انواع چکيده

انواع دیگر چکیده

چکیده به جزء موارد یاد شده، به انواع دیگری نیز تقسیم می شوند.

چکیده توصیفی

چکیده ای است که محتوای موضوعی سندی را بیان کرده ولی آن را مورد ارزشیابی قرار نمیدهد (سلطانی، 1379: 128). این چکیده با عناوینی مانند چکیده تشریحی یا وصفی نیز شناخته می شود.

چکیده برهیخته

چکیده ای که از اصل اثر بدون دخل و تصرف در انشای آن بر گرفته شده باشد (سلطانی، 1379: 127). این چکیده با نام چکیده استخراجی نیز شناخته می شود.

چکیده گزارمانی

چکیده گزارمانی از چند کلمه یا یک جمله تشکیل می شود و در واقع کوتاهترین نوع چکیده است و تفاوت چندانی با عنوان محتوا نما ندارد به جز اینکه نمی توان آن را به جای عنوان نوشته به کار برد. در واقع از نظر سبک نگارش شبیه به چکیده راهنما، ولی خیلی کوتاهتر از آن است (سلطانی، 1379: 129). این چکیده به چکیده تحشیه ای و توضیحی نیز شناخته میشود.

چکیده انتقادی

نوعی چکیده است که علاوه بر اینکه محتوای یک مدرک را بیان می کند، آن مدرک را مورد ارزیابی نیز قرار میدهد. این چکیدهها به ویژه در معرفی مدارکی که از محتوای استثنایی برخوردار هستند، مؤثرند. تهیه یک چکیده انتقادی نه تنها به مهارتهای درجه اول چکیده نویسی احتیاج دارد، بلکه مستلزم یک دانش موضوعی کاملاً پیشرفته است (راولی، 1374: 29).

چکیده برجسته

نوعی چکیده است که هدف آن جلب توجه خواننده به یک مقاله و برانگیختن اشتیاق اوست. این نوع چکیده در بعضی از مجله ها با عناوینی مانند بر نوشت شناخته میشود (راولی، 32:1374).

طول چکیده

دلیلی قطعی برای رعایت اندازه یکسان در چکیده وجود ندارد. برخی صاحبنظران معتقدند که طول چکیده معمولاً تابع نوع مقاله یا سند در دست چکیده نویسی، دسترس پذیر بودن و درک خواننده از زبان اصلی مدرک است. بورکو و چاتمن با پیمایشی که انجام دادهاند، دریافتهاند که طول چکیده تابع نوع مقاله اصلی و مقدار جایی است که در نشریه برای آن در نظر گرفته شده است. به طور مثال، مقاله هایی که به زبانهای خارجی هستند یا آنهایی که در مجلاتی منتشر میشدند که دسترس پذیری به آنها دشوار است، باید چکیده های طولانی تری داشته باشند، اما مقالاتی که به نقد و بررسی مطلبی میپردازند، باید به صورت کوتاه چکیده نویسی شوند. اشورث  نیز اظهار می دارد که وضوح یک چکیده تابع خوانایی و کامل بودن متن آن است؛ و بهتر است که به جای در نظر گرفتن تعداد کلمه، با درصدی از متن اصلی محاسبه شود (نشاط، 1382: 723).

پائو (1379) طول چکیده را یک پنجم تا یک بیستم متن اصلی ذکر می کند (پائو، 185:1379). در جای دیگر بورکو (1975) پیشنهاد می دهد که طول چکیدههای متون علمی باید بین یک دهم تا یک بیستم متن اصلی باشد (لنکستر، 1382: 168). به نظر لنکستر، عواملی که بر طول چکیده اثر می گذارند عبارتند از:

1. طول متنی که چکیده میشود؛

2. پیچیدگی موضوع؛

3. تنوع موضوع: به طور مثال، چکیده ای که برای مجموعه مقالات یک همایش تهیه می شود، در صورتی که مقالات ارائه شده مطالب گسترده ای را پوشش دهند، ممکن است تا حدی طولانی باشد؛

4. اهمیت متن برای سازمانی که چکیده را تهیه می کند؛ به طور مثال، یک مرکز اطلاع رسانی صنعتی ممکن است مایل باشد برای گزارشهای شرکت خود چکیدههای طولانی تری تهیه کند

5دسترس پذیری موضوع؛ به طور مثال، چکیده های منتشر شده ممکن است برای اسنادی که از لحاظ فیزیکی یا فرهنگی دارای دسترس پذیری کمتری هستند، طولانی تر باشد؛

6هزینه؛ تهیه چکیده های طولانی تر لزوماً گرانتر از چکیده های کوتاه نیست. در حقیقت ممکن است تهیه فشرده ای مطلوب با 200 کلمه از فشرده ای 500 کلمهای وقت گیرتر باشد. با این همه، روشن است که هزینه خدمات چکیده نویسی منتشر شده در صورتی که طول متوسط چکیدهها مثلاً 50 درصد افزایش یابد، افزایش چشمگیری خواهد یافت. هزینه های حروفچینی، کاغذ و پست همگی از این امر تأثیر میپذیرند

7هدف؛ به طور مثال، چکیده ای که عمدتاً برای دسترسی به مدرک اصلی تهیه میشود، ممکن است لزوماً طولانی تر باشد تا نقاط بازیابی کافی را فراهم کند. (723-1381)