بررسي پراکندگي و قانون پراکندگي برادفورد …

بررسی پراکندگی  و قانون پراکندگی برادفورد ;

با این داده ها فرد می تواند تعیین کند که تا چه حد می توان دامنه پوششی یک پایگاه اطلاعاتی را توسعه داد که مقرون به صرفه باشد. در برآورد دامنه پوششی یک پایگاه اطلاعاتی، آگاهی از پدیده پراکندگی اهمیت زیادی دارد. این پدیده در مقابل پایگاه بسیار تخصصی، کتابخانه بسیار تخصصی یا مرکز اطلاع رسانی قرار دارد و از ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی، کتابخانه یا مرکز عمومی تر پشتیبانی میکند. مثلاً یک مرکز اطلاع رسانی تخصصی در حوزه بیماری ایدز را درنظر بگیرید که می خواهد همه منابع موجود در این زمینه موضوعی را گردآور ری کرده و یک پایگاه جامع فرآهم آورد.

در شکل 53 تا 59 و براساس جستجوهایی که در سال 1988 در پایگاه اطلاعاتی مدلاین انجام شد، ابعاد این مشکل به تصویر کشیده شده است. شکل 53 نشان میدهد که تا پایان سال 1982، فقط 24 مقاله مجله ای درباره این موضوع منتشر شده بود درحالی که در سال 1987، تعداد مقالات به 8510 عنوان رسید. در سال 1982، همه منابع موجود تنها به سه زبان منتشر شده بودند، درحالیکه در سال 1987، مقالات به 25 زبان و با مشارکت 54 کشور جهان انتشار یافتند (شکل 54 و 55). شکل 56 بسیار گویاتر است و نشان می دهد که همه متون مربوط به بیماری ایدز در سال 1982 را فقط در 14 مجله می توان یافت اما در سال 1987 تعداد این مجلات تقریباً به 1200 عنوان رسیده است.

همه این شکل ها پدیده پراکندگی را نشان می دهند. با رشد انتشار مدارک در یک موضوع، پراکندگی (از نظر تعداد کشورهای درگیر، زبانهای مورد استفاده، تعداد مجلات، انواع مختلف مدارک) آن نیز بیش از پیش افزایش یافت و در نتیجه شناسایی، گردآوری و سازمانده ی  مدارک دشوارتر شد.

اسف بارترین جنبه پراکندگی، پخش مقالات در مجلات مختلف بوده است. این برادفورد بود که در سال 1934 پدیده پراکندگی را شناسایی کرد و اکنون این پدیده را قانون پراکندگی برادفورد مینامند. این مسئله به وضوح در شکل 57، که پراکندگی مقالات مجلات در زمینه بیماری ایدز در دوره زمانی 1987-1982 است، نشان داده شده است. در یک دوره شش ساله، مجلهای که در ابتدای فهرست قرار گرفته 550 مقاله، دومی 351 مقاله و سومی 371 مقاله منتشر کرده اند. توجه داشته باشید که دو مجله هر یک 67 مقاله، دو مجله دیگر هر یک 47 مقاله منتشر کردهاند و به همین صورت تا انتهای فهرست ادامه می یابد جایی که 452 مجله هر یک تنها یک مقاله درباره بیماری ایدز در طول شش سال منتشر کرده اند.

به بیان دقیق تر، بیش از یک سوم مقالات در کمتر از 15 مجله انتشار یافتهاند. به هرحال، یک سوم بعدی مقالات در 123 مجله انتشار یافته اند درحالی که آخرین یک سوم مقالات بین هزار مجله باقیمانده پراکنده شدهاند. این توزیع، به طور چشمگیر، قانون بازده نزولی ” را به نمایش میگذارد. این مسئله در شکل 58، که درصد مقالات را در برابر درصد مجلات ترسیم می نماید، با وضوح بیشتری نشان داده شده است. توجه کنید که هرچه به سمت بالای منحنی حرکت کنیم، پراکندگی مقالات در بین عناوین مجلات، تقریباً افزایش هندسی می یابد: اولین یک سوم مقالات در بین 15 مجله، دومین یک سوم در بین 123 مجله (8/2×15) و آخرین یک سوم بین 1008 مجله (تقریباً 8/22×15) پراکنده اند. چنین توزیعی را توزیع برادفورد مینامند.