مقاله حافظ

توضیحات

  مقاله حافظ دارای 51 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله حافظ  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله حافظ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله حافظ :

حافظ

شكر خدا كه هرچه طلب كردم از خدا بر منتهای مطلب خود كامران شدم

مقدمه :
ما در طول سال تحصیلی با كتابهایی رو به رو می شویم از جمله‌ی این كتابها كتاب ادبیات فارسی است كه شامل انواع شعرها می باشد و منبع این شعرها شاعر گرانقدر و گرامی است كه حافظ شیرازی نام دارد . حافظ شیرازی یكی از بهترین شاعران گرانقدر به حساب می آید كه از زمانهای پیش ما با اشعار این شاعر زندگی می كنیم و اشعار این شاعر درخشندگی خاص خود را دارد . از آنجا كه شعر پدیده ای پویاست اما اصول و قوای آن هم باید پویای آن باشد . حافظ شیرازی روش چگونگی درك و فهم این شعرهای با معنی را به ما می آموزد فرا گرفتن معانی این شعرها نه تنها سبب بالا رفتن اطلاعات ما می شود بلكه

استفاده های ناچیزی در زندگی برای ما دارد برای درست تلفظ كردن و بهتر فهمیدن معانی آنها باید به كتابی چون دیوان حافظ مراجعه كرد و اصل و چكیده‌ی هر شعر شاعر آن است و خلاصه حافظ شیرازی یكی از بهترین شاعران زمان خود بوده كه آوازه‌ی اشعار آن هنوز هم در سراسر جهان پیچیده است . تحقیقی كه در پیش رو دارید خلاصه و چكیده ای است از اشعار این شاعر بزرگ و گرانقدر كه امیدوارم خواسته باشم این مطالب را به شما فهمانده باشم و نام تو هنوز هم بر سر زبانها است ای حافظ .

گر همچون من افتاده این دام شوی ای بس كه خراب باده جام شوی
ما مست و خراب و رند و عالم سوزیم با ما منشین وگرنه بدنام شوی

سرگذشت زندگی حافظ :
شمس الدین محمد شیرازی متخلص به حافظ و ملقب به لسان الغیب یكی از پررمز و رازترین شاعران ایران و جهان است . نام پدرش بهاءالدین می باشد كه بازرگانی می‌كرده و مادرش اهل كازرون شیراز بوده تاریخ تولد او را بعضی ها سال 792 و برخی بین سالهای 730-720 ثبت كرده اند كه اوایل قرن 8 بوده بعد از مرگ پدر برادران كه هر كدام بزرگتر از او بودند به سویی روانه شدند و شمس الدین با مادرش در شیراز ماند و روزگار آنها در تهیدستی می گذشت .

حافظ همین كه به سن جوانی رسید در نانوایی به خمیرگیری مشغول شد تا این كه عشق به تحصیل كمالات او را به مكتب خانه كشانید . حافظ تحصیل علوم و كمالات را در زادگاه خود كسب كرد و مجالس درس علما و فضلای بزرگ خود را كه یكی از آنان قوام الدین عبدالله بود درك نمود و در علوم به مقامی رفیع رسید . حافظ قرآن را حفظ كرده و در اشعار خویش چندین بار بدین اشتغال مداوم به كلام الله اشاره نموده است و بنابر تصریح صاحبان نظر ، اتخاذ تخلص «حافظ» شیراز همین اشتغال نشأت گرفته است .

عشقت رسد به فریاد ور خود بسان حافظ
قرآن زبربخوانی در چهارده روایت
به سال 742 هـ .ق بود كه شاه شیخ جمال الدین ابواسحاق اینجو ، پسر محمود شاه بالیاقت و قابلیتی كه داشت پیرحسین و ملك اشرف چوپانی را از شیراز بیرون كرد و خود حكومت فارس را بدست گرفت و تا 754 هـ.ق آن ایالت را اداره نمود . ابواسحاق اهل عدل و داد بود و به عمران شیراز كوشید و خود از ذوق ادبی بهره مند بود . لاجرم حافظ را نیز گرامی شمرد و جانب او را عزیز داشت و از اولین امرایی است كه جلب نظر شاعر شیرازی را كرد و به تكرار ممدوح او واقع شد و

شاعر او را به القاب «جمال چهره‌ی اسلام» «سپهر عام و حیا» و نظایر آن شود . از مظفریان مخصوصاً شاه شجاع پسر محمد (759و786هـ.ق) و شاه منصور (789-795) آخرین حكمران این سلسله ممدوح حافظ شدند جلال الدین شاه شجاع خود ذوق ادبی و قریحه شاعرانه داشت و در زمان او شیراز از فشار معجبین خشك و خشن خلاصی یافت دیوان حافظ یك دیوان عرفانی است به علاوه جنبه‌ی فن شعر به عبارت دیگر دیوان حافظ عرفان است و به علاوه هنر دیروانی است كه از عرفان سرچشمه گرفته و به صورت شعر بر زبان سراینده جاری گشته است محور جهان بینی عرفانی «وحدت وجود» است . مسئله دیگر وحدت تجلی

است یعنی اینكه جهان با یك تجلی حق بوجود آمده است . مسئله دیگر در جهان بینی عرفانی راز خلقت جهان است كه آنها خلقت تعبیر نمی كنند تجلی تعبیر می كنند عشق است «جهان از عشق به وجود آمده است و با نیروی عشق باز می گردد » . در اشعار حافظ به شاخ نبات بر می خوریم كه درباره‌ی عشق به اوست چنانكه گویند بعد از مدتی او را به عقد خود درآورد و روزگار را با محبوبه خود می گذراند و از او پسری بدنیا آمد . حافظ در سن 38 سالگی از فقدان محبوب خود می نالد و بار دیگر زمانه نامهربانی خود را به او نمایان می سازد و این بار مرگ فرزندش می باشد كه آن را بسوز در شعر زیر گفته است :
دلا دیدی كه آن فرزانه فرزند

به جای لوح سیمین در كنارش
غزلی دیگر در سوگ فرزندش
بلبلی خون دلی خورد و گلی حاصل كرد
طوطیی را به خیال شكری دل خوش بود

قره العین من آن میوه دل یادش باد
آه و فریاد كه چشم حسود مه و چرخ
چه دید اندرخم این طاق زنگین
فلك بر سر نهادش لوح سنگین

باد غیرت به صدش خار پریشان دل كرد
خاگهش سیل فنا امل باطل كرد
كه خود آسان بشد و كار مرا مشكل كرد
در لحد ماه كمان ابروی من منزل كرد

آشنایی با كتاب دیوان حافظ :
ششصد سال پیش در گوشه‌ای از شیراز عارفی بی نیاز از دنیا و شاعری شوریده و دور از همه غوغا قریب 500 غزل ساخت كه هنوز بر تارك ادبیات فارسی چون گرانبهاترین گوهر ارزنده جلوه‌گری می كند و بطن قومی بعد از اینهم چنین خواهد بود چه از لحاظ ظاهر تشعشع ظاهر و چه از لحاظ ارزش معنی .
مرا بكار جهان هرگز التفات نبود رخ تو در نظر من چنین خوشش آراست

حقیقتی بود كه هر چه گفته بی هیچ ریب و ریا وصف حال خود كرده واقعاً پابر سر دنیا نهاده . سر بر فلك سوده ، موج حوادث زمانرا بدریای دل سپرده و دل پاك را هم بستر ابدیت كرده است و بهمین دلیل شاهكار پربهایش باعتبار لفظ و معنی جاویدان و بی نظیر است . امتیازی كه بر دیگران دارد زیاد است از او سخنها گفته اند و كتابها نوشته اند ، هر كس حالی از حافظ را مطالعه كرده و وجه امتیازی از او عرضه نموده است ، ولی اگر بخواهیم تعریفی جامع كنیم باید بگوئیم آنچه خواسته بوده و آنچه بوده گفته و قدر موهبت عظیمی را كه نصیبش شده دانسته .
سرم به دینی و عقبی فرو نمی آید تبارك الله از این فتنه ها كه در سر ماست

نكته مشخص و برازنده‌ای كه در گفته این مردم كم‌نظیر بچشم می خورد رضای كامل آمیخته با بلندنظری بی منتهی است بهتر است روشن تر سخن بگوئیم و از این بلند نظری بی منتهی زودنگذریم . زندگانی با این همه احتیاجات و نشیب و فراز هر مغز متفكری را متلاطم می كند و كشتی صبر و تحمل را با همه قدرت گاهی چنان در امواج حوادث فرو می برد كه تا شخص بخود می آید آبی از سرش گذشته كه بر نمی‌گردد و شكستی خورده كه فتوحات بعدی جبرانش نمی كند

. اما حافظ آنچنانكه از گفته هایش می شناسیم همیشه كشتی وجود را با لنگر بی نیازی و بلند همتی مجهز ساخته دنیا را آنچنانكه بوده شناخته و بمفهوم واقعی مافوق آن قرار گرفته ، بطوریكه نه چون همه دلبند او گشته و نه چون عارفی دیگر به طعن شدیدش پرداخته است ، شعر او گویندگان كه بحكم طبیعت طبعی حساس و باریك بین دارند بهر حال از جهان بزرگی كه آمیخته به مهر و قهر است شكوه هائی كرده اند كه اگر از نوع گله‌های كوچك نبوده در مقام نا

هم‌آهنگی با روح بزرگ آنها موجد حرمانهای شده كه بنوبه خود آثاری گرانبها از هنر و فضل بوجود آورده اند ولی تنها حافظ چنان از جهان هستی و خلقت بزرگ اوج گرفته و چنان از قفس زمان و مكان گریخته كه با همه نازك طبعی نه فقط ناله‌ای نكرده بلكه هیچگاه خود را از وصل كامل جدا ندیده و در هیچ مقامی عجزی نشان نداده است . آخر او بالاتر از دنیا و آنچه در او هست بوده مافوق از مادون گله ای ندارد و او را بچیزی نمی گیرد تا مدحش كند یا بذمش بپردازد. البته او هم

بنوبه خود تأثراتی داشته و بسیاق طبع لطیف جهانرا پر از لطف و صفا می خواسته ولی آنجه كه عقاب تیزبین فكرش با نهیب تند بادی بصخره ناهمواری می خورد مانند دیگران زاری نمیكند و خود را زبون سیل حوادث نمی بیند بلكه با اراده بزرگ راه علاجی می جوید تا حادثه را دور كند و دوباره به آسمان پرصفای خیال بال كشد .

اگر غم لشكر انگیزد كه خون عاشقان ریزد
من و شاقی بهم سازیم و بنیادش براندازیم

اگر بخواهیم روح حافظ را با همه قدرت و بی نیازی از گفته های جذاب و شیرینش بیرون كشیم و با دیگران مقایسه كنیم كتابی قطور خواهد شد كه در اینجا فرصتی نیست ولی با توجهی دقیق بالاخره می توان باین عقیده رسید كه گفته او از نوع سخنان دیگران نیست و در هر حال همیشه هم آهنگ روح پرغرور و بی نیاز او بوده است .

فراق كه هر طبع بلندی را بزانو در می آورد و عاجز و گریان می كند از روح بزرگ حافظ سیلی می خورد و او را بخشم و تهدید می اندازد .
فراق را بفراق تو مبتلا سازم چنانكه خون یچكانم زدیده های فراق
سفر و دوری از احباب كه حافظ را بحد اعلی رنج می دهد چنان مورد عتاب قرار می‌گیرد كه گوئی محكوم اراده او است و ممكن است چنانچه بخواهید برای همیشه او را از جهان براندازد .

بیاد یار و دیار آنچنان بگریم زار كه راه و رسم سفر از جهان براندازم
در مرگ و مرثیه‌ نور دیده ای كه با رفتن خود كار حافظ را دشوار نموده و داغی بزرگ بر دل او می گذارده باز روح پرغرور حافظ چون همه وقت از سطوت و صولت نمی‌افتد و قدر و منزلت رنگ خالی و اشك دیده او از بین نمی رود .

رنگ خاكی و نم اشك مرا خوار مدار چرخ فیروزه طربخانه از این كه گل كرد
این ناله ها و شكست های حافظ است كه بدینگونه تجلی می كند چه رسد به آنجا كه با ملائك آسمان می رقصد و دست آنها را به میكده ازلی و ابدی خود می كشاند .

جائیكه می گوید : «حافظا خلد برین خانه موروث من است» غرور و اتكای بنفس و خودشناسی حد كمال رسیده است كه در همه حال در گفته هایش متجلی است . او همیشه با وصل قرین بوده و شاهد وصلش زمان و مكان نمی شناخته ، جوانی و پیری نمی دانسته و مرگ و زندگانی برایش یكسان بوده است .
چشمم آندم كه زشوق تو نهم سر بلحد تا دم صبح قیامت نگران خواهد بود

این رضا و تسلیم ، این اوج و بی نیازی می توأم با حقیقت و راستی گفته حافظ را بحق جنبه تقدس می دهد بطوریكه هنوز بعد از 6 قرن تا كسی دل از مكائد دوران خالی نكند و آئینه ضمیر را بصفای حقیقت نیاراید از كتابش نقالی نمی زند و گفته او را با چشم تمنیات صوری نمی نگرد . او هم بنوبه خود از هستی و سرنوشت راضی بوده ، چه رضای متعالی و بزرگ كه نظیرش در هیچ گوینده حساسی دیده نمی شود .
شكر خدا كه هر چه طلب كردم از خدا بر منتهای مطلب خود كامران شدم

خواجه شمس الدین حافظ در دوران پرتشویش و اضطراب سالهای 726 تا 791 كه چون موی زنگی آشفته و در هم بود قریب 65 سال با وقر و سكونی بی مانند زندگی كرده و از اندیشه بلند خود چنین تحفه گرانبهائی بما ارزانی داشته است . ولی اینها هیچكدام وجوه ممتازه حافظ نیستند و آنچه او را قبله گاه رندان جهان می كند و در اوج تقدس و تعالی قرار می دهد همان شخصیت معنوی و اراده فردی بوده كه از او مردی كامل و شكست ناپذیر می سازد و گفته هایش را چون آیاتی ابدی روشنی‌بخش دلهای تاریك و راهنمای گمراهان جهان پرتشویش می كند .

در اندرون من خسته دل ندانم كیست كه من خموشم و او در فغان و غوغاست
نداش عشق تو دوشم در اندرون دادند فضای سینه حافظ هنوز پر ز صداست
اسمعیل خدابنده

كس چو حافظ نگشاد از رخ اندیشه نقاب تا سر زلف عروسان سخن شانه زدند

آشنایی با كتاب فال حافظ
شمس الدین محمد حافظ شیرازی «لسان الغیب» سخنور نامی و بزرگ ایران در اواخر قرن هشتم هجری در شیراز دیده به جهان گشوده و در همان شهر پرورش یافته و تحصیل علم نمود و به زبان عربی كه زبان ادبی آن زمان بود كاملاً مسلط گردیده ، قرآن را نیز حفظ كرد و به همین مناسب وی را حافظ نامیده اند .
حافظ در دورانی می زیسته كه از پرحادثه ترین زمانهای این مرز و بوم محسوب می‌گردد به همین واسطه اشعارش در لایه ای از ابهام و خود نیز آدمی بسیار محتاط بوده و از حكام پیوسته فاصله می گرفته ، خصوصاً كه حكام عهد وی بسیار خونخوار و بیرحم بودند و كوچكترین نكته مخالف با طرز فكر آن نتیجه ای جز مرگ در بر نمی داشت .

این نابغه دوران در یك چنین وضعی اشعاری سروده كه بی تردید پرنفوذترین و عالیترین سروده هایی است كه تاكنون در زبان فارسی پدیدار گشته و هیچ كلامی تا بحال این چنین در روح و قلب مردم جای نگرفته او در بیت آخر غزلها ، خود و عقایدش را واضح و بر خلاف ابهامی كه در مابقی ابیات می باشد گویا بیان نموده و بیشتر از روی همین ابیات است كه در مورد او امروزه قلم فرستیی كرده و در موردش سخن می گویند : و اگر هر كس از دوستدارانش این ابیات را دقیقاً مطالعه

كند خیلی بیشتر در مورد او خواهد دانست ، حافظ كه بخاطر تضادها و خونریزیها و بیرحمی‌های حكام زمان از آنان دوری می جست و گوشه خلوت گزیده بود در همان زمان هم شهرتش بالا گرفت و با اینكه حتی از شیراز هم خارج نگردیده بود اشعارش به اقصا نقاط دنیا رسید و شهرتش نیز در همان سالها جهانی گردید . زیبایی سخن او كه تا سر حد اعجاز رسیده او را پدیده دوران نموده و تاكنون كسی دیده نشده كه اشعار حافظ را بخواند و بدان پایبند نگردد . تاریخ تولد و مرگ

حافظ تخمینی است و هنوز به طور دقیق كسی در مورد تولد و وفاتش نمی داند و از روی این تخمین حافظ می بایستی در سن پنجاه و چند سالگی بدرود حیات گفته باشد ، می گویند پس از وفات حافظ دوست و ملازمش محمد گلندام اشعار او را جمع آوری و حفظ نمود ، ما از وضع زندگی حافظ و اینكه آیا در تنگدستی می زیسته یا مرفه زندگی می نموده هیچ اطلاعی در دست نداریم و گفتار ما بیشتر بر نوشتار مختلفی است كه از گذشته باقی مانده كه آنهم

اختلاف بسیاری با هم دارند و ایبن اختلاف باعث می شود كه در صحبت آنها شك نمود اما در اشعار خود خواجه همانطور كه عرض نمودم در بیت آخر از رفتار و اخلاق خود و گاهی هم از وضع زمان خویش سخن گفته كه بدانوسیله ما از شرح احوال او باخبر می گردیم . حافظ در خاك مصلای شیراز مدفون گردید ، امروز این محل به نام حافظیه می باشد ، كه زیارتگاه صاحبدلان و عاشقان شعرش است .

نغمه رباب
صلاح كار كجا و من خراب كجا
دلم زصومعه بگرفت و خرقه سالوس
چه نسبتست برندی صلاح و تقوی را
زروی دوست دل دشمنان چه دریابد

چو كحل ما خاك آستان شماست
مبین بسب زنخدان كه چاه در راهست
بشد كه یاد خوشش باد روزگار وصال

قرار و خواب زحافظ طمع مدار ایدوست
ببین تفاوت ره كز كجاست تا بكجا
كجاست دیر مغان و شراب ناب كجا
سماع وعظ كجل نغمه رباب كجا

چراغ مرده كجا شمع آفتاب كجا
كجا رویم بفرما از این جناب كجا
كجا همی روی ایدل بدین شتاب كجا
خود آن كرشه كجا رفت و آن عتاب كجا
قرار چیست صبوری كدام و خواب كجا

فال
نگاه كن چه فاصله ای بین راه راست و كار دنیا افتاده ، دوان همبستگی ها و متحد بودن تمام شده . امروز پشت هر زیبائی دامی است و دشمن معنی صافی و پاكی دوستی را نمی فهمد ، مواظب باش و دنبال حقیقت باش و برای یافتنش آرام و قرار نداشته باش .

خال هندو
اگر آن ترك شیرازی بدست‌آرد دل ما را
بده ساقی می باقی كه در جنت نخواهی یافت
فغان كاین لولیان شوخ شیرین كار شهر آشوب
زعشق ناتمام ما جمال یار مستغنی است

من از آن حسن روز افزون كه یوسف داشت دانستم
اگر دشنام فرمایی و گر نفرین دعا گویم
نصیحت گوش كن جانا كه از جان دوست تر دارند
حدیث از مطرب و می گو و راز دهر كمتر جو
غزل گفتی و در سفتی بیا و خوش بخوان حافظ
بخال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را
كنار آب ركناباد و گلگشت مصلا را

چنان بردند صبر از دل كه تركان خوان یغما را
بآب و رنگ و خال و خط چه حاجت روی زیبا را
كه عشق از پرده عصمت برون آرد زلیخا را
جواب تلخ می زیبد لب لعل شكر خارا
جوانان سعادتمند پند پیر دانا را
كه كس نگشود و نگشاید بحكمت این معما را
كه بر نظم تو افشاند فلك عقد ثریا را

فال
سعی كن از چیزهایی كه داری نهایت لذت را برری و تن سالم و عقل سالم بهتر از مال است ، سعی كند به پند بزرگان گوش كنی كه موفقیت وس عادت در پندپذیری است و هرگز سر كسی را فاش مكن .

رقیب دیوسیرت
بملازمان سلطان كه رساند این دعا را
زرقیب دیو سیرت بخدای خود پناهم
مژ سیاهت ار كرد بخون ما اشارت
دل عالمی بسوزی چو غدار بر فروزی

همه شب در این امیدم كه نسیم صبحگاهی
چه قیامتست جانا كه بعاشقان نمودی
بخدا كه جرعه ده تو به حافظ سحرخیز
كه بشكر پادشاهی نظر مران گدا را
مگر آن شهاب ثاقب مددی دهد خدا را
زفریب او بیندیش و غلط مكن نگارا
تو از این چه سود داری كه نمی‌كنی مدارا
به پیام آشنایان بنوازد آشنا را

دل و جان فدایت رویت بنما عذار ما را
كه دعای صبحگاهی اثری كند شما را

فال
از اشخاص بخیل و حسود دوری كن و به درگاه خداوند دعا كن و سحرخیز باش تا بتوانی اشتباهات گذشته را جبران كنی و به موفقیت برسی .

برای دریافت اینجا کلیک کنید