مقاله نقش ایثار در منابع اسلامی و تأثیر آن در تكامل فرد و اجتماع

توضیحات

  مقاله نقش ایثار در منابع اسلامی و تأثیر آن در تكامل فرد و اجتماع دارای 218 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله نقش ایثار در منابع اسلامی و تأثیر آن در تكامل فرد و اجتماع  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله نقش ایثار در منابع اسلامی و تأثیر آن در تكامل فرد و اجتماع،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله نقش ایثار در منابع اسلامی و تأثیر آن در تكامل فرد و اجتماع :

جهاد در فرهنگ لغت به معنی: كارزار، جنگ كردن، جنگیدن در راه حق، جنگ دینی و غزو مسلمانان با كافران است.
یكی از مفاهیم اساسی و ارزمند در جهان بینی اسلامی مفهوم شهادت است كه این مفهوم دارای معنای خاصی است در واقع شهادت در اصطلاح قرآن، حدیث، كلام بزرگان و از دید عامه به مفهوم كشته شدن در راه خدا تلقی می شود و بر همین اساس شهید به كسی گفته می شود كه در ضمن جهاد در راه خدا به دست مخالفین دین كشته شود.

امروزه دامنه معنایی شهید و شهادت تنها به مفهوم كشته شدن در میدان جنگ و در مقابل دشمن دین نیست بلكه به استناد احادیث و روایات معنای این مفهوم بسظ یافته و برای بسیاری از اشخاص كه نه در میدان جنگ بلكه در راه دین و شریعت و به خاطر عشق به حق، شربت شیرین شهادت را نوشیدند نیز استعمال می شود و مرگ آنها در ردیف شهادت محسوب می گردد. این بر اساس بنا به ضرورت مسئله در بخش های بعدی به طور كامل این موضوع مورد بررسی قرار می گیرد.

3-3- فنای عاشق و معشوق
بشر افتخار می‌كند به این كه در زمینه معشوق همه چیزش را فدا می‌كند. خودش را در مقابل او فانی نیست نشان می‌دهد. یعنی این برای او عظمت و شكوه است كه در مقابل معشوق از خود چیزی ندارد و هرچه هست دوست و به تعبیر دیگر معنای عاشق در مقابل معشوق چیزی است نظیر آنچه در اخلاق است، در اخلاق چیزی است كه با نطق منفعت جور در نمی آید ولی فضیلت است یعنی یایثار یعنی از خود گذشتن به معنای رها شدن از خود در مقابل آنكه معشوق است

، آنكه یا آنچه كه بزرگتر است از خود و خواسته های خود و اینجاست كه منفعت در برابر ایثار عاشق خود را به فراموشی می سپارد.

ایثار با خودمحوری جور در نمی آید، فداكاری با خود محوری جور در نمی آید ولی معذلك می بیند انسان از جنبه اخلاقی وجود را، احسان را، ایثار را، فداكاری را تقدیس می كند، اینها را فضیبت می داند، عظمت و بزرگی می داند و در این هست كه مسأله عشق با مسأله شهوت متفاوت است، چون اگر شهوت باشد یعنی شیئ را برای خود خواستن. فرق بین شهوت و غیر شهوت در همین جاست. آن جا كه كسی عاشق دیگری است مسأله، مسأله شهوت اخلاق كه بحث چگونه

زیستن و چگونه آدمی بودن، آدمی است برسد اصل استوار است و هر مكتبی چه مذهبی، چه غیر مذهبی، معنوی یا مادی، ایده آلیستی یا رئالیستی باید این سه اصل را شرح و روشن كند، كه اگر طرح نشود یا مبهم بماند. اخلاق استوار و قابل تحقق نیست كه یكی از اصل ایثار است. آنچه كه ستون اساسی و عمود خیمه انسان بودن، یا اخلاق است، در یك كلمه ایثار است. كلمه ای كه در هیچ زبانی وجود ندارد. كه با اینهمه كوتاهی و دقت، اینقدر معنی را القا می‌كند و ایثار یعنی انتخاب منافع و مصالح دیگر و دیگران، بر منافع و مصالح خویش. ایثار، علمی است در اوج اخلاق وقتی

كسی در دو راهی «خود» و «دیگران» قرار می‌گیرد كه در راهی به منابع، لدت امنیت و بقاء و بودن خویش می رسد و در راه دوم باید اینهمه را به خاطر تأمین منافع، لدت و خوشبختی دیگران از دست بدهد و راه دوم یعنی دیگران را می گزیند. ایثار كرده است و این غیر از راهی است كه فرد، در ضمن حركت به سوی جلب منافع خویش و در حال زندگی كردن برای خویش، به نفع دیگران نی

ز میاندیشد و تأمین زندگی دیگران، در این حال، ایثار نسبت، احسان است. ایثار مسأله بسیار بزرگی است، اما مهمتر از خود عمل كه فرد واقعاً منافع خویش را سخاوتمندانه و پارسایانه و بی نظر و بی چشمه است، به دیگری و دیگران ببخشد و خود را محكوم و محروم بگذارد توجیه منطقی

و عقلی این است. هیچ خلف و هیچ مكتب جامعه شناسی و انسان شناسی ای وجود ندارد كه بتواند چنین عملی را توجیه و تفسیر و تحلیل عقلی بكند و منطقی نشان بدهد، عملی را كه فرد در آن جا دیگری را بر خود بر میگزیند و هیچ پاداشی نمی خواهد- نه معنوی، نه مادی است. هدف تصاحب و از وصال او بهره مند شدن است، ولی در عشق اصلاً مسأله وصال و تصاحب نیست،

مسأله فنای عاشق در معشوق مطرح است. یعنی باز با منطق خود محوری سازگار نیست. این مسئله در این شكل، فوق العاده قابل بحث و قابل تحلیل است كه این چیست در انسان؟ این چه حالتی است و از كجا سرچشمه می گیرد كه فقط در مقابل او می خواهد تسلیم محض باشد؟
مسأله پرسش این است، یعنی عشق انسان را به مرحله ای می رساند كه از معشوق می خواهد خدایی بسازد و از خود بنده ای، او را هستی مطلق بداند و خود را نیست و نیستی حساب كند، معشوق را بپرستد و برای او از خود هرچه از خود است در گذرد و خود را بسپارد به فنا شدن در راه مقدس عشق.
4-3 دهش و بخشش
لب ببند و كف بدوز برگشا
این سخا شافی است از سود بهشت
بخل تن بگذار و پیش آور سخا
وای او كز كف چنین سروی بهشت

و آنگاه مردی ثروتمند و با مكنت برخاست و گفت از پیر خردمند اكنون ما را از دهش و بخشش بگوی پیامبر گفت:

وقتی از دارایی خود چیزی می بخشی چندان عطایی نكرده ای.
بخشش حقیقی آن است كه از وجود خود به دیگری هدیه كنی.
زیرا دارایی تو چیزی نیست جز قناعی كه از ترس نیازهای فردا آن را نگاهبانی می‌كنی.
و فردا چه بار خواهد آورد برای آن سگی كه از فرط حرص و احتیار استخوان های 

و ترس از نیاز چیست نیازی دیگر كه جان آدمی را می گذارد، وقتی چاه تو پر آب است و همچنان ترس از تشنگی تو را به اضطراب انداخته، آیا این ترس نشان از یك عطش سیری ناپذیر در تو نیست؟
كسانی هستند كه از بسیار اندكی می بخشند تا به وصف كرامت شناخته شوند و همین شوق به نام و شهرت، هدیه آنان را مسموم میكند و كسانی كه هستند كه از كم تمام را می بخشند.
و كیسه شان هیچگاه تهی نخواهد ماند

و كسانی هستند كه با لذت می بخشند
و همان لذت پاداش آن هاست
و كسانی هستند كه به رنج و سختی می بخشند و آن رنج و سختی غسل تعمید آن‌هاست (تا از تعلق دنیایی پاك شوند)

همچون درخت عطرآگین مورد كه در دره ای دوردست، شمیم جان پرورش را هر نفس به دست نسیم می سپارد.
خداوند از دست های چنین بخشندگانی با آدمیان سخن می گوید و از پشت چشم آنان بر زمین لبخند می زند.

بخشیدن در پاسخ درخواست نیكوست.
اما نیكوتر از آن بخشیدن پیش از درخواست، از راه فهم.
و برای انسان گشاده دست جستجوی پذیرنده بخشش لذتی است كه بر لدت بخشیدن فزونی دارد.
آیا چیزی هست كه باید از بخشش آن دریغ كرد؟
هرچه هست روزی به ناچار خود به خود بخشیده خواهد شذ.

پس هرچه بهتر اكنون كه كسی را بدان نیازی است آن بخششی تا فرصت بخشش از آن تو باشد و بر وارثان زمین
چه بسیار كه میگویند: من می بخشم، اما آن كسی را كه سزاوار نیست.»
اما درختان باغ تو و گوسفندان چراگاهت چنین نمی گویند.
آن هایی می بخشند تا زنده باشند زیرا نگاه داشتن و دریغ كردن هلاك شدن است بی گمان آن كس كه خداوند موهبت عمر و ثروت شب و روز را به او عطا كرده است به هرچه تو بدون نثار كنی سزاوار است و آن كس كه شایسته است تا از اقیانوس بیكران حیات آب نو شد این شایستگی را نیز دارد كه تو جام او را از جویبار كوچك خود پر كنی.
و تو كیستی كه نیازمند پیش تو عریان شود و جام

ه غرور خود چاك كند تا تو شایستگی او را عریان ببینی و غرور او را بی شرم نظاره كنی.
نخست بنگر كه آیا تو خود مقام بخشندگی را شایسته ای؟ و آیا شأن و مرتبه را یافته‌ای كه واسط در فیض بخشش باشی؟
زیرا به راستی زندگی است كه به زندگانی چیزی می بخشد و تو كه خود را دهنده می‌بینی، تنها شاهد و گواه این بخشش و شما گیرندگان بخشش ها كه تمامی مردم جهانید، بار سنگین سپاس زیاد بر دوش خود مگذارید، مبادا كه بر گردن خود و گردن آن كس كه شما را بخشش كرده است اسارت نهیده
خوشتر آند است، كه گیرنده و بخشنده هر دو با هم بر بال های آن هدیه پرواز كنید، زیرا در اندیشه ی سپاس

بودن، شك كردن است در گوهر سخاوت كه زمین بخشنده ما در او خداوند آسمان پدر اوست.

5-3انفاق
یكی دیگر از نمودهای ایثار انفاق است كه مربوط به ایثار مال می‌باشد. انفاق و ایثار امامان، از بهترین اموال خویش و در سخت ترین شرایط نیازمندی صورت می گرفت قرآن كریم نیز داستان ایثار حضرت علی (ع) و خاندان گرامیش را در آیات پر شكوه خود در سوره ی هل اتی منعكس كرده

است، حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س) و فرزندانشان آنچه در میسور داشتند- كه جز چند قرص نان نبود- با مال نیازی كه بدان داشتند تنها و تنها به خاطر رضای حق به مسكین و یتیم و اسیر بخشیدند، این بود كه این داستان در ملأ اعلی باز گوش و آیه قرآن درباره اش نازل گشت.

6-3 ایثار در جامعه پزشكی
از جمله فداكاریهای كه در عصر امروزی در جامعه دیده می شود، از خود گذشتگی‌هایی است كه به وسیله انسان های عادل و خوش قلب انجام شده. افرادی چون ریزعلی خواجوی و حسن امیدزاده كه نام خود را جاودان ساختند.
همچنین بسیارند، بیمارانی كه برای ادامه حیات به پیوند اعضا نیازمندند و هر از گاه ایثارگران را می یابیم كه با اهداء عضوی از بدنشان جان دیگران را نجات می دهند و باعث می شوند كه بیماران سلامتی خود را بدست آورند.

و نیز پزشكان بسیاری كه وقت و فرصت خود می زنند و جان بسیاری از بیماران را نجات می دهند و یا دانشمندانی كه در پایگاه های هسته ای مشغول به كار می شوند یا اینكه می دانند بعد از مدتی تشعشعات حاصل از شكافت هسته ای به بدن آن ها آسیب می رساند و آن ها را دچار بیماری می‌كند.
و اساساً تمام انسان هایی كه صادقانه برای رضای الهی خدمت می كنند و سعی در انجام وظایف محوله خویش دارند ایثارگرند.

4-ایثار پیامبر (ص) و اهل بیت (ع)
1-4 ایثار پیامبر در راه ترویج اسلام:
درامالی در تاریخ پیغمبر اسلام چنین آمده است كه: شبی مردی به نزد آن حضرت آمد و از گرسنگی به ستوه آمده بود، حضرت كسی را به خانه همسران خود فرستاد. آنان گفتند ما چیزی جز آب در خانه نداریم فرمود: چه كسی امشب این مرد را از گرسنگی نجات می‌دهد؟ علی (ع)

برخاست و عرض كرد: من آماده ام. پس وی را به خانه نزد فاطمه(س) گفت: جز غذای كودكان چیزی در خانه نیست ولی مهمان را بر خود و فرزندان مقدم می داریم و آنرا به وی می دهیم. علی (ع) فرمود: پس كودكان را بخوابان و چراغ را خاموش كن پس آن غذا را به مهمان دادند و خود گرسنه ماندند.

1-1-4 ایثار در آئین محمدی(ص) و ائمه اطهار:
از خود گذشتگی و ایثار، جان باختگی و شهادت طلبی ارزش های اصیل و ناب آئین محمدی و ائمه اطهار به شمار می آیند كه از صفات برجسته مردان الهی و عاشقان راه حق بوده، تا در مقابل هرگونه تهاجم فرهنگی و دست اندازی به حریم پاك و مقدس اسلام از سوی دشمنان و بیگانگان مقاومت و ایستادگی نموده و حقایق آن را از آلودگی‌ها و تحریفات گوناگون مصون بدارند و خود نیز در مسیر الهی هدایت شده و به كمالات انسانی و ارزش های معنوی دست یافته و در واقع به سوی باری تعالی بشتابند و سعادتمند ابری گردن

از صدر اسلام تا كنون به ویژه در طول تاریخ مكتب تشییع، ما شاهد بسیاری از فداكاری ها و شهادت طلبی های مسلمانان در جهاد با دشمنان اسلام بوده و هستیم كه «واقعه جانسوز، عاشورای حسینی» از مهم ترین آنها به شمار می آید. اوح وارستگی، آزادی، ایثار و شهادت امام حسین (ع) و 72 تن از یاران با وفایش درس های عبرت آموزی را به پیروان و عاشان راه حق می‌دهد كه قابل مطالعه و بررسی اند. در واقع آنچه كه باعث پیروزی انقلاب اسلامی ایران به

رهبری امام خمینی (ره) در سال 57 و هشت سال دفاع مقدس شد، وجود عاشورای حسینی و در یك كلام وجود فرهنگ «ایثار و شهادت» مردان بزرگ الهی بود كه به مرور، اخلاق و رفتار اقشار مختلف مردم مسلمان و مؤمن ایران اعم از زنان و مردان، نوجوانان و جوانان تحصیل كردگان و عامی را تحت تأثیر قرار داد و متحول ساخت، آن چنان كه توانستند با اعتقاد و ایمان راسخ به ارزش‌های اصیل اسلامی به ایثار و از خود گذشتگی در ابعاد مختلف فردی، اجتماعی و فرهنگی پرداخته و در برابر دشمنان و بیگانگان غرب و شرق مقاومت ایستادگی كنند و نقش آفرینی های مختلف انقلاب

و جنگ تحمیلی به نمایش بگذارند و با پیروزی و سربلندی از این آزمایش الهی بیرون آمدخه و زمینه و شرایط تشكیل حكومت اسلامی را در جامعه ایران فراهم سازند و دست هر تجاوز گر بیگانه ای را اعم از غرب و شرق از این سرزمین های اسلامی كوتاه سازند. بنابراین یكی از ویژگی های انكارناپذیر انقلاب اسلامی كه ریشه در مكتب رهایی بخش اسلام دارد ایثار و شهادت است كه همواره انگیزه جهاد بوده و شهدا با آرمان های اسلامیشان مشخص كننده راه و خصلت انقلاب و عامل پیروزی آن بوده اند.

اكنون بعد از گذشت سالها از پیروزی انقلاب اسلامی و هشت سال دفاع مقدس، زمان آن فرا رسیده است كه باجرا و پیاده كردن اهداف، ارزش ها و آرمان های اصیل انقلاب اسلامی كه همانا اصول و ارزش های اسلام ناب محمدی (ص) است، بپردازیم و این امر جز با فرهنگ «ایثار و شهادت) میسر نخواهد بود.

2-1-4 ایثار انصار نسبت به مهاجران
ایثار انصار برای برادران مهاجرشان فراتر از توصیف است، مهاجران چیزی به جز لباسشان را نداشتند، علی رغم اینكه قبلاً ثروتمند بودند.
همه می دانند كه اهل مدینه كشاورزند و ساكنان مكه تاجر.
ایثار انصار چیزی خیالی است كه عقل آن را باور نمی كند.

به خدا قسم ایثار عجیبی است، مهاجر به قید قرعه با برادر انصاری خود افتاده است، چون وقتی گفته می شد فلانی پیش چه كسی بماند، همه انصار می گفتند: نزد من، نزد من، یعنی چه؟ این چه ایثاری است؟!
آیا باور كردنی است؟ هیچ صله رحم

قرابت یا پیوندی جز پیوند برادری كه اسلام در بینشان برقرار نموده است، میانشان وجود ندارد.
2-4 ایثار حضرت علی(ع):
امیرالمؤمنین (ع) فرمود: ایثار خوی نیكان و روش پاكان است.

نمونه ای از رفتار ایثارگران امام علی(ع):
فرزندان علی و فاطمه(حسن و حسین) بیمار شدند. به آنها پیشنهاد شد برای بهبودی فرزندانشان نذر كنند. علی(ع) و فاطمه(ع) و فضه در درگاه خدا نذر كردند هنگامی كه بر فرزندانشان آفیت

حاصل شد، سه روز روزه بگیرند. خدای سبحان نعمت سلامتی را نصیب آنان كرد. اینك آنان باید به نذر خود وفا كنند لیكن چیزی در خانه علی یافت نمی شود. علی سه پیمانه جو برای فراهم آوردن نان قرض می‌كند. سه روز روزه شروع می شود. یك پیمانه آن را در روز اول فاطمه (ع) چند گرده نان برای افطار فراهم می‌كند. هنگام افطار كه فرا می رسد مسكینی در خانه را می كوبد همه نام ها را به وی داده با آب خالص افطار می كنند! روز دوم نیز همانند روز اول بخشی دیگر آرد را برای

تهیه افطاری آماده میكند و هنگام افطار كه فرا می رسد یتیمی در خانه را می زند. همانند روز اول همه نام ها را به یتیم داده با آب خالص افطار می نمایند و برای روز سوم آماده می شوند روزه بگیرند، در هنگام افطار روز سوم كه همانند روزهای پیش چند گرده نان تهیه می شود، ناگهان اسیری در خانه علی می آید و همانند شب های پیش گرده نان ها نصیب وی می شود.
افطار هر سه روز روزه با آب خالص سپری می شود! رخسار اهل بین از گرسنگی رنجور شده است.
رسول (ص) وارد خانه علی و فاطمه شده، رخسار رنجور آنان را مشاهده می‌كند به همین سبب می پرسد فاطمه برای پدر توضیح می‌دهد. آنگاه ایثار فاطمه و علی تجلی می نماید و غذای بهشتی نصیب خانواده عترت می گردد. خدای سبحان ستایشی از ایثار آنها بخشی از آیات سوره انسان را نازل می نماید:

«یؤمنون بالنذر و یخافون یوما كان شره مستطیرا و یطمعون الطعام علی حبه، مسكینا و یتیما و اسیرا»
به نذرها خود وفا می كنند و از شر و عذاب فراگیر روز قیامت در هراسند. طعام را با این كه خود نیاز دارند و محبوب آنهاست در راه خدا به مسكن و یتیم و اسیر طعام می‌نمایند.

3-4 حماسه حسینی
شهادت امام حسین (ع) با توجه به ابعاد فوق العاده شخصیت وی و دودمان وی و انعكاس آن در اجتماع و با وجود هشیاری و آزادگی امام حسین عالیترین جلوه شهادت یك انسان كامل است كه عظمت فوق طبیعی و علو شخصیت و هدف او را اثبات می‌كند. امام حسین راهی را برگزید و مقصدی را به عالمیان نشان داد كه بعد از وی الگوی همه آزادگان جهان شد. البته پدیده شهادت

فی نفسه آنقدر عالی و بلند مرتبه است كه اگر در همه تاریخ بشری فقط یك بار اتفاق می افتاد یعنی در تاریخ بشر تنها یك نفر شهید می شد بازهم اهمیت شهادت فوق همه پدیده های حیات بشر بود چه رسد به این كه در گذرگاه قرون و اعصار كاروان شهادت متجاوز از میلیون ها پاكان اولاد آدم را به خود دیده است و پیشتاز برجسته ای چون حسین بن علی (ع) و شخصیت های متمایزی در این كاروان الهی شركت داشتند.

به هر حال عاشورا اتفاق افتاد تا بار دیگر شهادت و لقاء الله زنده شود و نه تنها زنده بلكه برای همیشه و در همه جا جاودانه مانده عاشورا كربلا صحنه متقابل دو جریان ابدی تاریخ است. جریان هابیل و قابیل در روز عاشورا نیز همین واقعه تكرار شد. یك طرف لشكر حق و حقیقت و طرف دیگر باطل و ضلالت؛ امام حسین علیه السلام نصرت و پیروزی دین خدا و شهادت در راه خدا را می خواست و آن قوم پیروی از هوی و هوس و بازگشتن به سنت های جاهلی و نیز كشتن امام حسین را می خواستند.

یكی از نكته های مهم و عبرت آمیز عاشورا وفاداری و ایثار یاران با وفای امام حسین علیه السلام است. اصحاب امام حسین علیه السلام با وجود اینكه به طور قطع می‌دانستند قدم نهادن در این راه مساوی با كشته شدن و شهادت است، اما حسین علیه السلام را همراهی كردند و به جز آنان كه به طلب مال دنیا با امام همراه شده بودند و در نیمه راه نیز از امام جدا شدند، سایر یاران و افراد خانواده ایشان تا آخرین لحظه با امام ماندند و جان خود را فدای امام كردند به طوری امام حسین علیه السملا وفاداری یارانش را به آنها یادآور شده بود.
و اینچنین هم شد.

5-شهادت
تأثیر شگرف فرهنگ پربار ایثار و شهادت در گستره جهان بینی دینی ما از جلوه و منزلت متمایزی برخوردار است. فرآیند تأثیرگذاری ایثار و شهادت در مایه های فرهنگی، اجتماعی و … با ظهور مكتب حماسی تشیع به عنوان زیباترین جلوه های روح دینی مایه شگفتی شده است. فرهنگ متعالی ایثار و شهادت با هویت قدسی خود توانایی سرشاری را در متأثر ساختن نهادهای اجتماعی و ساختارهای سیاسی و فرهنگی جامعه دارا می‌باشد. یافته ها و دستاوردهای دیرینه تاریخی مبین این واقعیت روشن است كه ایثار و شهادت به عنوان كارآمدترین عنصر فرهنگی در مهار و یا تشدید فرآیندها و پدیده های اجتماعی تلقی می شود. بی تردید قوام بردار و رشد اعتلای فكری و اجتماعی جامعه منوط به مؤلفه هایی است كه در ساختار جامعه ترسیم و جهت یابی می شوند و در راستای این هدف، تلاش ما بر این استوار است كه با نمودار ساختن تأثیر فرهنگ ایثار و شهادت بر علل و اسباب رشد جامعه یعنی حركت و پویایی، حضور معنادار، آزادی، تعهد و مسئولیت و ارزش های دینی- ملی ارتباط عمیق و تنگاتنگ فرهنگ ایثار و شهادت را با رشد و اعتلای فرهنگی نمایان سازیم. فرهنگ ایثار و شهادت، بی گزاف، برترین اصل برای كسی رشد

اجتماعی و فرهنگی محسوب می شود. بر اساس بینش درست، دستاوردهای نهایی رشد و اقتدار جاودانه یك ملت، تثبیت و تحكیم ساختارهای بنیادین نظام همراه با بسط اندیشه های پاك و جهانی كعمار اندیشمند انقلاب اسلامی است. «فرهنگ ایثار و شهادت» حاصل و تلاش و جانفشانی برگزدگان این آب و خاك است كه طی سالها و با هزینه ای جبران ناپذیر و به همان نسبت و طی سالیان دراز و با تلاش فراوان و گران سنگ عزیران ایثارگر به دست آمده طی سالیان دراز و با تلاش فراوان، قابلیت نهادینه شدن در جامعه و تبدیل شدن به رفتار فردی و جمعی را دارد. بسی جان امید است كه این حركت با ارزش فرهنگی بین نسل ها به صورتی منظم و هماهنگ به حیات طیبه خود ادامه دهد و به سر منزل مقصود برسد.

1-5 فلسفه وجودی فرهنگ ایثار و شهادت در مكتب اسلام
دین اسلام به عنوان آخرین و كامل ترین آیین در میان ادیان الهی، وظیفه خود می‌داند كه فطرت انسان ها را بیدار ساخته و در صراط مستقیم به سوی كمالات انسانی و ارزش های الهی هدایت نماید و این امر جز با پیاده كردن احكام و دستورات الهی در مراحل مختلف زندگی بشر اعم از فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و … میسر و مقدور نخواهد بود. اما آیین مقدس اسلام به ویژه مكتب تشییع، در این راه پر فراز و نشیب با بسیاری از توطئه ها و دسیسه های

دشمنان كه قصد تحریف و نابودی حقایق آن را دارند، روبر خواهد بود. بنابراین بر اساس فلسفه جهاد اسلامی، پیروان و عاشقان راه حق مبارزه و مقاومت در برابر ظلم و ستم دشمنان و تن به ذلت آنها را ندادن از وظایف مهم شرعی و اخلاقی خود می دانند و پایبند به آن هستند. در این زمینه در آیات و روایات بسیاری به جهادگران راه خدا سفارش شده تا آنها با جامن و مال و هر آنچه كه در اختیار خود دارند به مبارزه و جهاد با دشمنان اسلام بپا خیزند و مانع هرگونه تجاوز و تعدی به اصول و حقایق اسلام شده و جلوی ظلم و ستم و فساد آنها را بگیرند.
احكام و دستوراتی كه در فلسفه جهاد اسلامی آمده از مهم ترین دستورات الهی است كه در آئین و شریعت محمدی (ص) و سراسر زندگی ائمه اطهار (ع) به وضوح دیده شده و قابل مطالعه و بررسی است. مطالعات در زمینه فلسفه جهاد و مبارزه در مكتب اسلام چنین آورده اند.
«آیین مقدس اسلام، آیین توحید و آیین عقل و فطرت و آیین رشد و كمال و آیین صلح و صفا و مهر و محبت و آیین تربیت است. اسلام عشق و علاقه دارد قلوب انسان‌ها را از راه ارتباط با شرك و كفر و بت پرستی و بندگی نسبت به بندگان پاك كند… اسلام كه خود آیین فطرت و عقل و مدرسه كرامت و شرافت و فضای عدل و عدالت، دین و صلح و سلامت، مهر و رأفت و عشق به انسان

است تنها و تنها برای درهم شكستن ظلم و ستم و به خاك مالیدن دماغ ظالم و ستمكار و گرفتن حق مظلومان از دست ستمگران بر پا شدن عدل و قسط در تمام پهنه زمین، جهاد را همراه با تمام لوازمش تجویز نموده است … اسلام دعوتش را با دلیل و برهان و موعظه حسنه و جلال حسن

شروع می‌كند و از این راه سعی می‌كند انسان منحرف از فطرت توحیدی را به صراط مستقیم برگرداند. اسلام، موضع گیری علیه توحیدی را كه به ضرر خود موضع گیران و مزاحم مؤمنان پاك است نمی پسندد و چنانچه ببیند دشمن عالم یا جاهل در زمینه رشد انسان و انسانیت مانع ایجاد می‌كند خود را به خاطر اقامه حق مجبور به جهاد می بیند و برای او جهاد ابتدایی یا دفاعی فرقی نمی كند. آنچه برای او اهمیت دارد پاكسازی حیات انسان از آلودگی شرك و كفر و فسق و فجور و بت و بت پرستی است.»

اكنون كه روشن شد برای چه هدف والایی در اسلام سخن از جهاد و مبارزه به میان آمده است، ضروری است به بررسی ارزش های ایثار و شهادت در آیین جهاد و مبارزه پرداخته شود. اصولاً هر جهاد و مبارزه ای برای ریشه كن نمودن ظلم و ستم و رهایی مظلومان و ستم دیدگان از شد

دشمنان و منافقان از خدا بی خبر و نیز اجرای فرامین احكام و دستورات اسلامی بدون وجود ارزش هایی همچون ایثار و شهادت معنا و مفهومی ندارد. زمانی جهاد و مبارزه ای به اهداف متعالی خود می رسد و پیروز از میدان عمل بیرون می آید كه رهروان آن آراسته به صفات و ارزش هایی همچون ایثار و از خود گذشتگی در امور مختلف زندگی و آماده شهادت و جان باختگی در هر مرحله از

مبارزه باشند. در غیر این صورت آن مبارزه و جهاد بی محتوا بوده و در نیمه راه به علت وجود مشكلات و مسائل گوناگون، رها شده و به اهداف، متعالی خود نمی رسند. چنانچه در طول تاریخ، ما شاهد بسیاری از مبارزات و انقلاباتی بوده ایم كه به علت نداشتن فرهنگ ایثار و شهادت شكست خورده و پیروان آن ناكام و ناامید دست از مبارزه كشیده اند و همه چیز به نفع دشمن تمام شده است.

اكنون برای روشن تر شدن مطلب، ضروری است به بررسی مفاهیم «ایثار» و «شهادت» در فرهنگ اصیل اسلامی بپردازیم. ایثار یعنی «مقدم داشتن دیگری بر خویشتن و در واقع به معنای از خود گذشتگی است كه از خود گذشتگی از صفات مردان شریف و كریم است و تمرین بندگی لازم داشته و از ایمان و اعتقاد ریشه دار صاحبش حكایت دارد. ایثار و از خودگذشتگی امری است دینی، اخلاقی و انسانی و بسیار نیكو و پسندیده كه در هر آیین و مذهبی ستوده شده و درباره آن

سفارشات زیادی شده است «ایثار در فرهنگ اجتماعی، سیاسی و اقتصادی اسلام به عنوان اوج وارستگی مؤمن و نشانه بارز پیوستگی به خدا و مكتب تلقی شده و در قرآن از آن برای آزمودن صلاحیت رهبری و امامت نام برده شده است. حضرت ابراهیم (ع) پیش از رسیدن به امامت با ایثار آزمایش شد و علی (ع) در ایثار جان آنچنان پیش رفت كه حتی بر جبرائیل و میكائیل پیشی گرفت و ملایك و عالم آسمان ها را به حیرت واداشته و عامل مباهات پروردگار عالم شد!!…» همچنین

واقعه عاشورای حسینی، اوجی از ایثار و شهادت در طول تاریخ تشیع به شمار می رود كه سرشار از نكات عبرت آموزی برای تمام شیعیان و مسلمین جهان اسلام به شمار می آید.
بنابر آنچه كه گذشت، ایثار را می توان با استناد به روایات و احادیث نوعی آزمایش الهی برای مؤمنان و رهروان راه حق بر شمرد كه از طریق آن به ندای پروردگار خود لبیك می گویند و در برابر فرامین و دستورات الهی سر تعظیم و تسلیم فرود می آورند. آری مؤمن كسی است كه از خود

بگذرد و به یاری مردم گرفتار و ستمدیده بشتابد و آنان را در مسایل و مشكلات روزگار تنها نگذارد كه اگر چنین كند از یك سو جامعه مسلمین هرگز دچار گرفتاری و مشكلات هدیده ای در سطوح مختلف سیاسی، فرهنگی، اقتصادی اجتماعی و … نمی شود كه دشمنان و بیگانگان هر لحظه برای آنها توطئه كرده اند و از سوی دیگر چنین فردی رضایت خداوند را حاصل نموده و خود نیز به سوی باری تعالی شتافته و سعادتمند ابری خواهد شد.

مفهوم شهادت از ارزش والایی برخوردار است و می توان آن را در راستای ایثار و از خود گذشتگی مطرح كرده و در واقع مكمل آن محسوب نمود. در حقیقت، ارزش شهادت مرتبه بالای ایثار است و به عبارت ساده تر منتهی درجه ایثار به شمار می رود. در نظام ارزشی اسلام، شهادت معیاری است كه ارزش های دیگر و اعمال صالح انسان با آن سنجیده شده و در طبقه ی ارزش ها، جایگاه بسی رفیع به آن اختصاص داده شده است.

فرهنگ شهادت و ایثار در نظام اسلامی از مهم ترین ویژگی مكتب تشیع به شمار می‌رود و بر همگان پوشیده نیست كه وجود همین فرهنگ بوده و هست كه حقایق اسلام همچنان پا بر جا و زنده تا اكنون، تاریخ شیعه، شاهد ایثارگری و شهادت طلبی مردان بزرگ الهی همچون پیامبر بزرگوار اسلام (ص) و اصحابش ائمه اطهار (ع) و یاران و رهروان آنها بوده و این امر حاكی از آنست كه «اسلام مكتبی است كه حركت جنبش، تلاش، جهاد و ایثار را برای تحقق بخشیدن به حاكمیت قوانین الهی می طلبد. چنان كه در طول تاریخ اصلام تحقق عینی این حركت و تلاش و جهاد به

شكل های گوناگون كه برخاسته از طبیعت این مكتب جامع است- به ثبوت رسیده است- موضوع كربلا و مظلومیت امام و اهل بینش در طول تاریخ برای تشییع به یك رمز و شعار و هویت انقلابی و خصیصه لاینفك تشیع تبدیل شده به پیروان اهل بیت در هر زمان و عصری برای حفظ این رمز و شعار از جان نیز گذشتند و حراست و حرمت آن را به معنی پاسداری از موجودیت و شرف و مذهب خود دانسته اند. صحنه های با شكوه ایثار و شهادت از این قبیل در تاریخ پیروزی انقلاب اسلامی و جبهه های هشت سال دفاع مقدس كم نیستند. ما تكرار واقعه كربلا را در تاریخ خونبار تشیع بارها دیده و آثار پر بار آن را لمس كرده ایم.

اكنون وظیفه شرعی و دینی ماست كه با بدست آوردن شناخت كافی و صحیح از فرهنگ ایثار و شهادت در مكتب اسلام و با عمل كردن به اصول، دستورات آن، ما نیز رهروان همان جان باختگانی باشیم كه جان، مال و آبروی خویش را در مسیر حق از كف دادند و توانستند با ایثار و شهادت به پاسداری و صیانت از ارزش ها و حقایق اسلامی بپردازند.

برای دریافت اینجا کلیک کنید