مقاله در مورد امنیت زیستی بعنوان روشی برای كاهش بیماریهای عفونی

توضیحات

 مقاله در مورد امنیت زیستی بعنوان روشی برای كاهش بیماریهای عفونی دارای 229 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله در مورد امنیت زیستی بعنوان روشی برای كاهش بیماریهای عفونی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله در مورد امنیت زیستی بعنوان روشی برای كاهش بیماریهای عفونی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله در مورد امنیت زیستی بعنوان روشی برای كاهش بیماریهای عفونی :

معرفی امنیت زیستی بعنوان روشی برای كاهش بیماریهای عفونی

با وجود بهبود شرایط زندگی هنوز هم بیماریها پس ازبلایای طبیعی مهمترین عوامل آسیب زننده‌ای بشمار می‌آیند كه تاكنون مهار نشده‌اند و خسارات مالی و جانی فراوانی به بار می‌آورند. بیماریها این دشمنان قدیمی ك احتمالاً‌ قدمتی برابر با ظهورحیات برروی زمین دارند معلول علت‌های

گوناگونی هستند. این مفهوم كه بعضی نشانه‌ها و بیماریها دارای علت هستند یك باور باستانی به قدمت تاریخ مكتوب است. بنا به اعتقاد مرمم آركاردیا ( 2500 سال قبل از میلاد مسیح) اگر شخصی بیمار می‌شد یا تقصیر خود او بود( بعلت ارتكاب گناه) یا اینكه براثر عوامل بیرونی بیمار شده‌بود، از قبیل بوهای بد، سرما، ارواح خبیثه، و یا خدایان، سالیان سال پژوهش در علوم پزشكی دلایل ایجاد بیماریها را تا حدود زیادی مشخص كرده‌است. دردنیای امروز دودسته اصلی عوامل سبب‌ساز، شناسایی شده‌اند:

درون زایا ارثی و برون‌زا یا اكتسابی، شناسایی یا كشف علت اولیه هنوز مبنایی است كه براساس آن یك تشخیص می‌تواند مطرح گردد یك بیماری شناخته شود و درمانی یا روشی برای رهایی از آن پایه‌ریزی شود. اما امروزه این مفهوم كه هر بیماری یك عامل ایجادكننده دارد دیگر قانع‌كننده نیست. روشن است كه عوامل ژنتیكی، بوضوح در برخی بیماریها متداول زیست محیطی مانند روندهای سرطان‌زایی، دخالت دارند، در ضمن محیط زیست نیز اثرات مهمی بر بعضی بیماریهای ارثی دارد(13). ا ز میان این گروه بیماریهای اكتسابی مطرح‌تر و متداول‌تر هستند و طیف وسیعتری ا

ز جوامع را درگیر و مبتلا می‌كنند. عواملی كه سبب بروز این بیماریها میشوند شامل عوامل فیزیكی، شیمیایی زیست‌شناختی و روانشناختی هستند و نه تنها در زمینه آسیب‌شناسی بیماریهای انسانی مطرح می‌شوند، بلكه بعنوان عوامل آسیب‌رسان عمومی برای تمامی موجودات زنده عالی محسوب شده‌اند و در صنعت طیور نیز نقش مهمی دارند. بطوركلی عوامب فیزیكی محیط عبارتند از: گرما( حرارت)، سرما(برودت)، رطوبت، فشار، نور، سروصدا، ارتعاشات و ضربه‌ها و تشعشعات باید

گفت كه اگر این عوامل از حدود لازم و قابل تحمل بالاتر و زیادتر بوده و یا در بعضی از مواقع در صورتی كه از حدود توصیه‌شده در استانداردها كمتر یا پائین‌تر باشند ایجاد عوارض و یا مسائل خاصی را خواهند نمودو لازم است كه در هر مورد به رفع نقیصه اقدام شود(20).
بطوركلی در محیطكار تأمین سلامت تولیدكنندگان و بالارفتن سطح تولید مورد نظر كارشناسان و صاحبان منافع و ضامن بازدهی اقتصادی بیشتر است و در این راه وجود هوای كافی، تأمین نور مناسب و حرارت لازم در درجه اول اهمیت بویژه در صنعت طیور خواهد بود.
مواد محرك و التهاب‌آوری همچون گاز آمونیاك، تركیبات خفه‌كننده‌ای مثل مونوكسیدكربن ناشی از سوخت ناقص گازوئیل ذرات معلق مثل گردوغبار و مواد شیمیایی خورنده وسوزاننده مثل ضدعفونی‌كننده‌های قوی متداولترین عوامل شیمیایی بیماریزا برای پرندگان در سالنهای پروش هستند. اختلالات تغذیه‌ای را نیز می‌توان جز این دسته طبقه‌بندی نمود.عوامل زیست‌شناختی به تمام اشكل حیات از تركیبات (مانند پروتئین‌ها) و ویروسها، باكتریها و قارچها و تك‌یاخته‌ایها تا

كرمهای انگلی چند سانتی‌متری اشاره می‌كند علاوه بر این دستجات گوناگونی از بندپایان وجود دارند كه انگل خارجی هستند و می‌توانند از یك صدمه كوچك به پوست تا یك كم‌خونی كشنده را ایجاد نمایند. این عوامل از دو جهت حائز اهمیت و بررسی هستند. نخست به دلیل زیانهای اقتصادی و فروانی كه با مرگ‌ومیر طیور و یا كاهش شدید و بازدهی تولید برجای می‌گذارند و در نهایت بخاطر تأثیری كه بر سلامت عمومی جامعه دارند؛ مهم و مورد توجه هستند. هرچند كه

احتمال انتقال بیماری ازماكیان كمتر از سایر حیوانات پرورشی و از میان بیماریهای مشترك ثبت شده‌اند نیز مواردی چون آلودگی با جرب یا قارچ و یا سب بسیار نادر هستند و فقط مواردی چون آلودگی محصولات نهایی با باكتریهای كامپیلوباكترر، سالمونلا، اشرشیاكولاویرسینا اهمیت دارند، بازهم این مسئله بعنوان یك خطر جدی مطرح می‌شود. ضرورت مهار برخی از عوامل

زیست‌شناختی چون ویروس آنفولانزای طیور در آن هنگامر مشخص‌تر می‌شود كه احتمال انتقال ویروس را به انسان‌ها و حتی از فردی به فرد دیگر مدنظر قرار گیرد. بویژه با توجه به این شیوع اخیر سویه فوق‌ حاد H7N3 در كشور پاكستان و حضور تیپ N2 وH در مرغداریهای صنعتی ایران و در چرخش‌بودن دو تحت تیپ مذكور در منطقه و امكان انتقال سویه‌های دیگر از شرق دور و چین و

روسیه به ایران كه بوسیله پرندگان مهاجر امكان‌پذیر است و احتمال بازآرائی ژنتیكی و ویروسهای بومی؛ توجه به پایش عوامل زیست شناختی بیماریزا همچون این نمونه بسیار لازم و حیاتی است.
تاكنون به نظر می‌رسد كه تمامی بیماریهای طیور بوسیله عوامل فیزیكی، شیمیایی و زیست‌شناختی(عفونی) ایجاد می‌شوند. ولی امروزه این پیش‌فرض ك در بیماریهایی چون

همنوع‌خواری علاوه بر اختلالات تغذیه‌ای، ارثی و مدیریتی؛ فشارهای روانی هم تأثیر به سزایی دارند، مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌است. این عقیده عمومی پذیرفته شده كه فشارهای روانی چون حضور افراد ناشناخته در محیط زندگی و با حمل‌ونقل و تزریقات به فعال‌شدن باكتریهای فرصت‌طلب كمك می‌كند نیز همچنان مورد مطالعه است. این نگاه جدید به تأثیر عوامل روانشناختی تا آنجا پیش رفته است كه طرح خارج‌سازی مرغان تخم‌گذار قفس، نه تنها از سوی سازمانهای حمایت از حقوق حیوانات بلكه از سوی برخی پرورش‌دهندگان بعنوان راهی برای افزایش مقاوم

ت در برابر عوامل آسیب‌رسان و بازدهی تولید، ارائه شده‌است.
(طبق گزارشات انجمن پژوهشهای مغزی ) هزینه‌های مستقیم اختلالات مغزی (بیماریهای روانی، بیماریهای عصبی، سوء مصرف الكل و سوء مصرف مواد مخدر) در امریكا سالیانه بیش از 400 میلیارد دلار است و هزینه‌های تنها یك اختلال یعنی زوال عقل( كه عمده‌ترین نمونه آن بیماری آلزایمر است) بیش از مجموع هزینه‌هایی است كه سرطان و بیماریهای عروق كرونرقلب بر این دولت

تحمیل می‌كند. هزینه‌های مستقیم ارائه‌شده در حدود كل هزینه‌های مراقبتهای بهداشتی در سال 1991 در ایالات متحده می‌باشد تخمین زده شده‌است كه هزینه‌های غیرمستقیم( آسیب به نیروی كار فعال و تولید ناخالص ملی) بیش ا هزینه‌ها ی مستقیم است با این حال در این كشور بازای هر 100 دلار كه برای مراقبت از مبتلایان به بیماری آلزایمر صرف شده، تنها 50 تست صرف پژوهش و

تحقیقات شده‌است. بسیاری از اختلالات روانی شناخته‌شده با تغییرات شدید و ناهمآهنگ وضعیت زندگی و شهرنشینی و زندگی صنعتی ارتباط معنی‌داری دارند. به همین دلایل فرص كه تغییرات اساسی در شیوه زندگی حیوانات پرورشی در تولید فشارهای عصبی و تهدید سلامتی آنها كه امروزه برخلاف عادات طبیعی صدها ساله بطور بسیار متراكم نگهداری می‌شوند؛ مؤثر هستند اهمیت قابل توجهی یافته‌است ولی هیچگونه تحقیقات مستقل قابل اعتمادی در زمینه خسارات

احتمالی اینگونه فشارها برروی كاركرد اقتصادی، مزارع پرورشی دردست نیست.
بطوركلی بیماری در نتیجه برهم‌خوردن هم‌ایستایی درونی بدن ایجاد می‌شود. اصطلاح هم‌ایستایی توسط فیزیولوژیست‌ها بمعنای ثابت نگهداشتن مشخصات طبیعی محیط داخلی بدن بكار می‌رود. اساساً هر موجود زنده‌ای ساختار منسجم و سازمان‌یافته‌ای شامل میلیاردها سلول است كه تلاش می‌كنند با همآهنگی یكدیگر این ثبات و پایداری را برقرار سازند تا با حفظ حالت طبیعی محیط داخلی بدن كلیه سلولها به زندگی و عملكرد مناسب خود ادامه دهند. این رابطه متقابل یك خودكاری مداوم برای بدن فراهم می‌كند تا در برابر نیروهای محیطی مخالف ایستادگی كند و زمانی كه یك یا چند سیستم عملی توانائیشان را برای ایفای سهم خود در این خودكاری از دست بدهند، تمامی سلولهای بدن تحت تأثیر قرار می‌گیرند و این اختلال عمل منجر به بروز بیماری خواهد شد

و در صورتیكه اختلال عمل فوق‌العاده شدید باشد منجر به مرگ می‌شود. در صورتیكه حاصل‌جمع برآیند نیروهای سازنده دورنی با نیروهای بازدارنده و یا مخرب درونی به دلیل ناتوانی یا ضعف این عوامل، قدرت مقاومت بالای بدن در برابر آنها و یا تأثیر عوامل محیطی دیگر به نفع نیروهای پیشبرنده داخلی باشد امنیت جانی و سلامت جسمی برقرار خواهد مان و بیماری بروز نخواهد كرد.
در اوائل قرن حاضر تئولابد اسمیت ودیگر همه‌گیر شناسان آن زمان این تفكر را كه عوامل بیماریزا علت بیماریها باشند كنار گذاشتند و اذهان را متوجه چند عاملی‌بودن بیماریها ساختنند. این

مطالععات منجر به رشد این تفكر شد كه وضعیت بدن ومشخصات آن و همچنین محیط و عامل بیماریزا همگی با تأثیرات متقابل باعث بروز بیماری شده و امكان دوام و بقای آن را نیز معین می‌سازند در این میان آسیب‌شناسی، عوامل نگهدارنده سلامت بدن، در شناسایی و ارائه راهكارهای مناسب جهت مقابله با عوامل بیماریزا كمك خواند نمود و تصویر روشنتری از روابطی كه در تكوین بیماری وجود دارد را عرضه خواهد كرد و شناسایی درصد وقوع هریك از بیماریهایی كه

بوسیله عوامل فیزیكی، شیمیایی، عصبی و عفونی روی می‌دهند نیز به طرح‌ریزی و معرفی برنامه‌هایی برای كاستن از این خطرات جهت خواهد داد. شكی نیست كه پیشرفت همه‌جانبه یك جامعه بستگی تام به سلامت جامعه و افراد آن دارد بعبارت دیگر هرچقدر افراد یك جامعه كه نیروی فعال و سرمایه واقعی آن را تشكیل می‌دهند سالم‌تر و شاداب‌تر باشند پیشرفت اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی سریعتر حاصل خواهد شد. یكی از عوامل بسیار مهم در راستای پایه‌ریزی یك جامعه سالم برقراری امنیت غذایی و بویژه تأمین نیازهای پروتئینی و انرژی لازم جهت انجام فعالیتهای روزانه است. مقدار پروتئینی كه روزانه توسط هر فرد در كشورهای صنعتی مصرف می‌گردد در حدود 65 گرم می‌باشد درحالیكه این رقم در كشورهای درحال توسعه تنها به 15 گرم می‌رسد و با توجه به اینكه امروزه جمعیت جهان، از فقر پروتئینی و تغذیه ناكافی رنج می‌برد، این امر لطمات جبران‌ناپذیری بر سلامت منابع انسانی وارد ساخته‌است. این مسئله سبب شده‌است تا عرضه هرچه بیشتر و بهتر منابع پروتئینی سالم و با كیفیت و ارزانی مانند فرآورده‌های طیور به

یكی از نیازهای اصلی جوامع روبه رشد تبدیل شود. بالطبع تلاش برای افزایش سرانه مصرف فرآورده‌های طیور، نیارمند بهره‌گیری از برنامه‌های همآهنگ مدیریتی، آخرین یافته‌های علمی و افراد توانمند و با تجربه است. با طبقه‌بندی و شناسایی عوامل بیماریزا از نظر میزان برخداد آنها در گله و تخمین و محاسبه ضررهای اقتصادی ناشی از آنها برنامه‌ریزی برای مهارشان ساده‌تر خواهد شد.
در این برنامه‌ریزیها باید توجه نمود كه عوامل عصبی بیماریزا در طیور هنوز بدرستی شناخته

نشده‌اند. آسیب‌های فیزیكی ناشی از ضربه، تشعشعات، فشار و سوختگی‌ها اهمیت چندانی ندارند، مشكلات ناشی از عدم رعایت كامل استانداردهای توصیه‌شده برای گرما، برودت رطوبت، تلفات بالایی ایجاد نمی‌كنند و ضررهای ناشی از تفاوت در مقادیر موجود با مقادیر قانونی بطور دقیق قابل محاسبه نیستند و كمبودهای تغذیه‌ای و مسمومیت‌های شیمیایی بندرت روی می‌‌دهند و از همه مهمتر اینكه هیچیك از موارد یادشده مسری نخواهد بود. پس موجودات ریزبینی كه در تمامی بخش‌های پرورشی و در همه جا یافت می‌شوند، گزینه اصلی خطرساز هستند.
در نظر اكثر مردم هنوز كلمه بیماری یك بیماری عفونی را تداعی میكند زیرا از زمانی كه بیماریهای عفونی مثل جذام در متن كتاب مقدس بیان شدند، بقرط در 24 قرن پیش، در مورد كزاز و نشانه‌های آن گزارش بسیار ارزشمندی تهیه كرد شیستوزومهای انگلی در نقاشی‌های مصر باستان نشان داده‌شدند و تقریباً 100 میلیون نفر در قرن ششم میلادی در اثر طاعون تلف گردیدند تا امروز كه بیماری ایدز 43 میلیون نفر را در پنج قاره جهان آلوده كرده‌‌است، موجودات زنده بیمایزا، كابوسی هولناك برای بشریت بوده‌اند. علاوه براین تعداد قابل توجهی از عوامل عفونی جدید هر ساله كشف و معرفی می‌شوند و این ترس قدیمی را كه بیماریهای عفونی ممكن است همچنان بتوانند همه‌گیریهای جهانی ایجاد نمایند. تشدید كنند. بعضی از این عوامل عفونی جدید عبارتند از: ویروس ابولا، هاتیاویروس، ویروس سارس و باكتری گوشتخوار (14) عامل ایجادكننده نوعی شوك سمی كه همگی آنها سبب مرگ‌ومیر صدها تن در قرن حاضر شده‌اند.
در صنعت طیور نیز صدمات حاصله از بیماریهایی كه بوسیله موجودات زنده بیماریزا ایجاد می‌شوند سابقه تاریخی دارد همه‌گیریهای نیوكاسل و آنفولانزا كه در برخی از ایالت‌های امریكا در خلال دهه 1970 رخ داد، باعث مرگ‌ومیر بسیار شدید و وارد آمدن میلیونها دلار خسارت گردید. در سالهای 84-1983 یكسری همه‌گیریهای آنفولانزا درشمالغربی آمریكا بوقوع پیوست و همه را غافلگیر كرد و باعث گردید تا 17 میلیون قطعه پرنده مصدوم شوند. در حال حاضر نیز همه‌گیریهای بیماری آنفولانزا با تلفات افت تولید خسارات اقتصادی شدیدی همراه است.

بطور خلاصه باید گفت كه عدم رعایت ضوابط و استانداردهای بهداشتی در واحدها، عدم اجرای كامل قوانین نظام دامپزشكی در مراكز كشتارگاهی و عمل‌آوری طیور، فقدان برنامه‌های جامع و علمی در تولید انتقال و تحویل خوراك عدم برخورد مناسب با ضایعات و تلفات و سهل‌انگاری در برخورد با بیماریهای داخل سالن در بسیاری از واحدها و موارد متعدد دیگر باعث شده‌است تا زمینه برای بقاء و تكثیر اغلب موجودات بیماریزا و واگیر طیور فراهم آید و بیماریهای میكروبی را به مهمترین و اصلی‌ترین و متداولترین بیماری طیور تبدیل نماید. موجودات ریزبینی كه كلاً آنها را میكروب می‌نامیم و عامل ایجاد بیماریهای عفونی هستند تقریباً در همه‌جا هستند. آنها در موادغذایی، آب، خاك،

ظروف و ابزار مختلف جای گرفته‌اند این نكته را باید همواره در نظر داشت كه عوامل بیماریزای میكروبی هیچ حدومرزی را نمی‌شناسند و حتی ممكن است نظارت بر ورود و خروج كالا از مرزها نیز نسبت به عبور بیماریهای مصونیتی ایجاد نكنند. با توجه به این نكته كه ساختار اداری ناكارآمد همراه با احتمال افزایش بحرانهای منطقه‌ای آلودگی‌های زیست‌محیطی، كاهش ذخایر آب آشامیدنی و كاهش رشد اقتصادی و محدودیت‌های مالی كشورها و تكرار حوادث غیرمترقبه‌ای مانند سیل یا طوفانهای حاره‌ای امكان گسترش بیماریهای میكروبی طیور همچون آنفولانزا را بیشتر كرده‌اند، ارائه یك برنامه جامع برای مهار اینگونه بیماریهای عفونی گام اصلی برای كاستن از خسارات فراوان همه‌گیریها است. راهكارهای ارائه‌شده از سوی سازمان بهداشت جهانی برای مهار بیماریهای عفونی در دام و طیور شامل موارد زیر است:
1- برنامه‌های كشتار
2- برنامه‌های قرنطینه
3- برنامه‌های مایه‌كوبی
4- برنامه‌های دارودرمانی
5- برنامه‌های امنیت زیستی
هر یك از برنامه‌های فوق ممكن است به تنهایی و یا همراه با برنامه‌های دیگر بكاربرده شوند. بعنوان مثال در زمانی كه بیماریهای مشترك بین انسان و حیوان گرازش شده؛ ممكن است پیشنهاد گردد كه ابتدا تمامی دام‌ها و طیور بیمار و نیز مشكوك و در صورت نیاز حتی همه آنها كه در مركز محیط آلوده قرار گرفته‌اند كشتار شوند و آن محل تا شعاع مشخص قرنطینه شوند تمامی مزارع پرورشی كه در خارج از این میحط در همسایگی آن قرار دارند، مایه‌كوبی شوند؛ تمامی افرادی كه با آن حیوانات آلوده در تماس بوده‌اند دارو مصرف نمایند و برای تمامی فضاها و اشیایی كه در تماس با حیوانات آلوده‌ بوده‌اند برنامه‌های امنیت زیستی اجرا شود. دانستن این نكته الزامی است كه هدف از مدیریت بیماریهای عفونی باید جلوگیری از عفونت باشد و نه اینكه صرفاً برای كاهش ضایعات ناشی از بیماری متمركز شود. درمان پیشگیرانه با داروهای ضدمیكروبی در بعضی شرایط كاربرد

دارد اما استفاده مداوم از آنها بعلت ایجاد سویه‌های مقاوم در آینده با مشكل مواجه خواهد شد

. واكسن‌ها نیز كه با افزایش مقاومت در مقابل بیماریهای عفونی به پیشگیری از آنها كمك می‌نمایند به ندرت باعث مصونیت مطلق در برابر عفونت می‌شوند و برای تمام بیماریهای عفونی نیز در دسترس نمی‌باشند. محدودیت اطمینان به داروهای ضدمیكروبی و واكسن‌ها در مهار بیماریهای عفونی، باید به كمك اقداماتی در جهت نظارت برتماس با عوامل بیماریزا جبران شوند.
جداسازی و تفكیك اكید با قرنطینه طیور و سالنهای مبتلا به بیماریهای واگیر كه یكی از راههای اصلی جلوگیری از انتشار بیماریهای مسری است؛ احتمالاً به دلیل هزینه‌های اقتصادی و یا

عدم شناسایی دقیق تمامی پرندگان آلوده همیشه امكان‌پذیر نخواهد بود. كشتار تمامی طیور آلوده و مشكوك نیز در هنگام بروز بیماریهای مختص طیور در بسیاری از موارد ضروری نیست و ممك

ن است توجیه اقتصادی نداشته باشد. با درنظرگرفتن همه مطالب ذكرشده و اهمیت كنترل مؤثر بیماریهای عفوتی در سودآوری بخشهای مختلف صنعت دامپروری از جمله صنعت طیور، استفاده بجا و مناسب از هر یك از برنامه‌های كشتار دسته‌جمعی، قرنطینه، واكسیناسیون، دارودرمانی و امنیت
زیستی در برآوردسازی خواسته‌ها و رسیدن به اهداف نهایی كمك بزرگی خواهد نمود.
در صنعت شدیداً رقابتی طیور رسیدن به پایداری و پویایی موفقیت و سودآوری مستلزم آن است كه انتشار عفونت محدود و یا كم‌اثر شود و به همین دلیل در كنار درمان و واكسیناسیون هزینه‌های بالایی را طلب می‌كنند امنیت زیستی تعریف و مورد توجه واقع شده‌است.
امنیت زیستی عبارت خواهد بود از تنظیم و اجرای برنامه‌های بهداشتی كه بمنظور حفاظت از سلامت جانداران، محیط زیست و انسانها و صنایع دربرابر آفات و عوامل بیماریزا كه این حفاظت از طریق جلوگیری از ورود آفات و بیماریهای جدید به سالنهای پرورش، ریشه‌كنی یا كنترل بیماریهای موجود صورت می‌پذیرد. امروزه در صنعت پرورش طیور جهان، كنترل سیستم‌های زیستی (موجودات زنده خطر‌ساز) در تماس با گله‌های طیور در كانون توجه قرار دارد و لزوم طراحی و پایبندی به اجرای آن در تمام سمینارهای معتبر جهانی مورد تأكید است. اصطلاح جدید امنیت زیستی، متشكل از دو جزء زیست و امنیت است و بمنظور آن برقراری یك فضای امن است كه عوامل زیستی( شامل موجودات زنده بیماریزا و سموم وابسته به آنها) قادر به آسیب‌رساندن به ساختارهای مورد نظر ما نباشند. یك برنامه امنیت زیستی فشرده شرایطی را فراهم می‌آورد تا عامل بیماری وارد نشود و یا در صورت حضور عوامل بیماریزا در محیط مزرعه موجب حذف و یا به حداقل‌رساندن آنها به یك سطح نسبتاً و یا كاملاً بی‌خطر گردد و بطوركلی تماس‌های خطرساز طیور با عوامل زنده بیماریزا قطع شود.
مفهوم امنیت زیست كه یك كلمه معادل« آگاه‌بودن و مراقبت‌كردن» است كه برپایه آگاه‌بودن از چگونگی ارتباطات عوامل زنده بیماریزا با محیط و میزبان و مراقبت‌كردن گله در برابر این موارد مشكل‌ساز استوار است.تمركز برنامه‌‌های امنیت زیستی برخلاف داروها و واكسن‌ها كه در داخل بدن فعالیت خود را انجام می‌دهند برروی محیط اطراف و در خارج از بدن موجودات آسیب‌پذیر قرار گرفته‌است و در واقع این برنامه‌ها تكمیل‌كننده تأكید یكدیگر می‌باشند.
در نهایت هدف این است كه بیماریهای وارد مرغداری نشده و طیور دذر معرض آن قرار نگیرند.حضور یك بیماری، چه به صورت بالینی و یا تحت بالینی باعث بروز خسارات اقتصادی مستقیم یا

غیرمستقیم می‌شود.
برای حصول به این هدف باید از ورود ویروسها، باكتریها و قارچها و تك‌یاخته‌ایها، انگل‌ها، حشرات، جوندگان، پرندگان و حیوانات دیگر بداخل مزرعه جلوگیری نمود.
برای كاستن از این خطرات و حفظ سلامت پرنده می‌بایست عوامل مؤثر در بیماری‌زایی این موجودات ریزبینی را شناسایی نمود این عوامل به تنهایی و یا با همكاری یكدیگر( در صورت همزمانی رخداد آنها) باعث درهم شكسته‌شدن سدهای دفاعی بدن شده و با تغییر در فعالیت طبیعی دستگاه‌های بدن باعث ایجاد بیماری خواهند شد. بررسی این عوامل باید در چهارچوب روابط عوامل بیماریزا،بدن و محیط انجام گیرد تا نگرش كامل‌تر و دقیقتری بر چگونگی بیماریزایی در مزارع پرورش را مشخص نماید. اخیراً كاربردهای آنچه تحلیل نظام نامیده می‌شود توسط متخصصان بوم‌شناسی و همه‌گیر‌شناسی و پژوهشگران علوم بالینی مورد استفاده قرار گرفته‌است و با تصویرسازی و ارائه مدلهای تحلیلی توصیف بهتری از این روابط را به ما معرفی می‌كند.
در این صورت مجموعه‌های كاركردی كه می‌توانند باعث حفظ یا تخریب سلامتی شوند بعنوان نظام تلقی می‌شوند واژه نظام صرفاً به مفهوم دسته‌بندی كردن موضوعات وابسته به یكدیگر است و می‌تواند جهت توصیف هرچیزی كه كوچكترین واحد ماده تا كل هستی بكار می‌رود هیچ نظامی مستقل از دیگر نظامها نیست، برخی از آنها ممكن است از كارآئی دیگر نظام‌ها شركت داشته باشند در حالیكه بعضی دیگر ممكن است ضدیكدیگر عمل كنند. گله طیور هم یك نظام است اما

وابسته به سایر تشكیلاتی است كه واحد مرغداری را تشكیل می‌دهند و خود در شكل‌گیری این واحد سهیم است و با سایر نظام‌های محیطی نیز در تقابل قرار دارد. شكل 1 پیچیدگی این تعامل را نشان می‌دهد.

شكل 1-تعامل بین بدن ، عامل بیماریزا و محیط

تنظیم یك برنامه امنیت زیستی یكسان برای همه واحدهای پرورش طیور امكان‌پذیر نیست زیرا ه

ر واحد به وضعیت روابط بین سازوكارهای مؤثر در روند ایجاد بیماری، به مقرراتی ویژه نیاز دارد كه مدیریت واحد با همكاری كادر بهداشتی خود و مراكز دامپزشكی آنها را تنظیم و به مرحله اجرا درمی‌آورد.
عواملی كه در بیماریزایی میكروبهای محیطی نقش اصلی دارند خود بیماریزاها و پاسخ میزبان به آنها 14 می‌باشند و عوامل محیطی به دلیل تأثیراتی كه برروی این دو مورد می‌گذارند، اهمیت خواهند داشت. راهكارهای اصلی در راه مبارزه با عامل بیماریزا، تحت تأثیرقراردادن ویژگی‌ میكروبها و مهار تعداد آنها خواهد بود. قبل از طراحی و معرفی برنامه‌های امنیت زیستی برای چیرگی بر فعالیت زیان‌بار بیماریزاها، مشخص‌كردن ویژگی‌‌های آنها ضرورت خواهد داشت. ویژگی‌

1- نوع عامل بیماریزا
2- چگونگی ورود عامل بیماریزا
3- روند تأثیرگذاری بیماریزا در بدن و سازوركار بیماریزایی
4- رهاسازی و انتقال عامل بیماریزا
شناسایی هر یك از این ویژگی‌های اصلی براجرای برنامه‌های امنیت زیستی تأثیرگذار خواهد بود و به همین دلیل توصیه می‌شود تا شمایی كلی از مفهوم این ویژگی‌ها و نقش آنها در ایجاد بیماری مدنظر قرار گیرد.

نوع عامل بیماریزا
آن دسته از عوامل بیماریزا كه می‌توانند وارد بدن میزبان شوند( انگل‌های داخلی) به طیف گسترده‌ای از گروههای مختلف متعلق هستند و از نظر اندازه از كوچكترین ویروس بیماریزای طیور یك پیكوز ناویروس 25نانومتری تا بزرگترین آنها كه احتمالاً آسكاریس‌‌های روده‌ای 20 سانتی‌متری می‌باشند، متغیر خواهند بود. گروههای گوناگونی از بندپایان نیز به اشكال مختلف در ایجاد بیماری مؤثر می‌باشند.

ویروسها
تمام ویروسها جهت تكثیر خود به متابولیسم سلول میزبان وابسته می‌باشند، این نكته بدین معناست كه انگل داخلی سلولی اجباری هستند. براساس نوع اسیدنوكلوئیك موجود در قسمت مركزی(DNA یا RNA ) و براساس شكل پروتئین پوششی ویروسها طبقه‌بندی می‌شوند. این موجودات بیماریزا یا غیربیماریزا هستند بعنوان مثال برخی از آنها علت متداول بیماری‌های حاد( مثل نیوكاسل، برونشتیا عفونی و گامبورو) هستند و بسیاری از آنها هیچگونه خطر بیماریزایی برای طیور ندارند.عده‌ای دیگر می‌توانند درتمام طول عمر به حالت نهفته باقی بمانند و در درازمدت توانایی

فعالیت مجدد داشته‌‌باشند یا اینكه ممكن است باعث بیماریهای مزمن شوند و یا در ایجاد غده‌های بدخیم، نقش داشته‌باشند. درمجموع. عوامل بیماریزایی ویروسی سهم بسیار مهمی در بیماریهای عفونی طیور دارند.
انواع مختلفی از گونه‌های ویروسی می‌توانند همگی یك نمای بالینی مشابه ایجاد كنند( مثل عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی) و یا یك ویروس می‌تواند بسته به سن میزبان یا وضعیت ایمنی وی ضایعات گوناگونی ایجاد نماید.
جدول شماره 1- خانواده‌های ویروسی معروف و بیماریزایی هر یك را برروی طیور نشان می‌دهد.

جدول شماره(1) برخی از ویژگی‌های خانواده‌های معروف ویروسی
نوع اسید نوكلئیك رشته‌های اسید نوكلئیك شكل پوشش هسته‌ای پوشش خارجی خانواده اندازه ویروس (قطر) بیماریزایی در طیور
1 DNA یك رشته‌ای سه‌بعدی ندارد پارو و دیدیده حدود nm 20 ×
2 DNA دورشته‌ای سه‌بعدی ندارد پاپوا و دیدیده حدود nm 55 –

3 DNA دورشته‌ای سه‌بعدی ندارد آدنو ویریده حدود nm 70 ×
4 DNA دورشته‌ای سه‌بعدی دارد هرپس ویریده nm 200-120 ×
5 DNA دورشته‌ای سه‌بعدی دارد ایدیده ویریده nm 2500-200 –
6 DNA دورشته‌ای سع‌بعدی دارد هپادنا ویریده حدود nm 42 ×
7 DNA دورشته‌ای مخلوط ندارد پوكس‌ویریده nm 450-300 ×

8 RNA دورشته‌ای سه‌بعدی ندارد رئوویریده nm 80-60 ×
9 RNA یك رشته‌ای سه‌بعدی ندارد پیكونارویریده nm 30-20 ×
10 RNA یك رشته‌ای سه‌بعدی دارد توگاویریده nm 70-60 –
11 RNA یك رشته‌ای سه‌بعدی ندارد كالسی‌ویریده nm 40-35 –
12 RNA یك رشته‌ای سه‌بعدی دارد ارتومیكسوویریده nm 120-80 ×
13 RNA یك رشته‌ای مارپیچ دارد پارامیكسوویریده nm 300-150 ×
14 RNA یك رشته‌ای مارپیچ دارد رابدوویریده nm 75-70 ؟
15 RNA یك رشته‌ای مارپیچ دارد كوروناویریده nm 160-75 ×
16 RNA یك رشته‌ای مارپیچ دارد رنزوویریده nm 100-80 ×
17 RNA یك رشته‌ای مارپیچ دارد بونیاویریده nm 120-90 –
نوع اسید نوكلئیك رشته‌های اسید نوكلئیك شكل پوشش هسته‌ای پوشش خارجی خانواده اندازه ویروس (قطر) بیماریزایی در طیور
18 RNA یك‌رشته‌ای نامتقارن دارد ارناویریده Nm 130-110 –
19 RNA یك‌رشته‌ای سه‌بعدی دارد فلاوی ویریده Nm 50-40 –
20 RNA دورشته‌ای سه‌بعدی ندارد بیرناویریده حدود nm60 ×
21 RNA یك‌رشته‌ای نامتقارن دارد فیلوویریده طولnm1400-800
عرض nm80 –
22 RNA یك‌رشته‌ای مارپیچ دارد توروویریده Nm 140-120 –
× برخی از ویروسهای این خانواده ویروسی، بیماری شناخته‌شده‌ای را در طیور ایجاد می‌كند.
؟ نقش ویروسهای این خانواده ویروسی در ایجاد بیماری در طیور بخوبی شناخته نشده‌است ولی احتمال بیماریزایی وجود دارد.
– تاكنون بیماریزایی ویروسهای این خانواده ویروسی در طیور اثبات نشده‌است

باكتریها
سلولهای باكتریایی بی‌هسته‌هایی هستند كه دیواره سلولی آنها نسبتاً سخت بوده یا از دو لایه فسفولیپیدی با یك لایه پپتیدوگلیكان در
میان آنها تشكیل شده‌است( انواع گرم منفی) و یا از دو لایه پوشیده شده توسط پپتیدوگلیكان ساخته شده‌است.( باكتریهای گرم و مثبت). باكتریها، RNA,DNA و پروتئین‌هایشان را خود می‌سازند اما برای شرایط مناسب رشد به میزباان وابسته هستند بعضی از انواع بطور عمده روی لایه‌های پوششی بدن زندگی می‌كنند. بسیاری از باكتریهای بیماریزا كه به بافت‌های میزبان تهاجم كرده، توانایی تقسیم خارجی از سلول دارند( مثل استرپتوكو‌ها) و یا می‌توانند هم تقسیم داخل سلولی و هم خارج سلولی انجام می‌دهند. مثل مایكوباكتریوم‌ها)بعد از ویروسها، باكتریها

فراوان‌ترین و متنوع‌ترین دسته عوامل بیماریزای طیور را تشكیل می‌دهند.
جدول شماره2- برخی از خانواده‌های اصلی باكتریایی( براساس رده‌بندی چاپ ششم كتاب برگی) و نقش آنها در ایجاد بیماری در طیور را نشان می‌‌دهد.

جدول شماره (2): خلاصه‌ای از رده‌بندی باكتریها و بررسی ویژگی آنها
دسته خواص مشخصه برخی از جنس‌ها و خانواده‌های مهم ایجاد بیماری در طیور(26)
باكتریهای فتوسنتزی فتوسنتز بدون آزادكردن اكسیژن رودوباكتریاسه –
باكتریهای سرخورنده این باكتریها فاید تاژك هستند ولی بوسیله ترشح مواد لزج از راه لغزیدن بآهستگی جابجا می‌شوند. بگژاتوا –
باكتریهای غلاف‌دار پیكرشان با غلافی پوشیده شده‌است اسفروت‌لیا –
باكتریهای جوانه‌دار و یا دارای زوائد با جوانه‌زدن و یا زوائدی نظیر آن تولیدمثل می‌كنند هیفومیكروبیا –
اسپیروكت‌ها پیكرشان مارپیچ است و با الیاف محوری حركت می‌كنند. ترپونما
بورلیا
لپتوسپیرا +

دسته خواص مشخصه برخی از جنس‌ها و خانواده‌های مهم ایجاد بیماری در طیور(26)
باكتریهای مارپیچ و خمیده مارپیچ سخت غیرقابل ارتجاع اسپیریلوم
كمپیلوباكتر +
باكتریهای گرم منفی میله‌ای یا كروی- هوازی فقط در مجاورت اكسیژن آزاد رشد می‌كنند:‍ (الف) میله‌‌ای شكل متحرك، تاژك‌دار(ب) كوكوباسیل الف) پسوددوموناس
ب) بروسلا
فراسنیسلا +
باكتریهای گرم منفی میله‌ای بی‌هوازی اختیاری می‌توانند در مجاورت و یا در غیاب اكسیژن رشد كنند(الف) متحرك بوسیله تاژك در تمام بدن (ب) متحرك در اثر تاژك قطبی(ج)وابستگی به گروه مورد تردید است. الف) اشریشیا/شیگا/كلبیسلا/ سالمونلا/پرسینیا
ب) ویبریو
ج) هموفیلوس +
باكتریهای گرم منفی بی‌هوازی هاگ ندارند، فقط در غیاب اكسیژن آزاد رشد می‌كنند، دارای اشكال متغیر –
كوكسی‌ها و كوكوباسیل‌ گرم منفی بی‌هوازی اغلب بصورت دوتایی فاقد تاژك نیسریا
آسنیتوباكتر –
كوكسی‌ها و كوكوباسیل گرم منفی بی‌هوازی فقط در غیاب اكسیژن آزاد رشد می‌كنند. ویونلا –
كوكسی‌های گرم منفی از مواد معدنی نیرو استخراج می‌كنند. یتوباسیلوس –
باكتریهای گرم منفی اتوتروفیك باكتریهای بی‌هوازی كه با تولید متان كسب نیرو می‌كنند. متانوباكتریوم –
باكتریهای مولد متان فاقد هاگ استافیلوكوكوس
استرپتوكوكوس –
كوكسی‌های گرم مثبت فاقد هاگ لیستریا +
گرم مثبت میله‌ای

هاگ‌دار الف) هوازی مطلق
ب) بی‌هوازی مطلق الف) باسیلوس
ب) كلوستریدیوم +
اكتیومیست‌ها و باكتریهای وابسته میله‌ای، اشكال متغیر برخی مقاوم در برابر اسیدها اكتیومیسس
كورینه‌باكتریوم
مایكلوباكتریوم +
كلامیدیاها، ركیتزیاها و مایكوپلاسماها
دو دسته از باكتریها شامل باكتریهای متفاوتی هستند. این دو دسته باكتریهایی هستند كه انگل اجباری داخل یاخته‌ای می‌باشند و عبارتند از: ریكتزیاها و كلامیدیاها (دسته 18 كتاب برگی) و مایكوپلاسماها( دسته 19 كتاب برگی) كه هر دو گروه مثل سایر باكتریها با تقسیم دوتایی تكثیر می‌شوند و نسبت به پادزیست‌ها هم حساس هستند اما ساختمانهای خاصی را ندارند. (مثلاً‌ مایكوپلاسماها دیواره سلولی ندارند) و یا فاقد بعضی توانائیهای متابولیك هستند (مثلاً كلامیدیا نمی‌تواند آدنوزین‌تری فسفات بسازد(14)). جدول شماره 3 به بررسی این دو گروه می‌پردازد.

جدول شماره (3) مشخصات گروه‌هایی متفاوت از باكتریها( انگل‌های اجباری داخل سلولی)
دسته خواص مشخصه برخی از جنس‌ها و خانواده‌های مهم ایجاد بیماری در طیور(26)
ریكتزیا انگلهای اجباری درون‌یاخته‌ای ریكتزیا
كلامیدیا +
مایكوپلاسما فاقد دیواره یاخته و دارای اشكال متغیر مایكوپلاسما
اوره‌آپلاسما +

قارچها
قارچها دارای دیواره سلولی صخیم حاوی ارگوسترول هستند و در محیط خارج از بدن به صورت اشكال كامل و با تولید جنسی رشد می‌كنند و در داخل بدن به صورت اشكال ناكامل مثل سلولهای مخمری كه جوانه می‌زنند و لوله‌های باریك دیده می‌شوند. برخی از قارچها هاگ تولید می‌كنند كه به شرایط سخت محیطی مقاومند، در حالیكه لوله‌های باریك ممكن است اجسام مخروط‌مانند بارور را تولید كنند. در افراد دچاركمبود ایمنی عفونت‌های قارچی می‌توانند بطور

گسترده‌ای در بدن پخش گردیده سبب تخریی اعضای حیاتی بدن شوند، درحالیكه همین عفونت‌های قارچی در میزبانان سالم یا بطور نهفته باقی می‌مانند و خوبخود بهبود می‌یابند. قارچهای فرصت‌طلب( مثل كاندیدا، آسپرژیلوس و موكور) پراكندگی جهانی دارند، و روی پوست طبیعی یا لوله گوارش بدون اینكه بیماری ایجادكننده جایگیری نمایند. بیماریهای قارچی خیلی كمتر از بیماریهای ویروسی و یا بیماریهای باكتریریایی شیوع دارند و حتی تعداد قارچهای بیماریزا نیز بسیار كم است. بعنوان مثال در بین یكصدوپنجاه‌هزار قارچی كه تاكنون شناخته شده‌است كم

تر از 50 نوع برای انسان بیماریزا است. برخی از قارچها گرچه ایجاد عفونت نمی‌كنند ولی بعلت تولید مواد سمی مسموم‌كننده هستند. این تركیبات را بطوركلی( سم قارچی) می‌نامند و مسمومیت‌های قارچی كه براثر خوردن این مواد بوجود می‌آید، در صنعت طیور مشكل قابل ملاحظه‌ای بوجود می‌آورند مثلاً در سال 1960 تعداد یكصدوهزار بوقلمون در

اثر تغذیه با آرد بادام زمینی كه بوسیله آسپرژیلوس آلوده شده‌بود، تلف شدند.(26)
جدول شماره(4) به معرفی برخی از گروههای مهم قارچ‌ها و تأثیر آنها برروی طیور می‌پردازد.

جدول شماره(4) بررسی قارچهای بیماری‌زا و اثر آن بر طیور
دسته ویژگی‌های مهم برخی از جنسهای مهم احتمال ایجاد بیماری در طیور
زیگومیست‌ها هاگ غیرجنسی (اسپرانژیوسپور) و خاك جنسی( زیگوسپور) ولوله‌های باریك فاقد دیواره دارند موكور +
آسكومیست‌ها هاگ‌های غیرجنسی متفاوت آسكوسپور و لوله‌های باریك با دیواره عرضی دارند. آسپرژیلوس +++
بازیدیومیست‌ها هاگ جنسی از نوع بازیدوسپور و لوله‌های باریك با جداره عرضی دارند آمانیتا
دوترمیست‌ها هاگ جنسی ندارند كاندیدا +
+++ بیشترین بیماریهای قارچی(ناشی از سموم یا خود قارچ) بوسیله آنها ایجاد می‌شود.
+ قابلیت بیماریزایی دارند و لی معمولاً فرصت‌طلب می‌باشند.
معمولاً‌ بیماری ایجاد نمی‌كنند ولی احتمال بیماریزایی را هم می‌توان رد كرد( در صورت آلودگی پودر گوشت یا ماهی به قارچ ممكن است سم تولید شود.)

تك‌یاخته‌ایها
تك‌یاخته‌یهای انگلی موجودات تك‌سلولی هستند كه دارای هسته غشاء پلاسمایی انعطاف‌پذیر واندامك‌های پیچیده سیتوپلاسمی هستند. تك‌یاخته‌ایها را براساس نوع حركت به چهار دسته عمده تقسیم كرده‌اند.
1- ماستیگوفورا كه به یاری تاژك حركت می‌كنند.

برای دریافت اینجا کلیک کنید