کاربرد نمايه از ديدگاه پراشر و نيزو

نقش نمایه دربازیابی اطلاعات

اطلاعات نمایه ابزارجی است که در بازیابی مدارک حاوی اطلاعات به کاربر کمک می کند. با رشد کمی، پیچیدگی مدارک انتشار یافته و با درک اهمیت اطلاعات در تحقیق و تصمیم گیری، اهمیت نمایه پیوسته رو به رشد است.

کاربردهای نمایه از دیدگاه پراشر

پراشر کاربردهای نمایه را موارد زیر برمیشمرد:

1. نمایه ها کاربران را به سمت مدارک هدایت می کنند.

2. نمایه های نویسنده، کاربران را به نام های افراد راهنمایی کرده و محققان را

به سمت مدارک وابسته به موضوع هدایت می کنند (زیرا نویسندگان به سمت تخصصی شدن تمایل دارند).

3. نمایه ها به سمت منابعی که کاربر از وجود آنها مطلع است یا به سمت مدارکی که از وجود آنها ناآگاه است هدایت میکنند.

4. بدون نمایه ها، محقق وقت خود را صرف جستجوی صفحه به صفحه مدارک میکند. بنابراین نمایه ها در وقت صرفهجویی کرده و موجب جستجوی سودمند می شوند.

5. نمایه ها در شکلی بسیار فشرده، اطلاعات مفید درباره یک نویسنده یا یک زمینه موضوعی فراهم می کنند. در نمایه های نویسنده، زمینه های جدید مورد علاقه نویسنده به سهولت بررسی می شود. همچنین تغییر در علایق یک نویسنده در طول زمان با مجموعه ای از این نمایه ها مشخص می شود.

6. ارجاعات در نمایه های موضوعی کاربر را به واقعیت های پذیرفته شده ای از یک زمینه موضوعی هدایت می کنند و وجود واژه های مترادف در نمایه ها برای ورود به زمینه های موضوعی جدید مؤثر هستند.

7. فهرست اسامی، اصطلاحات و هجاها، اغلب به وسیله نمایه ها و مقدمه های آنها به شیوهای مؤثر ایجاد می شوند

8. سازماندهی زمینه ای از دانش با نمایه رده ای یا به وسیله ارجاعات در نمایه موضوعی امکانپذیر میگردد.

9. نمایه ها به حل مشکلات تنوع زبانها کمک می کنند. تعداد کمی از کاربران با بیش از یک زبان آشنایی دارند، نمایه ها فرد را به منابع موجود در یک زبان هدایت می کنند و به محقق در تعیین روابط میان نمایه و مدرک کمک می کنند.

10. مشکل انتشار تعداد بسیار زیاد مدارک بطور سالانه، با نمایه ها قابل حل است؛ زیرا نمایه ها انتخاب سریع منابع مرتبط را به وجود میآورند و محقق به سهولت می تواند از میان منابع بی شمار در مدت زمان کوتاهی به انتخاب بپردازد

کاربردهای نمایه از دیدگاه نیزو

نیزو کاربرد نمایه را فراهم آوری ابزار نظام یافته و کارآمد برای تعیین مکان مدارک یا بخشهایی از انها میداند که با نیازها و درخواستهای اطلاعاتی متناسب هستند. بنابراین نمایه باید:

1. مدارکی که موضوعها یا ویژگی های خاصی دربر دارند شناسایی کند.

2. همه موضوع ها یا مشخصه های مهم یک مدرک را مطابق با سطح جامعیتی که برای نمایه در نظر گرفته شده است، نشان دهد.

3. میان موضوع هایی که دارای اهمیت زیاد هستند و آنهایی که از اهمیت کمتری برخوردارند تمایز قائل شود.

4. امکان دسترسی به موضوع ها یا مشخصه های مدارک را به وسیله واژه های احتمالی کاربران فراهم کند.

5. تا جایی که زبان نمایه سازی اجازه میدهد از واژه های تخصصی استفاده کانال.

6. امکان دسترسی از طریق اصطلاحات مترادف و معادل را فراهم کند.

7. کاربران را به اصطلاحاتی که مفاهیم وابسته را نشان میدهند (اصطلاحات اخص، اعم و وابسته) راهنمایی کند

8- امکان ترکیب اصطلاحات را برای سهولت شناسایی جنبه های خاص موضوع ها، مشخصه ها، یا حذف جنبه هایی که مورد درخواست نیست، فراهم کند. .

9. ابزاری برای جستجوی موضوع ها یا مشخصه های خاص به وسیله ترکیب نظام یافتهای از مدخلها (در نمایه های قابل مشاهده) یا با روشی مستند برای ورود، ترکیب، و اصلاح واژه ها برای ایجاد گزاره جستجو و بازبینی موارد بازیابی شده (در نمایه های غیر قابل مشاهده) فراهم کند (نیزو1997)

به طور کلی برخی از کاربردهای نمایه را میتوان موارد زیر برشمرد:

1. هدایت به مدارک مرتبط

2راهنمایی به مدارک جدید .

3. ایجاد دسترسی سریع به اطلاعات

4. برقراری ارتباط میان موضوع ها

5. بهبود بازیابی اطلاعات

بر این اساسی، در پایگاه اطلاعاتی، نیاز اطلاعاتی کاربر توسط متخصصان اطلاع رسانی مورد بررسی قرار میگیرد. نتیجه این بررسی، ایجاد یک پرسش جستجو است و متخصصی با استفاده از اصطلاحات نمایه ای، استراتژی جستجو را ایجاد می کند. مدارک موجود در پایگاه نیز نمایه سازی می شوند؛ سپس این استراتژی جستجو با نمایه مدارک مطابقت داده می شود و در صورت انطباقی، مدارک مرتبط بازیابی می شوند. بنابراین نمایه به منزله مهمترین ابزار ایجاد امکان دسترسی به منابع مرتبط، در ساختار پایگاه های اطلاعاتی است.