امپرانس ورودی زیاد آن از نظر عملكرد بهتر مدار نمونه بردار و ولتاژ مرجع برتری دارد .

تقویت كننده DC :
اگر در بخش مقایسه كننده از یك تقویت كننده عملیاتی استفاده شود ، سیگنال تفاضل به اندازه كافی تقویت می شود و تقویت كیتره اضافی ضرورت ندارد چنانچه مقایسه كننده یك تقویت كننده تفاضلی باشد ، استفاده از یك مدار مناسب ( معمولاْ یك تراترسیتور در حالت امیتر مشترك ) در بسیاری از موارد الزامی است .
مدار كنترل :
مداركنترل بوسیله ولتاژ خروجی تقویت كننده ، جریان خروجی را كنترل می‌كن

د . كه این بخش در مدارهای تنظیم ولتاژ از یك تراترسیتور و یا یك زوج دار لینگتون تشكیل می شود . عنصر خروجی می تواند بصورت موازی یا سری با خروجی قرار گیرد . در حالت اول تنظیم كننده را تنظیم كننده ولتاژ موازی می نماند از این نوع تنظیم كننده معمولاْ در جریانهای زیاد و ولتاژهای خروجی كم و متوسط استفاده می شود . در ولتاژهای خروجی زیاد و جریانهای كم و متوسط تنظیم كننده های سری را به كار می برند در این تنظیم كننده ها عنصر كنترل به صورت سری با خروجی قرار می گیرد .

مدار ولتاژ مرجع :
ساده ترین مدار ولتاژ مرجع از یك دیود زنر تشكیل می شود این عنصر با تغییر جریان خود

ولتاژ دو سرش را تقریباْ ثابت نگه می دارد . ولتاژ شكست دیود زنر ، علاوه بر تغییر با جریان تابع دما نیز می باشد تغییرات ضریب دمای ( T C ) بر حسب ولتاژ شكست و جریان دیود زنر نشان داده شده است . بر اساس بررسیهای انجام شده ، پایدارترین دیود زنرها دارای ولتاژ شكست حدود 6 ولت می باشند در صورتی كه دستیابی به یك ولتاژ مرجع پایدار مورد نظر بوده و ولتاژ آن چندان مهم نباشد ، بهتر است از یك دیود زنر 6/5 ولت سری شده با یك دیود سیلیكن معمولی در بایاس مستقیم استفاده شود . در این ولتاژ ضریب دمای ثبت دیود زنر ضریب دمای دیود معمولی را خنثی می كند . با تغییر جریان دیود زنر می توان تا اندازه ای ضریب دمای دیود را تنظیم نمود بعضی دیود زنرها بطور داخلی با یك دیود معمولی سری نشده و در واقع تغییرات حرارتی آنها جبران شده است . از زمره این دیود زنرهای سری21 Nn 1 را می توان نام بردكه با ولتاژ شكست 2/6 ولت دارای

ضریب دمایی بین ppm /c 5 دیود (21 Nn 1 ) تا ppm /c 100 ( 29 Nn 1 ) می باشند . دیودهای 940 N 1 و 946 N 1 با ولتاژهای 9 و 7 /11 ولت دارای ضریب دمای ppm /c 2 می باشند كه به راحتی با سری شدن با یك دیود معمولی قابل جبران هستند . دیود زنرهای موجود در بازار عموماْ ولتاژهای شكستی بین 5/2 تا 200 ولت دارند با توان نامی چند دهم تا 50 وات در مواردی كه به ولتاژهای مرجع كوچكتر نیاز است از سری كردن دیودهای معمولی و یا از دیودهایLED با رنگهای

مختلف استفاده می شود . برای بهبود عملكرد مدار ولتاژ مرجع می توان از 2 دیود زنر استفاده نمود . در این مدار از میزان اثر تغییرات ورودی در جریان دیود زنر دوم تا حد زیادی كاسته شده است . یك راه اساس تر این است كه دیود زنر توسط یك منبع جریان ثابت تغذیه شود . دیود زنر ولتاژ بیش 1Q ثابت نگه داشته و در نتیجه باعث ماندن جریان عبوری از دیود زنر مرجع یعنی 2D می شود . برای

بهبود بیشتر عملكرد این مدار سعی می شود كه از طریق یك تراترسیتور دیگر ( 2Q) جریان 1D نیز ثابت نگه داشته شود . جریان مقاومت 2R توسط 2D تثبیت شده و این جریان كه تقریباْ همان جریان دیود 1D است باعث تثبیت ولتاژ آن می شود . این كار به نوبه خود جریان تراترسیتور 1Q و در نتیجه جریان دیود مرجع 2Q را ثابت نگه می دارد و از این طریق یك ولتاژ مرجع قابل اطمینان حاصل می‌شود . در طراحی مدارهای ولتاژ مرجع می توان از تقویت كننده عملیاتی نیز كمك گرفت . د

ر شروع كار مدار ، دیود زنر قطع و فیدبك مثبت غالب است و باعث افزایش ولتاژ دو سر دیود می شود . پس از اینكه این ولتاژ به مقدار رسید ، فیدبك منفی كنترل مدار را در دست می گیرد . در این مدار می توان از یك دیود زنر با ولتاژ شكست پایدار مثلاْ با استفاده نمود و با انتخاب مقادیر مناسب برای مقاومتهای 1R و 2R به ولتاژ مرجع مورد نظر دست یافت . مقاومتهای به كار رفته و زین مدار باید حتی الامكان از میان مقاومتهای دقیق انتخاب شوند در این مدار جریان دیود زنر از طریق مقاومت 3 R تأمین می‌شود و دارای مقدار ثابتی می باشد زیرا ولتاژهای دو سر این مقاومت یعنی و ثابت می باشند . می توان دیود زنر را درحلقه فیدبك منفی نفر قرار داد مثلاْ در این مدار نیز جریان دیود زنر كه همان جریان مقاومت R است همواره ثابت باقی می ماند زیرا ولتاژ دو سر ورودی تقویت كننده عملیاتی با یكدیگر مساوی ویوایو می باشد . بنابراین انتخاب مقاومتهای دقیق و یك دیود زنر با ولتاژ شكست پایدار و ضریب دمای جبران شده تأمین یك ولتاژ مرجع باید در و مطلوب را تضمین می كند .

مدار محدود كننده جریان :
هر مدار تنظیم كننده ولتاژ فقط قادر است تا حد جریان حداكثر مجاز تراترسیتور كنترل خود ، جریان بار در خروجی تأمین نماید تحمیل اضافه جریان در مدار باعث سوختن تراترسیتور مزبور و در نتیجه از كار افتادن مدار خواهد شد از آنجا كه حفاظت این تراترسیتور از طریق استفاده از فیوز مسیر نمی باشد ، باید چاره دیگری اندیشید . یك راه حل ساده كه البته خالی از اشكال هم نیست استفاده از مدار محدود كننده نشان داده شده است . در این مدار تراترسیتور 2Q و مقاومت Rs نقش محدو

د كننده جریان را به عهده دارند . در صورتی كه جریان Io به حداكثر مجاز خود برسد افت ولتاژ دو سر Rs تراترسیتور 3Q را روشن كرده و در نتیجه با افزایش جریان كلكتور این تراترسیتور ، جریان بیس 1Q كاهش یافته و بدین ترتیب جریان خروجی محدود می شود . در این محدود كننده با كاهش مقاومت Rl تا قبل از رسیدن جریان خروجی به ولتاژ خروجی ثابت می ماند و به محض اینكه جریان به این مقدار رسید كاهش بیشتر مقاومت Rl موجب كاهش ولتاژ خروجی می شود . اشكال عمده

این محدود كننده آن است كه در حالت اتصال كوتاه خروجی كه تقریباْ ولتاژ ورودی ( VI ) در روی كلكتور – امیتو تراترسیتور 1Q می افتد و جریان Io , max از آن عبور می كند ، توان تلف شده در آن ممكن است از حد مجاز بالاتر رفته و موجب سوختن آن شود . در این صورت مشخص به ظاهراْ بخشی از مشخصه به طرف عقب خمیده شده و یا تا شده است . در این مدار ولتاژ بیس – امیتر

تراترسیتور Ql توسط بخشی از ولتاژ دو سر مقاومت R كترل می شود مقدار مقاومت R بسیار كوچك و معمولاْ حدود یك دهم انتخاب می شود به ازای جریان Io , max تراتوسیتور Ql هدایت نموده جریان بیس تراتوسیتور های كنترل و نهایتاْ جریان خروجی را كاهش می دهد . همان طور كه از مشخصه هم پیداست از این پس جریان خروجی تابع ولتاژ خروجی شده و با كاهش مقاومت بار مقدار آن نیز كم می شود . در این مدار داریم . در نوشتن روابط فوق فرض شده است كه جریان مقاومت بسیار كوچكتر از جریان خروجی بوده و جریان بیس Ql نیز در مقایسه با جریان مقاومت قابل صرفنظر باش

د . در وضعیت Io= Io , max داریم . بنابراین كاهش Vo را در اثر كاهش Rl پس از شروع هدایت تراترسیتور Ql كم شدن جریان Io را به دنبال خواهد داشت به طوری كه در حالت اتصال كوتاه خروجی ( Vo = o ) جریان اتصال كوتاه از Io , max كمتر دیوایو ، خواهد شد . در این وضعیت به دلیل فیدبك منفی ، تقویت كننده عملیاتی سعی خواهد كرد ولتاژ خروجی را از طریق تأمین جر

یان بیش از حد بالا ببرد كه این عمل منجر به سوختن آن خواهد شد .
رگولاسیون ولتاژ با استفاده از ترانزیستور
دو نوع رگولاتور تزانزیستوری وجود دارند : رگولاتور سری و رگولاتور موازی . هر دو نوع یاد شده می توانند یك ولتاژdc خروجی ثابت بدست دهند حتی اگر ولتاژ ورودی و یا بار متصل به خروجی تغییر كند .
تنظیم كننده ( رگولاتور ) ولتاژ سری :
عنصر كنترل كننده كه به طور سری قرار گرفته ولتاژ ورودی را كنترل می‌كند. ولتاژ خروجی نمونه برداری می شود تا بوسیله یك مدار برگشت دهنده ( فیدبك ) برای مقایسه به ورودی برگردانده شود و با ولتاژ مرجع مقایسه گردد .
1 – چنانچه ولتاژ خروجی افزایش یابد ، مدار مقایسه گر یك سیگنال كنترل تهیه می كند تا عنصر كنترل سری مقدار ولتاژ خروجی را كاهش دهد ، و در نتیجه آن ولتاژ خروجی ثابت بماند .
2 – چنانچه ولتاژ خروجی كاهش یابد ، مدار مقایسه گر یك سیگنال كنترل تهیه می كند تا عنصر كنترل سری مقدار ولتاژ خروجی را افزایش دهد .
مدار رگولاتور سری
ترانزیستور Q1 عنصر كنترل سری و دیود زنر Dz تهیه كننده ولتاژ مرجع هستند 1 – چنانچه ولتاژ خروجی كاهش یابد ، افزایش ولتاژ بیس- امیتر موجب هدایت بیشتر Q1 می شود . در نتیجه ولتاژ خروجی افزایش می باید و ولتاژ خروجی ثابت می ماند .
2 – چنانچه ولتاژ خروجی افزایش یابد ، كاهش ولتاژ بیس – امیتر سبب كاهش هدایت Q1 می شود و در نتیجه ولتاژ خروجی كاهش می یابد و ولتاژ خروجی ثابت می ماند .
رگولاتور سری كاملتر

مقاومتهای R1 و R2 به عنوان یك مدار نمونه گیر كار می كنند . دیود زنر Dz تعیین كننده ولتاژ مرجع است ، و ترانزیستور Q2 جریان بیس ترانزیستور Q1 را كنترل می كند تا جریانی كه از ترانزیستور Q1 می گذرد تغییر كند و ولتاژ خروجی ثابت بماند .
چنانچه ولتاژ خروجی رو به افزایش باشد ، افزایش ولتاژ توسط R1 و R2 نمونه گیری می شود ، افزایش ولتاژ V2 سبب بالا رفتن ولتاژ بیس – امیتر ترانزیستور می گردد در حالیكه ثابت می ماند . اگر جریان بیشتری هدایت كند كاهش ولتاژ بیس موجب عبور جریان كمتر از بار می شود

و ولتاژ خروجی كاهش می یابد . به این ترتیب ولتاژ خروجی ثابت می ماند . برعكس ، چنانچه ولتاژ خروجی كاهش یابد ، كاهش جریانی كه به بیس می رسد از كاهش ولتاژ جلوگیری می نماید . ولتاژ V2 كه بوسیله R1 و R2 احساس می گردد بایستی برابر با مجموع ولتاژ بیس امیتر Q2 و دیود زنر باشد یعنی از حل معادله قبل برای ولتاژ تثبیت شده خروجی ، V0 .

تنظیم كننده ( رگولاسیون ) ولتاژ موازی
رگولاتور ولتاژ موازی با استفاده از یك جریان موازی جریان بار ولتاژ تثبیت شده ای در خروجی بدست می دهد . ولتاژ تثبیت نشده ورودی جریان بار را ایجاد می كند . مقداری از جریان بوسیله عنصر كنترل كننده كشیده می شود تا ولتاژ خروجی دو سر بار ثابت نگهداشته شود . چنانچه ولتاژ بار به علت تغییر مقاومت بار تغییر كند ، مدار نمونه گیر متناسب با آن یك سیگنال فیدبك برای مقایسه كننده تهیه می كند . سپس مقایسه كننده یك سیگنال كنترل بدست می دهد كه مقدار جریان موازی بار را تغییر می دهد ، بطور مثال ، اگر ولتاژ خروجی بیشتر شود ، مدار نمونه گیر یك سیگنال فیدبك به مدار مقایسه كننده می فرستد كه به دنبال آن یك سیگنال كنترل عنصر كنترل كننده را وا می دارد تا جریان موازی بیشتری كشیده شود و جریان بار كمتری در خروجی بدست آید . در نتیجه این عمل ولتاژ خروجی كاهش می یابد .
اساس رگولاتور موازی ترانزیستوری
مقاومت R3 ولتاژ تثبیت نشده را متناسب با جریان بار افت می دهد . ولتاژ دو سر بار بوسیله ولتاژ دیود زنر و بیس – امیتر ترانزیستورتنظیم می گردد . چنانچه مقاومت باركاهش یابد ، جریان راه انداز بیس Q1 كاهش می یابد و جریان موازی دركلكتور كم می شود . به این ترتیب جریان بار بیشتر می شود و در نتیجه ولتاژ تثبیت شده دو سر بار ثابت باقی می ماند . ولتاژ خروجی بار برابر است با : مجموع ولتاژهای دیود زنر به علاوه ولتاژ بیس – امیتر .
در این نوع تنظیم كننده ها سرعت قطع و وصل ترانزیستور بین KHz 10 تا KHz 100 است و بازده این تنظیم كننده ها می تواند به 80 تا 90 درصد و حتی بالاتر برسد .
در نوع دیگر تنظیم كننده های كلیدی كه به نوع اولیه شناخته شده اند ترانزیستور كنترل Q در اولیه ترانس قرار می گیرد . در این مدار ابتدا توسط یك یكسوساز و خازنهای 1C و 2C ، ولتاژهای ثا

بت ایجاد VI + و VI – ایجاد می شوند .
ترانزیستورهای 1Q و 2Q از مدار كنترل فرمان گرفته و به حالتهای قطع و اشباع می روند و از ولتاژهای یك شكل موج متناوب مربعی می سازند . دامنه این موج مربعی توسط ترانسفورماتور T به مقدار دلخواه كاهش داده شده و توسط بقیه قسمتهای مدار به ولتاژ DC مورد نظر در خروجی تبدیل می شود . نظر به فركانس بالای شكل موج مربعی مزبور ، ترانسفورماتور دارای ابعاد كوچكی خواهد بود و می تواند به آسانی با سر وسط ساخته شود به گونه ای كه در خروجی نیاز به یكسوساز پل نباشد .
از مدار تنظیم كننده ولتاژ كلیدی اولیه می توان در مواردی كه یك منبع ولتاژ DC ( باطری ) در اختیار داریم و چند ولتاژ DC ، حتی ولتاژ DC بزرگتر از ولتاژ ورودی مورد نیاز است ( در سیستمهای مخابرات صحرایی و یا در ماهواره ها ) استفاده نمود در این كاربرد مدار در حقیقت یك مبدل DC به DC می باشد .
مثال : با فرض آنكه ولتاژ ورودی V 12 = VI ، ولتاژ خروجی 5 ولت با ریپل كمتر از 20 میلیب است .
الف ) سیكل كاری D
ب ) مقادیر C و L
( تنظیم كننده ) رگولاتور موازی كاملتر
دیود زنر ولتاژ مرجع را ارائه می كند ، بطوریكه ولتاژ دو سر R1 ولتاژ خروجی را احساس می كند . مادامی كه ولتاژ خروجی تغییر می كند ، جریان موازی شده بوسیله ترانزیستور Q1 تغییر كند تا ولتاژ خروجی ثابت باقی بماند . بطوریكه رگولاتور یك جریان بار بزرگتر بدست می دهد . ولتاژ خروجی بوسیله ولتاژ زنر و ولتاژ دو سر بیس امیترهای دو ترانزیستور تنظیم می گردد .

تنظیم كننده ( رگولاتور ) ولتاژ موازی با استفاده از OP_AMP
ولتاژ زنر با ولتاژ فیدبك كه از طریق مقاومتهای مقسم ولتاژ R1 و R2 بدست می آید مقایسه می گردد تا جریان كنترل عنصر موازی Q1 تأمین گردد . جریانی كه از مقاومت Rs می گذرد به گونه ای كنترل می شود كه با توجه به افت ولتاژ دو سر آن ولتاژ خروجی ثابت باقی بماند .
تنظیم كننده های ولتاژ مدار مجتمع

با پیشرفت فن آوری مدارهای مجتمع ، شركتهای مختلف ، شركتهای مختلف اقدام به طراحی و ساخت تنظیم كننده های ولتاژ با قابلیتهای گوناگون نموده اند ، به طوری كه امروزه تراشه های تنظیم كننده ولتاژ متنوعی در بازار موجود می باشد .
تنظیم كننده های ولتاژ مدار مجتمع بر حسب نوع علامت ولتاژ خروجی به سه گروه تقسیم می شوند . دسته اول تنظیم كننده های ولتاژ مثبت كه فقط دارای ولتاژ خروجی مثبت می باشند ، دسته دوم فقط ولتاژ خروجی منفی تأمین می كنند و دسته سوم تحت عنو

ان تنظیم كننده های ولتاژ دوگان امكان ایجاد هر دو نوع ولتاژ مثبت و یا منفی را در اختیار استفاده كننده قرار می دهند .
از سوی دیگر بعضی انواع این محصولات ، ولتاژهای خروجی ثابت ایجاد می كنند و در برخی دیگر انتخاب ولتاژ در یك محدوده خاص اختیاری است .
تنظیم كننده های ولتاژ مدار مجتمع با خروجی ثابت
این نوع تنظیم كننده ها فقط دارای سه سر ورودی ، خروجی و سر وسط می‌باشند و ولتاژ تنظیم شده خروجی بین سر خروجی و سر وسط ایجاد می شود . از جمله این تراشه ها می توان سریهای LM340 , LM320 ,LM309 ( از كارخانه National ) و یا UA7800 ( از كارخانه Fairchild ) را نام برد . ( در نامگذاری تراشه ها دو حرف اول مشخص كننده كارخانه سازنده است . مثلاْ ، SN و MC به ترتیب برای تراشه های ساخت Texas Instrument و Motorola استفاده می شوند . ) همچنین در نامگذاری تراشه های تنظیم كننده ولتاژ ، نوع بسته بندی ولتاژ خروجی را مشخص می نمایند . به عنوان مثال در سری 7800 كه توسط كارخانه های مختلف تولید می شود ، تراشه های 7824 , 7818 , 7812 , 7808 , 7805 به ترتیب ولتاژهای ثابت 5 ، 8 ، 12 ، 18 ، و 24 ولت را ایجاد می كنند . یا در سری LM340 ، تراشه LM340H-05 دارای ولتاژ خروجی 5 ولت است .
گر چه این گروه از تنظیم كننده ها دارای ولتاژهای خروجی ثابت هستند ولی استفاده كننده می تواند با افزودن مدارهای اضافی ولتاژ و یا جریان خروجی دلخواه خود را ایجاد نماید .

توجه داشته باشید كه سر تغذیه مثبت تقویت كننده عملیاتی به VI متصل شده است . حداكثر ولتاژ ورودی این تراشه برابر 35 ولت و حداقل آن 7 ولت می‌باشد . همچنین در خروجی با تغییر سر پتانسیومتر می توان ولتاژهای 5 تا 32 ولت را به دست آورد .
در مدار مزبور با توجه به اینكه اختلاف پتانسیل بین سرهای 2 و 3 برابر 5 ولت است می توان نوشت . بنابراین ، با انتخاب مناسب 1R و2R مقدار Vo دلخواه حاصل می شود . مثلاْ برای كافی است انتخاب شوند .

برای به دست آوردن جریانهای بیشتر از حد مجاز تراشه باید از یك ترانزیستور كمكی استفاه نمود . مقدار اضافه جریان قابل تأمین توسط این تارنزیستور به توان حداگكثر آن و اختلاف ولتاژ خروجی و ورودی مدار بستگی دارد .
برای دستیابی به جزئیات بیشتر در مورد خصوصیات و موارد استفاده این نوع تراشه ها باید به كتابهای اطلاعات تراشه های خطی مراجعه نمود .
تنظیم كننده های ولتاژ مدار مجتمع با ولتاژ خروجی قابل تغییر
در بعضی از تراشه های تنظیم كننده ولتاژ بیش از سه سر در اختیار استفاده كننده قرار داده شده تا با اتصال اجزاء الكترونیكی مناسب ، میزان ولتاژ و جریان خروجی و نحوه حفاظت در مقابل اتصال كوتاه و غیره را در كنترل خود داشته باشد . سری 723 كه توسط كارخانه های گوناگون با شماره های مختلفی مثل LM-723H ( كارخانه National ) ، MC-1723H ( كارخانهMotorola ) ، SN52723 ( كارخانه Texas Instrument ) به بازار عرضه شده ، نمونه ای از یك تراشه تنظیم كننده ولتاژ قابل تغییر است .
محدوده قابل قبول ولتاژ ورودی این تراشه بین 5/9 تا 40 ولت و جریان خروجی حداكثر آن mA 150 می باشد . همچنین اختلاف ولتاژ خروجی و ورودی نباید از 3 ولت كمتر باشد .
مثال : با استفاده از تراشه تنظیم كننده ولتاژSN52723 یك تنظیم كننده ولتاژ 12 ولتی با حداكثر جریان mA 100 طراحی نمایید .

حل :
ولتاژ ورودی بین سرهای Vcc+ و Vcc- قرار می گیرد و كلكتور ترانزیستور كنترل ( سر Vc ) به ورودی وصل می شود . در خروجی از یك محدود كننده جریان ساده استفاده شده و برای اینكه جریان خروجی حداكثر درmA 100Io= كنترل شود مقدار مقاومت Rsc برابر است با در این تراشه Vref=vV است ، بنابراین برای خروجی V 12 = Vo ، لازم است داشته باشیم از طرف دیگر جریان گذرنده از این مقاومتها نباید در مقایسه با جریان خروجی قابل ملاحظه باشد . بنابراین انتخاب كه جریان گذرنده آن mA1 می شود و از طرفی در معادله فوق نیز صدق می كند قابل قبول است .
مقدار 3R باید برابر حاصل موازی 1R و 2R اختیار شود ، زیرا منظور از به كارگیری این مقاومت جبران كردن اثر جریانهای بایاس ورودی تقویت كننده عملیاتی می باشد .
در این تنظیم كننده ولتاژ ، ورودی 18 ولت در نظر گرفته شده است . در این صورت

حتی اگر ولتاژ ورودی به اندازه 3 ولت نیز تغییرات داشته باشد حداقل ولتاژ ورودی مورد نیاز همواره وجود خواهد داشت .
در انتخاب Rsc باید دقت نمود كه حداكثر توان مصرفی آن از حدود 10 % حداكثر توان خروجی تجاوز نكند . در مدار نشان داده شده خازن C ، خازن جبرانسازی تقویت كننده عملیاتی می باشد كه برای این تراشه برابر pF 100 پیشنهاد شده است . خازنهای سرهای ورودی و خروجی از نوع اكترولیتی است و برای حذف تغییرات گذرا مورد استفاده قرار گرفته اند .
تنظیم كننده های ولتاژ كلیدی
مدارهای تنظیم كننده ای كه تا به حال مورد بحث قرار داده ایم در بسیاری از
موارد عملكرد مطلوبی از خود نشان می دهند ، ولی در كاربردهایی كه جریان خروجی زیاد بوده و یا اختلاف ولتاژ ورودی و خروجی قابل توجه است ، تلفات زیاد ترانزیستور كنترل بازده این گونه تنظیم كننده ها را به شدت كاهش می دهد . مثلاْ چنانچه از یك ولتاژ ثابت 30 ولت ورودی بخواهیم ولتاژ ثابت 5 ولت در خروجی ایجاد كنیم ، در این صورت افت ولتاژ روی ترانزیستور كنترل برابر 25 ولت می شود كه چون جریان خروجی تقریباْ با جریان این ترانزیستور برابر است ، بازده تنظیم كننده برابر خواهد شد . (چرا ؟ )
راه حلی كه برای رفع این مشكل وجود دارد این است كه مدار به گونه ای طراحی شود كه ترانزیستور كنترل همواره درحالت فعال نبوده ، بلكه به عكس به صورت تناوبی در حالتهای قطع و اشباع كار كند . این پیشنهاد ممكن است خواننده را به این فكر بیندازد كه اگر ترانزیستور مزبور این گونه عمل كند در هنگام قطع آن تكلیف جریان خروجی چه می شود و این جریان چگونه تأمین می شود . پاسخ این پرسش آن است كه در مدارهای تنظیم كننده ولتاژی كه بر این اساس طراحی می شوند و به تنظیم كننده های كلیدی مشهورند ، از یك عنصر ذخیره كننده جریان الكتریكی یعنی سلف استفاده می شود . علت این نامگذاری این است كه در این مدار عناصر تنظیم كننده ، همگی در ثانویه ترانس قرار دارند . در ادامه این بخش تنظیم كننده های ولتاژ كلیدی اولیه را نیز معرفی خواهیم كرد .

این مدار عملاْ یك مولد پالس با فركانس ثابت چند ده KHz است كه در آن نسبت زمان وصل به زمان دوره تناوب (ton / T ) بر اساس اختلاف ولتاژ خروجی با یك ولتاژ مرجع تنظیم می شود . دیود ژرمانیم D در هنگام قطع ترانزیستور ، مسیر لازم برای عبور جریان سلف را تأمین می كند . بدیهی است در زمانی كه ترانزیستور Q در حالت اشباع است این دیود قطع می‌باشد.
( در هنگام اشباع Q از ولتاژ ( sat ) VcE صرف نظر شده است . ) در فاصله زمانی قطع ترانزیستور ، با توجه به اینكه ولتاژ دو سر دیود D (V 2/0 ) در مقایسه با ولتاژ خروجی قابل صرف نظر است داریم .

بنابراین جریان سلف در حالت كاهش خواهد بود . بر عكس در هنگام اشباع ترانزیستور (tin ) این جریان درحال افزایش خواهد بود .
ولتاژ خروجی متناسب با VI و ضریب تناسب ton / T است كه مستقل از جریان بار می باشد و مدار كنترل با تغییر ورودی و جریان بار آن را به گونه ای تنظیم می كند كه ولتاژ خروجی همواره ثابت و برابر مقدار طراحی شده باقی بماند . خازن C در این مدار به عنوان صافی به كار رفته و در هنگام اشباع ترانزیستور ، سلف علاوه بر تأمین جریان خروجی ، جریان شارژ این خازن را نیز تأمین می نماید . هر چه L كوچكتر باشد جریان آن و در نتیجه نسبت a= Il / Io بزرگتر می شود . در عمل a را معمولاْ برابر 2/1 انتخاب می‌كنند .
برای محاسبه میزان تغییرات ولتاژ خروجی باید تغییرات بار الكتریكی خازن C را محاسبه نمود .

صدای مختصری شنیده خواهد شد این حالت دلالت می کند که کنتاکتها بطورنرمال کار می کنند. همچنین با قطع کردن سیم کشی کنترل از ترمینالهای رله و قراردادن یک رنگ(Bell – SET ) یا ابزار اندازه
گیری متفاوت در مدار می توان پیوستگی(CONTINUITY ) را چک کرد، متصل کردن هر یک از اینها به ترمینالهای رله، دلالت می کند. که تا وقتی که عمل کننده چک کنتاکت پائین باشد کنتاکتهای رله بسته است. طول درگیر ماگنت(MAGNET ) را چک کرده ومطمئن شوید که از گردوغبار یا کثافت، روغن و گریس، پاک باشند. کنتاکتهای نقره ای را از نظر سایش چک کننید.اگر سر نقره ای سائیده شده و فلز زیری دیده شود کنتاکتها را عوض کنید. کنتاکتهای نقره ای را جهت برطرف کردن برآمدگی ها، ترکها، خراشیدگی ها و غیره سوهان نزنید.

کنتاکتهای عمومی(GENERAL – PVRPOSE )
مسیر قوس(ARC CHUTE) را از نظر آسیب فیزیکی بازرسی کنید. کلیرنس های برآمدگی قوسها را چک کنید. تنظیمات فنر آرمیچر با نیروی کنتاکت (TIE GAPE ) و سیم ها را چک کنید.
ژنراتورها(GENERATORS )
جهت اطلاع از رو شهای تعمیرات و بازرسی ژنراتور، به بخش (ژنراتور و ضمائم) در جلد I مراجعه کنید.

کوپه های بار و کولکتور
اطمینان حاصل کنید که اتصالات شل در این کوپه ها وجود نداشته ، فصل مشترک های بین انتهای کوپه ها و ژنراتور در مقابل نشت اب سیل بوده و سیل ها صدمه ندیده باشند. در صورتیکه تجمعی از گردوغبار و گثافت وجود داشته باشد باید تمیز و برطرف شود. و نت های تخلیه هوای خنک کننده را از نظر اطمینان از عدم گرفتگی چک کنید.
تعمیرات سیستم های وای ورودی و تجهیرات سیستم و توربین گاز توری ورودی (INLET SCREEN)
تور های ورودی درست در بالای سپراتورهای( جداکننده های) اینرسی(INRETIAL – SEPRATORS ) قرار دارند تا از ورود پرندگان، برگها، ترکها، کاغذها، و دیگر اشیاء مشابه جلوگیری شود. در این توربینها باید از تجمع زیاد آشغالها ممانعت کرد تا ا زجریان آزاد هوا اطیمنان حاصل شود.
(سپراتورهای اینرسی)
سپراتورهای اینرسی معمولاً( خودتمیز کننده) (SELE CLEANING) بوده و برخلاف فیلترهای هوا که ذرات گردوغبار راجمع کرده و نگه می دارند به سرویس روتین نیاز ندارند هر چند د ر فواصل زمانی منظم سیستم فوق از نظر صحت اتصالات سیل یا آسیب اتفاق، باید بازدید شو سالی یک بار اطاقک های(CELLS ) سپراتورهای اینرسی از نظر تجمع رسوبات باید مورد امتحان قرار گیرد.

پوشش نازک از غبار، طبیعی بوده و کارکرد یا راندمان اطاقک ها را خراب نخواهد کرد. هر چند در برخی واحدها ممکناست در اطاقک به علت وجود بخار روغن(OIL MIST ) یا بخارات مشابه دیگر در هوا رسوبات ضخیم تری از کثافت قشری تجمع کنند. چنین تجمع در سپراتور سبب کاهش راندمان تمیزکنندگی یا تنگی مسیر عبور هوا یا هر دو مورد می شود در چننی مظرح تیغه ها و(یا) وزیدن هوای فشرده می تواند تمیز کرکد. سپراتورهای اینرسی قابل جداشدن( دراوردن) را می تواند د

رمحول دترژنت یا جدول مناسب دیگری تمیز کرد. وزنده های تخلیه به بیرون(BELLD- BLOWERS) وقتی که توربین در حال کار باید می بایست روشن باشد. اگر وزنده های فوق در موقع کار توربین در حال عمل نباشد سپراتورهای اینرسی دارای راندمان تمیز کاری خواهند بود. مووتور های وزنده تخلیه به بیرون، طبق چارت راهنمای روغنکاری که رد بخش 2( عملیات استاندارد از دستورالعمل

بازرسی و تعمیر و نگهداری د رجلد 2) تشریح شده بطور متناوب به سرویس نیاز خواهند داشت.
پیش فیلترهای میانی (MEDIA PRE- FILTERS )
ممکن است یک ردیف از پیش فیلترهای میانی در پائین دست(DONSTREAM) سپراتورهای

اینرسی و در ست در بالا دست فیلترهای میانی با راندمان بالا واقع باشد. مقصود از پیش فیلترهای میانی طولانی کردن عمر مفید فیلترها با راندمان بالا میباشد. دقیقترین روش جههت تعیین زمان صحیح تعویض پیش فیلتر میانی اندازه گرفتن افزایش در تنی ناشی از آلوده کننده ها در داخل این بخش است. برای تعیین این موضوع واحد باید نقطه با فیلترهای نصب شده تمیز با راندمان بالا کار کند. اختاف فشار باید اندازه گیری و ثبت شود. سپس فیلترها می بایست نصب شده و افت فشار دوباره ثبت شود این مقدار مجموع افت فشار در طول همه طبقات فیلتراسیون می باشد. وقتی افزایش نشان داده شده توسط گیج فشار متناظر با مقدایر توصیه شده توسط تولیدکننده فیلترباشد پیش فیلترها باید تعویض شود و دور انداخته شوند قبل از نصب پیش فیلترهی نو افت فشار در

فیلترهای با راندمان بالا باید ثبت و با مقدار اولیه(ORIGINAL ) مقایسه شود. روش فوق باید تکرار شود تا موقعی که افت فشار در طول فیلترهای با راندمان بالا به حدهای یقین شده توسط تولیدکننده فیلتر برسد، در این موقع فیلترهای با راندمان بالا (HIGH-EFFECIENCY – FILTERS ) باید تعویض شود.
« موقع کارکردن توربین گاز، اختلاف فشار در دو طرف درب کویه فیلتر وروی ممکن است سبب بسته شدن سریع درب یا اشکال در بازکردن درب از طرف داخل کویه شود در موقع کار توربین نباید وارد کویه فیلتر شد مگر آنکه پیش بینی های خاص از نظر ورود ایمن و بی خطر(SAFE-ENTRY ) انجام شده باشد».

پیش فیلترهای میانی را در حین ار توربین گاز می توان تعویض کرد در موقع اجرای چنین کاری:
1- (WARNING )ذکر شده در فوق را ملاحظه کنید.
2- تمام چیزهای شل را از جبیبها د رآورده، عینک و کلاه ایمنی را محکم کنید.
3- پیش فیلترها را درآورید این کار را با ردیف بالائی فیلترها شروع کنید.

4- اول از همه تمام پیش فیلترهای کثیف را درآورده و سپس شروع به نصب فیلترهی تمیز کنید.
5- نصب فیلترهای تمیز را با ردیف پائین فیلترها آغاز کنید.
« فیلترهای میانی با راندمان بالا»
فیلترهیای با راندمان بالا در پائین دست سپراتورهای اینرسی واقع شده و مرحله آخری فیلتراسیون را شامل می شود. راندمان آنها حدود 7/99 درصد درتست غبار ظریفA-C می باشد. دقیقترین روش برای تعیین زمان نیاز فیلترهای فوق به تعویض اندازه گیری افزایش تنگی ناشیاز تجمع آلوده کنندها در این بخش می باشد. برای تعیین این موضوع واحد باید فقط با فیلترهای با راندمان بالا در حال کار باشد. اختلاف فشار باید اندازه گیری و ثبت شود این مقدار مجموع افت فشار در طول همه مراحل فیلتراسیون می یاشد. موقعیکه افزایش در افت فشار که توسط گیج فشار نشان داده میشود متناظر با مقدار توصیه شده توسط تولیدکننده فیلتر باشد فیلترها باید درآورده شده و بجای آنها فیلترهای نو نصب شود. در موقع نصب فیلترهای نو باید دقت شود تا اطمینان حاصل شود که همه واشرها در وضعیت و موقعیت صحیحی باشند. از لبه فیلترها و قاب نگهدارنده نباید هیچگونه نشتی موجود باشد.
« نباید در حین کار کردن توربین گاز مبادرت به تعویض المانهی فیلتر با راندمان بالا نمو.»
درب بای پاس (BY PASS – DOOR )
در پائین دست المانهای فیلتر درب( با دربهای) بای باس واقع است. دربهای فوق طوری طراحی شده اند تا موقع کاهش فشارات استاتیک به مقدار معین شده از قبل بطور شاخص ، باز شوند دربه بطور نرمال نباید باز شوند. در بهای فوق به عنوان وسیله ای ایمنی برای جلوگیری از شاتدادنتوربین و (یا) از داخل ترکیدن(IMPLOSTON ) کانال ورودی در اثر بلوکه شدن ناگهانی یا غ

یر نرمال سیستم ورودی طراحی شدند. بنابراین اهمیت دارد که قبل از آنکه تنزل فشار استاتیک به مرحله ای برسد که درب بای باس باز کند سیستم تمیز کننده هوا سرویس شود.موقعی که درب بای باس بازشد توربین غیر حفاظت شده بوده و هوای غیر فیلتر خواهد بلعید. دریچه بای باس واشرگذاری شده تا از نشتی های هوا جلوگیری شود. این واشرها بطور متناوب باید چک شده

و در صورت مشاهده لیک های احتمالی تعمیر شود. جهت درب بای باس سوئیچی فراهم شده که همراه با بازشدن درب، آلارم میدهد درصورت وقوع چنین آلارمی می بایست فوراً جهت تعیین و برطرف کردن علت، اقدام شود. سالی یکبار باید لیمیت سوئیچ(LIMIT SWITCH) بطور دستی بکا رانداخته شود تا کارکد صحیح مدار چک شود.
کوپه وردی کانال ورودی و صداگیرها(SILENCERS )

در موقع شات دادن سپراتورهای اینرسی در حال کار نمی باشندو این مووضوع اجازه می دهد که هر نوع گردوعبار ز داخل آنها عبور کرده ووارد کوبه ورودی شود.
قبل از استارت واحد و پس از پریود شات دادن کوبه باید بازرسی شده و در صورت نیاز تمیز شود. حداقل سالی یکبار، کانال ورودی و صداگیرها باید از نظر نشتی یا مواد خارجی وارد شده بازرسی شود. لیک ها را باید با یک ماده درزگیری( بتونه کاری)(CAULKING) مناسب، سیل کرد. مواد خارجی وارد شده باید درآورده شوند هرگونه لکه های زنگ یا اکسیداسیون روی ماتریال

غیرکورتنی(COR-TENMATERIAL ) باید تراشیده و دوباره رنگ زده شود.
« جداکننده های رطوبت»
در واحدهای مجهز شده با جداکننده های رطوبت، جداکننده ها نوعاً ین سپراتورهای اینرسی و فیلترهای میانی با راندمان بالا قرار می گیرند.
خنک کننده های تبخیری(EVAPORATIVE- COOLERS )
موقعی که درجه حرارت محیطی(DRY-BULB) بالای بوده و تقرباً نیم ساعت قبل از استار

ت توربین گاز، کنترل های پمپ کولر تبخیری باید بطور دستی بکار انداخته شود بعد از بسته شدن بویکرهای پژنراتور، سوئیچ کنترلها باید روی اتوماتیک(ش(AUTOMATIC) قرار داده شود در این روش قبل از جراین یافتن هوا تمامی قسمت میانی مرطوب شده درنتیجه مانع وردی آب ایع از محیط خشک بداخل هوا می شود.
NOTE
« در پایان فصل سرما، تانکها را تمیز کرده محوطه کولر(MEDIA ) را با آب بشوئید»
« تنظیم فلوی آب »
والوهای کنترل کننده فلو آب به هدر(HEADER) را تقریباً سه دور ا ز حالت کاملاً بسته(FULLY- CLOSED ) باز کنید. در حالی که توربین کار می کند محوطه کولر را چک کنید اگر محوطه فوق کاملاً مرطوب نباشد( نوعاً در طرف مقابل پمپ) والو را نیم دور نیم دور باز کنید تا موقعی که محوطه میانی کاملاً مرطوب شود. پنج دقیقه بین تنظیمات والو صبر کیند تا عمل مرطوب شدن انجام شود . موقعی که والوها تنظیم شده باشد تنظیمات دیگری جز چک کردن تناوبی رطوبت قسمت میانی در طی کارکرد روزانه لازم نمی باشد. در برخی کولرها یستم توزیع آب ممکن است اجازه ندهند که آب به 12 اینچ انتهایی از سمت میانی در جت دور ازپمپها در هر وضعیتی برسد این موضوع نرمل بوده و سبب هیچگونه افتی در عملکرد نمی شود.
کارکرد پمپ در وضعیت شان دان واحد
حوداض نیم ساعت قبل از شات دان توربین گاز سوئیچ کنترل پمپ را خاموش کنید این کار به قسمت میانی اجازه می دهد که بطور کامل خشک شده و از کندانسه شدن احتمالی در کانال های ورودی در موقع توقف توربین جلوگیری شود.
بخ ش4 (TAB 4 )
« تعمیرات برنامه ریزی شده توربین »

بخش چهار
تعمیرات برنامه ریزی شده توربین
بازرسی های در حین کار واحد
بازرسی های در حین کار واحد شامل مشاهدات انجام شده در حین کار واحد می باشد توربین می بایست طبق یک جدول برنامه ریزی شده که باید بعنوان قسمتی از برنامه تعمیراتی واحد در ارتبا با لازمه های اپراتور تلقی شود مورد بازرسی قرار گیرد.
نگهداری از واحد
علاوه بر دوشهای جزء به جزء تعمیراتی که ذکر خواهد شد ملاحظه روزانه( یا کوتاه مدت) کارکرد و ظاهر توربین گاز باید مورد توجه قرار گیرد.چک لیست(check list ) ذیل در موقع تعیین برنامه های روتین تعمیراتی جهت توربین های گاز به ما کمک خواهد کرد.

کابینت کنترل(control cab )
« در موقع کار با کابینت کنترل واحد کلیه توجهات و هشدارهای ایمنی را مورد توجه قرار دهید.»
1) وضعیت پانل کنترل توربین ژنراتور و لامپ های مرکز کنترل موتور را چک کنید.
NOTE :« تعویض حبابها(BULBS ) در موقع کار واحد می تواند منجر به شات دان غیرعمدی واحد شود.
2) دقت کنید که همه وسایل(INSTRUMETS) ، فعال(FUNCTIONAL ) و قابل خواندن باشند، سطوح شیشه ای را در صورت کثیف بودن تمیز کنید و شیشه های شکسته را تعویض کنید.

3) المان فیلتر در قسمت تهویه مطبوع(AIR COMDITIONER) کوپه را بطور تناوبی چک کنید در صورت لزوم آنرا تمیز کنید.
4) بازرسی لازم از نظر وجود سیم های شل یا کثیف بعمل آورد و در صورت لزوم جهت برطرف کردن عیوب، برنامه ریزی لازم را انجام دهید.
5) کف کوپه را تمیز کنید.
6) به مقدار خروجی شارژر باطری توجه کنید.
کوپه توربین
« موقع کارکردن در کوپه توربین تمام ملاحظات ایمنی را رعایت کنید».
1) هر دو سیستم DC,AC روشنایی کوپه را مورد توجه قرار دهید. لامپهای سوخته شده را تعویض کنید.
2) آیتم های ذیل را از نظر نشتی هوا، دود خروجی، روغن، روغنکاری، سوخت یا آب مورد بازرسی قرار دهید.
a ) تیوبهای (TUBING ) گازوئیل
(b تورک کنورتور( مبدل گشتاور)
(c فیلتر روغن روغنکاری
(f گیربکس اکسسوری
(g پانل گیچج(GAUGE PANEL )
(h مانیفولد هیدرولیک
(I فیلترهای هیدرولیک
3) به وضعیت پانل گیج توجه کنید. وسائل اندازه گیری کثیف را تمیز کرده. جهت تعمیر گیج های صدمه دیده برنامه ریزی کرده و در صورتی که گیج ها مقایر معقول را نشان نمی دهند کالبیراسیون آنها را در شات دان چک کنید.
4) کف کوپعع را از کثافات آب و روغن و دیگر آشغالها پاک کنید. منشاء مایعات ریخته شده در کوپه را پیدا کنید.

5) به پاپنیگ، مجاری برقی(CONDULT ) یا دیگر فیتینگ های شل یا لرزش دار توجه کنید و در صورت لزوم جهت تعمیر آنها برنامه ریزی کنید.
6) سطوح کلاچ رااز نظر تمیزی یا صدمه احتمالی چک کنید تمیزکردن یا برنامه ریزی تعمیراتی لازم را انجام دهید.
7) از نظر دور هیت شده اجزاء اکسسوری(مثل تغییر رنگ، و رنگ آمیزی آن) بازرسی لازم را انجام داده و جهت بازدید تعمیراتی یا تست اجزاء مشکوک برنامه ریزی کنید
سیستم های آف بیش(OFF-BASE )
1) به پاپینگ مجاری یا اتصالات شل یا لرزش دار توجه کنید. در صورت نیاز جهت امور تعمیراتی برنامه ریزی لارم را انجام دهید.
2) کف ها( FLOORS) رااز کثافات آب ، سوخت یا روغن روغنکاری پاک کنید.
کلی GENERAL

1) سیلهای درب ها را از نظر خرابی چک کنید. در صورت لزوم جتهت تعویض آنها برنامه ریزی کنید.
2) در وضعیت شات دان سطوح روغن در توربین کمپرسور هوای اتمایزینگ و کمپرسور کمکی(BOOSTER ) هوای اتمایزینگ را ملاحظه کنید. به اختلافها توجه کرده و علت را تحقیق کنید و در صورت لزوم تمام اجزاء را تا سطح صحیح روغن دوباره پر کنید.
ثبت اطلاعات
اطلاعات کاری رااز نظر ارزیابی عملکر و تجهیزاتو نیاز مندیهای تعمیراتی می بایست ثبت کرد. اطلاعات شاخص شامل باد، درجه حرات اگزوز، لرزش، فلو، و فشار سوخت کنترل و تغییرات درجه حرارت اگزوز و زمان استارت می باشد. توجه قرار دارد فشارهای سوخت در سیستم باید مورد مطالعه قرار گیرد. تغییرات درفشار سوخت ممکن است حاکی از کیپ شدگی( کثیفی) راهگاههای نوزل سوخت یا صدمه دیدگی یا خارج از کالبیراسیون بودن المانهای اندازه گیری سوخت باشد. تغییر در درجه حرارت اگزوز توربین باید اندازه گیری شود. افزایش در گستره(SPREAD ) در جه حرارت دلالت بر اجزای سیستم احتراق یا مشکلات توزیع سوخت می کند در صورتی که موضوع فوق تصحیح نشود کم شدن عمر قطعات پائین دست را میتوان انتظار داشت. یکی از مهمترین کارکردهای کنترل که باید مورد ملاحظه قرار گیرد سیستم کنرتل درجه حرارت اگزوز و مدار حفاظتی تریپ درجه حرارت بیش از(OVER TEMPERATURE) می باشد.
ردسیدگی روتین کارکرد و کالبیراسیون این سیستم ها سایش در قطعات میسر گاز داغ را به حداقل خواهد رساند. زمان استارت( در موقعی که توربین گاز نو می باشد) مرجعی عالی می باشد که پارامترهای کاری بعی را می توا با آن مقایسه کرده و ارزیابی کرد. یک سخن از پارامترهای استارت از سرعت سیگنال VCE سوخت درجه حرارت اگزوز و نقاط بحرانی توالی

(CRITICAL SEQUENCE BENCHMARKS) برحسب زمان از موقع سیگنال اولیه استارت ععلامت خوبی از دقت سیستم کنترل سیستم سوخت نوزل های سوخت،جرقه زدن، و سیستم احتراق می یاشد. انحراف از وضعیت نرمال در تعیین مشکلات احتمالی تغییر در کالبیراسیون یا آسیب دیدگی اجزاء به ما کمک خواهد کرد. اطلاعات کاری باید ثبت شود تا امکان ارزیابی عملکرد

تجهیزات و نیازهای تعمیراتی فراهم شود اطلاعات می بایست پس از آنکه توربین گاز در هر شرایط باری به وضعیت پایدار رسید ثبت شود. وضعیت پایدار(STEADY- STATE ) به وضعیتی اطلاق میشود که تغییر در درجه حرارت ویل اسپیس در طول مدت 15 دقیقه، بیش از نباشد. لاک شیت های (LOG SHEETS) ( برگه های اطلاعاتی) پیشنهادی برای کار واحدهای MS 9001 در ذیل لیست شده اند.

MS 9001

اطلاعات کاری
اطلاعات باید در بار کامل، بار کامل، کامل، و در بار کامل (FULL LOAD) ثبت شود. در واحدهای دو سوخته، این اطلاعات باید جهت هر دو نوع سوخت، ثبت شود.
سوخت بار کامل
سرعت توربین HP(برحسب RPM)
ساعات کاری
تعداد استارتهای دستی(MANUAL)
تعداد کل استارت ها
تعداد استارتهای، بارگیری سریع
تعداد عملکرد بریکر ژانراتور
ارتفاع سایت از سطح دریا، فوت
فشار در محل سایت، HG، IN
درجه حرارت هوای محیط اطراف
درجات حرارت (OF)
هوا پس از کولر تبخیری
تخلیه کمپرسور، چپ
تخلیه کمپرسور، راست
فوروارد ویل اسپیس مرحله اول، داخلی
فوروارد ویل اسپیس مرحله اول، داخلی
فوروارد ویل اسپیس مرحله اول، خارجی
فوروارد ویل اسپیس مرحله اول، خارجی
آفت ویل اسپیس مرحله اول، خارجی
آفت ویل اسپیس مرحله اول، خارجی

فوروارد ویل اسپیس مرحله دوم، خارجی
فوروارد ویل اسپیس مرحله دوم، خارجی
آفت ویل اسپیس مرحله دوم، خارجی
آفت ویل اسپیس مرحله دوم، خارجی
فوروارد ویل اسپیس مرحله سوم، خارجی
فوروارد ویل اسپیس مرحله سوم، خارجی

آفت ویل اسپیس مرحله سوم، خارجی
آفت ویل اسپیس مرحله سوم، خارجی
اگزوز توربین، شماره (1)
اگزوز توربین، شماره(2)
اگزوز توربین، شماره(3)
اگزوز توربین، شماره (4)
اگزوز توربین، شماره(5)
اگزوز توربین، شماره(6)
اگزوز توربین، شماره(7)
اگزوز توربین، شماره(8)
اگزوز توربین، شماره(9)
اگزوز توربین، شماره(10)
اگزوز توربین، شماره(11)

اگزوز توربین، شماره(12)
اگزوز توربین، شماره(13)
اگزوز توربین، شماره(14)
اگزوز توربین، شماره(15)
اگزوز توربین، شماره(16)
اگزوز توربین، شماره(17)

اگزوز توربین، شماره(18)
اگزوز توربین، شماره(19)
اگزوز توربین، شماره(20)
هدر روغنکاری یاتاقان
کمپرسور هوای اتمایزینگ، ورودی
مانیفولد هوای اتمایزینگ
تخلیه تانک آب
تخلیه تانک آب
درین های یاتاقانها( در صورت استفاده)
جای خالی (LOCATION)
فشارها (PAIG)
روغن، خروجی پمپ اصلی
روغن، هدر یاتاقان
خروجی کمپرسور اصلی
هدر آب خنک کننده
مدار تریپ هیدرولیکی
گازوئیل پس از فیلتر اصلی

مانیفولد هوای اتمایزینگ
فیلتر روغن روغنکاری، تفاضلی
نوزل سوخت، شماره 1
نوزل سوخت، شماره 2
نوزل سوخت، شماره 4
نوزل سوخت، شماره5
نوزل سوخت، شماره6
نوزل سوخت، شماره7

نوزل سوخت، شماره8
نوزل سوخت، شماره9
نوزل سوخت، شماره 10

نوزل سوخت، شماره 11
نوزل سوخت، شماره 12
نوزل سوخت، شماره 13

نوزل سوخت، شماره14
فیلتر LP سوخت، تفاضلی
فیلتر HP سوخت، تفاضلی
منبع تغذیه گازوئیل( قبل از فیلتر LP)
منبع تغذیه گاز(در صورت کاربرد)
گاز پس از والو SR و کنترل والو(در صورت کاربرد)
مقادیر اولیه در محاسبه کارائی
(PERFORMANCE INPUTS)

فلوی سوخت
درجه حرارت گازوئیل( در صورت مطرح بودن کارائی)
ارزش حرارتی سوخت ( LHV یا HHV)
ژنراتور
ولتاژ خروجی، 2-1
ولتاژ خروجی، 3-2
ولتاژ خروجی، 1-3
جریان فاز، 1
جریان فاز، 2
جریان فاز،3
مگا وار
ولتاژ تحریک
جریان تحریک
درجه حرارت استاتور ، 1
درجه حرارت استاتور،2

درجه حرارت استاتور، 3
درجه حرارت استاتور، 4
درجه حرارت استاتور، 5
کل کیلووات ساعت
کیلووات ساعت( در صورت انجام شدن کارائی)
زمان(ثانیه) برای بیست دور چرخش دیسک KWHR
مقدار ثابت وسیله اندازه گیری KWHR
اطلاعات لرزش
بار

RPM-HP
گیربکس اکسسوری، H
گیربکس اکسسوری،V
گیربکس اکسسوری، A
کوپلینگ اکسسوری، طرف گیربکس
کوپلینگ اکسسوری، طرف توربین
پوسته کمپرسور، H( در پایه ساپورت)
پوسته کمپرسور، V (در پایه ساپورت)
پوسته کمپرسور، A( در پایه ساپور
پوسته توربین، H( در پایه ساپورت)
پوسته توربین، V( در پایه ساپورت)
پوسته توربین، A( در پایه ساپورت)
کوپلینگ بار، طرف توربین
کوپلینگ بار، طرف بار
وسیله بحرکت درآورده شده، ژنراتور
طرف توربین،H
طرف توربین، V
طرف توربین، A
طرف دیگر( خارجی)،H
طرف دیگر، V
طرف دیگر، A
چک های کرنکنیگ( تنظیمات نهائی)
1) کورس بای پاس والو پمپ سوخت یا والوگاز
اشتغال (FIRE) (فایر)
گرم شدن WARM UP (وارم آپ)
شتاب گیری ACCELERATION
حداکثر
حداقل

2) تنظیمات رله سرعت( سرعت توربین)
14 HM
14 HA
14 HS
14 HR
3) اور اسپید
توربین گاز

وسیله راه انداز( در صورت کاربرد)
متفرقه
سطح تانک روغن
سطح تانک آب خنک کننده
بازرسی های ویژه
تمهیداتی در توربین های گاز هیوتی دیوتی MS9001 (HEAVY DUTY) جنرال الکتریک بعمل آمده تا اجرای چندین روش بازرسی ویژه را در صورت نیاز، تسهیل کند این روشهای خاص، امکان بازرسی و اندازه گیری تعدادی از اجزاء داخلی و حساس توربین را بدون نیاز به برداشتن پوسته های خارجی

توربین، فراهم می کند. سه نوع از این روشها عبارتنداز: بازرسی بورسکوپ، اندازه گیریهای کلیرنس نوزل و تست «ادی کارنت». بجز روشهای فوق، روشهای بازرسی ویژه غیرمعمول تری ممکن است گاهگاه در مورد توربین گاز اجرا شود، اما در اینجا فقط سه روش فوق شرح داده شده اند.
اندازه گیریهای کلیرنس نوزل( در صورت نیاز)
در حین کارکرد توربین، کلیرنس های بین اجزاء ثابت و چرخان در داخل توربین گاز تا حد معینی م

ی تواند تغییر کند. مقادیر و میزان تغییرات کلیرنس بستگی به متغیرهای متعددی شامل درجات حرارت کاری، مقادیر تفاضل فشار در تغییر بار و زمان کاری دارد. اندازه گیری مقادیر مطلق کلیرنس ها میزان تغییر را بدست داده و کلیرنس های 2F1 و 3F1 طبق فرم ISE/GT-FF-9019بین نوزل

مرحله دوم توربین و ویل مرحله دوم توربین، و بین نوزل مرحله سوم و ویل مرحله سوم توربین را می توان بدون برداشتن پوسته توربین به انجام رساند. سوراخی با قطر یک اینچ در داخل پوسته و شرودهای توربین در موقعیت مکانی بین طرف عقبی (AFTER SIDE) نوزل مرحله دوم و طرف جلوئی (FORWARD SIDE) ویل مرحله دوم توربین، و در موقعیت مکانی بین طرف عقبی نوزل مرحله سوم و طرف جلوئی ویل مرحله سوم توربین، تعبیه شده است. کلیرنس های 2F1 و 3F1 مربوط به این مکانها را می توان با استفاده از یک تیپرگج (TAPER GAVGE) همراه با یک بورسکوپ، اندازه گیری کرد.
تست« ادی کارنت» (EDDY CURRENT TESTING) ( در صورت لزوم)
روشی که قبلاً جهت بازرسی باکت ها (پره ها) بکار می رفت مستلزم دمونتاژ توربین جهت نمایان شدن روتوره در آوردن باکت ها، و حمل آنها به یک مرکز تعمیراتی توربین گاز برای تمیز کردن، پویش کردن و بازرسی با مایع نفوذ کننده (LIQUID PENETRANT) بود. هر چند متر فوق در تشخیص و تعویض باکت ها خیلی مؤثر بود ولی کاری پرهزینه و زمان گیر برای استفاده کننده بود. جهت رفع

این مشکل، شرکت G.E یک روش بازرسی با استفاده از تکنیک های « ادی کارنت» و بورسکوپ جهت پیدا کردن ترک و تعیین اندازه ترک(CRACK SIZE) فراهم کرده است. روش فوق وسیعاً تحت تحقیق مهندسی قرار گرفته تا حداکثر حفاظت در برابر صدمات بزرگ و خروج طولانی واحد از مدار، که در صورت توسعه کشف نشده ترک و خرابی حاصله در باکت ها می توانست ایجاد شود، فراهم شود. در صورت کشف یک ترک، شرکت G.E اقدام متعاقب را براساس متغیرهای بسیاری که ب

ر توسعه ترک اثر می گذارند مثل استفاده انتظاری از واحد، تعداد استارت در ساعات کاری، اندازه ترک، و سابقه واحد، توصیه خواهد کرد. بطور نرمال کل بازرسی فوق به یک هفته یا کمتر وقت نیاز دارد. هر چند ترجیح داده میشود که در طی این بازرسی واحد بطور پیوسته در دسترس باشد، آنرا میتوان پس از حدود یک ساعت توجه، در مدار قرار داد.

برای دریافت اینجا کلیک کنید