مقاله طراحی شاخص های ارزیابی اقتصادی

توضیحات

  مقاله طراحی شاخص های ارزیابی اقتصادی دارای 38 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله طراحی شاخص های ارزیابی اقتصادی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله طراحی شاخص های ارزیابی اقتصادی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله طراحی شاخص های ارزیابی اقتصادی :

طراحی شاخص های ارزیابی اقتصادی

چكیده
برای اطمینان از عملكرد بخش بهداشت و حصول به آرمان های انسانی آن، طراحی شاخص های اقتصادی و محاسبه آن از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف این پژوهش طراحی شاخص های ارزیابی اقتصادی بخش بهداشت است. در این پژوهش شاخص های ارزیابی اقتصادی بر چگونگی تخصیص منابع، فراهم بودن امكانات بهداشتی و درمانی ،

دسترسی جمعیت های هدف به خدمات مورد نیاز و توزیع عادلانه منابع با تاكید بر كارایی منابع تاكید دارد. نوع پژوهش كاربردی و روش مطالعه آن تطبیقی و به صورت توصیفی است . تحلیل و انتخاب شاخص ها براساس نظریات كارشناسان ذیربط با استفاده از تكنیك دلفی انجام شده است . نتایج این پژوهش بر مبنای راهكارها، مدل ها و اهداف طراحی شاخص های ارزیابی اقتصادی شامل، 92 شاخص با ذكر فرمول آنها در قالب طبقه بندی های رایج بین المللی ارائه گردیده است . استفاده هرچه سریعتر از شاخص های طراحی شده كه در حال حاضر در دستور كار وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكی برای ارزیابی اقتصادی از منابع بخش بهداشت وجود ندارد توصیه و تاكید می شود.

واژه های كلیدی :
طراحی شاخص ها، ارزیابی اقتصادی بخش بهداشت ، شاخص های بهره وری و عدالت

مقدمه
علم اقتصاد بهداشت به تحلیل و بهره وری منابع ” محدود و كمیاب” و ارزیابی دقیق آنها برای استفاده مطلوب در جهت تامین ، حفظ و ارتقاء سلامت انسان ها و حفاظت از محیط زیست می پردازد. اقتصاد بهداشت تخصیص و بهره وری مطلوب از منابع موجود، همراه با جلب مشاركت مؤثر افراد، خانواده ها، جوامع محلی، ملی و بین المللی در كلیه سطوح با رعایت كامل ” عدالت ” و ” دسترسی و برخورداری ” از خدمات بهداشتی و درمانی را بعنوان یك اصل مهم در تآمین ، حفظ و ارتقای سلامت انسان ها مورد توجه قرار می دهد. برای اطمینان از عملكرد بخش بهداشت و حصول به آرمان های انسانی آن ، طراحی شاخص های اقتصادی و محاسبه آن از اهمیت زیادی برخوردار است (1).

روش پژوهش
این پژوهش ، از نوع پژوهش كاربردی است و روش مطالعه آن تطبیقی و به صورت توصیفی و بر مبنای مستندات علمی حاصل از بانك های اطلاعاتی سازمان های كشوری و بین المللی می باشد . روش تحلیل و انتخاب شاخص ها در این پژوهش بر اساس نظریات كارشناسان ذیربط با استفاده از تكنیك دلفی در سه مرحله برای گزینش شاخص های ارزیابی اقتصادی در قالب ویژگی های تعیین شده انجام شد.

الگو و مبنای تعیین شاخص های ارزیابی اقتصادی
شاخص یكی از ابزارهای ارزیابی و ارزش گذاری برای میزان حصول به اهداف تعیین شده است (2). برای تعیین شاخص های ارزیابی اقتصادی معیارها و شیوه هایی براساس نظر خواهی از صاحب نظران در مورد ویژگی های شاخص های ارزیابی اقتصادی به شرح زیر مد نظر قرار گرفت

ویژگی های یك شاخص
برای گزینش شاخص های ارزیابی اقتصادی از چهار ویژگی طبق نمودار زیر با تائید صاحب نظران استفاده شد

شاخص های زمینه ای بخش بهداشت
طراحی شاخص های ارزیابی اقتصادی بدون آگاهی از شاخص های بخش بهداشت ، مقدور نمی باشد. فهرست تعدادی از شاخص های بخش بهداشت كه در این مطالعه جمع آوری و مورد بررسی قرارگرفت به شرح زیر است( 5و4،3) شاخص های فراهم بودن امكانات بهداشتی( نسبت پزشك به جمعیت، نسبت جمعیت به مراكز بهداشتی و درمانی، نسبت جمعیت به مامای محلی و نظایر آن) ، شاخص های مصرف و پوشش( نسبت نوزادانی كه بطور كامل بر علیه 6 بیماری هدف واكسینه شده اند، نسبت زنان باردار كه مراقبت های دوره بارداری را دریافت كرده اند و یا زایمان آنها تحت نظر فرد دوره دیده انجام شده است )،

میزان اشغال تخت بیمارستان ، متوسط اقامت بیمار در بیمارستان ، دفعات پذیرش بیمار به یك تخت بیمارستانی ، روزهای هدر رفته بین ترخیص یك بیمار تا پذیرش بیمار بعدی )، شاخص های معلولیت ، نوع حادثه ، امید به زندگی ، شاخص های نوع مشخص مانند محدود شدن حركت ، محدود شدن فعالیت ( بعنوان مثال ، براساس اندكس سولیوان1 سالهای زندگی عاری از معلولیت حدود 9/70 سال در امریكا است كه حدود 10 سال كمتر از امید به زندگی از بدو تولد است )، شاخص های میرایی 2 ( میزان مرگ خام ، میزان میرایی كودكان زیر یك سال و ;) شاخص های ابتلاء ( میزان های بروز و شیوع بیماری؛الگوی مراجعه و ;) شاخص های تغذیه ای ( شیوع سبك وزنی به هنگام تولد، فراهم بودن كالری سرانه و ;) شاخص های بهداشت روانی( میزان آسیب شناسی روانی و اجتماعی ، اعمال خشونت ها و جنایت ها، ناسازگاری ها ،

خشونت های خانوادگی ،سندروم های ضرب و شتم كودك و زوجه و ;) شاخص های محیطی ( میزان آلودگی هواو آب ، اشعه ، فضولات جامد، سرو صدا ، قرارگرفتن در معرض مواد زیان آور و نظایر آن )، شاخص های اجتماعی ( میزان افزایش جمعیت، درآمد سرانه، سطح اشتغال، نسبت سرباری، میزان باسوادی به ویژه در زنان، بعد خانوار، مسكن و تعداد افراد ساكن بر حسب اتاق، فراهم بودن كالری سرانه و ;.) شاخص های اقتصادی ( نسبی از درآمد خانوار كه برای خدمات بهداشتی و درمانی هزینه می شود ، بخشی از درآمد ملی كه در فعالیت های مرتبط با بهداشت هزینه میشود درآمد سرانه و;) ، بهسازی مسكن ، توسعه جامعه ، شاخص تعهد سیاسی ، تشكیل خانوارها، مسك و محیط آن ، خدمت فرهنگی و آموزشی ، امنیت عمومی و ایمنی ، فعالیت های كسب ، گذران اوقات فراغت ، مصرف و پس انداز ، فعالیت های فرهنگی ، تامین اجتماعی و خدمات رفاهی ، طبقات اجتماعی و تحرك افقی و عمودی ،

شاخص های كیفیت زندگی كه از تركیب سه شاخص درست شدهاند: مرگ كودكان زیر یك سال ، امید به زندگی از بدو یك سالگی و میزان با سوادی – شاخص های مربوط به سرانه تولید ناخالص داخلی و یا سرانه هزینه بهداشت و درمان و سالهای زندگی بدون معلولیت و رنج را نیز میتوان به برای اندازه گیری دقیق شاخص كیفیت زندگی مورد نظر قرار داد).

تنوع شاخص های ارزیابی اقتصادی
سلامت و اقتصاد آن مقوله ای تك بعدی نیست كه بتوان با یك شاخص و یا تركیب چند شاخص مورد ارزیابی اقتصادی قرارداد. مقوله اقتصاد سلامت دارای ابعاد متعددی است كه هر بعد آن قسمتی از كاركردهای بهش بهداشت و مصرف منابع را مورد سنجش قرار می دهد. در این مطالعه پس از نظر خواهی از صاحب نظران 92شاخص برای ارزیابی اقتصادی بخش بهداشت گزینش شد.

شاخص های مرحله ای ارزیابی اقتصادی
یكی دیگر از دیدگاه هایی كه در این پژوهش مبنای طراحی شاخص ها قرارگرفت ؤ ” مراحل و دلایل ارزیابی ” با استفاده از شاخص های اقتصادی در بخش بهداشت بود. در این پژوهش شاخص های اقتصادی بخش بهداشت از دیدگاه ارزیابی به دو مرحله تقسیم شد (6). ارزیابی مرحله ای یا تكوینی1 ( به سنجش نتایج مختلف یك برنامه ، كه در دست تهیه است ، می پردازد كه از آن برای تصحیح و بهبود برنامه در زمان اجرا استفاده می شود). ارزشیابی نهایی یا پایانی 2 ( به تعیین تآثیر برنامه یا طرح بر جامعه هدف می پردازد).

منبع اطلاعات شاخص های ارزیابی اقتصادی
معمولا دو نوع منبع اطلاعاتی برای شاخص های ارزیابی اقتصادی وجود دارد1- داده های از پیش گردآوری شده3 ( داده هایی كه برای اهدافی سوای اهداف مطالعه ارزیابی اقتصادی گردآوری شده اند مانند اطلاعات مندرج در پرونده های پزشكی بیماران و 2- داده های اصل4 ( داده هایی كه اختصاصآ برای ارزیابی اقتصادی یا مطالعه خاص ، گردآوری می شوند) معمولا تركیبی از دو روش پیش گفت در طراحی و تعیین شاخص های ارزیابی اقتصادی مد نظر قرارگرفت .

شاخص های سلامت برای همه
در این پژوهش شاخص های ” سلامت برای همه ” با توجه به مدارك و مستندات سازمان های بین المللی و مذاكره با صاحبنظران به شرح زیر طراحی و مبنایی برای تعیین شاخص های ارزیابی اقتصادی قرارگرفت (5).

نمودار گروه بندی شاخص های سلامت برای همه

طراحی شاخص ها بر مبنای مدل داده- ستاده
در هر فعالیت یا برنامه ای در مقابل مصرف منابع و هزینه های آن ( دروندادها ) می توان از اصطلاحات مختلفی مانند پیامد Consequence، حاصل Outcome، برونداد output، منفعت Benefit، نتیجه Result، حاصل نتیجه Impact و اثر بخشی استفاده كرد. این اصطلاحات به یكدیگر شباهت دارند ولی نباید آنها یكسان تلقی نمود و به جای هم به كار برد. بعنوان مثال اختلاف بین دو واژه ” منفعت” و ” اثر بخشی ” كه منفعت منحصرآ شامل نتایجی است كه با واحد پولی اندازه گیری می شود در حالی كه اثر بخشی بر نتایجی دلالت دارد كه با مقیاس غیر پولی سنجیده می شود (7).

یكی از دیدگاه ها برای تعیین شاخص ها ارزیابی اقتصادی بخش بهداشت براساس “مدل داده – ستاد: بود كه خود بر چهار محور : ارزیابی درون دادی1 ، ارزیابی فرآیندی 2 ، و ارزیابی بروندادی 3، و ارزیابی پیامدی 4 طبق نمودار و به شرح زیر استوار است .

بازتاب و پیش تاب (Feed Back & Feed)
الف – شاخص های درون دادی : تعیین شاخص هایی است كه مقدار درون داده های یك یا چند سیستم را مورد ارزیابی قرار می دهد.
ب – شاخص های فرآیندی : شاخص های فرآیندی در حقیقت نوعی كنترل برنامه ها و فعالیت ها است و در مقایسه با ارزیابی پیامدی كار ساده تری است . اشكال عمده ارزیابی فرآیند. در این است كه اغلب اوقات فرض می شود كه برنامه ها موفقیت آمیز است ، حتی اگر تمام فعالیت ها در زمان تعیین شده به مرحله اجرا در نیاید و لذا با طراحی شاخص های ارزیابی اقتصادی بخشی از این محدودیت ها بر طرف می شود .

پ- شاخص های بروندادی : شاخص هایی است كه نتایج بروندادها را قبل از پیامدهای آن مورد اندازه گیری قرار می دهد. دو نوع برونداد عبارتند از برونداد خدمتی4 ( كه كفایت نظام ارائه خدمات را اندازه گیری می كند ) و بهره برداری خدمتی ( كه وسعت استفاده از خدمات را مورد اندازه گیری قرار می دهد).
ت – شاخص های پیامدی : شاخص های پیامدی تعیین كننده نتایج برنامه ها و فعالیت های انجام شده است كه تعدادی از شاخص های طراحی شده در این پژوهش به این امر اختصاص دارد. اجرای ارزیابی پیامدی سخت تر و مشكل تر از اجرای ارزیابی فرآیندی است .

1- تعیین جمعیت هدف و نیازهای آنان ؛
2- فعالیت ها و برنامه ها برای پاسخگویی به نیاز جامعه هدف در قالب چشم اندازها، رسالت ها و اهداف تعیین شده ؛
3- تشكیلات سازمانی ؛
4- نیروی انسانی ؛
5- تآمین بودجه ، امكانات فیزیكی و فن آوری ها؛
6- بازاریابی خدمات و كالای بهداشتی و درمانی در جامعه ؛
7- روند انجام فعالیت ها و زمانبندی فرآیندها؛
8- ارزیابی با لحاظ كردن بازتاب ها و پیش تاب ها در هر مرحلهای از كار.
9- پیشنهاد برای تجدید نظر در چشم انداز ها، رسالت ها ، اهداف ، برنامه ها ، فعالیت ها و بهبود روشها

شاخص های سنجش كارایی هزینه ها
در طراحی شاخص های ارزیابی اقتصادی در دو شیوه متفاوت ولی وابسته به یكدیگر در مورد هزینه ها استفاده شده است . شیوه اول : هر قدر سهم هزینه در طبقهای زیادتر باشد ، معمولا امكان صرفه جوئی در آن طبقه بیشتر است . در این پژوهش برای سنجش كارایی منابع مصرف شده ، تعیین بالاترین میزان هزینه ، نقطه شروع بسیار مناسبی است كه در تعیین شاخص ها مورد نظر قرارگرفته است . شیوه دوم : مقایسه هزینه در واحدهای مشابه است .

وجود اختلاف قابل توجه در هزینه تمام شده واحدهای مشابه نشان میدهد كه برای تجدید ساختار بعضی از این واحدها و بهبود كارایی آنها باید اقدام كرد . مانند مقایسه هزینه ها واحدهای مشابه در نظام بهداشت كشور كه در طراحی شاخص های ارزیابی اقتصادی مورد توجه قرارگرفته است .

مقیاس های اندازه گیری
شاخص های ارزیابی اقتصادی بخش بهداشت در حقیقت مقیاس های اندازه گیری درجه حصوی به اهداف است . انواع مقیاس های رایج در اندازه گیری شاخص ها در این پژوهش ، مقیاس های اسمی ، ترتیبی ، فاصله ای و نسبی است (8).

ارزیابی اقتصادی و سنجش عدالت
دیدگاه دیگر در مورد طراحی شاخص های ارزیابی اقتصادی ، برقراری عدالت و توزیع عادلانه سلامت بر اساس نیاز است . منظور از عدالت در بخش بهداشت و درمان ، برابری در استفاده از خدمات بهداشتی و درمانی برابر نیا ز و پرداخت به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم برابر توانایی مالی است (9).

در این پژوهش به شاخص های ارزیابی اقتصادی جهت اندازه گیری و برقراری عدالت پرداخته شده است . هر گاه هدف یك برنامه این باشد كه مراجعین مبلغی بعنوان حق سرانه و فرانشیز پرداخت كنند، باید توجه شود كه دریافت وجه از مراجعین برای برقراری عدالت باید با توانایی بیماران در پرداخت هماهنگی داشته باشد . زمانی كه در جریان بررسیها معلوم شود كه برای یك برنامه واحد در یك شهرستان دو برابر شهرستان دیگر ( كه تركیب سنی و جنسی و جمعیت تقریبآ یكسانی دارد) هزینه می شود ، توزیع بهتر منابع برای برقراری عدالت ، ضرورت می یابد . بعنوان مثال سرانه هزینه برای تحلیل عدالت در برخورداری از خدمات بهداشتی بعنوان گام نخست تلقی می شود.

شاخص های سنجش اولویت ها
در طراحی شاخص ها، سنجش اولویت ها از اهمیت زیادی برخوردار است . معمولا ارزش منابع محدود و كمیاب بخش بهداشت كه به برنامه اختصاص می یابد ، معیار سنجش اولویتی است كه در سطح كشوری به یك برنامه داده می شود. برای مدیر هر برنامه ، اطلاع از آنچه مصرف می شود ضرورت دارد تا بتواند آن را با مخارج برنامه های دیگر با اعمال ضریب های خاص ، مقایسه كرده و مشخص نماید كه آیا نتایج به دست آمده با اولویت های اعلام شده و لحاظ كردن ضریب های خاص ، قابل مقایسه است .

ارزیابی اقتصادی و پیش بینی هزینه ها
اطلاع از هزینه های یك برنامه از نظر پیش بینی مخارج آتی مفید است ، از محاسبه هزینه های واقعی یك برنامه میتوان برای پیش بینی هزینه های احتمالی برنامه های جدید نیز استفاده كرد. شاخص های محاسبه هزینه ها از نقاط مثبت برای تعیین شاخص های ارزیابی اقتصادی در این پژوهش است .

شاخص ها و توجه به بازیابی هزینه ها
سهم مصرف كنندگان خدمات بعنوان بخشی از منابع تامین مالی در بخش بهداشت است . قطعا باید هزینه برمبنای فعالیت (ABC) و یا بااستفاده از روش های دیگر ، محاسبه و روشن باشد تا بتوان سهم مصرف كنندگان براساس توانایی پرداخت را مورد توجه قرار داد. در این مطالعه شاخص های تسهیم و بازیابی هزینه نیز مدنظر قرار گرفته است .

مفهوم كنترل با شاخص های ارزیابی اقتصادی
كنترل ، فعالیتی منظم و مستمر است كه در آن عامل ، فرد یا نظام كگنترل كننده ، ضمن تعیین نتایج مورد انتظار در قالب اهداف ، معیارها ، شاخص ها و با استاندارهای خاص ، سیستم دریافت اطلاعات را طراحی نموده و از طریق اطلاعات بدست آمده ، عملیات پیش بینی شده ( برنامه ریزی شده ) را با عملیات انجام شده ( وضع موجود ) مقایسه می كند . اصول كنترل از طریق شاخص های اقتصادی به شرح زیر می باشد (10).
– شاخص های ارزیابی اقتصادی ماهیتی دو طرفه دارد و همواریه عامل ، فرد ، كروه و سیستم را در مقابل عامل فرد، گروه یا سیستمی دیگر مورد كنترل قرار می دهد.
– شاخص ارزیابی اقتصادی روح هدایت گری و راهنمایی دارد.

– شاخص های ارزیابی اقتصادی باید فراوری كنترل كننده و كنترل شونده قرارداده شود تا عملیات در هر مرحله ای براساس شاخص های ارزیابی اقتصادی كنترل شود.
– شاخص های ارزیابی اقتصادی، برنامه ها و عملیاتی را كه در قالب هدف ها ( باید ها) برنامه ریزی شده است در مقابل ” هست ها: قرار میدهد تا ارزیابی دقیقتر تحقق پذیر گردد.
– شاخص های ارزیابی اقتصادی تكنیك های علمی برای اندازه گیری دقیق میزان انحراف از معیارها و استانداردها است .

– اطلاعات شاخص های ارزیابی اقتصادی از دیدگاه علمی از صحت و دقت لازم برخوردار است

ویژگی های شاخص های ارزیابی اقتصادی برای كنترل

در این پژوهش ویژگی ها و معیارهای زیر برای شاخص های ارزیابی اقتصادی در زمینه نظارت بر سیستم و اطمینان از كاركرد آن در نظر گرفته شده است .
1-دقت ( شاخص ارزیابی اقتصادی همان چیزی را ملاك و مورد سنجش قرار دهد كه مورد نظر است )؛
2- به موقع بودن ؛
3- هدف و برنامه ( شاخص های ارزیابی اقتصادی بیانگر میزان حصول به اهداف و اجرای صحیح برنامه
ها است ) ؛
4- نكات كلیدی ( نكاتی است كه كنترل آنها ، موجب كارایی و اثر بخشی بیشتری می شود)؛
5- انعطاف ( با تغییرات و دگرگونی ها منطبق باشد )؛
6- مقرون به صرفه ( هزینه جمع آوری داده ها و محاسبات شاخص های ارزیابی اقتصادی به مراتب كمتر از فواید حاصل از آثار آنها است )؛
7- تناسب ( شاخص های ارزیابی اقتصادی تناسب بین كارایی و اثر بخشی را با میزان مصرف منابع نشان می دهند).
8- مقبولیت ( آسان و موثر بودن آموزش شاخص های ارزیابی اقتصادی به كارشناسان و مسئولین ذیربط مد نظر قرار گرفته است ).

9- توجه به اهداف سازمانی ( شاخص ها بر مبنای هدف های بخش بهداشت طراحی شده است )؛
10- اطلاعات مفید ( شاخص های ارزیابی اقتصادی ، ابزاری مفید برای تصمیم گیرندگان است )،
11- كشف كنندگی ( شاخص های ارزیابی اقتصادی كاشف انحراف ها از معیارها و استاندارد است )
طبقه بندهای دیگری در زمینه شاخص های ارزیابی اقتصادی و كنترل به شرح زیر در این پژوهش مورد نظر قرار گرفته است .
– شاخص های ارزیابی اقتصادی و كنترل الهی و بشری ،
– كنترل سازمانی از طریق شاخص های ارزیابی اقتصادی
– ارزیابی اقتصادی و كنترل نتیجه گرا و روند گرا ؛
– شاخص های ارزیابی اقتصادی از نظر كنترل زمانی ؛
– شاخص های ارزیابی اقتصادی و كنترل كمی و كیفی ؛
– شاخص های ارزیابی اقتصادی و نظام كنترل

شاخص های ارزیابی اقتصادی و بهره وری
الف – ارزیابی
ارزیابی یك جریان ، باز خورد نتیجه فعالیت ها و مقایسه آن با استانداردها و معیارهای تعیین شده است . با این كه ارزیابی مربوط به مقطع معینی از زمالن در گذشته و یا حتی حال است . اما تاثیر گذاری آن متوجه زمان آینده است .

ب- بهره وری
بهره وری به معنی قدرت و توانایی تولید كردن است . محاسبه بهره وری از طریق خارج قسمت بازده به یك یا مجموعی از عوامل تولید است . بهره وری عالبا تركیبی از كارایی و اثر بخشی می باشد . هدف از بهره وری استفاده حداكثر از منابع مادی ، نیروی انسانی و سایر عوامل تولید است . به این ترتیب شاخص های طراحی شده در این پژوهش بر مبنای هریك از عوامل تولید و یا استفاده از عوامل تولید طراحی شده است .

از سوی دیگر ، ارزیابی به سنجش مستمر و مداوم نتایج فعالیت ها و برنامه ها از نظر تناسب ، تكافو ، پیشرفت ، كارایی و اثر بخشی در جهت اهداف تعیین شده در این پژوهش مورد نظر قرارگرفت .

برای دریافت اینجا کلیک کنید