توضیحات

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله استفاده مستقیم از آبهای شور ( بدون شیرین كردن آنها ) دارای 40 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله استفاده مستقیم از آبهای شور ( بدون شیرین كردن آنها )  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله استفاده مستقیم از آبهای شور ( بدون شیرین كردن آنها )،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد


بخشی از متن مقاله استفاده مستقیم از آبهای شور ( بدون شیرین كردن آنها ) :

استفاده مستقیم از آبهای شور ( بدون شیرین كردن آنها )

1- استفاده از آبهای شور سطحی ( جاری ) و زیرزمینی به عنوان آب آبیاری در كشاورزی و مسائل آنها
مقدمه :
آبها را از نظر قابلیت هدایت الكتریكی یا به عبارت دیگر زیان شوری براساس نظریه ویل كوكس (68) به چهار گروه تقسیم كرده اند : گروه های و و و كه در آن آب گروه با هدایت الكتریكی مخصوص در 25 درجه سانتیگراد بین 100 و 250 میكروموس بر سانتیمتر كاملاً بی ضرر و آب گروه با هدایت الكتریكی بین 2250 و 5000 نامناسب برای كشاورزی تشخیص داده شده است ،

مگر آنكه با ایجاد شرایط مناسب بتوان با احتیاط از آن به عنوان آب آبیاری استفاده كرد . اما عملاً می بینیم كه در كشور ما به علت ناكافی و یا در دسترس نبودن آب شیرین ، از آبهای خیلی شورتر برای كشاورزی استفاده می كنند . به عنوان مثال در حاشیه كویرهای جنوب البرز ( دشت كویر ) آبهایی كه هدایت الكتریكی آنها بیش از 8000 میكروموس بر سانتیمتر است در مواردی برای آبیاری زراعتهایی مانند پنبه ، ذرت ، چغندرقند مورد استفاده قرار می گیرد .

دلیل آنرا از جمله اینطور می توان توجیه كرد :
حد تعیین شده درجه شوری برای آب آبیاری با معیارهای آمریكایی و دیگر كشورهای مشابه با شرایط طبیعی ایران ، نمی تواند كاملاً تطبیق كند . علت آنرا شاید بتوان در عوامل ذیل جستجو كرد

:
الف) دلایل عدم تطبیق معیارهای آمریكایی با شرایط طبیعی ایران و غیره
(1-) از آنجایی كه كشاورزی در ایران قرنها سابقه دارد ، ممكن است كه با گذشت زمان و براساس تئوری انتخاب طبیعی ، گیاهانی كه مقاومت بیشتری داشته اند ، توانسته اند شوری زیاد آبها را تحمل كنند واین مقاومت بتدریج در آنها تقویت شده و به نسلهای بعدی انتقال پیدا كرده باشد .

این موضوع بخصوص با توجه به آزمایشهای یكی از دانشمندان شوروی به نام
Strogonov می تواند مورد قبول واقع شود :
این دانشمند ثابت كرده است كه می توان مقاومت گیاهان را نسبت به شوری آب آبیاری از طریق خیساندن بذر آنها در محلولهای شور ، قبل از كاشتن آنها ، به طور مصنوعی افزایش داد و در واقع همان واكنشی را در آنها به وجود آورد كه تزریق واكسن در انیسان به وجود می آورد .

(2)- آبیاری به روش كرتی یا غرقابی كه یك روش سنتی آبیاری در ایران است و به خصوص در مناطق خشك و حاشیه كویری آن ، از قدیم معمول بوده و هنوز رواج دارد، در كنترل شوری خاك بسیار مؤثر است . علاوه بر آنكه عملاً می بینیم كه این روش در جلوگیری از شور شدن خاك تأثیر دارد ، بررسیها در این زمینه در دیگر كشورهای جهان نیز نشان داده كه تحت شرایطی بهترین روش آبیاری برای كنترل شوری و یا جلوگیری از شور شدن خاك در موارد آبیاری با آب شور ، روش آبیاری غرقابی یا كرتی است و اعمال این روش در شرایطی ، تأثیر قابل توجهی در جلوگیری از شور شدن خاك دارد ،

از ان جمله :
زمین به اندازه كافی شیب داشته باشد ، هر كرت خوب هموار و مسطح باشد تا همه جای آنرا آب بگیرد ، جنس خاك سبك و قابلیت نفوذ آب در آن زیاد باشد و خلاصه زهكشی زمین كامل باشد و غیره .
با آنكه این روش با لحاظ مصرف آب زیاد ، به خصوص در كشور ما كه از جهت كمبود آب در مضیقه هستیم چندان مطلوب نیست ، ولی از آنجایی كه ایستادن آب زیاد در هر كرت ، سبب افزایش قوهو ثقل و در نتیجه شستشوی نمك و پایین بردن آن در زمین می شود ، تا حدود زیادی مانع از شور شدن خاك می گردد . اعمال این روش در نقاط یا شرایطی بجا به نظر می رسد ، كه آب دیگری كه مناسب آبیاری باشد و بشود با بكار بردن روش دیگری در مصرف آن صرفه جویی كرد ، وجود نداشته باشد .

آبی كه به این روش در سطح زمین ( هر كرت ) می ایستد ، به ویژه در شرایطی كه زهكشی خوب باشد ، قادر است به میزان قابل توجهی املاحی را كه بین دو آبیاری متوالی در خاك جمع می شود ، بشوید و از منطقه ریشه گیاه خارج كند .

و خلاصه به همین دلیل می توان گفت كه در ایران ابهایی كه به ظاهر شور و خطرناك است ، سالهاست مورد استفاده قرار می گیرد ولی در بسیاری از موارد زمین همچنان قابل بهره برداری است و شوری آب آبیاری – نتوانسته آنرا از پای در آورد و حتی خانواده ها همچنان از درآمد آن امرار معاش می كنند .

به عقیده نگارنده با آنكه در روش آبیاری غرقابی یا كرتی كه یك روش سنتی و بسیار قدیمی است ، مقدار زیادی آب مصرف می شود ، در حالی كه آب در بعضی از همین مناطق كه روش سنتی آبیاری اعمال می شود ، بسیار با ارزش است ، بكار بردن این روش آبیاری در مواردی كه خاك شور است و یا شوری آب ، شورتر شدن خاك را تهدید می كند ، ( و به همین دلیل امكان استفاده از دیگر روشهای آبیاری وجود ندارد ).

مصلحت است كه زمین به روش كرتی كشت و آبیاری بشود و هر چند سال یك بار هم به روش نشتی و غیره ( مراجعه شود به كتاب حفاظت منابع طبیعی (خاك ) تألیف نگارنده ) زیرا اگر این كار را نكنیم و فقط به منظور صرفه جویی در مصرف آب ،

روشهای دیگری كه كنترل شوری خاك با آنها ، مشكل یا غیر ممكن است را به كار ببریم ، سرانجام روزی خواهد رسید كه زمین شور شده و دیگر قابل بهره برداری نیست . از آنجایی كه در این گونه مناطق ، معمولاً ارزش زمین از ارزش آب كمتر نیست زیرا زمین قابل كشت و زرع هم كم است ، كویر شدن زمین هم تقریباً همانگونه مسأله ایجاد می كند كه نبودن آب و یا شور و غیر قابل استفاده بودن آن .

حتی در بعضی از منابع میخوانیم كه برای بدست آوردن موفقیت در این امر و شستشوی بیشتر نمك ، لزوم آبیاری بیش از اندازه را در این مورد توصیه می كنند . این موضوع را عملاً در زمینهای شور و حساس حواشی كویرها نیز به خوبی میتوان مشاهده كرد . اصرار كشاورزان مناطق كویری در آبیاری زیادتر محصول به ویژه در فواصل كوتاه تر ، نشانه ای از تجربه آنان در این مورد است .

(3) بسیاری از آبهای شور در ایران ، دارای مقدار قابل توجهی گچ است كه در فاصله بین دو آبیاری مقداری از آن در خاك جمع می شود و از تأثیر نامطلوب نمكها می كاهد .
(4) زهكشی زمین خوب و كامل بوده كه به این طریق بر اثر شستشو نمك خارج شده است .
(5) از خاكهای سبك با قابلیت نفوذ زیاد ، استفاده شده است .

تنها در ایران نیست كه طبقه بندی آب آبیاری از نظر شوری به روش آمریكایی با شرایط طبیعی آن تطبیق نمی كند ، بلكه بسیاری از كشورها نیز با این مسئله روبرو هستند ، از آن جمله ، الجزایر ، مصر ، هندوستان ، مجارستان و غیره را می توان نام برد . به عنوان مثال بررسیها در اسرائیل نشان داده كه تقریباً 60 درصد از آبهایی كه برای آبیاری در این منطقه صرف می شود ، اگر با معیارهای آمریكایی سنجیده بشود ، زیاد بدرد آبیاری نمی خورد .

از این رو دانشمندان در منطقه مذكور سعی كرده اند به طریق دیگری آبهای آبیاری را طبقه بندی كنند مثلاً در یكی از نظر شوری بر حسب نوع گیاه و نوع خاك طبقه بندی شده است . در این طبقه بندی ، حد شوری آب آبیاری برای گیاهان گرمسیری مقاوم به شوری حتی تا 000، 20 میكروموس بر سانتیمتر افزایش داده است . در این طبقه بندی دلیل علمی خاصی ارائه نشده و احتمالاً بیشتر متكی بر تجربیات نویسنده آن است .

یكی از اساتید دانشگاهی در ایران سعی كرده است طریقه ای را برای طبقه بندی آبهای آبیاری ایران از نظر شوری ارائه دهد كه اصول آن مبتنی بر تعادل آب و املاح در خاك بوده و در واقع جنبه علمی و استدلالی داشته باشد :« روش استدلالی برای تعیین شوری آب آبیاری در ایران » .

ارائه دهنده این روش ، در آخر مقاله خود نتیجه گیری می كند كه میزان شوری مجاز یك آب آبیاری به سه عامل بستگی دارد . ما در اینجا برای آنكه سخن را كوتاه كنیم ، فقط به ذكر خلاصه ای از آن به شرح ذیل اكتفا می كنیم .

شوری مجاز یا آب آبیاری ، به سه عامل ذیل بستگی دارد :
اول – میزان مقاومت گیاه نسبت به شوری : هر چه مقاومت گیاه بیشتر باشد از آبهای شورتری می توان برای آبیاری آن استفاده كرد .
دوم – هر چه راندمان آبیاری كمتر باشد ، از آب شورتری می توان استفاده كرد . اینطور می توان گفت : در حالت حدّ ، یعنی وقتی كه مقدار آبی كه به خاك داده می شود ،

نسبت به مقداری كه گیاه برای رویش خود نیاز دارد ، خیلی زیاد باشد ، بطوریكه راندمان آبیاری به طرف صفر میل می كند ، در این صورت شوری آب آبیاری یا شوری حد ، نمی تواند در مورد یك خاك با بافت متوسط از دو برابر شوری خاك در رطوبت اشباع ، تجاوز كند . یادآوری می شود كه معمولاً خاكهایی كه بافت متوسط دارد ، هدایت الكتریكی محلول خاك در ظرفیت زراعی ، تقزیباً دو برابر هدایت الكتریكی عصاره گل اشباع خاك است .

چنین می توان گفت كه با در نظر گرفتن رابطه های بكار برده شده استفاده از آبهای شور ، برای آبیاری با راندمان صددرصد ، امكانپذیر نیست و بایستی همیشه مقداری آب ، بیشتر از آنچه كه گیاه احتیاج دارد به زمین داد ، تا خاك شورتر نشود .

بر این اساس ، در مواردی كه آب آبیاری شور است ، باید از روشهای آبیاری قطره ای و بارانی كه راندمان آبیاری در آنها بیشتر از روشهای سنتی است با احتیاط استفاده كرد و سیستم طوری تنظیم بشود كه راندمان زیاد آب ، باعث بالا رفتن درجه شوری خاك نگردد .

سوم – نوع خاك در بهره برداری از آبهای شور نقش مهمی دارد . هر چه بافت خاك سبك تر باشد از آب شورتری می توان برای آبیاری استفاده كرد .
بنابراین با توجه به عوامل مذكور نمی توان آب آبیاری را از نظر درجه شوری به طور مطلق طبقه بندی كرد ، زیرا امكان دارد كه اگر از آبی كه كیفیت خوبی ندارد

ولی در یك خاك مناسب با راندمان خوبی بكار برده شود ، نتایج سودمندی از ان بدست آید و این موضوع ، فرق عمده ای است كه این روش با روش آمریكایی دارد .
روشی كه بیان شد در واقع یك روش استدلالی است كه بیشتر متكی به محاسبات و مدل سازی است و لذا محققان باید آنرا به عمل در آورند ، تا تجربه و نتایج لازم بدست آید . »

زیاد شدن املاح در منطقه ریشه در خاك بستگی به چند عامل دارد كه مهمترین آنها عبارتند از : مقدار نمك آب آبیاری ، تعداد دفعات آبیاری ، مدت آبیاری ، میزان صعود آب زیرزمینی بر اثر خاصیت لوله های موئی (شعریه ) . از طرف دیگر اگر زهكشی زمین خوب و كامل باشد ، می توان با زیادتر كردن مدت آبیاری و تعداد دفعات آن ، املاح را شستشو داد . اما هر آبیاری با آب شور ولی بدون زهكشی و شستشوی املاح ، باعث شوری خاك می شود .

اما اگر وضع زهكشی زمین خوب نباشد و آب هم كم باشد كه نشود زیاد و به دفعات آبیاری كرد ، استفاده از آب حتی بالنسبه شور هم ، پس از مدتی كوتاه ، باعث شور شدن خاك خواهد شد ، در حالی كه اگر زهكشی خوب باشد ، می توان از آب شور برای آبیاری استفاده كرد ، زیرا هر آبیاری ، مقداری از نمكهای آبیاری قبلی را كه در زمین جمع شده است ، می شوید و می برد و از منطقه ریشه گیاه خارج می كند .

در منبع شماره (7) كه در آن طبقه بندی آب آبیاری با استفاده از روش آمریكایی به چهار گروه تقسیم شده است . برای ایران و دیگر كشورهای مشابه كه دارای آب و هوای خشك و نیمه خشك می باشد ، طبقه بندی دیگری برای آب آبیاری با درجه شوری به مراتب بیشتر ذكر شده است كه می توان از آن به ویژه برای آبیاری گیاهان مقاوم به شوری استفاده كرد

مشروط به اینكه : خاك دارای بافت سبك ( قابلیت نفوذ زیاد ) و شرایط زهكشی مناسب باشد و ضمناً در دوره اولیه ریشه ، یعنی از هنگام به خاك كردن بذر تا جوانه زدن و كمی بالا آمدن آن ، آب شیرین كافی به آن برسد و یا به آن داده شود .

نگارنده ، در نتیجه ی تجربه ای كه شخصاً در مسئله شوری خاك و آب كسب كرده ، معتقد است در نقاطی كه از هر یك از این نوع آبها استفاده می شود بهتر است تا آنجایی كه امكان دارد همه ساله خاك با آبیاری مداوم و چند روزه با آب شیرین شستشو داده بشود تا نمك در خاك به ویژه در منطقه ریشه كیاه جمع نشود و از آب شیرین به خصوص در فصل بهار كه معمولاً در نتیجه بارندگی بالنسبه فراوان است ، برای كاشتن بذر و آبیاری مراحل اولیه رشد و نمو گیاه و حتی در طول دوره رشد هر وقت كه امكان دارد ، استفاده بشود .

استفاده از آب شور به ویژه اگر زهكشی زمین خوب نباشد و توجهی به نوع خاك و گیاه و دیگر شرایط لازم نگردد ، بسیار خطرناك است ، به طوریكه امكان دارد ، در ظرف یك مدت كوتاه باعث شوری زیاد و حتی غیر قابل استفاده شدن زمین بشود .

جدول شماره 14- طبقه بندی آب آبیاری با درجه شوری بیشتر برای زمینهای سبك با زهكشی كامل
گروه آبها هدایت الكتریكی مناسب برای شرایط لازم

1 تا 1500 هر نوع گیاه –

2 1500تا 2000 گیاهان حساس بشوری –

3 2250تا 4000 گیاهان مقاوم بشوری –

4 4000 تا 8000 گیاهان بیشتر مقاوم مانند یونجه چغندر ، پسته ، خرما و غیره شستشوی خاك و آبیاری مراحل اولیه با آب شیرین

بنابراین باید با آگاهی كامل و همه جانبه از شرایط موجود ، از آب شور استفاده بشود . برای این كار لازم است كه هم دولت و هم كشاورزان ابتدا اقدام لازم در مورد شناخت كامل شرایط و عوامل از جمله ، میزان درجه شوری آب ، میزان درجه شوری خاك ، نوع خاك (سنگین یا سبك و غیره ) درجه مقاومت گیاه مورد كشت نسبت به شوری در شرایط محلی ،

امكان تأمین آب شیرین برای شستشوی خاك و آبیاری زراعت یا باغ در بعضی از مواقع و امثال اینها به عمل آورند و با ایجاد شبكه زهكشی كامل و رعایت دیگر اصول صحیح كشاورزی به ویژه در مناطق خشك ، از آب شور برای كشت و زرع استفاده كنند ، در غیر اینصورت نتیجه همان خواهد شد كه در بسیاری از نقاط مناطق خشك و نیمه خشك كشور خودمان اتفاق افتاده است : به عنوان مثال در یك نقطع چاه ، و یا قنات حفر كرده اند كه آب آن شور بوده ،

چند سالی با این آب زراعت كرده اند ، بدون آنكه به نوع زمین توجه كنند و یا به آن برسند ( زهكشی و غیره ) سال به سال كه زمین شورتر شده ، از میزان محصول آن نیز كاسته شده ، بطوریكه پس از گذشت چند سال ، سرانجام آنقدر خاك شور و محصول كم شده كه كشاورزان مجبور به رها كردن آن زمین و آن آب شده و حتی در بسیاری از موارد به كلی آنجا را ترك كرده و برای كسب روزی به نقطه دیگری و یا شهرها و مراكز جمعیت، مهاجرت كرده اند .

نمونه های بسیاری از این نوه ویرانه ها و كویر شدن زمینها را در نقاط مختلف كشورمان به ویژه در حواشی كویرها وبیابانها می بینیم . از این رو است كه گفته می شود ، تا آنجایی كه امكان دارد از آب شور استفاده نشود و اگر انسان چاهی حفر كرده و یا قناتی احداث كرده و یا در منطقه ای قرار گرفته كه آب رود آنجا شور است و مجبور به استفاده از این نوع آبهای شور است ،

باید همانطوری كه گفته شد ، همه چیز را خوب از طریق آزمایش و مطالعه دقیق بشناسد و آنچه را كه برای استفاده از آبهای شور لازم است ، رعایت كند و از روی دقت انجام دهد تا زمینش شور نشود و محصولش هم كاهش پیدا نكند و سرانجام وقت و سرمایه او هم تلف نشود و هدر نرود و خلاصه از هستی ساقط نگردد .

نگارنده افرادی را می شناسد كه با اصطلاح هر چه را داشتند بر سر احداث چاه و یا قنات و به زیر كشت بردن زمینهای بایر شور یا غیر شور گذاشتند و پس از سالها تلاش و زحمت و خرج كردن و سرانجام هیچ نتیجه ای از آن نگرفتند و با دست خالی و با قرض زیاد و روحیه خسته و افسرده ، همه تأسیسات خود را كه در آنجا با هزاران زحمت و خرج بسیار كه از روی عشق و یا ناچاری بنا كرده بودند از قبیل قنات یا چاه ، ساختمان ،

طویله ، بهار بند و غیره ، همه را در آنجا رها كرده و یا در ازاء دریافت یك مبلغ ناچیز آنها را به شخص دیگری و یا دامداری واگذار كرده و دست زن و بچه خودشان را گرفته ، برای پیدا كردن به اصطلاح لقمه نانی یا امرار معاش به جای دیگر رفته اند ، و اگر عده ای هم در چنین شرایطی در آنجا ماندگار شده اند ، از طریق كشاورزی ( زراعت ) درآمدی ندارند و یا اگر دارند خیلی ناچیز است

و بیشتر از راه دامداری و یا مهاجرت فصلی و كار در شهرها و خلاصه اشتغال همسر و فرزند در امر كارهای دستی از قبیل قالی بافی و امثال اینها ، امرار معاش می كنند كه در مجموع چندان رضایت بخش هم نیست كه به قول معروف از دهان بسیاری از آنها شنیده می شود كه می گویند : « میرویم بیرون ( جای دیگر ) كار می كنیم ، می آوریم توی این خراب شده می خوریم » .

ب- فن استفاده از آب ( و خاك ) شور
مقدمه :
قبلاً گفتیم كه به دلایل مختلف بسیاری از آبهای كشور ما شور است و حتی نقاطی وجود دارد كه اصلاً آب شیرین ندارد . بنابراین یا باید از آبهای شور در كشاورزی استفاده نكنیم و یا اگر مجبور به استفاده از آنها هستیم دو راه در پیش داریم :
راه اول : آبهای شور را با استفاده از امكانات امروزی شیرین ( نمك زدایی ) كنیم .

همانطوری كه در مباحث آینده به تفصیل خواهیم گفت ، چندین سال است كه در كشورهای مختلف جهان آزمایشهایی در جهت یافتن یك روش مناسب و با صرفه از لحاظ اقتصادی برای شیرین كردن آبهای شور ، جریان دارد . با اینكه پیشرفتهای عظیمی هم در این مورد شده به طوری كه در بسیاری از كشورها ازآن جمله كشورهای واقع در جنوب خلیج فارس و نیز ایران ، با استفاده ار دستگاه های آب شیرین كن ، مقدار قابل توجهی آب ،

روزانه شیرین می شود و حتی در برخی از كشورها ، مؤسساتی جهت تأمین آب لوله كشی شهرها و دهات دایر شده است ، با این وجود تا این تاریخ روش مقرون به صرفه ای كه بتوان به وسیله آن آب شور را برای آبیاری شیرین یا قابل استفاده كرد ، پیدا یا اختراع نشده است زیرا حجم آبی كه برای این منظور لازم است ، بسیار زیاد می باشد

كه با امكانات و اطلاعات امروزی قادر به تهیه آن به صورت اقتصادی نیستند . بنابراین در شرایط كنونی ، امكان شیرین كردن آبهای شور جهت آبیاری ، برای ما ، فراهم نیست و باید فكر شیرین كردن آب كشاورزی را از مخیله خود فعلاً دور سازیم .

یا باید از آب شور استفاده نكنیم و یا اگر مجبور هستیم از آن استفاده كنیم باید ضمن استفاده از آن یك سری اقدامات انجام دهیم و تكنیكهایی به كار بریم كه شوری ، كنترل بشود زیرا همانطور كه می دانیم ، وجود املاح زیاد در آب آبیاری ، موجب تجمع نمك در خاك و به خصوص محیط اطراف ریشه گیاه می گردد و این باعث می شود كه آب موجود در خاك ( محلول خاك ) و مورد نیاز گیاه ، به اندازه كافی به گیاه نرسد .

زیاد شدن غلظت املاح در آب اطراف ریشه بر اثر آبیاری با آب شور ، ابتدا باعث كم شدن رشد گیاه و عوارضی از قبیل كوچكتر شدن و تغییر رنگ و سوختن اطراف برگها و سرانجام موجب مرگ گیاه می گردد .

علاوه بر اثرهای مستقیم نمكها بر روی ریشه گیاه ، تغییراتی در اثر سدیوم بر روی خواص خاك ( بویژه خواص فیزیكی آن ) به وجود می آید كه باعث نرسیدن هوا ، آب و مواد غذایی كافی و مورد نیاز به گیاه می شود كه اینها نیز موجبات كندی رشد گیاه را فراهم می كند .

راه دوم – آبهای شور رابدوون شیرین كردن به عنوان آب آبیاری مورد استفاده قرار دهیم :
همانگونه كه می دانیم و در سطرهای اخیر نیز متذكر شدیم ، استفاده مستقیم از آب شور به تدریج موجب كاهش محصول و شور شدن خاك و از حیز انتفاع افتادن آن می شود . اما تجربه و علم به ما آموخته است كه برای كنترل شوری و یا كاهش تأثیر املاح بر روی گیاه و خاك ،

باید یك سری اقدامات انجام دهیم و تكنیكهایی را ، به موقع بكار بریم تا بتوانیم از آب شور ، هم به عنوان آب آبیاری استفاده كنیم و هم به این وسیله زمینهای شور قابل كشت و زرع را مورد استفاده قرار دهیم و به این طریق بر سطح كشت و درآمد خود و مملكت بیفزاییم .

از جمله اقدامات و تكنیكهایی كه به هنگام استفاده از آب شور می تواند مفید واقع شود ، به خصوص در زمینه ی كاهش یا كنترل شوری و نیز بهبود بخشیدن به خواص فیزیكی خاك
( به ویژه افزایش قابلیت نفوذ آب در آن ) عبارتند از :
(1)- تسطیح زمین و زهكشی صحیح و مرتب آن :
اگر تمام اقدامات را كه در زیر برای استفاده از آبهای شور ذكر خواهیم كرد ، انجام دهیم ولی زهكش در زمین ایجاد نكنیم و یا شبكه زهكشی ، كامل و متناسب با وضعیت زمین و دیگر شرایط طبیعی نباشد ، هیچ نتیجه ای از آن همه اقدامات و بكار بردن تكنیكها ، نخواهیم برد زیرا نبودن زهكش و یا زهكش خوب در شرایطی كه زه آب زمین ،

خوب بیرون كشیده نشود ، سطح آب زیرزمینی ( زه آب ) خیلی بالا خواهد آمد ، كه در نتیجه ی تبخیر زیاد آب، تجمع املاح در قسمتهای سطحی زمین زیادتر خواهد شد و بعلاوه وجود آب زیاد در زمین ، یا خیس بودن آن ، مانع از شستشوی املاح توسط آب آبیاری می شود .

زهكش ، هم زمین را خشك می كند و به این طریق آب شور را از زمین خارج می كند و هم با خشك شدن زمین ، امكان شخم زدن و كار كردن تراكتور و دیگر ماشینهای كشاورزی و یا حتی حیوانات كاری و غیره در آن فراهم می شود . زهكش با كشیدن آب زمین و باز شدن راه برای خروج آب از زمین شستشوی املاح را از طریق آبیاری در زمین ، امكان پذیر می سازد . علاوه بر اینها ، زهكش مانع دوباره شور شدن یا كویر شدن خاك می گردد

زیرا از یك طرف امكان شستشوی املاح را در خاك به وسیله آب آبیاری یا آبهای اضافی كه به زمین داه می شود فراهم می كند و بنابراین نمی گذارد املاح آب آبیاری در خاك جمع بشود و موجب شوری بیش از حد آن گردد و از طرف دیگر مانع از بالا آمدن آب شور زیرزمینی و تجمع نمك به این طریق در قسمتهای سطحی زمین می گردد . بنابراین احداث شبكه زهكشی صحیح و كامل در زمینهای كویری و یا زمینهایی كه با آب شور و قلیایی آبیاری می شوند ، برای كنترل شوری ، و حتی كم كردن میزان شوری ( اصلاح خاك ) كاملاً ضروری است .

تسطیح زمین و از بین بردن چاله یا قسمتهای گود آن كه محل تجمع آب است ، قبل از ایجاد زهكشها ، برای خارج كردن آبهای اضافی سطح مزرعه ، بسیار مفید و مؤثر می باشد . وجود قسمتهای پست و بلند و خلاصه ناهموار بودن سطح زمین مانع از ایجاد شبكه زهكشی منظم در زمین نیز خواهد شد ، به عبارت دیگر این امكان وجود دارد كه ناهمواری مانع از ایجاد زهكشهای حساب شده در زمین ، گردد . و به این طریق زهكشی زمین ، به طور كامل صورت نگیرد .
(2) – زدن شخم عمیق :
بطور كلی ، شخم زدن ، قابلیت نفوذ هوا و آب را در زیرزمین زیاد می كند و شستشوی املاح به وسیله آب آبیاری بهتر و كاملتر صورت می گیرد . در بعضی از زمینها ، لایه های سخت و متراكمی وجود دارد كه اگر شخم عمیق در آن زده نشود ، آب یا ریشه گیاه نمی تواند در آن نفوذ كند . زدن شخم عمیق در یك چنین زمینهایی حتماً لازم است . در آباد كردن زمینهای كویری و همانطور كه گفتیم ، برای استفاده از آب شور و خلاصه شستشوی بهتر املاح ، شخم عمیق بسیار مفبد و مؤثر است .

معمولاً بعد از آنكه سطح زمین را هموار كردند ، شخم عمیق می زنند .
(3)- آبیاری طولانی زمین ، قبل از كشت .
برای آنكه املاح جمع شده در خاك شسته شده و به لایه های زیری خاك برود ، چنانچه آب شیرین كافی در اختیار باشد ، بهتر است ، زمین قبل از كشت ، برای یك مدت طولانی آبیاری بشود . در مواردی كه نمك در طی دوره آیش در لایه های سطحی افزایش می یابد ، توصیه می شود كه آبیاری قبل از كشت ، باید پیش از انجام هر گونه عملیات آماده سازی زمین صورت گیرد .

(4) – انتخاب گیاه مناسب .
برای استفاده از خاك و آب شور ، باید گیاهان مقاوم به شوری را انتخاب كرد تا بتوان محصول رضایت بخشی از زمین برداشت كرد . چه بسا دیده می شود كه كشاورزان بدون توجه به حساسیت یا مقاوت متفاوت گیاهان ، از روی عادت و یا سنت ، اغلب گیاهانی را در خاكهای شور و یا به هنگام استفاده ازآبهای شور می كارند ككه تحت تأثیر نمك ، قادر به دادن محصول رضایت بخشی نیستند

، مانند گندم ویا گوجه فرنگی و امثال اینها . نتیجه این می شود كه زحمت زیادی می كشند ، وقت زیادی تلف می كنند و سرمایه زیادی مصرف می كنند و لی سرانجام محصول قابل توجهی برداشت نمی كنند و همیشه هم ناراضی هستند .

از وضایف مروجین كشاورزی است كه با توجه به شرایط منطقه و كیفیت خاك و آب ، كشاورزان ر ا راهنمایی كنند كه در چه نوع زمینی با چه كیفیتی و با چه نوع آبی و كیفیتی ، چه نوع محصولی بكارند كه زحمات و سرمایه آنان ، هدر نرود و در پایان سال زراعی درآمد قابل توجهی از زراعت خود داشته باشند . به عنوان مثال ، یونجه از آن گیاهانی است

كه برای استفاده از آب شور و كاشتن زمینهای شور قابل كشت و زرع ، بسیار مناسب است ، زیرا از یك طرف با فرا گرفتن تمام سطح زمین ، مانع از تبخیر زیاد آب و در نتیجه ، تجمع نمك در سطح زمین می شود و از طرف دیگر با دواندن ریشه در لابلای خاك و تا عمق قابل توجهی از آن ، هم خاك را از لحاظ فیزیكی ، شیمیایی و حیاتی آباد می كند و هم با گرفتن آب زیاد از زمین و جلوگیری از تبخیر ، به رشد گیاه ( افزایش محصول و ممانعت از شور شدن خاك ) كمك می نماید .

چون در سال ، چندین چین از یونجه برداشت می شود ، به این طریق نیز مقدار قابل توجهی املاح موجود در خاك و یا وارد شده توسط آب آبیاری شور، از زمین خارج می گردد . بنابراین ، به عقیده نگارنده كه تجاربی در زمینه اصلاح اراضی شور و بهره برداری از خاك و آب شور دارد . یونجه بهترین گیاه برای خاكهای شور و آبهای شور است و چنانچه به صورت مكانیزه زراعت بشود ، برای كشاورزی نیز كم زحمت ترین محصول می باشد .

عیب یونجه در اغلب نقاط كویری و بیابانی ایران این است كه :
– آفت سس فراوان است و تقریباً تمام یونجه زارها را آلوده و سرانجام نابود می كند و چون راه مبارزه قاطع و اقتصادی برای آن وجود ندارد ، وقتی این آفت وارد یك مزرعه یونجه می شود ، بتدریج ولی سریع ، تمام سطح آن مزرعه را فرا می گیرد بطوریكه همه محصول

( یونجه ) را نابود می كند كه كشاورزان مجبور به صرف نظر كردن از یونجه و یونجه كاری می شوند .
– كرم یونجه یكی دیگر از آفت یونجه است كه كشاورزان از ترس آلوده شدن مزارع یونجه به آن كمتر یونجه می كارند ، هر چند شرایط منطقه طوری است كه هم محصول یونجه خیلی خوب می دهد ( البته تا زمانی كه دچار آفت نشده ) و هم امروزه نیاز شدید به آن برای تأمین علوفه دام ، احساس می گردد .

– لازم بودن آب زیاد برای یونجه كاری : یونجه نسبت به زراعتهایی نظیر پنبه ، خربزه و امثال اینها كه در بهار كاشته می شوند ، بیشتر آب می خواهد .
– نبودن امكانات برای مكانیزه كردن كامل آن و هزینه زیاد چیدن و جمع آوری و برداشت آن با دست ، از دلایل اساسی دیگری است كه كشاورزان كمتر اقدام به كاشتن یونجه می كنند ، هر چند علاقه و احتیاج زیادی به این محصول دارند .

دولت باید با فراهم كردن امكانات جهت مكانیزه كردن یونجه و مبارزه قاطع با آفتها بخصوص در مناطق كویری و بیابانی كشور كه خاكها و آبها اغلب شور است و زراعتهایی مانند گندم به علت شوری خوب نمی شوند و محصول قابل توجهی نمی دهند كشاورزان را تشویق به كاشتن یونجه و توسعه سطح كشت آن بكنند تا به این طریق در شرایط مساعد برای یونجه حداكثر محصول در واحد سطح از زمین برداشت شود

و در نقاطی كه یونجه خوب به عمل می آید با راندمان و تولید بالا كمبود علوفه كه از مسائل مهم مملكتی است جبران گردد از عیوب دیگر یونجه این رامی توان ذكركرد كه در مرحله اول رویش تا حدودی به شوری حساس است به این معنی كه بذر یا بهتر بگویم هنگام جوانه زدن و جوانه كوچكی كه پس از نوك زدن ( سبز شدن ) بذر حاصل می شود

تا حدودی در مقابل شوری حساس است برای اینكه این ضعف یونجه را هم از بین ببریم باید سعی كنیم آب اول و حتی الامكان آب دوم را از آبهای شیرین بدهیم تا شوری كمتر مؤثر واقع بشود اغلب دیده و یا شنیده می شود كه دولت یا نهادهای انقلابی با دادن زمین در حواشی كویرها به مردم به ویژه گروههای كشاورزی از آنان می خواهند

و یا از شروط قرارداد آنهاست كه محصولات مورد نیاز مملكت به عنوان مثال نیز گندم در آن بكارند در حالی كه خاك آنجا شور و اغلب آب آنجا هم شور است چنانچه كشاورزان طبق قرارداد و یا دستور آنها عمل كنند محصول قابل توجهی نمی توانند برداشت كنند و خاك و آبی كه برای كاشتن دیگر محصولات از قبیل یونجه خربزه چغندر ، جو و امثال اینها كه به شوری بالنسبه مقاوم هستند مساعد است

و می تواند محصول و درآمد قابل توجهی هم بدهد با كاشتن محصولاتی نظیر گندم در این نوع زمینها ، هدر می رود و حتی زیان بخش واقع می شود زیرا امكان ضرر كردن كشاورزان با كشت محصولاتی مانند گندم در زمینهای شور و با آب شور ، بسیار زیاد است .

(5) – انتخاب روش كشت و آبیاری مناسب و یا تغییر آنها
معمولاً محصولات مختلف در شرایط مختلف به روششهای مختلف كشت و آبیاری می گردند . در مناطق كویری باید به روش آبیاری توجه مخصوص بشود تا با انتخاب روش صحیح آبیاری ، از شور شدن خاك و اثر زیانبخش آن بر گیاه ( محصولات كاشته شده ) حتی الامكان

، جلوگیری به عمل آید . در زیر روشهای آبیاری را به طور اختصار در رابطه با مسئله شور شدن خاك مورد مطالعه قرار می دهیم تا ببینیم كه كدامیك از آنها برای كنترل شوری مناسبتر است و در چه شرایطی چه روشی را باید انتخاب كنیم .

2- استفاده از آب شور برای ایجاد و تقویت مراتع و توسعه گیاهان گیاهان صنعتی و دارویی و غیره
در بسیاری از نقاط نواحی خشك و نیمه خشك زمینهای بایر یا مواتی وجود دارد كه به علت نبودن آب شیرین و یا كم بودن میزان بارندگی در آن منطقه ، امكان بهره برداری از آنها در كشاورزی از طریق كشت و زرع وجود ندارد و تنها محصول طبیعی آنها ، همان مختصر پوشش گیاهی است كه شاید بشود از انها به عنوان یك مرتع بسیار فقیر ، برای چرای احشامی از قبیل شتر ، بز و غیره استفاده كرد ، تازه مشروط به اینكه گیاهان آن قابل خوردن برای حیوانات باشد .

بنابراین وقتی شرایط این گونه است ، بخصوص كه اگر این زمینها در حاشیه كویر و بیابان و یا در داخل آن واقع شده و تقریباً هیچ نوع نفعی از این زمینها برده نمی شود ،مگر همان بصورت مرتع فقیر ، پس بهتر است كه در جهت غنی كردن آنها از لحاظ پوشش گیاهی اقدام كنیم . برای این منظور ، چنانچه در آنجا آب جاری شور وجود داشته باشد و یا با هزینه كم ، قابل دسترسی باشد ،

( البته نه آب خیلی شور ) از این آبها برای مرطوب نگهداشتن این نوع زمینها در جهت فراهم آوردن امكان برای رویش گیاه بیشتر و توسعه آن ، استفاده بشود . در نتیجه آبیاری ، حتی با این آبهای بالنسبه شور بخصوص كه اگر بذر یا گیاهان مقاوم به شوری و قابل مصرف و مفید برای احشام بطور صحیح در زمین كاشته بشود

، پوشش گیاهی جالب توجهی بوجود خواهد آمد كه می تواند در اغلب موارد بسیار مفید و مؤثر واقع بشود . به ویژه در مواردی كه منطقه دارای احشامی چون شتر و بز و از لحاظ علوفه و مرتع نیز سخت در مضیقه باشد .

هر چند كه در دنیای امروز ، دام ، گران و باارزش است ، بنابراین حتی الامكان باید متناسب با بهای گوشت و فراورده هایش تغذیه بشود ولی در شرایطی كه امكان دستیابی به مراتع مرغوب طبیعی و ایجاد مراتع مصنوعی با استفاده از خاك و آب شیرین وجود ندارد و امكان تأمین علوفه ی به اصطلاح « دستی » هم نیست و منطقه هم از لحاظ احشام بالنسبه غنی است

و از طرف دیگر بر اثر فقر گیاهی و یا چرای بیش از حد ، استفاده از گیاهان به عنوان ماده سوختنی و غیره روز به روز ، وضع پوشش گیاهی منطقه و در نتیجه وضع دامداری بدتر می شود ، ایجاد یك مرتع حتی با گیاهان كویری می تواند بسیار سودمند واقع بشود و از فشار احشام به دیگر مراتع بكاهد و در مورد بخصوص شتر و حتی بز ، نیازی به علوفه گران قیمت و استفاده از مراتع دیگر احشام هم نباشد هر چند ممكن است

در بعضی موارد در نتیجه ی آبیاری با آب شور ، تا حدودی بر درجه شوری خاك نیز افزوده گردد . به عنوان مثال همانطور كه نگارنده عملاً تجربه و مشاهده كرده است یك مرتع غنی و خوب خارشتری برای تعلیف احشامی چون بز و شتر و بخصوص شتر ، بسیار مساعد و مناسب است و این حیوانات با چرا در این مراتع ، چاق و فربه می شوند در حالی كه هیچ هزینه ای برای صاحب آنها از این لحاظ در مراتع طبیعی ندارد و یا اگر داشته باشد تقریباً ناچیز است .

اتفاقاً خارشتر در زمینهای مرطوب شور خوب رشد می كند و به قول دامدارهای سنتی حاشیه كویر و علاقه مند به این نوع گیاه ، در فصل پائیز « غوره » خوبی هم می بندد كه حیوان آن را با حرص و ولع می خورد و چاقش می كند .

بنابراین با آبیاری صحیح این زمینها با آب حتی كمی شور و همچنین كنترل پوشش گیاهی آن تا حدود امكان (‌به عنوان مثال از بین بردن گیاهان غیر مفید و غیر علوفه ای و تقویت و توسعه گیاهان مفید و غیره ) می توان بسیاری از مشكلات دامداران حواشی كویرها و بیابانها را ، آن هم بخصوص در شرایطی كه علوفه خیلی گران و كمیاب است ، به این طریق حل كرد و در ضمن با ایجاد پوشش گیاهی از فرسایش خاك جلوگیری بعمل آورد و موجب پاكیزه نگهداشتن هوا نیز تا حدودی شد .

این برنامه به ویژه در نقاطی كه استفاده از سیلابهای شیرین و زمستانی و یا بهاری گاهگاهی امكان پذیر باشد ، موفقیت آمیزتر است زیرا با این آبها می توان از تأثیر نامطلوب آبهای شور ، كاست .
نمونه ای از این نوع تأثیر آبهای كمی شور در به وجود آمدن مراتع و علفزار طبیعی را می توان در مسیله قم به خصوص در نقاطی از آن كه پوشش گیاهی انبوه و قابل استفاده برای هزاران احشام ایجاد گردیده است ، مشاهده كرد و یا در بعضی از نقاط حاشیه شمالی دشت كویر كه گاهی سیلابهای شیرین به آنجا می ریزد و موجب پیدایش پوشش گیاهی بالنسبه انبوه و قابل استفاده شده است .

به نظر نگارنده اتفاقاً تنها راه عاقلانه و مناسب و مقرون به صرفه در بهره برداری از زمین ( و آب ) در بسیاری از موارد همین استفاده از آن برای ایجاد مراتع است ، تا سعی در آباد كردن و بهره برداری از آن در زراعت ، زیرا اصلاح زمینهای كویری خیلی شور و شیرین كردن آبهای شور برای استفاده از این نوع زمینها ، به هیچ وجه از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نمی نماید و به علاوه طبیعت زمینهای شور طوری است كه همواره در معرض خطر شور شدن مجدد است

و این حساسیت خاكهای شور ، باعث می شود كه انسان همیشه در بهره برداری از این نوع زمینها باید كاملاً مواظب آنها باشد و برای جلوگیری از شور شدن زمین ، یك سری اقدامات انجام دهد كه هزینه بالنسبه زیادی در بر دارد ( در این باره در كتاب : « مناطق خشك و مسائل بهره برداری از خاك آن » به تفصیل توضیحاتی داده ام)

بهتر است تا آنجایی كه امكان دارد و از لحاظ اقتصادی صرف می كند ، زهكشهای متناسب با آن زمین حفر گردد تا به این وسیله تا حدودی از شور شدن خاك بر اثر آبیاری با آب شور جهت ایجاد مراتع و پوشش گیاهی انبوه جلوگیری به عمل آید .

در صورتی كه گاهگاهی و حتی سالی یك بار هم دستیابی به سیلاب شیرین و استفاده از آن امكان پذیر باشد ، آبیاری یا شستشوی زمین با این نوع آب ، به ویژه در شرایطی كه زهكشی كامل باشد ، تأثیر بسزایی در شستن املاح و پائین بردن آنها در زمین دارد .

در اینجا باید متذكر شد كه در بعضی از موارد ، نباید آب شور را مهار و آن را به عنوان آب آبیاری در سطح زمینها پخش كرد . آن در شرایطی است كه خطر شور شدن منابع آب زیرزمینی در نتیجه نفوذ آب شور به اعماق زمین و همچنین حركت و سرایت آن به دیگر سفره های آب و خلاصه شور شدن خاك و آب شیرین وجود دارد .

همچنین آبهای بسیار شور و غلیظی كه به ویژه از گنبدهای نمكی در اواخر فصل بارانی خارج می شود ، و یا آبهایی كه بر اثر عبور از زمینهای نمكی و طی مسافت زیاد آنقدر غلظت املاح در آنها زیاد می شود كه به صورت یك مایع غلیظ و سمی درمی آید ( مانند آب رود شور بیرجند در قسمت انتهایی ) نباید در سطح زمین پخش گردد .

این نوع آبها نه تنها به ایجاد پوشش گیاهی كمك نمی كند بلكه در نتیجه غلظت زیاد املاح ، آنچنان زمین را به اصطلاح كویر می كند كه امكان دارد اگر مختصر پوشش گیاهی هم داشته باشد ، آنها را از بین ببرد . كما اینكه در مسیر و حتی كناره این آبها هم ، اثری از گیاه دیده نمی شود . بنابراین بهتر است كه از این آبها نه تنها هیچگونه استفاده ای نشود

( مگر از نمك احتمالاً مرغوبی كه از تبخیر آنها در حوضه انتهایی و غیره به وجود می آید ) بلكه باید سعی گردد كه این آبهای بسیار شور و اغلب تلخ ، بدون آنكه به اطراف سرایت كند از طریق یك مجرا یا كانال باریك به كویرها بریزد تا باعث بدتر شدن خواص آب و خاك تحت نفوذ و اطراف مسیر خود نگردد .

با استفاده از آبهای كمی شور به ویژه در حواشی كویرها همانطوری كه گفتیم مراتع بالنسبه خوبی ایجاد كرد و به علاوه نی زارها به وجود آورد كه موارد استعمال گوناگون دارد ، به عنوان مثال از علوفه سبز آن چه در همانجا و چه پس از درو كردن و همچنین علوفه خشك آن برای احشام استفاده كرد . با چیدن نی و دیگر گیاهان و دور كردن آنها از آنجا ، مقدار قابل توجهی نمك از زمین كم می شود . این روش در جلوگیری از شور شدن خاك نیز مؤثر است .

از بعضی از گونه های نی كه اتفاقاً در حاشیه كویر و زمینهای مرطوب نمكی خوب رشد می كنند ، می توان ، جارو گرفت ( جاروی به اصطلاح نرمه ) دیگر محصول برخی از انواع این نی ها موادی است كه در بنایی بكار می رود . از ساقه نی می توان برای بافتن حصیر استفاده كرد صنعتی كه دارد در ایران رو به زوال می رود ، در حالی كه حصیر برای جلوگیری از نفوذ گرما به منازل و غیره بسیار مؤثر است . از این نوع نی زارهای طبیعی در بسیاری از كویرهای ایران ، از آن جمله در حاشیه شمالی دشت كویر واقع در جنوب گرمسار زیاد دیده می شود .

نوعی نی كه به نی باغی نیز معروف است ، در خاك شور و با آب شور نیز عمل می آید كه موارد استعمال گوناگون دارد . از آن جمله در موارد ذیل می توان از آن استفاده كرد ك
ایجاد بادشكن برای جلوگیری از پیشروی بیابانهای ماسه ای ، ایجاد چپر یا كپر برای سكونت انسان در نواحی گرمسیر و یا استفاده از آن برای ساختن پناهگاه جهت حیوانات خانگی ، ایجاد خار خانه ، پوشاندن سقف منازل و یا طویله ها و غیره .

گیاه اشلن یا اشنان نیز در زمینهای مرطوب شور وقلیایی خوب رشد می كند ، بنابراین با استفاده از آبهای شور و قلیایی می توان پوشش انبوهی از آن به وجود آورد . از این گیاه نیز می توان در موارد مختلف استفاده كرد ، كاری كه پیشینیان ما می كردند . به عنوان مثال از آن ماده ای قلیایی گرفته كه از جمله در صنعت قالی بافی مصرف داشته است .

از اشلن چوبك درست می كردند كه به عنوان ماده پاك كننده بكار برده می شد ، و هنوز هم در بعضی از نقاط ، به ویژه نقاط حاشیه كویری و دورافتاده كشور از آن استفاده می شود ، و خلاصه ، بوته اشلن از خوش خوراكترین گیاهان برای شتر است . ایجاد یك مرتع غنی اشلن موجب تقویت شترداری در منطقه نیز می گردد . اشلن زارهای غنی و پر پشت در بسیاری از نقاط كویری كه خاك آن مرطوب است یعنی سطح آب زیرزمینی در آنجا بالاست ، وجود دارد .

همانطوری كه قبلاً هم گفتیم در كویرها و حواشی آن كه خاك مرطوب است ، خارشتر زیاد می روید . با استفاده از آبهای كمی شور ، می توان پوشش گیاهی انبوهی از آن به وجود آورد كه برای نگهداری احشامی چون بز و شتر مفیدتر است . به علاوه با چیدن آن نیز می توان آذوقه زمستانی این احشام و حتی گوسفند دنبه دار را فراهم كرد . علاوه بر اینها از بوته خار شتر ماده ای دارویی بنام ترنجبین بدست می آید كه در گذشته بسیار مورد استفاده واقع می شده است و غیره ;

خلاصه هستند گیاهان دیگری كه به طور طبیعی در خاكهی مرطوب شور به ویژه در كویرها و حواشی آن می رویند و یا از راه پرورش ، امروزه اهمیت ویژه ای كسب كرده اند ، كه با استفاده از آب شور و پرورش صحیح ، می توان آنها را توسعه داد و یا سطحهای وسیعی از آنها را به وجود آورد و از آنها بهره برداری كرد . به عنوان مثال علفهای Rye و برمودائی ( Bermuda grass , rye grass ) را می توان نام برد كه جزء گیاهان مقاوم به شوری هستند ، اما باید توجه داشت كه هر نوع آب شور و با درجه شوری زیاد ، را تحمل نمی كنند .

مثلاً علف برمودائی می تواند آبی با غلظت در حدود 12000 میلی گرم در لیتر نمك را تحمل كند ( 64 ص 39 ) كه غلظت آن تقریباً یك سوم غلظت املاح آب دریاست ( 35000 میلی گرم در لیتر ) . البته همانطوری كه در گذشته نیز به آن اشاره شد ، علاوه بر غلظت ، نوع املاح موجود در آب نیز بسیار مهم است كه باید به آن توجه بشود .

از گیاهان باارزش علوفه ای ( مرتعی ) ، اسفناج وحشی یا آتری پلكس است كه امروزه گونه اهلی شده آن ، در سطحهای وسیعی در زمینهای كویری كاشته می شود این گیاه نیز با آنكه مقاوم به شوری است ، ولی در هر كویری با درجه شوری زیاد ، نمی روید با آبیاری ، می توان مراتع وسیعی را از این گیاه به وجود آورد .

برای كسب اطلاعات بیشتر راجع به مسئله « آبیاری با آب شور ، روشها و مزایای استفاده از آب شور و همچنین محدودیتهایی كه در این راه وجود دارد مراجعه شود از جمله به كتابهای مناطق خشك و مسائل بهره برداری از آب و خاك آن جلد اول تألیف نگارنده و یا منبع شماره 64 ».

برای دریافت اینجا کلیک کنید

سوالات و نظرات شما

برچسب ها

سایت پروژه word, دانلود پروژه word, سایت پروژه, پروژه دات کام,
Copyright © 2014 icbc.ir