بررسی مفاهیم اساسی حسابداری و گزارشگری مالی

بخش اول
دانش و سیستم حسابداری
حسابداری را می توان فرآیند شناسایی ، اندازه گیری ، طبقه بندی و گزارشگری اطلاعات مالی بمنظور فراهم آوردن امكان قضاوت آگاهانه و اتخاذ تصمیمات منطقی توسط استفاده كنندگان اطلاعات مالی تعریف كرد . بعبارت دیگر ، حسابداری یك سیستم پردازش اطلاعات می باشد كه رویدادهای مالی موثر بر سازمانها را شناسایی نموده و اثرات اینگونه رویدادها را به تصمیم گیرندگان گزارش می كند . اما نیازهای اطلاعاتی استفاده كنندگان از اطلاعات مالی به دلیل تحولات سیاسی ، اجتماعی و  اقتصادی و اثرات آنها بر محیط فعالیت سازمانها ، در حال تغییر می باشد ، در نتیجه حسابداری در جهت تأمین این نیازها به ناچار در مبانی ، اصول و استانداردهای گزارشگری و اندازه گیری تجدید نظر می نماید تا هدف نهایی حسابداران یعنی تأمین نیازهای اطلاعات استفاده كنندگان از خدمات حسابداری تحقق یابد .

گزارشات مالی و اجزای آن:
محصول نهایی فرآیند حسابداری مالی ، ارائه اطلاعات مالی به استفاده كنندگان مختلف ، اعم از استفاده كنندگان داخلی و استفاده كنندگان خارج از واحد تجاری ، در قالب گزارشات حسابداری است آن گروه از گزارشات حسابداری كه با هدف تأمین نیازهای اطلاعاتی استفاده كنندگان خارج از واحد تجاری تهیه و ارائه می شود ، در حیطه عمل گزارشگری مالی قرار می گیرد .
صورتهای مالی ، بخش اصلی فرآیند گزارشگری مالی را تشكیل می دهد . در حال حاضر یك مجموعه كامل صورتهای مالی شامل ترازنامه ، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع و صورت جریان وجوه نقد ( كه صورتهای مالی اساسی نامیده می شود . ) و یاد داشتهای توضیحی می باشد . دیگر موارد تشكیل دهنده گزارشگری مالی مواردی از قبیل گزارش مدیران درباره فعالیت واحد تجاری و گزارش تحلیلی مدیران می باشد ، كه همراه با گزارش حسابرسان مستقل ( و حسب مورد گزارش بازرس قانونی ) و صورتهای مالی مجموعه ای تحت عنوان گزارش مالی سالانه را تشكیل می دهد . سایر گزارشهای مالی كه بطور موردی و با اهداف خاص تهیه می وشد در بر گیرنده مواردی از قبیل گزارشهای مالی تهیه شده به منظور دریافت تسهیلات مالی از بانكها ، گزارش توجیهی هیئت مدیره جهت افزایش سرمایه در مورد شركتهای سهامی و اظهار نامه مالیاتی می باشد .

واحد گزارشگر :
گزارشگری مالی منعكس كننده حسابدهی واحد تجاری در قبال منابع آن است و از این رو مبنایی برای ارزیابی وظیفه مباشرت مدیریت  و اتخاذ تصمیمات اقتصادی فراهم می آورد . صورتهای مالی بعنوان بخش اصلی فرآیند گزارشگری مالی ، به استفاده كنندگان مختلف در ارزیابی وضعیت مالی ، عملكرد مالی و انعطاف پذیری مالی واحد تجاری یعنی ( واحد گزارشگر ) یاری می رساند . واحد گزارشگر به یك واحد تجاری منفرد یا گروه واحدهای تجاری اطلاق می شود كه موضوع یك مجموعه صورتهای مالی مشخص است كه بنابر الزامات قانونی ، قرار دادی یا عرفی و به منظور رفع نیازهای اطلاعاتی استفاده كنندگان تهیه و ارائه می شود .

مفاهیم اساسی حسابداری و گزارشگری مالی 
الف – مفروضات حسابداری
1- فرض تفكیك شخصیت
مفهوم شخصیت در حسابداری عموماً به معنای این است كه برای مقاصد گزارشگری مالی واحد تجاری را باید به عنوان یك شخصیت مستقل از صاحب یا صاحبان آن در نظر گرفت به بیان دیگر هر واحد تجاری از لحاظ مقاصد حسابداری معمولاً به عنوان یك شخصیت حسابداری مستقل و جدا از صاحبان آن و سایر اشخاص در نظر گرفته می شود.


2- فرض تداوم یا استمرار فعالیت
فرض تداوم یا استمرار فعالیت حاكی از این است كه واحد تجاری عملیات خود را در آینده قابل پیش بینی ادامه خواهد داد . به بیان دیگر بر اساس این فرض واحد تجاری آن قدر به موجودیت خود ادامه می دهد تا برنامه های خود را اجراء و تعهدات خود را ایفاء كند .

3- فرض واحد اندازه گیری
در گزارشگری مالی رویدادها و فعالیت های مالی واحد تجاری بر حسب پول اندازه گیری و بیان می شود پول كارآمد ترین وسیله برای اندازه گیری و انتقال اطلاعات مالی است و به همین دلیل به عنوان مقیاس مشترك و شاخص اندازه گیری در كلیه مراحل فرایند حسابداری و گزارشگری مالی بكار گرفته می شود . یكی از الزامات ارائه صورتهای مالی اساسی ، بكارگیری یك مقیاس مشترك اندازه گیری در مورد اندازه گیری در مورد اقلامی است كه قرار است مشخصاً در متن صورتهای مالی مزبور انعكاس یابد .

4- فرض دوره مالی
طبق این فرض عمر واحد تجاری باید به دوره های مالی یكسان تقسیم شود زیرا استفاده كنندگان از اطلاعات مالی نیازمند اطلاعات درباره وضعیت واحد تجاری قبل از خاتمه فعالیتهای ان می باشند . علاوه بر این فرض دوره مالی استفاده از روش تعهدی را به جای روش نقدی ، در گزارشگری مالی و حسابداری ضروری می سازد . به بیان دیگر چنانچه ارائه صورتهای مالی ادواری در طول عمر واحد تجاری لازم نبود فرض تعهدی نیز كه یكی دیگر از مفروضات حسابداری است ضرورت پیدا نمی كرد .

5- فرض تعهدی
فرض تعهدی یكی از مفروضات بنیادی حسابداری و گزارشگری مالی است ضرورت اندازه گیری مستمر و مطلوب عملكرد واحدهای تجاری به عنوان مبنای تصمیم گیری های استفاده كنندگان صورتهای مالی اساسی ، بكارگیری فرض تعهدی را در حسابداری و گزارشگری مالی اجتناب ناپذیر كرده است . فرض تعهدی حاكی از این است كه در حسابداری باید درآمدها به محض تحقق و هزینه ها به محض تحمل و بدون توجه به دریافت یا پرداخت وجه نقد شناسایی شود .